1. ROLA I ZNACZNIE GOSPODARKI
RYNKOWEJ WE WSPÓŁCZESNYM
ŚWIECIE (EWOLUCJA, ZMIANY W
POSTRZEGANIU RYNKU)
Anna Fijałkowska
Aneta Grabowska
Karolina Pająk
Jolanta Kościelniak
Paulina Rusnak
Anna Krzysztofek
Adam Salwiński
Ekonomia II rok

2. Wstęp
Gospodarka rynkowa to forma, w której jednostki
gospodarujące kierują się swoimi własnymi celami i
starają się osiągać maksymalne korzyści, nie
uciekając się do pomocy czy ochrony ze strony
państwa; to, co, jak i dla kogo wytwarzać, wynika z
działania "niewidzialnej ręki rynku" (jako jedynego
regulatora), która sprawia, że gospodarcze działania
jednostki służą celom społeczeństwa jako całości.
Czynniki wytwórcze sa własnością prywatną i
podlegają mechanizmom rynkowym. Ceny dóbr i
usług kształtują się na rynku i to rynek określa ilość
tych produktów i odbiorcę.

3. Determinantami istnienia gospodarki
rynkowej są:
 przewaga własności prywatnej i prywatnych
podmiotów gospodarczych,
 duży zakres samodzielności podmiotów
gospodarczych,
 przewaga zdecentralizowanego funkcjonowania
systemu podejmowania decyzji w sprawach produkcji i
obrotu ekonom. oraz przepływu i odpływu środków
finansowych i rzeczowych niezbędnych do
samodzielnego prowadzenia działalności
gospodarczych,

4. Determinantami istnienia gospodarki
rynkowej są:
 niezbędne warunki podmiotowe, umożliwiające
prowadzenie rynkowej wymiany towarów i usług;
 posiadanie niezbędnego kapitału pieniężnego i
źródeł jego zasilania na cele rozwoju produkcji i
usług
 istnienie sprawnie działających instytucji
obsługujących rynek,
 integralność rynku, czyli wzajemne uzależnienie się
od siebie poszczególnych segmentów rynku,
 rynek jako weryfikator społecznej przydatności
produkcji i mechanizmem dostosowania jej do
potrzeb.

5. Gospodarka rynkowa to ustrój, a nie tylko
system ekonomiczny. Zazwyczaj wyróżnia się
3 cechy gospodarki rynkowej :
 Jest to gospodarka oparta na prywatnej własności
majątku, samodzielności decyzyjnej podmiotów
gospodarczych, na pracy na własny rachunek i
odpowiedzialności właściciela.
 Jest to gospodarka pieniężna, z pieniądzem
pełniącym funkcje kryteryjną w podejmowaniu
decyzji i ocenach rezultatów.
 W gospodarce rynkowej podstawową formą
gospodarowania jest swobodnie działający
mechanizm rynkowy

7. ZARYS HISTORYCZNY

8. Rozwój gospodarki rynkowej:
Gospodarka naturalna:
 wytwarzanie dóbr w celu zaspokojenia własnych
potrzeb
 całkowity brak lub marginesowe znaczenie wymiany
i rynku
 nie ma handlu, nie prowadzi się wymiany
 wielkości ekonomiczne występują w jednostkach
realnych (naturalnych: sztuki, łokcie korce itp.).

9. Gospodarka naturalna
 występowanie społeczeństw preagrarnych, opartych
na zbieractwie
 produkty są przekazywane innym osobom w trybie
powinności właściwych dawnym gospodarstwom
niewolniczym (np. w starożytnym Rzymie) lub w
systemie feudalnym.

10. Wymiana towarowa
 dobra produkowane są nie na zaspokojenie potrzeb
wytwórcy, lecz na wymianę na inne dobra
produkowane przez kogoś innego
 Odbiorca naszych produktów jest najczęściej
zupełnie nieznany producentowi
 Występują transakcje kupna-sprzedaży, a nie
przekazywanie dóbr bez ekwiwalentu.

11. w jaki sposób gospodarka naturalna
przekształciła się w gospodarkę
wymienną?
- Powstanie warunku o charakterze technicznym:
powstanie podziału pracy między ludźmi, jako skutek
specjalizowanie się ludzi w produkowaniu
wybranych, a nie wszystkich potrzebnych im do
życia dóbr.
 Powstanie warunku o charakterze instytucjonalnym:
powstanie własności prywatnej i rynku

12. Podział pracy i specjalizacja
Pierwszy społeczny podział pracy polegał na
rozdzieleniu się uprawy roli i pasterstwa i miał
miejsce u schyłku wspólnoty Pierwotnej (Stopniowe
odchodzenie od dawnego koczowania i zbierania
żywności i zapoczątkowanie osiadłego trybu życia
wraz z uprawianiem roli i hodowlą, pojawienie się
przedstawicieli nowych zawodów: rzemieślników,
żołnierzy, kapłanów czy urzędników rządowych).

13. Podział pracy i specjalizacja
Drugi społeczny podział pracy doprowadził we
wczesnym niewolnictwie do wyodrębnienia się z
rolnictwa rzemiosła.
Trzeci społeczny podział pracy , u schyłku
niewolnictwa doprowadził do powstania grupy
zajmującej się wyłącznie pośrednictwem w wymianie
towarowej – kupców.

14. Droga do gospodarki wymiennej
Wymiana towar za towar (barterowa)
Handel zamienny (z angielskiego zwany barterem) jest
to wymiana bezpośrednia: towar za towar, bez
pośredników. Ma ona charakter sporadyczny i jest
swego rodzaju dodatkiem do gospodarki naturalnej.

15. Droga do gospodarki wymiennej
Gospodarka towarowo- pieniężna Określony towar
stawał się pośrednikiem, czyli ekwiwalentem: jednostką
wymienianą na inne towary. Początkowo ekwiwalent
występował na rynku zarówno jako sam towar, jak i
pieniądz (środek wymiany): przykładowo, pieniądzem
towarowym w Egipcie i Chinach było zboże, a w Babilonii
bydło.
Pojawienie się pieniądza, powszechnego
środka wymiany:
Pieniądz kruszcowy – monety, Pieniądz papierowy, Pieniądz
bezgotówkowy, Pieniądz elektroniczny

16. MODELE GOSPODARKI
RYNKOWEJ

17.  Występowanie :Anglia, Hongkong, Singapur, Stany
Zjednoczone
 Cechy charakterystyczne gospodarki neoliberalnej:
 Wolność osobista
 Indywidualizm
 Przedsiębiorstwa są traktowane przedmiotowo, czyli
za takie , które można kupić w sposób zbywalny
 ,,supply side economics”(ekonomia z perspektywy
podażowej)
 Odrzucenie interwencjonalizmu państwowego

18.  Komercjalizacja sektorów: szkolnictwo, kultury,
religii
 rotacje wykwalifikowanej siły roboczej, rotacje w
przedsiębiorstwach, czyli częste zmiany
zakładów pracy, przekwalifikowania zawodowe
 wysoki udział osób fizycznych w gospodarce
 Odchodzenie od nadmiaru funkcji opiekuńczych

19.  Występowanie: Szwecja, Norwegia,Finladia,Dania
 Model opiera się na następujących zsadach:
 Silne państwo-socjalnie zorientowane-koordynuje
dystrybucją dóbr materialnych i kulturalnych
 Duży udział państwa w gospodarce i interwencjonizm
 korzyści społeczne z ingerencji państwa są większe od
strat ekonomicznych z tytułu ograniczania wolności
gospodarczej
 Powszechny i rozbudowany system świadczeń
socjalnych
 Gospodarka mieszana – łącząca kapitalistyczne
mechanizmy rynkowe z realizacją strategii
bezpieczeństwa socjalnego

20. Bezpośrednia
Przez przepisy prawne

21. Model nadreński (niemiecki,
europejski), inaczej zwany: społeczną
gospodarką rynkową
SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA =
GOSPODARKA RYNKOWA (racjonalność,
dynamika, efektywność) +
SPOŁECZNA( rozbudowany system
zabezpieczeń społecznych i środków
zmniejszających rażącą dysproporcję)

22.  Własności prywatnej
 Konkurencji
 Rozbudowie ubezpieczeń społecznych
 Liberalna gospodarka - ograniczona ingerencja
państwa
 Rozbudowany system świadczeń socjalnych
 Zasadzie: ,,maksimum konkurencji minimum
planowania”- polityka Ludwika Erharda

23.  wolność gospodarcza przedsiębiorstw
 preferowanie przedsiębiorców, a nie pracowników
 niskie płace zapewniają niskie koszty wytwarzania i
wzrost konkurencyjności światowej
 wysoka stopa inwestycji
 autokratyzm państwa, w tym w sferze polityki
gospodarczej
 ingerencja wspomagająca rozwój gospodarki
(eksportu, inwestycji rozwojowych)
 ekspansja eksportowa, agresywna strategia
opanowywania rynków zagranicznych

24. W latach 1950-1979 Japonia osiągnęła
najszybszy wzrost gospodarczy spośród
wszystkich rozwiniętych krajów
kapitalistycznych.

25. Podmioty gospodarki rynkowej:
PAŃSTWO

26. Dwa punkty widzenia państwa w
gospodarce rynkowej:
1. Liberalne – rola państwa jest minimalna i
najważniejszym elementem rynku jest
konkurencja
2. Etatyzm – państwo powinno pełnić aktywną
rolę w gospodarce; utożsamiany z
interwencjonizmem państwa

27. Obecność państwa w gospodarce wynika z:
Korygowanie działań mechanizmu rynku
1. Nieefektywność
• niedoskonała konkurencja, monopole
• negatywne efekty zewnętrzne
• brak zainteresowania dziedzinami działalności w sferze
tzw. dóbr publicznych
2. Nierówność dochodów
• rozpiętości w poziomie dochodów i warunków życia
ludności
3. Niestabilność gospodarki
• wahania koniunktury, recesja niskie tempo wzrostu,
bezrobocie

28. Interwencjonalizm państwa
Interwencjonizm
państwowy – polityka aktywnego
oddziaływania państwa na przebieg procesów
gospodarczych, przeciwieństwo liberalizmu
gospodarczego.
Zwolennicy interwencjonizmu wskazują na trzy
główne jego cele:
 ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego
za niezbędny, a nawet korzystny dla gospodarki,
 pobudzenie popytu globalnego, którego
niedostateczny poziom uznaje się za jedną z
przyczyn wahań koniunkturalnych,
 podniesienie tempa wzrostu gospodarczego.

29. Argumenty za ingerencją państwa:
 Konieczność zabezpieczania systemu
gospodarczego od strony instytucjonalno-
prawnego
 Istnienie dóbr które trzeba preferować
 Istnienie dóbr które trzeba preferować
 Przeciwdziałanie różnicy w dochodach
 Zabezpieczenie przed klęskami

30. Argumenty przeciw ingerencji państwa
 Pojawienie się nierównowagi na rynku z
powodu złej ingerencji państwa
 Zmniejszanie elastyczności systemu
gospodarczego wywołanego biurokracją
 Ograniczenie wolności jednostki i hamowanie
jego inicjatyw

31. Trzy główne funkcje państwa we
współczesnym świecie
 alokacyjna - polega na alokowaniu
(rozdzielaniu) rzadkich zasobów w gospodarce
pomiędzy różne możliwości ich wykorzystania;
ingerencja
 redystrybucyjna - polega na wpływaniu przez
państwo na podział dochodu narodowego
 stabilizacyjna - polega na oddziaływaniu
państwa na wielkość globalnej podaży i popytu
na rynku w celu zapobiegania kryzysom
gospodarczym

32. Podmioty gospodarki rynkowej:
PRZEDSIĘBIORSTWO

33. PRZEDSIĘBIORSTWO
Jednostka gospodarcza, wyodrębniona pod
względem techniczno – produkcyjnym,
organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym.

34. CELE PRZEDSIĘBIORSTW W
GOSPODARCE RYNKOWEJ

Wzrost poziomu technicznego,

Poprawa efektywności gospodarowania,

Ekspansja eksportowa,

Wzrost kwalifikacji pracowników,

Poprawa warunków pracy,

Powi ększenie majątku produkcyjnego.

35. ZASADY FUNKCJONOWANIA
PRZEDSIĘBIORSTW

Zasada gospodarności

Zasada rentowności

Zasada przedsiębiorczości

Zasada rachunku ekonomicznego

36. FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTW W
GOSPODARCE

Funkcja ekonomiczna dotyczy zapewniania
osiągania jak najkorzystniejszych efektów
gospodarowania. Istotą tej funkcji jest podejmowanie
decyzji allokacyjnych czyli dokonywania wyboru tego co
w danych warunkach ma być wytwarzane, ile? jak? oraz
dla kogo?

Funkcja techniczna obejmuje szeroko rozumiane
przygotowanie oraz realizację procesów produkcyjnych.

Funkcja społeczna jest spełniana w stosunku do
własnej kadry pracowniczej oraz w stosunku do
otoczenia.

37. ROLA PRZEDSIĘBIORSTW W
GOSPODARCE RYNKOWEJ

W celu wytwarzania dóbr musi zaopatrzyć się na rynku w
niezbędne czynniki produkcji (surowce, maszyny, siłę
roboczą, ziemię, kapitał finansowy itp.)

Z drugiej strony występuje jako sprzedający (oferent)
wytworzone w przedsiębiorstwie produkty i usługi. Decyzje
producentów znajdują odzwierciedlenie w kształtowaniu
się popytu rynkowego na czynniki produkcji oraz w
kształtowaniu się podaży wyprodukowanych dóbr.

38. NIEMIECKIE
PRZEDSIĘBIORSTWA

Przedsiębiorstwa niemieckie cieszą się na arenie
międzynarodowej świetną renomą. Są odpowiednikiem
cenionego na całym świecie znaku jakości – „made in
Germany”. Są symbolem innowacyjności, wysokiej jakości
i przewagi technicznej. Małe i średnie przedsiębiorstwa są
sercem napędzanej przez przemysł gospodarki
niemieckiej. Przedsiębiorstwa niemieckie bazują na
dobrych warunkach ramowych i na doskonałych
kwalifikacjach pracowników. Te atuty doceniają także
zagraniczni inwestorzy.

39. Podmioty gospodarki rynkowej:
KONSUMENT

40. KONSUMENT
Osoba fizyczna, która dokonuje zakupu lub
sprzedaży towaru na własne potrzeby.
Zakup lub sprzedaż nie mają związku z
prowadzoną działalnością gospodarczą lub
zawodową.

41. Podział konsumentów:
 Wiek
 Płeć
 Wykształcenie
 Dochody
 Miejsce zamieszkania
 Styl życia

42. Model zachowań konsumenta powinien
uwzględniać:
 Cele
 Ograniczenia
 Bodźce
 Organizm
 Otoczenie
 Możliwość dokonywania predykcji jednostek
lub grup

43. Decyzje konsumenta:
Klasyczna perspektywa ekonomiczna:
 Teoria wyboru konsumenta
 Model EKB
 Model wieloaspektowy Fishbeina i Ajzena
Perspektywa psychologiczna

44. KONSUMENT A REKLAMA

45. GŁÓWNE PRAWA KONSUMENTA:
 Prawo do gwarancji
 Prawo do rękojmi
 Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa
 Prawo do informacji
 Prawo do ochrony interesu ekonomicznego
konsumenta
 Prawo do odszkodowania i ułatwień w ich
dochodzeniu
 Prawo do reprezentacji swoich interesów

46. GŁÓWNE INSTYTUCJE OCHRONY
KONSUMENTÓW:
 Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
 Powiatowy (miejski) Rzecznik Konsumentów
 Inspekcja Handlowa
 Federacja Konsumentów
 Stowarzyszenie Konsumentów Polskich
 Europejskie Centrum Konsumenckie

47. PROGNOZY GOSPODARCZE

48. Prognozowanie jest to przewidywanie
zdarzeń w oparciu o rozmaite czynniki
zewnętrzne i wewnętrzne.

49. ŚWIAT

50. Rok 2032
 Przeniesienie „punktu” światowej gospodarki w
rejony Azji
 Spadek udziału państw wysoko rozwiniętych w
światowym PKB
 Główne czynniki zmian dla przedsiębiorstw:
- tania energia
- równość i integracja społeczna
- niedostatki zasobów naturalnych
- niedobór wody

51. Co będzie „jutro”? – Dr Zagłada
Amerykański ekonomista Nouriel Roubini,
który przewidział krach z 2008 roku uważa,
że rok 2013 przysporzy jeszcze więcej
problemów. Co może być tego przyczyną?
- pogłębienie się zadłużenia w Europie
- podwyżki podatków i cięcia budżetowe w
USA
- „twarde lądowanie” gospodarki Chin
- konfrontacja militarna z Iranem

52. Europa

53. Europa wychodzi z kryzysu?
Według prognoz opublikowanych 11 maja
tego roku, rok 2013 ma przynieść powolne
ożywienie gospodarki europejskiej, oraz
doprowadzić do pozytywnych zmian na
rynkach pracy co przyczyni się do
zmniejszenia stopy bezrobocia.

54. Niemieckie przedsiębiorstwa
Pomimo pozytywnych prognoz
gospodarczych dla Europy, niemieckie firmy
są sceptycznie nastawione do niedalekiej
przyszłości. Koncerny takie jak Siemens czy
Volkswagen są zaniepokojone spadającą z
miesiąca na miesiąc ilością zamówień.

55. Polska

56. Polska w obliczu kryzysu
W ostatnich kilku miesiącach zanotowano
powolny spadek wzrostu gospodarczego
Polski. Jest on spowodowany w głównej
mierze słabnącym eksportem do krajów za
naszą zachodnią granicą. Niemieccy
przedsiębiorcy, do których trafia aż 35%
naszego eksportu zaczynają bardzo
ostrożnie rozporządzać swoimi dobrami.

57. Polacy boją się nadchodzących lat
Najwięcej obaw wyrażają firmy transportowe,
handlowe oraz działające w obszarze obsługi
nieruchomości. Firmy handlowe obawiają się
dalszej ucieczki klientów do większych
sklepów, oferujących produkty po niższych
cenach. Firmy transportowe, pamiętając
osłabienie gospodarcze w latach 2008-2009,
które bardzo je dotknęło, obawiają się
powtórzenia sytuacji z tamtego okresu.

58. Bibliografia:
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Konsument_(ekonomia)#Prawa_konsumenta
 http://www.jakkupowac.pl/other/poradnik-prawny
 http://www.sciaga.pl/tekst/26564-27-
byc_konsumentem_podstawowe_prawa_i_ich_ochrona
 http://www.firma.egospodarka.pl
/83954,Kryzys-gospodarczy-polscy-przedsiebiorcy-maja-obawy,1,11,1.html
 http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/niemieckie-koncerny-narzekaja-
na-kryzys,29103,1
 http://ec.europa.eu/news/economy/120511_pl.htm
 http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/chiny-czeka-kryzys--jesli-nie-
bedzie-reform,24530,1
 http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/doktor-zaglada--rok-2013-
bedzie-gorszy-niz-2008,28751,1
 http://www.egospodarka.pl/82387,Swiatowe-PKB-w-2032-roku,1,39,1.html