Teacher Digital Skills Toolkit in Gaelic

Sgilean Didseatach
Thidsearan
Acainn
An Dùbhlachd 2023

Ro-ràdh.........................................................................................................................................
Co-theacsa................................................................................................................................
Sgilean didseatach thidsearan...................................................................................................
Mar a chleachdar an sgrìobhainn seo.......................................................................................
Sgilean riatanach..........................................................................................................................
A’ cleachdadh innealan agus an eadar-lìon...............................................................................
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le co-obraichean.................................................................
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le luchd-ionnsachaidh.........................................................
Earrann 1 - Sgilean bunaiteach.....................................................................................................
Innealan.....................................................................................................................................
Cunntasan.................................................................................................................................
Brobhsair-lìn agus rannsachadh................................................................................................
Slàinte chorporra.......................................................................................................................
Tapaidheachd Sìobair is Sàbhailteachd Eadar-lìn........................................................................
Sìobar-shlàinteachas.................................................................................................................
Litearrachd fiosrachaidh............................................................................................................
Meadhanan Sòisealta................................................................................................................
Conaltradh agus obrachadh còmhla ri co-obraichean................................................................
Post-d......................................................................................................................................
Ùrlaran Air-loidhne...................................................................................................................
Còmhraidhean bhidio...............................................................................................................
Stòras san Neul.......................................................................................................................
Sgilean an t-seòmair-theagaisg..................................................................................................
So-ruigsinneachd.....................................................................................................................
Ùrlaran, aplacaidean no seirbheisean a chleachdadh.............................................................
Ionnsachadh is conaltradh a stiùireadh ann an Àrainneachd
Ionnsachaidh Bhiortail (Classroom/Teams).............................................................................
Mothachadh air leasachaidhean làithreach agus san àm ri teachd............................................
Mothachadhteicneòlais............................................................................................................
Ionnsachadh proifeasanta.......................................................................................................
Earrann 2 - a’ meudachadh ionnsachadh agus teagasg.............................................................
Planadh...................................................................................................................................
Goireasan ionnsachaidh..........................................................................................................
Gnìomhachdan ionnsachaidh..................................................................................................
Teagasg...................................................................................................................................
Measadh..................................................................................................................................
Sgoil de dh’Inbhe Dhidseatach...................................................................................................
Pàipear-taice i.............................................................................................................................
Teamplaid gus taic a thoirt do dheasbad is dealbhadh...............................................................

Pàipear-taice ii............................................................................................................................
A’ cleachdadh innealan agus an eadar-lìon.............................................................................
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le co-obraichean...............................................................
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le luchd-ionnsachaidh.......................................................
Innealan...................................................................................................................................
Cunntasan...............................................................................................................................
Brobhsair-lìn agus rannsachadh..............................................................................................
Slàinte chorporra.....................................................................................................................
Sìobar-shlàinteachas...............................................................................................................
Litearrachd fiosrachaidh..........................................................................................................
Meadhanan Sòisealta..............................................................................................................
Post-d......................................................................................................................................
Ùrlaran Air-loidhne...................................................................................................................
Còmhraidhean bhidio...............................................................................................................
Stòras san Neul.......................................................................................................................
So-ruigsinneachd.....................................................................................................................
A’ cleachdadh ùrlaran, aplacaidean no seirbheisean..............................................................
Ionnsachadh is conaltradh a stiùireadh ann an Àrainneachd
Ionnsachaidh Bhiortail (Classroom/Teams).............................................................................
Teicneòlas ùr...........................................................................................................................
Ionnsachadh proifeasanta.......................................................................................................
Planadh...................................................................................................................................
Goireasan ionnsachaidh..........................................................................................................
Gnìomhachdan ionnsachaidh..................................................................................................
Teagasg...................................................................................................................................
Measadh..................................................................................................................................

Ro-ràdh
Co-theacsa
Tha an sgrìobhainn seo ag amas air tidsearan a chuideachadh ann a bhith a’ luachadh nan
sgilean litearrachd didseatach aca fhèin agus neartan is ath-cheumannan airson leasachadh a
chomharrachadh. Tha e mar phàirt den t-sreath de sgrìobhainnean air sgilean didseatach le
Foghlam Alba agus tha e a’ co-thaobhadh ri ro-innleachd Riaghaltas na h-Alba airson
ionnsachadh is teagasg didseatach (2016) agus a’ cuimseachadh air sgilean a thoirt do luchd-
oideachaidh, a’ toirt taic do cheannardan is a’ leasachadh agus a’ lìbhrigeadh litearrachd
didseatach sa churraicealam.
Chaidh an acainn seo a leasachadh ann an com-pàirteachas le ùghdarrasan ionadail agus
tidsearan. Tha e a’ co-thaobhadh ris an fhrèam-obrach sgilean didseatach Riaghaltas na RA, air
a bheil iomradh san ro-innleachd didseatach le Riaghaltas na h-Alba: Dùthaich ag
Atharrachadh (td52 Suirbhidh Clàr-amais Luchd-cleachdaidh Lloyds), agus Frèam-obrach
Comais Dhidseatach na h-Roinn-Eòrpa airson Saoranaich agus Foghlam.
Sgilean didseatach thidsearan
Faodar an t-eòlas agus na sgilean san sgrìobhainn seo a leughadh mar eisimpleirean de
litearrachd didseatach mar a gheibhear sna slatan-tomhais GTCS, leithid a’ cleachdadh
innealan, ag obrachadh le co-obraichean agus a’ conaltradh ri luchd-ionnsachaidh. Bu chòir do
thidsearan fèin-luachadh a dhèanamh le liosta-sgrùdaidh air-loidhne no sa chlàr ann am
pàipear-taice ii agus an uair sin raointean a chomharrachadh airson leasachadh. Faodar an clàr
a chleachdadh gus fianais a chruinneachadh air dè tha sibh a’ dèanamh, dè cho math ’s a tha
sibh ga dhèanamh agus dè an ath rud a dh’fheumas sibh a dhèanamh.
Tha Foghlam Alba air a thrèanadh agus ionnsachadh proifeasanta airson sgilean didseatach a
cho-thaobhadh ris an sgrìobhainn seo. Tha cuid de na feartan air innealan agus ùrlaran air an
stìuireadh le ùghdarrasan ionadail, leithid puist-d, agus mar sin chan urrainn dhuinn taic
shònraichte a thoirt seachad le seo - nuair is e seo a’ chùis, iarr air an ùghdarras ionadail airson
taic.
Mar a chleachdar an sgrìobhainn seo
4 Sgilean Didseatach Thidsearan

Feumar na sgilean riatanach a mheas mar an ìre as lugha ris am bu chòir gach tidsear a
choinneachadh. Tha na sgilean bunaiteach a’ togail air seo agus bu chòir do thidsearan
feuchainn ri an leasachadh fhèin san raon seo cho farsaing ’s a ghabhas. Tha an treas earrann,
air sgilean a chur an sàs gus ionnsachadh a mheudachadh, feumach air ìre de mhisneachd
agus is dòcha nach tèid a choinneachadh le tidsearan air fad.
Sgilean riatanach
Anns cha mhòr gach nuadh-àite-obrach a-nis tha dùil gun urrainnear innealan a chleachdadh,
fiosrachadh a mheasadh agus duilgheadasan cumanta fhuasgladh. Tha na sgilean riatanach
seo a’ toirt taic do na sgilean agus an eòlas eile san sgrìobhainn seo.
A’ cleachdadh innealan agus an eadar-lìon
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air na h-innealan cumanta a chleachdadh mun cuairt orra,
leithid innealan-bùird is innealan-làimhe. Tha seo a’ gabhail a-steach a bhith eòlach air:
 Prìomh fheartan an inneil a chleachdadh, leithid an clàr-iuchrach, luch, sgrìn-shuathaidh
no camara
 Cothrom fhaighinn air agus logadh a-steach do dh’ùrlaran, leithid Glow
 Inneal a cheangal no ath-cheangal ri lìonra Wi-Fi
 Rannsachadh air an làrach-lìn airson fiosrachadh is na toraidhean a luachadh
 Cothrom fhaighinn air agus feartan ruigsinneachd cumanta a chleachdadh, leithid meud
teacsa, teacsa-gu-cainnt, no cainnt a chur a-steach
 Beachdachadh air còir leth-bhreac de shusbaint no meadhanan sam bith a th’ air a
ghabhail a-steach ann an susbaint chruthaichte.
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le co-obraichean
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air na h-ùrlaran conaltraidh chumanta a chleachdadh,
leithid post-d no Teams. Bidh seo a rèir nan ùrlar a bhios an sgoil no ùghdarras agad a’ toirt
seachad agus tha e a’ gabhail a-steach a bhith eòlach air:
 Mar a gheibhear cothrom air puist-d agus mar a chuirear teachdaireachd
 Mar a ruigear agus a gheibhear air Clas, Team no sgioba
 Mar a gheibhear cothrom air stòras san neul, a chruthaichear faidhle ann agus a cho-
roinn
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le luchd-ionnsachaidh
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air an ùrlar ionnsachaidh air-loidhne as fheàrr leis an sgoil
a chleachdadh, leithid Teams no Classroom gus conaltradh ri luchd-ionnsachaidh agus
A’ meudachadh Ionnsachadh agus Teagasg liosta-sgrùdaidh air-
Sgilean Bunaiteach liosta-sgrùdaidh air-loidhne
Sgilean riatanach liosta-sgrùdaidh air-loidhne

goireasan ionnsachaidh a cho-roinn leotha. Tha seo a’ gabhail a-steach a bhith eòlach air:
 Mar a thèid clas a chruthachadh agus mar a sheallar do luchd-ionnsachaidh tighinn air
 Mar a thèid faidhlichean a chruthachadh no a sgaoileadh bho stòras an draibh dhan
chlas.

Earrann 1 - Sgilean bunaiteach
Tha an t-earrann seo a’ leasachadh nan sgilean agus an eòlais bho ìre nan sgilean riatanach.
Tha e a’ cur doimhneachd is farsaingeachd ris na bunaitean air is dòcha gum bi feum aig a’
mhòr-chuid de luchd-oideachaidh san t-suidheachadh aca, leithid a’ cleachdadh innealan, a’
faighinn cothrom air cunntasan air-loidhne agus a’ cleachdadh a’ bhrabhsair-lìn aca gus am
fiosrachadh a lorg. Tha seo a’ gabhail a-steach fuasgladh sìmplidh thar gach sgil seo.
Innealan
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air mearachdan cumanta no trioblaidean le innealan is
ùrlaran fhuasgladh gu misneachdail is gu h-èifeachdach, leithid:
 A’ ceangal no ag ath-cheangal gu Wi-Fi
 A’ stàladh ùrachaidhean
 A’ tòiseachadh inneal a-rithist gus ath-shuidheachadh - ‘cuir dheth e is air a-rithist’
 Ag eagrachadh agus a’ stiùireadh stòras an inneil.
Cunntasan
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan cothrom fhaighinn air cunnastan a tha co-cheangailte ri
obair, leithid Glow, SEEMIS, GTCS, cunntasan HR an ùghdarrais ionadail airson pàigheadh,
trèanadh msaa. Gus seo a dhèanamh tha na sgilean seo a dhìth:
 A’ clàradh air, no a’ faighinn cothrom air, cunntas airson a’ chiad uair
 A’ cruthachadh facal-faire tèarainte (le trì faclan air thuaiream) agus roghainnean airson
ath-bhuannachd suidheachaidh, leithid dàrna cunntas puist-d gus am facal-faire ath-
shuidheachadh
 A’ logadh a-steach dhan chunntas agus a’ gluasad mun ùrlar mar a dh’fheumar.
 A’ stiùireadh agus a’ gluasad eadar cunntasan far a bheil feum air
Brobhsair-lìn agus rannsachadh
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air brobhsairean-lìn a tha ri fhaotainn a chleachdadh gus
an t-eadar-lìon a rannsachadh nas èifeachdaiche agus toraidhean a stòradh no a cho-roinn:
 Comharran-lìn is annsachdan a chleachdadh gus duilleagan-lìn feumail a stòradh
 Tabaichean is uinneagan gus iomadh duilleag-lìn fhaicinn aig an aon àm
 Brobhsadh prìobhaideach gus logadh a-staigh do dh’iomadh cunntas aig an aon àm, mar
eisimpleir air inneal air a stìuireadh le ùghdarras ionadail
 Feartan rannsachaidh a chleachdadh, leithid àithnichean rannsachaidh (làrach:, +, -) no
feartan rannsachaidh adhartach agus gu bheil a’ mhòr-chuid de dh’einnseanan
rannsachaidh a’ toirt seachad freagairt ghineil-AI anns na toraidhean
 Mothachail air nuair a bu chòir tasgadan a’ bhrobhsair no briosgaidean a chlioras, no
bhrobhsadh prìobhaideach a chleachdadh, gus fiosrachadh stòraichte sam bith a
chlìoras, leithid ainm-cleachdaiche no facal-faire
Slàinte chorporra
Bu chòir do thidsearan a bhios is dòcha a’ cleachdadh innealan airson greis mhòr fa-near a
thoirt dhan sunnd chorporra agus a dhèanamh cinnteach gu bheil fois aca bhon sgrion gu
cunbhalach. Bidh an NHS a’ moladh na riaghailt 20-20-20 ach bidh ùghdarrasan ionadail Bu
chòir an t-eòlas seo a cho-roinn le luchd-ionnsachaidh a thaobh an slàinte agus sunnd:

 Fois shùilean
 Fois airson gluasad
 Sìneadh aig a’ bhòrd

Tapaidheachd Sìobair is Sàbhailteachd Eadar-lìn.
Tha an t-earrann seo a’ cuimseachadh air na sgilean agus an eòlas a bhios a’ cuideachadh
luchd-oideachaidh ri innealan is cunntasan a chleachdadh nas sàbhailte is nas tèarainte. Tha e
a’ còmhdachadh tèarainteachd, a’ luachadh fiosrachadh a th’ againn, agus stiùireadh air a bhith
a’ cleachdadh mheadhanan sòisealta is innealan airson ùine fhada.
Sìobar-shlàinteachas
Bu chòir fios a bhith aig tidsearan gu bheil faclan-faire nas làidire ’s nas tèarainte a dhìth gus
cunntasan a chumail nas sàbhailte agus nas tèarainte. Bu chòir dhaibh a bhith mothachail air na
prìomh bhagairtean sìobair air dh’ùghdarrasan ionadail, is iad sin sgamannan bathar droch-
rùnach is fiasgach, gu h-àraid tro shiostaman puist-d.
Bu chòir dhaibh:
 Faclan-faire a chleachdadh le TRÌ FACLAN AIR THUAIREAM (cho math ri riatanas ùrlair
sam bith eile, leithid litrichean mòra, àireamhan no samhlaichean)
 Cuir feartan tèarainteachd a bharrachd an comas, a’ gabhail a-steach dearbhadh dà-
cheumnach (2FA) agus ath-bhuannachd cunntais/faclan-faire le post-d a bharrachd
 A bhith eòlach air mar a dh’aithneachas iad, mar is urrainn dhaibh aithris, agus cò
bhuaithe am faigh iad taic nuair a thachras iad ri eucoirean-sìobair, leithid fiasgach no
bathar droch-rùnach
 A bhith eòlach air riaghailtean an ùghdarras air dèiligeadh ri dàta cugallach, gu
sònraichte mu sgoil is luchd-ionnsachaidh.
Litearrachd fiosrachaidh
Bu chòir na sgilean litearrachd fiosrachaidh a bhith aig tidsearan gus susbaint sam bith a gheibh
iad air-loidhne a mhion-sgrùdadh agus a luachadh. Bu chòir dhaibh a bhith mothachail air na
cunnartan an cois mì-fhios a dh’aona-ghnothach is droch-rùnach agus tuigsinn mar as urrainn
dhaibh an lasachadh tro:
 dhearbhadh na fìrinn
 aithriseadh susbaint chronail
 gun a bhith a’ sgaoileadh càil sam bith a tha feallsa no teagmhach
Meadhanan Sòisealta
Bu chòir do thidsearan a bhith mothachail air na slatan-tomhais GTCS agus dùilean an
ùghdarrais ionadail a thaobh slatan-tomhais proifeasanta agus na cunnartan do chliù a bhiodh
ann a thaobh cleachdadh mheadhanan sòisealta. Bu chòir dhaibh:
 Beachdachadh air na cunntasan pearsanta aca a dhèanamh prìobhaideach is ri fhaicinn
a-mhàin do charaidean
 Cunntas thidseir fa leth a chleachdadh airson co-roinn is lìonrachadh
 Meòrachadh air an t-susbaint a sgaoileas iad, is math leotha no a phostas iad agus mar a
dh’fhaodadh e gan riochdachadh fhèin no an dreuchd, agus a bhith cùramach mu
chleachdadh chainnt, dealbhan no beachdan gràineach, dall-chreidmheach no gràin-
chinnidheach.

Conaltradh agus obrachadh còmhla ri co-
obraichean
Tha an t-earrann seo a’ cuimseachadh air na sgilean agus an eòlas air is dòcha gum bi feum
aig luchd-oideachaidh gus conaltradh ri co-obraichean air ùrlaran leithid post-d, Glow no
còmhraidhean bhidio. Tha e cuideachd a’ còmhdachadh nan sgilean agus an eòlais a
dh’fheumar gus stòras air-loidhne a chleachdadh airson faidhlichean a shàbhaladh, a
sgaoileadh agus obair orra le co-obraichean, leithid planadh, aithriseachd no pròifileadh.
Post-d
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan:
 Suidheachaidhean, beachdan is beusachd phuist-d a stiùireadh; leithid CC, leabhar-
sheòlaidhean is buidhnean puist-d
 A’ chlàr-mhìosachan aca a stiùireadh, tachartasan mhìosachain chaìch fhaicinn agus
tachartasan a chruthachadh agus a cho-roinn
 Susbaint bocsa phuist-d a stiùireadh – teachdaireachd a chaidh a leughadh a sguabadh
às no a stòradh ann am fo-phasgain; brataichean gus puist-d nach deach a leughadh
fhaicinn a-rithist
 Bocsa rannsachaidh, sìolachan agus seòrsaich a chleachdadh gus puist-d sònraichte a
lorg (faic sgilean rannsachaidh eadar-lìn - cleachd abairtean agus +/-)
Ùrlaran Air-loidhne
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan raointean co-obrachail a chur air dòigh gus:
 Luchd-cleachdaidh a stiùireadh: cuireadh a thoirt do bhuill (ceanglaichean, còdaichean,
msaa.), ceadan atharrachadh agus luchd-cleachdaidh a thoirt air falbh
 Ceadan iomchaidh a thaghadh do bhuill
 Cleachdadh coitcheann is fuasglaidhean: suidheachaidhean, seanailean agus
tabaichean
 Cothrom fhaighinn air susbaint, a cho-roinn agus a stiùireadh
 Cothrom fhaighinn air dàta ìre / roinne / sgoile / UI agus dàta bho raon de thùsan m.e.
siostaman tracaidh roinne/sgoile, Insight, buileachadh SQA msaa.
Còmhraidhean bhidio
 A dhol air còmhraidhean is coinneamhan, a’ gabhail a-steach coinneamhan luchd-obrach
agus oideachaidhean-lìn ionnsachaidh phroifeasanta
 Còmhraidhean a chur air dòigh agus cuireadh a thoirt do chàch tighinn ann, dh’fhaodadh
gum bi amalachadh mhìosachan bho aplacaid eile a dhìth airson seo, leithid mìosachain
phuist-d no an inneil
 Cabadaich a chleachdadh gus teachdaireachdan dìreach a chur agus suidheachaidhean
a chleachdadh (sgaoil na sgrìn, thoir smachd air a’ chamara agus maicreafòn) gus obair
gu h-èifeachdach còmhla agus beachdan a cho-roinn.

Stòras san Neul
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air faidhlichean a stòradh agus a stiùireadh, a’ gabhail a-
steach:
 Faidhlichean ùra a chruthachadh bho stòras air-loidhne, leithid OneDrive no Drive
 Pasganan a chleachdadh gus faidhlichean a chur air dòigh le ainmean iomchaidh, a’ toirt
orra a bhith nas fhasa a lorg
 Ceangal a chruthachadh gus faidhlichean a cho-roinn le càich, cead a stiùireadh agus
obrachadh còmhla ann am fìor-àm.

Sgilean an t-seòmair-theagaisg
Tha an t-earrann seo a’ cuimseachadh air na sgilean agus an eòlas is dòcha a dh’fheumas
tidsearan gus taic a thoirt do luchd-ionnsachaidh leis an cuid ionnsachaidh, leithid roghainnean
ruigsinneachd gus ionnsachadh a dhèanamh nas fhasa no goireasan ioma-mhòdach a tha nas
glaicmhoire is nas èifeachdaiche. Tha e cuideachd a’ còmhdachadh nan sgilean agus an eòlais
gus Àrainneachd Ionnsachaidh Bhiortail a chur air dòigh agus a chleachdadh, leithid Teams no
Classroom agus mar a chleachdar seo gus conaltradh is goireasan a sgaoileadh le luchd-
ionnsachaidh.
So-ruigsinneachd
 Feartan so-ruigsinneachd coitcheann a nochdadh do luchd-ionnsachaidh
 Feumalachdan luchd-ionnsachaidh a luachadh agus feart didseatach a mholadh a
dh’fhaodadh taic a thoirt do seo, leithid teacsa-gu-cainnt
 Comharrachadh far a bheil taic no stiùireadh ga thoirt seachad bho bhuidhnean
ruigsinneachd sònraichte, leithid CALL Alba.
Airson innealan faic sgilean bunaiteach
Ùrlaran, aplacaidean no seirbheisean a chleachdadh
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan na h-apalacaidean tarbhachd as cumanta a chleachdadh,
leithid iadsan ann am Microsoft 365 agus Google Workspace, gus am faod iad:
 A bhith a’ tuigsinn nam prìomh fheartan de dh’ùrlaran, aplacaidean, no seirbheisean
leithid eadar-ghnìomhachd, feartan ruigsinneachd, susbaint ioma-mheadhanach gus am
fear as iomchaidh a thaghadh airson mar a thathar am beachd a chleachdadh
 Goireas a chruthachadh le bhith a’ cur teacsa, dealbhan, bhidiothan, ceanglaichean-lìn
ris, a’ cleachdadh innealan crutha is deasachaidh, leithid dearbhadairean litreachaidh is
gràmair
 Beachdachadh air dealbh is cruth na susbaint, leithid a bhith soilleir is aithghearr le
cànan is dealbhan, agus mar a gheibhear cothrom air a’ ghoireas, leithid luchd-
ionnsachaidh a’ cleachdadh inneal-làimhe airson ionnsachadh aig an taigh
 Susbaint fhoillseachadh, a sgaoileadh no fhigheadh a-staigh air ùrlaran sgoile, leithid
raointean stiùiridh sheòmair-theagaisg
 Molaidhean dealbhaidh / deasaiche a chleachdadh, ma tha iomchaidh, tro innealan in-
fhillte AI.
Ionnsachadh is conaltradh a stiùireadh ann an Àrainneachd Ionnsachaidh Bhiortail
(Classroom/Teams)
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air an ùrlar stiùiridh sheòmair-theagaisg as fheàrr leis an t-
suidheachadh aca a chleachdadh gus:
 Raon sheòmair-theagaisg a chruthachadh, luchd-ionnsachaidh a chur ris, agus luchd-
obrach eile a chur ris le cead an t-sealbhadair
 Cead sheanailean a stiùireadh is sùil a chumail air postaichean

 Obraichean-sònraichte a chruthachadh is a sgaoileadh le goireasan iomchaidh is rubric,
agus fios air ais a thoirt seachad nuair a tha sin deiseil
 Dàta an ùrlair is anailis a chleachdadh gus com-pàirt luchd-ionnsachaidh a tracadh is a
sgrùdadh agus fios air ais no aithriseachd fhiosrachadh.
 Pasganan is feartan stòrais an ùrlair a chleachdadh gus stòras fhaidhlichean a chumail
suas is a stiùireadh agus feartan a tha ri fhaotainn a chleachdadh gus goireasan
ionnsachaidh a chur an òrdugh.
Mothachadh air leasachaidhean làithreach agus san
àm ri teachd
Tha an t-earrann seo a’ cuimseachadh air gu bheil teicneòlas didseatach a’ sìor-atharrachadh.
Le seo feumaidh tidsearan cumail suas ris na h-innealan, ùrlaran no feartan ùra a dh’fhaodadh
a bhith ri fhaotainn dhaibh agus cuideachd na beachdan is aplacaidean ùra a dh’fhaodadh
buaidh mhath a thoirt air an cleachdadh.
Mothachadhteicneòlais
Tha e cudromach gun cùm tidsearan suas ris an teicneòlas a tha a’ tighinn am bàrr (gu h-àraid
sin a dh’fhaodadh a thèid a chleachdadh san t-suidheachadh aca), a’ gabhail a-steach - feartan
ùra is ùrachaidhean air aplacaidean no bathar-bog agus leasachaidhean bathair-chruaidh.
Ionnsachadh proifeasanta
Tha e cudromach gum bi tidsearan:
 A’ frithealadh CLPL gu h-ionadail agus gu nàiseanta
 A’ gabhail pàirt ann an cleachdadh air a stiùreadh le rannsachadh gus sgilean no eòlas
ùr air innealan is ùrlaran ùra a leasachadh
 A’ co-roinn ionnsachadh san t-suidheachadh no lìonra nas fharsainge agaibh

Earrann 2 - a’ meudachadh ionnsachadh agus
teagasg
Tha an t-earrann seo a’ cuimseachadh air an tuigse nas doimhne is cleachdadh fiosraichte a
dh’fheumas tidsearan airson Slat-tomhais GTCS airson Ionnsachadh Proifeiseanta
Leantainneach Fad-bheatha. Bu chòir do thidsearan beachdachadh air mar a dh’fhaodar na
sgilean didseatach a tha iad air leasachadh a chleachdadh gus ionnsachadh a mheudachadh
san t-suidheachadh aca:
 Ciamar a dh’fhaodadh didseatach seo a dhèanamh nas fhasa a stiùireadh a thaobh tìde
no goireasan?
 Dè is urrainn dhomh dèanamh le didseatach nach rachadh a dhèanamh air dòigh eile,
leithid cuairt dhan ghealaich?
 Am b’ urrainn dhan ionnsachadh seo a bhith nas inntinniche agus nas ciallaiche do luchd-
ionnsachaidh le bhith a’ cleachdadh didseatach gus toradh brìoghmhor a dhèanamh,
leithid làrach-lìn no film an àite a’ tarraing dealbh no sgrìobhadh ann an leabhar?
Planadh
Bu chòir do thidsearan feuchainn ri:
 Luchd-ionnsachaidh a thoirt an sàs ann am planadh, feartan co-obrachaidh a
chleachdadh am broinn O365 no raon-obrach Google gus co-roinn smuaintean,
bheachdan is dhòighean a bhrosnachadh airson ionnsachadh & teagasg ann am faidhle
no raon coitcheann a ghabhas a stòradh, a sgaoileadh no ath-sgrìobhadh
 Feumalachdan luchd-ionnsachaidh a choileanadh, a’ toirt fa-near do phearsanachadh is
roghainn, a’ gabhail a-steach innealan so-ruigsinneachd far am faodar an cleachdadh
gus ionnsachadh neo-eisimileach a bhrosnachadh
 Rùintean ionnsachaidh is slatan-tomhais shoirbheachais a chur a-staigh mar phàirt de
chruthachadh ghoireasan gus dèanamh cinnteach gu bheil fios aig luchd-ionnsachaidh
air dè tha iad ag ionnsachadh agus carson a tha iad ga ionnsachadh
 Beachdachadh air mar a dh’fhaodar goireasan air-loidhne a chleachdadh gus
teaghlaichean a chuideachadh taic a thoirt do luchd-ionnsachaidh le gnìomhachdan
ionnsachaidh aig an taigh, leithid mhìneachaidhean is eisimpleirean bhidio, dealbh no
teacsa
 Dàta air a chruthachadh le ùrlaran air-loidhne a chleachdadh gus adhartas a sgrùdadh
agus na h-ath cheumannan a phlanadh.
Goireasan ionnsachaidh
Bu chòir do thidsearan feuchainn ri goireasan a thoirt seachad:
 A tha ruigsinneach do luchd-ionnsachaidh, a’ toirt fa-near do chleachdadh guth-
sgrìobhaidh, leughadh teacsa-gu-cainnt agus feartan eile a fhreagras as fheàrr air
feumalachdan luchd-ionnsachaidh
 A choinneachas ri mar a gheibh an luchd-ionnsachaidh cothrom air na goireasan, leithid
a’ seachnadh thaisbeanaidhean nuair is dòcha gum bi luchd-ionnsachaidh mar is trice a’
cleachdadh fhònaichean-làimhe / scrìn bheag
 A tha a’ cleachdadh susbaint a tha tarraingeach a choimhead air agus ioma-mhòdach, a’
gabhail a-steach cleachdadh theacsa, claisneachd is bhidio

 A tha soilleir is aithghearr - susbaint a lughdaicheas uallach cognatach tro bhith a’ toirt fa-
near do chleachdadh raon geal, dòighean-obrach còdachadh dùbailte agus am meud de
shusbaint a thathar a’ cruthachadh
 A bhios a’ cur structar ri goireasan a dh’fhaodas luchd-ionnsachaidh a dheasachadh agus
ris am faod iad am beachdan a chur, mar eisimpleir taisbeanadh le sleamhnag tiotail,
sleamhnagan airson ‘cò, dè, carson, cuin’ msaa, agus an uair sin dealbh-crutha airson
teacsa agus ìomhaighean
 A tha a’ cleachdadh teicneòlas gus cothroman a tha doirbh a mhodaileadh, leithid iadsan
a tha fad air falbh, eachdraidheil, cunnartach (VR no nam breug-shamhlachadh) no daor.
Gnìomhachdan ionnsachaidh
Bu chòir gum bi gnìomhachdan a’ toirt luchd-ionnsachaidh an sàs ann an dòigh a tha a’ gabhail
a-steach:
 Conaltradh tro ùrlaran air-loidhne (àrainneachd ionnsachaidh bhiortail), leithid cabadaich
no còmhraidhean bhidio
 Co-obrachadh gus faidhlichean co-roinnte a dhèanamh
 Pearsanachadh agus roghainn nuair a thathar a’ taghadh inneal no ùrlar iomchaidh gus
an smaoineachadh a chur an cèill gu cruthachail
Teagasg
Bu chòir do thidsearan feuchainn ri innealan didseatach is ùrlaran a chleachdadh gus
ionnsachadh ‘àite sam bith uair sam bith’ a thoirt seachad a dh’fhaodadh a bhith:
 Cùl air bheul, far a bheil stuthan ionnsachaidh gan sgaoileadh ro leasan sa chlas agus an
uair sin air a rannsachadh taobh a-staigh a’ chlas
 Sùbailte, far am bi ionnsachadh a’ tòiseachadh sa chlas, a’ cumail a’ dol taobh a-muigh a’
chlas agus uair sin a’ tòiseachadh a-rithist san ath leasan
 Measgaichte, far a bheilear a’ frithealadh cuid de thaobhan, no leasanan sa chlas agus a’
frithealadh feadhainn eile air astar
 Air chèin no sgoil bhiortail, far am bi luchd-ionnsachaidh a’ frithealadh còmhradh bhidio
air chèin
Measadh
 Measaidhean a chruthachadh a tha ruigsinneach do luchd-ionnsachaidh
 Measaidhean a choinneachadh ris a’ ghnìomhachd ionnsachaidh le goireasachadh
iomchaidh, leithid làimhseachadh mas-fhìor a dh’fhaodadh a bhith co-ionnan ris an
fheadhainn a chleachdar sa chlas
 Innealan a chleachdadh gus fianais mheasaidh fhaighinn de sgilean, leithid teacsa,
claisneachd, dealbhan no bhidio - air a chleachdadh ann am pròifilean
 Innealan didseatach a chleachdadh airson measadh cunbhalach aig ìre ìosail air togail
eòlais (a’ sgrùdadh eòlas agus tuigse), leithid farpaisean-ceist a bhios a’ fèin-
chomharrachadh, a bheir fios air ais fèin-ghluaiseach teagasgach agus a thracas
adhartas
 Cothroman a chruthachadh far am faod luchd-ionnsachaidh an cuid sgilean is eòlais a
nochdadh ann an co-theacsa brìoghmhor is buntainneach, leithid làrach-lìn, film no
taisbeanadh

 Innealan didseatach a chleachdadh gus fios air ais a thoirt seachad gu dìreach air fianais
measaidh, a’ dèanamh clàr de na h-ath cheumannan agus ann an raon de mhodhan,
leithid teacsa, inceadh, guth no bhidio.

Sgoil de dh’Inbhe Dhidseatach
Bu chòir do sgoiltean Duais Sgoiltean Didseatach na h-Alba a chleachdadh gus fiosrachadh a
thoirt dhan ro-innleachd is ceannardas aca airson sgoil dhidseatach. Is dòcha gum bi iadsan
tha a’ stiùireadh didseatach ann an sgoiltean airson beachdachadh air na leanas:
 Fèin-luachadh a dhèanamh air inbheachd didseatach na sgoile agaibh a’ cleachdadh
frèam-obrach Duais Sgoiltean Didseatach, a’ cleachdadh na sgrìobhainn Sgilean
Didseatach Thidsearan gus luachadh a dhèanamh air sgilean, eòlas agus misneachd
thidsearan.
 Modail coitcheann de dh’aplacaidean is ùrlaran a bhith agaibh a lughdaicheas ‘uallach
roghainn’ do luchd-ionnsachaidh is tidsearan agus a’ dèanamh cinnteach gu bheilear a’
cleachdadh feadhainn a tha a’ gèilleadh ri GDPR agus air ùghdarrachadh leis an
ùghdarras ionadail.
 Modail cumanta de dùilean is cleachdadh didseatach a bhith agaibh thar roinnean le
ùrlaran is innealan cunbhalach air an cleachdadh airson:
o Obair no measaidhean a thoirt a-mach
o Obair no measaidhean a chur a-staigh
o Obair is measaidhean a chomharrachadh agus a’ toirt fios air ais
 Bu chòir na sgilean a bhith aig tidsearan airson a’ mhodail a chleachdadh agus a bhith
comasach air na sgilean riatanach a theagasg do luchd-ionnsachaidh.
 Bu choir curraicealam litearrachd didseatach a bhith aig an sgoil a bheir na sgilean a tha
a dhìth do luchd-ionnsachaidh airson didseatach a chleachdadh nam beatha taobh a-
muigh na sgoile (mar eisimpleir Frèam-obrach sgilean didseatach riatanach - GOV.UK
(www.gov.uk)
 Bu chòir do thidsearan beachdachadh air litearrachd didseatach an neach-ionnsachaidh
gu h-iomlan nuair a thathar a’ measadh adhartas seach builean is comharran-measaidh
fa leth.

Pàipear-taice i
Teamplaid gus taic a thoirt do dheasbad is dealbhadh
Is dòcha gum bi sibh airson a’ chlàir gu h-ìosal no na foirmean air-loidhne a chleachdadh.
Sgilean riatanach liosta-sgrùdaidh air-loidhne
Sgilean Bunaiteach liosta-sgrùdaidh air-loidhne
A’ meudachadh Ionnsachadh agus Teagasg liosta-sgrùdaidh air-loidhne
Tha an sgrìobhainn seo na phàirt den t-sreath de thaic ro-innleachdail a tha ri fhaotainn mar-thà leithid:
 Sgilean Didseatach Riatanach airson Tidsearan
 Feartan de Phlanadh Teagasg Ionnsachadh agus Measadh Didseatach Fìor-èifeachdach
 Cò ris a dh’fhaodas litearrachd didseatach a bhith coltach
 Ionnsachadh agus Teagasg air-loidhne
 Duais Sgoiltean Didseatach na h-Alba
 Am Frèam-obrach Nàiseanta airson Litearrachd Didseatach ann am Foghlam Tùsail Thidsearan
Ceanglaichean dhan sgrìobhainn bhuntainneach GTCS
Sgilean Riatanach agus Earrann 1 - Sgilean Bunaiteach
Inbhe GTCS airson Làn-chlàradh:
 2.1.3 Doimhneachd de dh’eòlas is tuigse a bhith aig neach air Dealbhadh Curraicealaim:
na sgilean agus comasachd an lùib litearrachd didseatach agus eòlas air mar a ghabhas teicneòlas didseatach fhigheadh a-staigh gus teagasg is ionnsachadh a mheudachadh; agus
 3.1.1 Planaich gu h-èifeachdach gus coinneachadh ri feumalachdan luchd-ionnsachaidh, conaltradh gu h-iomchaidh ris a h-uile neach-ionnsachaidh, a’ cumadh agus ag adhartachadh comas agus
misneachd ann an litearrachd, àireamhachd, slàinte agus sunnd agus litearrachd didseatach
 3.2.1 Eagraich agus stiùirich ionnsachadh gu h-èifeachdach, thoir comas do gach neach-ionnsachaidh am feum as motha a dhèanamh de ghoireasan a chaidh a thaghadh gu math, a’ gabhail a-steach
teicneòlas didseatach, gus ionnsachadh, teagasg agus measadh a mheudachadh, mar a tha iomchaidh;
Earrann 2 - A’ meudachadh ionnsachadh agus teagasg
Slat-tomhais GTCS airson CLPL far a bheil feum air an neach-oideachaidh air eòlas nas doimhne is nas fiosraichte air sgilean didseatach gus ionnsachadh agus teagasg a mheudachadh:
 2.1.1 Tuigse mheudaichte is fiosraichte a bhith aig neach mu Theòraidhean Oide-Eòlais is Ionnsachaidh agus Cleachdadh Proifeiseanta. Mar thidsear coileanta tha tuigse mheudaichte is
fiosraichte agaibh air: teicneòlas didseatach gus taic a thoirt do dh’ionnsachadh.
 2.1.3 Tuigse mheudaichte is fiosraichte a bhith aig neach air Dealbhadh Curraicealaim. Mar thidsear coileanta tha tuigse mheudaichte is fiosraichte agaibh air: na sgilean agus comasachd an lùib
litearrachd didseatach thidsearan agus eòlas air mar a ghabhas teicneòlas didseatach fhigheadh a-staigh gus teagasg is ionnsachadh a mheudachadh.
 3.2.1 Eagraich is stiùirich ionnsachadh gu breithneachail agus gu h-èifeachdach Mar thidsear coileanta bidh sibh a’ nochdadh gu cunbhalach na sgilean is comasan meudaichte ag obrachadh an
dà chuid leibh fhèin is còmhla gus: dèanamh cinnteach gu bheil cothrom aig gach neach-ionnsachaidh air, agus gu bheil comas aca air taghadh bho, ghoireasan air an deagh-thaghadh/dealbhadh, a’
gabhail a-steach teicneòlasan didseatach.

Pàipear-taice ii
Sgilean Riatanach Taic Nàiseanta Taic Ionadail Dè tha mi a’ dèanamh?
Dè cho math ’s a tha mi ga
dhèanamh?
Dè an ath rud a bu chòir dhomh
dèanamh?
A’ cleachdadh innealan
agus an eadar-lìon
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air na h-innealan
cumanta a chleachdadh mun cuairt orra, leithid
innealan-bùird is innealan-làimhe. Tha seo a’ gabhail
a-steach a bhith eòlach air:
 Prìomh fheartan an inneil a chleachdadh,
leithid an clàr-iuchrach, luch, sgrìn-shuathaidh
no camara
 Cothrom fhaighinn air agus logadh a-steach
do dh’ùrlaran, leithid Glow
 Inneal a cheangal no ath-cheangal ri lìonra Wi-
Fi
 Rannsachadh air an làrach-lìn airson
fiosrachadh is na toraidhean a luachadh
 Cothrom fhaighinn air agus feartan
ruigsinneachd cumanta a chleachdadh, leithid
meud teacsa, teacsa-gu-cainnt, no cainnt a
chur a-steach
 Beachdachadh air còir leth-bhreac de
shusbaint no meadhanan sam bith a tha air a
ghabhail a-steach ann an susbaint
chruthaichte.
https://
blogs.glowscotland.org.uk/
glowblogs/digilearn/
2023/08/04/use-your-device-
effectively-and-
independently-essential-
skills/
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le co-
obraichean
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air na h-ùrlaran
conaltraidh chumanta a chleachdadh, leithid post-d no
Teams. Tha seo a’ gabhail a-steach a bhith eòlach
air:
 Mar a gheibhear cothrom air puist-d agus mar
a chuirear teachdaireachd
 Mar a gheibhear cothrom air is a dhol ann an
Team
 Mar a gheibhear cothrom air stòras san neul
agus faidhle a chruthachadh ann
https://
2023/08/04/communicate-
with-colleagues-essential-
skills/
Ùrlaran air-loidhne a chleachdadh le luchd-
ionnsachaidh
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air an ùrlaran
ionnsachaidh air-loidhne as fheàrr leis an sgoil a
chleachdadh, leithid Teams no Classroom gus
conaltradh ri luchd-ionnsachaidh agus goireasan
ionnsachaidh a cho-roinn le luchd-ionnsachaidh. Tha
seo a’ gabhail a-steach a bhith eòlach air:
https://
with-learners-on-teams-
essential-skills/
https://

 Mar a thèid clas a chruthachadh agus mar a
sheallar do luchd-ionnsachaidh tighinn air
 Faidhlichean a chruthachadh no faidhlichean a
sgaoileadh bho stòras an draibh dhan chlas.
with-learners-on-classroom-
essential-skills/

Earrann 1 - Sgilean Bunaiteach Taic Nàiseanta Taic Ionadail Dè tha mi a’ dèanamh?
dhèanamh?
Dè an ath rud a bu chòir dhomh
dèanamh?
Innealan
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air mearachdan
cumanta no trioblaidean le innealan is ùrlaran
fhuasgladh gu misneachdail is gu h-èifeachdach, leithid:
 A’ ceangail no ag ath-cheangal ri ceanglaichean
Wi-Fi
 A’ stàladh ùrachaidhean
 A’ tòiseachadh inneal a-rithist gus ath-
shuidheachadh - ‘cuir dheth e is air a-rithist’
 Ag eagrachadh agus a’ stiùireadh stòras an
inneil.
Bidh seo sònraichte do
dh’innealan is suidheachadh
an ùghdarrais ionadail
agaibh. Cuiribh fios air an
ùghdarras ionadail agaibh
airson taic.
Cunntasan
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan cothrom fhaighinn
air cunnastan a tha co-cheangailte ri obair, leithid Glow,
SEEMIS, GTCS, cunntasan HR an ùghdarrais ionadail
airson pàigheadh, trèanadh msaa. Gus seo a
dhèanamh tha na sgilean seo a dhìth:
 A’ clàradh air, no a’ faighinn cothrom air,
cunntas airson a’ chiad uair
 A’ cruthachadh facal-faire tèarainte (le trì faclan
air thuaiream) agus roghainnean airson ath-
bhuannachd suidheachaidh, leithid dàrna
cunntas puist-d gus am facal-faire ath-
shuidheachadh
 A’ logadh a-steach dhan chunntas agus a’
gluasad mun ùrlar mar a dh’fheumar.
airson taic.
Brobhsair-lìn agus
rannsachadh
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air brobhsairean-
lìn a tha ri fhaotainn a chleachdadh gus an t-eadar-lìon
a rannsachadh nas èifeachdaiche agus toraidhean a
stòradh no a cho-roinn:
 Comharran-lìn is annsachdan a chleachdadh
gus duilleagan-lìn feumail a stòradh
 Tabaichean is uinneagan a chleachdadh gus
iomadh duilleag-lìn fhaicinn aig an aon àm
Brobhsadh prìobhaideach a chleachdadh gus
logadh a-staigh do dh’iomadh cunntas aig an
aon àm, mar eisimpleir air inneal air a stiùireadh
le ùghdarras ionadail
 Cleachdadh fheartan rannsachaidh, leithid
àithnichean rannsachaidh (làrach:, +, -),
freagairt ghineil-AI no rannsachadh adhartach
Brobhsairean Coitcheann
Stiùireadh air Google
Chrome
Stiùireadh air Microsoft Edge
Stiùireadh air Safari
A’ rannsachadh
Feartan rannsachaidh ann an
Google
airson taic.

Slàinte chorporra
Bu chòir do thidsearan a bhios is dòcha a’ cleachdadh
innealan airson greis mhòr fa-near a thoirt air an sunnd
chorporra agus dèanamh cinnteach gun gabh iad fois
gu tric. Bu chòir an t-eòlas seo a cho-roinn le luchd-
ionnsachaidh a thaobh an slàinte agus sunnd, a’ toirt fa-
near do :
 Fois shùilean
 Fois airson gluasad
 Sìneadh aig a’ bhòrd
Measadh stèisean-obrach
DSE - Beathannan-obrach
Fallain
Sìobar-shlàinteachas
Bu chòir fios a bhith aig tidsearan gu bheil faclan-faire
nas làidire ’s nas tèarainte a dhìth gus cunntasan a
chumail nas sàbhailte agus nas tèarainte. Bu chòir
dhaibh a bhith mothachail air na prìomh bhagairtean
sìobair air dh’ùghdarrasan ionadail, is iad sin
sgamannan bathar droch-rùnach is fiasgach, gu h-àraid
tro shiostaman puist-d.
Bu chòir dhaibh:
 Faclan-faire a chleachdadh le TRÌ FACLAN AIR
THUAIREAM (cho math ri riatanas ùrlair sam
bith eile, leithid litrichean mòra, àireamhan no
samhlaichean)
 Cuir feartan tèarainteachd a bharrachd an
comas, a’ gabhail a-steach dearbhadh dà-
cheumnach (2FA) agus ath-bhuannachd
cunntais/faclan-faire le post-d a bharrachd
 A bhith eòlach air mar a dh’aithneachas iad, mar
is urrainn dhaibh aithris, agus cò bhuaithe am
faigh iad taic nuair a thachras iad ri eucoirean-
sìobair, leithid fiasgach no bathar droch-rùnach
 A bhith eòlach air riaghailtean an ùghdarras air
dèiligeadh ri dàta cugallach, gu sònraichte mu
sgoil is luchd-ionnsachaidh
Acainn Sìobair airson
Thidsearan – DigiLearn
(glowscotland.org.uk)
Daoine fa leth &
Teaghlaichean -
NCSC.GOV.UK
Litearrachd fiosrachaidh
Bu chòir na sgilean litearrachd fiosrachaidh a bhith aig
tidsearan gus susbaint sam bith a gheibh iad air-loidhne
a mhion-sgrùdadh agus a luachadh. Bu chòir dhaibh a
bhith mothachail air na cunnartan an cois mì-fhios a
dh’aona-ghnothach is droch-rùnach agus tuigsinn mar
as urrainn dhaibh an lasachadh tro:
 Dhearbhadh na fìrinn
 Aithriseadh susbaint chronail
Litearrachd Fiosrachaidh

 Gun a bhith a’ sgaoileadh càil sam bith a tha
feallsa no teagmhach
Meadhanan Sòisealta
Bu chòir do thidsearan a bhith mothachail air na slatan-
tomhais GTCS agus dùilean an ùghdarrais ionadail a
thaobh slatan-tomhais proifeasanta agus na cunnartan
do chliù a bhiodh ann a thaobh cleachdadh
mheadhanan sòisealta. Bu chòir dhaibh:
 Beachdachadh air na cunntasan pearsanta aca
a dhèanamh prìobhaideach is ri fhaicinn a-
mhàin do charaidean
 Cunntas thidseir fa leth a chleachdadh airson
co-roinn is lìonrachadh
 Meòrachadh air an t-susbaint a sgaoileas iad, is
math leotha no a phostas iad agus mar a
dh’fhaodadh e gan riochdachadh fhèin no an
dreuchd, leithid cainnt, dealbhan no beachdan
gràineach, dall-chreidmheach no gràin-
chinnidheach
Acainn Sìobair: Conaltradh
(ÙR) – DigiLearn
Bidh stiùireadh aig an
ùghdarras ionadail agaibh.
Cuiribh fios air an ùghdarras
ionadail agaibh airson taic.
Post-d
 Suidheachaidhean, beachdan is beusachd
phuist-d a stiùireadh; leithid CC, leabhar-
sheòlaidhean is buidhnean puist-d
 A’ chlàr-mhìosachan aca a stiùireadh,
tachartasan mhìosachain chaìch fhaicinn agus
tachartasan a chruthachadh agus a cho-roinn
 Susbaint bocsa phuist-d a stiùireadh –
teachdaireachd a chaidh a leughadh a
sguabadh às no a stòradh ann am fo-phasgain;
brataichean gus puist-d nach deach a leughadh
fhaicinn a-rithist
 Bocsa rannsachaidh, sìolachan agus seòrsaich
a chleachdadh gus puist-d sònraichte a lorg (faic
sgilean rannsachaidh eadar-lìn - cleachd
abairtean agus +/-)
Sgilean Didseatach
Thidsearan - DigiLearn Scot
airson taic.
Ùrlaran Air-loidhne
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan raointean co-
obrachail a chur air dòigh gus:
 Luchd-cleachdaidh a stiùireadh: cuireadh a
thoirt do bhuill (ceanglaichean, còdaichean,
msaa.), ceadan atharrachadh agus luchd-
cleachdaidh a thoirt air falbh
Microsoft Teams
Google Classroom
Bidh ùrlaran eile sònraichte
do na feumalachdan agaibh
aig ìre sgoile agus ùghdarras

 Ceadan iomchaidh a thaghadh do bhuill
 Cleachdadh coitcheann is fuasglaidhean a
stiùireadh: suidheachaidhean, seanailean agus
tabaichean
 Cothrom fhaighinn air susbaint, a cho-roinn
agus a stiùireadh
 Cothrom fhaighinn air dàta ìre / roinne / sgoile /
LA agus dàta bho raon de thùsan m.e.
siostaman tracaidh roinne/sgoile, Insight,
buileachadh SQA msaa.
ionadail.
Còmhraidhean bhidio
 A dhol air còmhraidhean is coinneamhan, a’
gabhail a-steach coinneamhan luchd-obrach
agus oideachaidhean-lìn ionnsachaidh
phroifeasanta
 Còmhraidhean a chur air dòigh agus cuireadh a
thoirt do chàch tighinn ann, dh’fhaodadh gum bi
amalachadh mhìosachan bho aplacaid eile a
dhìth airson seo, leithid mìosachain phuist-d no
an inneil
 Cleachdadh coitcheann is fuasgladh a
stiùireadh: cabadaich a chleachdadh gus
teachdaireachdan dìreach a chur agus
suidheachaidhean a chleachdadh (sgaoil na
sgrìn, thoir smachd air a’ chamara agus
maicreafòn) gus obair gu h-èifeachdach còmhla
agus beachdan a roinn.
Còmhraidhean bhidio a’
cleachdadh Microsoft Teams
Còmhraidhean bhidio le
Google Meet
Stòras san Neul
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air faidhlichean a
stòradh agus a stiùireadh, a’ gabhail a-steach:
 Faidhlichean ùra a chruthachadh bho stòras air-
loidhne, leithid OneDrive no Drive ann an Glow
 Pasganan a chleachdadh gus faidhlichean
eagrachadh le ainmean iomchaidh, a’ toirt orra a
bhith nas fhasa a lorg
 Ceangail a chruthachadh gus faidhlichean a
cho-roinn le càch, cead a stiùireadh agus
obrachadh còmhla ann am fìor-àm.
Microsoft Onedrive –
DigiLearn Scot
Google Drive – DigiLearn
Scot

So-ruigsinneachd
 Feartan so-ruigsinneachd coitcheann a
nochdadh do luchd-ionnsachaidh
 Feumalachdan luchd-ionnsachaidh a luachadh
agus feart didseatach a mholadh a dh’fhaodadh
taic a thoirt do seo, leithid teacsa-gu-cainnt
 Aithneachadh far a bheil taic no stiùireadh ga
thoirt seachad bho bhuidhnean ruigsinneachd
sònraichte, leithid CALL Alba.
So-ruigsinneachd– Apple
Education
Innealan so-ruigsinneachd –
Microsoft Education
Google Tools airson Luchd-
ionnsachaidh Eadar-
mheasgte
Aplacaidean iPad CALL
Alba airson Feumalachdan
Iom-fhillte
A’ cleachdadh ùrlaran, aplacaidean no
seirbheisean
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air na h-
apalacaidean tarbhachd as cumanta, leithid na
feadhainn ann am Microsoft 365 agus Google
Workspace, gus am faod iad:
 A bhith a’ tuigsinn nam prìomh fheartan de
dh’ùrlaran, aplacaidean, no seirbheisean leithid
eadar-ghnìomhachd, feartan ruigsinneachd,
susbaint ioma-mheadhanach gus am fear as
iomchaidh a thaghadh airson mar a thathar am
beachd a chleachdadh
 Goireas a chruthachadh le bhith a’ cur teacsa,
dealbhan, bhidiothan, ceanglaichean-lìn ris, a’
cleachdadh innealan crutha is deasachaidh,
leithid dearbhadairean litreachaidh is gràmair
 Beachdachadh air dealbh is cruth na susbaint,
leithid a bhith soilleir is aithghearr le cànan is
dealbhan, agus mar a gheibhear cothrom air a’
ghoireas, leithid luchd-ionnsachaidh a’
cleachdadh inneal-làimhe airson ionnsachadh
aig an taigh
 Susbaint fhoillseachadh, a sgaoileadh no
Microsoft Educator Centre
Google Education
Coimhearsnachd Apple
Education

fhigheadh a-staigh air ùrlaran sgoile, leithid
raointean stiùiridh sheòmair-theagaisg
 Molaidhean dealbhaidh / deasaiche a
chleachdadh, ma tha iomchaidh, tro innealan in-
fhillte AI.
Ionnsachadh is conaltradh a stiùireadh ann
an Àrainneachd Ionnsachaidh Bhiortail
(Classroom/Teams)
Bu chòir comas a bhith aig tidsearan air an ùrlar
stiùiridh sheòmair-theagaisg as fheàrr leis an t-
suidheachadh aca a chleachdadh gus:
 Raon sheòmair-theagaisg a chruthachadh,
luchd-ionnsachaidh a chur ris, agus luchd-
obrach eile a chur ris le cead an t-sealbhadair
 Cead sheanailean a stiùireadh is sùil a chumail
air postaichean
 Obraichean-sònraichte a chruthachadh is a cho-
roinn le goireasan iomchaidh is rubric, agus fios
air ais a thoirt seachad nuair a tha sin deiseil
 Dàta an ùrlair is anailis a chleachdadh gus com-
pàirt luchd-ionnsachaidh a tracadh is a
sgrùdadh agus fios air ais no aithriseachd
fhiosrachadh.
 Pasganan is feartan stòrais an ùrlair a
chleachdadh gus stòras fhaidhlichean a chumail
suas is a stiùireadh agus feartan a tha ri
fhaotainn a chleachdadh gus goireasan
ionnsachaidh a chur an òrdugh.
Cleachd Teams le Luchd-
ionnsachaidh
Cleachd Google
Classroom le Luchd-
ionnsachaidh
Stiùireadh Luchd-
cleachdaidh air Apple
Classroom
Teicneòlas ùr
Tha e cudromach gun cùm tidsearan suas ris an
teicneòlas a tha a’ tighinn am bàrr (gu h-àraid sin is
dòcha a bhios air a chleachdadh san t-suidheachadh
aca), a’ gabhail a-steach - feartan ùra is ùrachaidhean
air aplacaidean no bathar-bog agus leasachaidhean
bathair-chruaidh.
Sgilean Intel airson Ùr-
ghnàthachadh - foir-
shealladh
Bidh seo sònraichte dhan
ùghdarrais ionadail agaibh.
Cuiribh fios air an ùghdarras
ionadail agaibh airson taic.
Ionnsachadh
proifeasanta
Tha e cudromach gum bi tidsearan:
 A’ frithealadh CLPL gu h-ionadail agus gu
nàiseanta
Oideachaidhean-lìn ri
Thighinn - DigiLearn
(glowscotland.org.uk
PròifilComais Sgilean Intel
airson Ùr-ghnàthachadh

 A’ gabhail pàirt ann an cleachdadh air a
stiùreadh le rannsachadh gus sgilean no eòlas
ùr air innealan is ùrlaran ùra a leasachadh
 A’ co-roinn ionnsachadh san t-suidheachadh no
lìonra nas fharsainge agaibh

Earrann 2 - A’ meudachadh ionnsachadh agus teagasg Taic Nàiseanta Taic Ionadail Dè tha mi a’ dèanamh?
dhèanamh?
Dè an ath rud a bu chòir
dhomh dèanamh?
Planadh
 Luchd-ionnsachaidh a thoirt an sàs ann am planadh, feartan
co-obrachaidh a chleachdadh am broinn O365 no raon-
obrach Google gus co-roinn smuaintean, bheachdan is
dhòighean a bhrosnachadh airson ionnsachadh & teagasg
ann am faidhle no raon coitcheann a ghabhas a stòradh, a
sgaoileadh no ath-sgrìobhadh
 Feumalachdan luchd-ionnsachaidh a choileanadh, a’ toirt
fa-near do phearsanachadh is roghainn, a’ gabhail a-steach
innealan so-ruigsinneachd far am faodar an cleachdadh gus
ionnsachadh neo-eisimileach a bhrosnachadh
 Rùintean ionnsachaidh is slatan-tomhais shoirbheachais a
chur a-staigh mar phàirt de chruthachadh ghoireasan gus
dèanamh cinnteach gu bheil fios aig luchd-ionnsachaidh air
dè tha iad ag ionnsachadh agus carson a tha iad ga
ionnsachadh
 Beachdachadh air mar a dh’fhaodar goireasan air-loidhne a
chleachdadh gus teaghlaichean a chuideachadh taic a thoirt
do luchd-ionnsachaidh le gnìomhachdan ionnsachaidh aig
an taigh, leithid mhìneachaidhean is eisimpleirean bhidio,
dealbh no teacsa
 Dàta a chleachdadh a th’ air a chruthachadh le ùrlaran air-
loidhne gus adhartas a sgrùdadh agus na h-ath
cheumannan a phlanadh.
A’ cleachdadh Didseatach
gus Ionnsachadh is
Teagasg a Mheudachadh -
DigiLearn
Goireasan ionnsachaidh
Bu chòir do thidsearan feuchainn ri goireasan a thoirt seachad:
 A tha ruigsinneach do luchd-ionnsachaidh, a’ toirt fa-near
do chleachdadh guth-sgrìobhaidh, leughadh teacsa-gu-
cainnt agus feartan eile a fhreagras as fheàrr air
feumalachdan luchd-ionnsachaidh
 A choinneachas ri mar a gheibh an luchd-ionnsachaidh
cothrom air na goireasan, leithid a’ seachnadh
thaisbeanaidhean nuair is dòcha gum bi luchd-ionnsachaidh
mar is trice a’ cleachdadh fhònaichean-làimhe / scrìn bheag
 A tha a’ cleachdadh susbaint a tha tarraingeach a
choimhead air agus ioma-mhòdach, a’ gabhail a-steach
cleachdadh theacsa, claisneachd is bhidio
 A tha soilleir is aithghearr - susbaint a lughdaicheas uallach
cognatach tro bhith a’ toirt fa-near do chleachdadh raon
geal, dòighean-obrach còdachadh dùbailte agus am meud
de shusbaint a thathar a’ cruthachadh
 A bhios a’ cur structar ri goireasan a dh’fhaodas luchd-
ionnsachaidh a dheasachadh agus ris am faod iad am
beachdan a chur, mar eisimpleir taisbeanadh le sleamhnag
tiotail, sleamhnagan airson ‘cò, dè, carson, cuin’ msaa,
agus an uair sin dealbh-crutha airson teacsa agus
gus Ionnsachadh is
DigiLearn

ìomhaighean
 A tha a’ cleachdadh teicneòlas gus cothroman a tha doirbh
eòlas fhaighinn orra a mhodaileadh, leithid iadsan a tha fad
air falbh, eachdraidheil, cunnartach (VR no nam breug-
shamhlachadh) no daor.
Gnìomhachdan ionnsachaidh
Bu chòir gum bi gnìomhachdan a’ toirt luchd-ionnsachaidh an sàs
ann an dòigh a tha a’ gabhail a-steach:
 Conaltradh tro ùrlaran air-loidhne (àrainneachd
ionnsachaidh bhiortail), leithid cabadaich no còmhraidhean
bhidio
 Co-obrachadh gus faidhlichean co-roinnte a dhèanamh
 Pearsanachadh agus roghainn nuair a thathar a’ taghadh
inneal no ùrlar iomchaidh gus an smaoineachadh a chur an
cèill gu cruthachail
gus Ionnsachadh is
DigiLearn
Teagasg
Bu chòir do thidsearan feuchainn ri innealan didseatach is ùrlaran a
chleachdadh gus ionnsachadh ‘àite sam bith uair sam bith’ a thoirt
seachad a dh’fhaodadh a bhith:
 Cùl air bheul, far a bheil stuthan ionnsachaidh gan co-roinn
ro leasan sa chlas agus an uair sin air a rannsachadh taobh
a-staigh a’ chlas
 Sùbailte, far am bi ionnsachadh a’ tòiseachadh sa chlas, a’
cumail a’ dol taobh a-muigh a’ chlas agus uair sin a’
tòiseachadh a-rithist san ath leasan
 Measgaichte, far a bheilear a’ frithealadh cuid de thaobhan,
no leasanan sa chlas agus a’ frithealadh feadhainn eile air
astar
 Air chèin no sgoil bhiortail, far am bi luchd-ionnsachaidh a’
frithealadh còmhradh bhidio air chèin
gus Ionnsachadh is
DigiLearn
Measadh
 Measaidhean a chruthachadh a tha ruigsinneach do luchd-
ionnsachaidh
 Measaidhean a choinneachadh ris a’ ghnìomhachd
ionnsachaidh le goireasachadh iomchaidh, leithid
làimhseachadh mas-fhìor a dh’fhaodadh a bhith co-ionnan
ris an fheadhainn a chleachdar sa chlas
 Innealan a chleachdadh gus fianais mheasaidh fhaighinn de
gus Ionnsachadh is
DigiLearn

sgilean, leithid teacsa, claisneachd, dealbhan no bhidio - air
a chleachdadh ann am pròifilean
 Innealan didseatach a chleachdadh airson measadh
cunbhalach ìre ìosail air buileachadh eòlais (a’ sgrùdadh
eòlas agus tuigse), leithid farpaisean-ceist a bhios a’ fèin-
chomharrachadh, a bheir fios air ais fèin-ghluaiseach
teagasgach agus a thracas adhartas.
 Cothroman a chruthachadh far am faod luchd-ionnsachaidh
an cuid sgilean is eòlais a nochdadh ann an co-theacsa
brìoghmhor is buntainneach, leithid làrach-lìn, film no
taisbeanadh
 Innealan didseatach a chleachdadh gus fios air ais a thoirt
seachad gu dìreach air fianais measaidh, a’ dèanamh clàr
de na h-ath cheumannan agus ann an raon de mhodhan,
leithid teacsa, inceadh, guth no bhidio.

Sgoil de dh’Inbhe Dhidseatach Taic Nàiseanta Taic Ionadail Dè tha sinn a’ dèanamh?
Dè cho math ’s a tha sinn ga
dhèanamh?
Dè an ath rud a bu chòir dhuinn
dèanamh?
Fèin-luachadh a dhèanamh air inbheachd didseatach
na sgoile agaibh a’ cleachdadh frèam-obrach Duais
Sgoiltean Didseatach, a’ cleachdadh na sgrìobhainn
Sgilean Didseatach Thidsearan gus luachadh a
dhèanamh air sgilean, eòlas agus misneachd
thidsearan.
https://
2022/12/20/digital-schools-
award-scotland-dsas/
Modail cumanta de dùilean is cleachdadh didseatach
a bhith agaibh thar roinnean le ùrlaran is innealan
cunbhalach air an cleachdadh airson:
o Obair no measaidhean a thoirt a-mach
o Obair no measaidhean a chur a-staigh
o Obair is measaidhean a
chomharrachadh agus a’ toirt fios air
ais
Bu chòir na sgilean a bhith aig tidsearan airson a’
mhodail a chleachdadh agus a bhith comasach air na
sgilean riatanach a theagasg gu luchd-ionnsachaidh.
Sgilean riatanach liosta-
sgrùdaidh air-loidhne
Sgilean Bunaiteach liosta-
A’ meudachadh ionnsachadh
agus teagasg liosta-
Bu choir curraicealam litearrachd didseatach a bhith
aig an sgoil a bheir na sgilean a tha a dhìth do luchd-
ionnsachaidh airson didseatach a chleachdadh nam
beatha taobh a-muigh na sgoile (mar eisimpleir
Frèam-obrach sgilean didseatach riatanach - GOV.UK
(www.gov.uk)
Litearrachd Didseatach
airson Luchd-ionnsachaidh –
DigiLearn
Bu chòir do thidsearan beachdachadh air litearrachd
didseatach an neach-ionnsachaidh gu h-iomlan nuair
a thathar a’ measadh adhartas seach builean is
comharran-measaidh fa leth.

Foghlam Alba
Denholm House
Almondvale Business Park
Almondvale Way
Livingston
EH54 6GA
F +44 (0)131 244 4330
P-d enquiries@educationscotland.gov.scot
www.education.gov.scot
© Còir-lethbhreac a’ Chrùin, 2023
Faodaidh sibh am fiosrachadh seo (ach na dealbhan is suaicheantasan) ath-chleachdadh gu saor ’s an-asgaidh ann an cruth no meadhan sam bith fo Cheadachas an Riaghaltais Fhosgailte fhad ’s a thèid
ath-chleachdadh gun mhearachd agus chan ann air dòigh mheallta. Feumar aithneachadh gur ann aig Foghlam Alba a tha a’ chòir-lethbhreac, agus feumar tiotal na sgrìobhainne a nochdadh.
Gus an ceadachas fhaicinn, tadhailibh air: http://nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence or e-mail: psi@nationalarchives.gsi.gov.uk
Far a bheil sinn air còir-lethbhreac aig treas-phàrtaidh sam bith a chomharrachadh, feumaidh sibh cead fhaighinn on fheadhainn aig a bheil a’ chòir-lethbhreac.

Teacher Digital Skills Toolkit in Gaelic

More Related Content

More from GeorgeMilliken2

Teacher Digital Skills Toolkit in Gaelic