SWON205-20160513

1. Лекц №6

2. • Ахмад настны сэтгэл санааг зовоосон олон
асуудлууд нйигэмд түгээмэл байна.
Манай орны хувьд улс орны эдийн засгйин
хөгжлийн хүнд байдал, өргөн хэрэглээнйи
барааны өсөлт, архидалт, ажилгүйдэл зэрэг олон
асуудлууд өнөөгийн нийгэмд түгээмэл байгаа
бөгөөд ахмадуудын амьдралд ч нөлөөлсөөр
байна. Тэдний зарим нь дээрх нйигмийн
асуудлаас үүдэлтэй сэтгэл санааны болон бие
махбодийн тайван бус хүнд нөхцөлд амьдрах нь
түгээмэл.

3. Ахмадуудын зарим нь эрүүл мэнд, эдийн
засаг, бие махбодийн байдлаас болоод
өөрийн асуудлаа шийдэж чадахгүй бусдын
хараат байх нь элбэг. Бусдын хараат байгаа
ахмадуудын сэтгэл хангалуун бус байдал,
тэдний оролцоог хязгаарласан байдал нь
хүчирхийллийн шинж тэмдгийг агуулдаг
байна.
Хүчирхийллийн дараах хэдэн төрөл байна.

4. Ахмад настны эсрэг хүчирхийллийн төрөл
Хүчирхийллийн төрөл
Бие махбодийн
хүчирхийлэл
Ахмад хүмүүст
санаатайгаар хүч
хэрэглэсэний үр
дүнд бие
махбодид нь
гэмтэл хор
учруулах явдал
Сэтгэл
санааны
хүчирхийлэл
Ахмад хүмүүсийг
айлгах, доромжлох,
заналхийлэх,
буруутгах,
үгүйсгэх, шаналган
зовлонд учруулах
харилцаа
Бэлгийн
хүчирхийлэл
Зөвшөөрөлгүй
гээр бэлгийн
харилцаанд
шахан оруулах
үйлдэл
Санхүүгийн
хүчирхийлэл
Ахмад
настнуудын өмч
хөрөнгийг хууль
бус замаар
өмчлөх ахмад
настныг мөлжих
аливаа
хэлбэрийг хэлнэ.

5. •Ахмад настныг үл хайхрах явдал гэдэг нь үйлчилгээ
үзүүлэгчдийн зүгээс ахмадуудыг нийгмийн болон бие
махбодийн, сэтгэл санааны хэрэгцээг нь үл тоон анхаарал
халамж хангалтгүй үзүүлсний улмаас сэтгэл санаа, эрүүл
мэндэд нь хохирол учрахыг хэлнэ.
Ахмад настны эсрэг хүчирхйилэл хийгээд үл хайхрах
явдал нь дараах шалтгаантай байна.
- үйлчилгээ үзүүлэгчийн стресс
- гэр бүлийн гишүүд ахмад настнаас санхүүгийн хувьд
хамааралтай байх
- нийгмийн тусгаарлагдмал байдал
- гэр бүлийн асуудал
- санхүүгийн асуудал
- хувь хүний архи, мансууруулах бодис хэрэглэх болон
сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудал

6. Ахмад настны эсрэг хүчирхийллийг таних тэмдэг.
Ахмад настантай ажиллах нйигмийн ажилтан болон бусад
мэргэжилтнүүд дараах шинж тэмдэгүүдийг харгалзах нь чухал.
Ахмад настанд хамааралтай Асран
хамгаалалгчдад
хамааралтайБие махбодийн Сэтгэл санааны Бэлгийн Санхүүгийн
• Бие бялдарын
хувьд
хүчирхийлсэн
тухай гомдол
гаргах
• Бэртлийн шинж
нь гэмтэлийн
шалтгаантай
тохирохгүй байх
• Өвөрмөц
маягийн түлэгдэлт
ба хөхрөлт
• Гар хуруу
зүсэгдсэн ба
биеийн хүч
хэрэглэсэн байх
сорив
• Хооллох дуршил
буух, нойргүйдэх
• Айдас, хэт
ноомой байдал
• Хүмүүсээс хол
хөндий идэвхигүй
байх, сэтгэл
гутрал нэмэгдэх
• Тайван бус, итгэл
найдваргүй болох
• Сэтгэцийн эрүүл
мэндийн
байдалтай
холбоогүй
зөрчилтэй зан
байдал гаргах
• Бэлгийн
хүчирхийлэлд
өртсөн талаар
гомдол гаргах
• Ахмад хүнд
тохирохгүй
бэлгийн зан үйл
хийх
• Зан байдлын
гэнэтийн
өөрчлөлт / жнь,
түрэмгий зан,
хүмүүсээс дөлөх,
амь насанд
эрсдэлтэй зүйл
гаргах/
• Ахмад настанд
мөнгөний онцын
шаардлага
гараагүй үед
данснаасаа олон
удаа мөнгө авах
• Авсан мөнгөний
хэмжээ ахмад
настны хувьд
хэтэрхий их байх
• Өмчлөх эрх ба
гэрээслэлээ
өөрчилж, эд
хөрөнгө нь
хамаатан садан,
найз нөхдөд нь
шилжих.
• Асрамжлагч
стресс дарамттай
ядруу харагдах
• Асрамжлагч хэт
санаа зовсон эсвэл
үл тоосон
• Асран хамгаалагч
уур бухимдлаа
барьж чадаагүй
байдалдаа ахмад
настанг буруутгах
•Асран хамгаалагч
ахмад настантай
хүүхэдтэй харьцаж
байгаа мэт
харилцах

7. Ахмад настанд хамааралтай Асран
хамгаалалгчдад
хамааралтай
Бие махбодийн Сэтгэл санааны Бэлгийн Санхүүгийн
• Эмийг хэт олон
хэрэглэх эсвэл
хэрэглэхгүй
байх
• Өвчинтэй
холбоогүй
шалтгаанаар
турж эцэх
• Хувийн ариун
цэвэр болон
өөртөө анхаарал
тавихгүй байх
• Олон янзын
эмнэлгийн газар
эсвэл өөр өөр
эмчид хандах
• Илэн далангүй
ярихыг хүсэхгүй
байх
• Асран
хамгаалагчтай
уулзахаас
зайлсхийх ба
эсвэл нүд рүү нь
харахгүй байх
• Ахмад настны
тусгаарлагдмал
байдал
• Гэдэс хэвлий
орчмоор өвдөх
• Цээж болон
бэлэг эрхтний
орчмын
хөхрөлт,
бэлгийн замын
халдварт өвчин
тусах
• Дотуур хувцас
цусны толботой
байх
• Эд хөрөнгөө
алдах
• Ахмад настан
үнэ цэнэтэй
эдлэл болон
хувийн эд
зүйлсээ олохгүй
байх
• Ахмад настан
маш тохигүй
нөхцөлд байх
• Эмчилгээ
үйлчилгээ
авахгүй байх
• Ахмад настны
авч байгаа
үйлчилгээ нь
түүний
орлоготой огт
нийцэхгүй байх
• Асран хамгаалагч
мансууруулах
бодис хэтрүүлэн
хэрэглэх,
хүчирхийлж
байсан
туршлагатай
• Асран хамгаалагч
нь ахмад
настантай
ганцаарчлан
уулзахыг хүсэхгүй
байх
• Асран
хамгаалагчаас
асуулт асуухад
хамгаалсан
зайлсхийсэн
түрэмгий зантай
байх
•Асран хамгаалагч
нь тухайн ахмадыг
удаан хугацаанд
асарч байгаа

8. Ахмад настны эсрэг хүчирхийлэлд нөлөөлж буй хүчин зүйлс:
1. Хувь хүний хүчин зүйл
- гэр бүлийн хэн нэгэн хүн архи, мансууруулах бодис хэрэглэдэгтэй
холбоотой.
- хүчирхийлэгч нь гол төлөв сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалтай
байдаг.
- үр хүүхдүүд нь мансууруулах бодис хэтрүүлэн хээрглэдэг байх
2. Харилцааны хүчин зүйлс
- асран хамгаалагч ба ахмад настны хоорондын харилцаанд
- ахмад настан гэр бүлийн гишүүдээс хараат байх, харилцаа дутмаг
байх, амьдралын хэв маягт гэнэтийн өөрчлөлт гарах, тусгаарлагдмал байдал,
орон байрны нөхцөл муу гм
- амьдрах нөхцөл байдал нь гэр бүлд зөрчил үүсгэдэг. Ахмадууд асран
халамжлагчаасаа тусдаа амьдарч байхдаа хүчирхийлэлд өртөх тохиолдол
гардаг хэдий ч хамт амьдрахдаа ч илүү өртдөг байна.
- өв залгамжлах асуудалтай холбоотой маргаан
- асран халамжлах чадвартай хүн гэр бүлд байхгүй бөгөөд түнийг
асрамжлахаас татгалзах
- үр хүүхдүүд болон ахмадуудын бие биеээсээ хамааралтай байх
амьдралын нөхцөл байдал нь тэднийг л хайхрах байдлыг бий болгодог.

9. 3. Нйигмийн болон олон нийтийн хүчин
зүйлс
4. Үйлчилгээ үзүүлэгчидтэй холбоотой
хүчин зүйлс
5. Ахмад настантай холбоотой хүчин зүйлс