1. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
1
Thuèc ®«ng y viÖt nam
Mét sè bµi thuèc quý ®Ó ch÷a bÖnh
cøu ng­êi
Ng­êi s­u tÇm vµ phæ Th¬: l­¬ng y, nhµ th¬: ng« c«ng
t×nh
*
* *
Môc ®Ých: Nh»m phæ biÕn réng r·i trong nh©n d©n, cïng
®«ng ®¶o c¸c ®éc gi¶ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó nghiªn cøu, ¸p
dông mét sè bµi thuèc §«ng y ch÷a bÖnh, cøu ng­êi.
Nh÷ng bµi thuèc n»y, ®· ®­îc nh©n d©n ta nèi tiÕp nhau,
truyÒn tông tõ ngµn n¨m cho ®Õn nay.
§©y lµ nh÷ng bµi thuèc sÏ kh¸c nh÷ng bµi thuèc theo Cæ
ph­¬ng, cã trong “TËp th¬ §«ng y ViÖt Nam - §Ó häc vµ ch÷a
bÖnh” cña L­¬ng y.
T­ liÖu nµy ®­îc giíi thiÖu trªn Website:
www.ngocongtinh.nghesi.vn - Tõ th¸ng 6 n¨m 2013.

2. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
2
B¶o d­ìng søc khoÎ.
Thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “ Phßng bÖnh h¬n ch÷a
bÖnh”, mçi ng­êi h·y tù ®Æt ®Þnh kú cho m×nh, cho c¸c thµnh
viªn trong gia ®×nh m×nh: Cø 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m lµ mét lÇn tiÕn
hµnh “B¶o d­ìng søc khoΔ cho c¸c thµnh viªn (riªng phô n÷
cã thai, ng­êi ®ang èm nÆng kh«ng ®­îc thùc hiÖn ph­¬ng
ph¸p nµy).
Khi tiÕn hµnh “ B¶o d­ìng søc khoΔ, cÇn thùc hiÖn
theo hai b­íc sau:
- B­íc thø nhÊt lµ “ Tæng vÖ sinh søc khoΔ.
- B­íc thø hai lµ “ Båi bæ søc khoΔ.
1- B­íc thø nhÊt: “ Tæng vÖ sinh søc khoΔ:
Thùc hiÖn b­íc nµy lµ nh»m tèng th¶i nh÷ng tÝch trÖ ë
trong ng­êi l©u ngµy ra ngoµi, nh­: KhÝ trÖ, HuyÕt ø, ThÊp,
§µm, KhÝ h­ b»ng ®­êng må h«i; ®­êng ®¹i tiÖn, tiÓu tiÖn vµ
kinh nguyÖt cña phô n÷. Lµm cho c¬ thÓ ®­îc “trong s¹ch”;
KhÝ, HuyÕt ®­îc l­u th«ng; ¢m, D­¬ng, lôc Phñ, ngò T¹ng
®­îc ®iÒu hoµ; tinh thÇn thªm s¶ng kho¸i
Dïng c¸c nhãm thuèc sau:
Khu Phong, t¸n Hµn (mïa hÌ th× bá t¸n Hµn mµ dïng
thuèc thanh NhiÖt gi¶i ®éc), trõ ThÊp, ho¸ §µm, lý KhÝ, hµnh
HuyÕt, th«ng Kinh, ho¹t l¹c, tiªu tÝch, lîi niÖu…

3. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
3
Mçi nhãm thuèc dïng tõ 1 ~ 3 vÞ thuèc (mçi vÞ tõ 8 g ~
12g); dïng tõ 3 ~ 5 thang, thuèc s¾c ®Ó uèng.
2- B­íc thø hai: “ Båi bæ søc khoΔ.
Sau khi uèng thuèc cña b­íc 1 hÕt, tõ 15 ®Õn 30 ngµy
sau, tiÕn hµnh thùc hiÖn b­íc 2 lµ “ Båi bæ søc khoΔ.
Thùc hiÖn b­íc nµy nh»m ®Ó kÝch thÝch tiªu ho¸, lµm ¨n
uèng ngon miÖng, thøc ¨n nhanh tiªu, bæ sung T©n dÞch, sinh
tuû, sinh Tinh, sinh HuyÕt, lµm m¹nh g©n x­¬ng, t¨ng c­êng
søc khoÎ, gi¶m bít bÖnh tËt, ng¨n ngõa ung biÕu vµ x¬, t¾c
®éng m¹ch.
Dïng c¸c nhãm thuèc sau:
KiÖn Tú, VÞ; an thÇn ®Þnh chÝ; bæ KhÝ, bæ HuyÕt, bæ D­¬ng
hoÆc bæ ¢m (tuú c¬ thÓ do ¢m h­ hay D­¬ng h­ mµ dïng thuèc
bæ cho hîp lý), bæ ThËn, tr¸ng D­¬ng, m¸t Gan, l­¬ng HuyÕt …
Mçi nhãm thuèc còng dïng tõ 2 ~ 3 vÞ thuèc (mçi vÞ tõ 8
g ~ 12g), dïng tõ 3 ~ 5 thang, thuèc s¾c ®Ó uèng.
+. MÊy ®iÓm l­u ý:
1 - Khi tiÕn hµnh “B¶o d­ìng søc khoΔ cÇn gia gi¶m c¸c vÞ
thuèc cho hîp lý, mçi lÇn dïng kh¸c nhau. Cã thÓ gia thªm mét
sè vÞ thuèc kh¸c ®Ó ch÷a bÖnh nÕu cã, nh­: Ch÷a ho, trõ ®êm,

4. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
4
®iÒu hoµ kinh nguyÖt, ch÷a ®au x­¬ng khíp, tiªu viªm, trõ mñ
môn nhät.
2 - Nh÷ng ®«i vî chång tr­íc khi muèn sinh con, nªn ¸p
dông ph­¬ng ph¸p “B¶o d­ìng søc khoΔ nh­ trªn. Còng thùc
hiÖn theo 2 b­íc, nh»m lµm cho c¬ thÓ ®­îc “ trong s¹ch”, th©n
thÓ thªm m¹nh khoÎ.
Lµm ®­îc nh­ vËy, ®èi víi phô n÷ sÏ t¹o ra ®­îc nhiÒu
trøng mÈy, h¹n chÕ trøng lÐp; cßn nam giíi th× sinh ra ®­îc
nhiÒu tinh trïng khoÎ, ho¹t ®éng m¹nh mÏ, kh«ng cã tinh trïng
dÞ d¹ng, yÕu ®uèi....
Tuú t×nh tr¹ng søc khoÎ cña mçi ng­êi mµ dïng thuèc cña
mçi ng­êi kh¸c nhau. Cã thÓ hai ng­êi uèng thuèc cïng mét
thêi gian. Trong thêi gian uèng thuèc ph¶i ®Æc biÖt ph¶i kiªng
kþ (.), kh«ng tiÕp xóc víi nãng nhiÒu, l¹nh l©u; kh«ng uèng
r­îu bia; ¨n uèng, sinh ho¹t kh¸c sao cho ®iÒu ®é.
KÕt hîp víi viÖc uèng thuèc, cÇn ¨n c¸c lo¹i thùc phÈm giÇu
chÊt dinh d­ìng, cã nhiÒu Vitamin, chÊt ®¹m nh­: ThÞt chã, thÞt
chim, thó, cao x­¬ng ®éng vËt. (®Æc biÖt kh«ng dïng cao Tr¨n).
Thuèc B¾c ngÊm l©u, tuú t×nh h×nh søc khoÎ cña hai ng­êi
®· ®­îc c¶i thiÖn mµ quyÕt ®Þnh viÖc (.) sinh con.
3 - §èi víi phô n÷ ®ang cã thai, ®Õn th¸ng thø 3 hoÆc th¸ng
thø 4 khi thai nhi ®· æn ®Þnh, cã thÓ dïng mét ®ît thuèc uèng ®Ó
båi bæ søc khoÎ cho c¶ mÑ lÉn thai nhi.

5. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
5
Nªn dïng mét sè nhãm thuèc, nh­: KiÖn Tú, VÞ, an thÇn; bæ
KhÝ, bæ HuyÕt, an thai, cã thÓ gia thªm cao A giao… (Kh«ng
dïng theo ph­¬ng ph¸p “ B¶o d­ìng søc khoΔ, kh«ng dïng
c¸c vÞ thuèc trôc thuû, lý KhÝ, ho¹t HuyÕt vµ ph¸ HuyÕt) ), dïng
tõ 3 ~ 5 thang, thuèc s¾c ®Ó uèng (mçi vÞ tõ 8 g ~ 12g).
Khi uèng thuèc cÇn thËn träng vµ theo dâi xem c¬ thÓ cã
ph¶n øng g× kh«ng. NÕu thÊy cã nh÷ng biÓu hiÖn bÊt th­êng th×
ph¶i ngõng uèng thuèc ngay.
4 - §èi víi phô n÷ míi sinh con, sau khi søc khoÎ ®­îc æn
®Þnh (kho¶ng 30 ngµy sau khi sinh con), còng nªn uèng mét ®ît
thuèc ®Ó th¶i hÕt KhÝ trÖ, HuyÕt h­ ra ngoµi. Thuèc lµm t¨ng
thªm sù kÝch thÝch tiªu ho¸, ®Ó ¨n ngon miÖng, båi bæ KhÝ,
HuyÕt, t¨ng thªm nhiÒu s÷a míi cho trÎ. §Æc biÖt thuèc cßn cã
t¸c dông chèng viªm nhiÔm nÕu xÈy ra …
Nªn dïng mét sè nhãm thuèc, nh­: Thanh nhiÖt gi¶i ®éc; lý
KhÝ, hµnh HuyÕt; KiÖn Tú, VÞ; an thÇn; bæ KhÝ, HuyÕt; lîi
s÷a… dïng tõ 3 ~ 5 thang, thuèc s¾c ®Ó uèng (mçi vÞ tõ 8 g ~
12g).
Tãm l¹i:
- TÊt c¶ c¸c tr­êng hîp khi dïng thuèc §«ng y, cÇn ph¶i kÕt
hîp víi viÖc ¨n uèng sao cho hîp lý vµ ®ñ chÊt ®Ó hç trî thªm…
- NhiÒu ng­êi thùc hiÖn ®­îc nh÷ng ph­¬ng ph¸p nh­ trªn,
tin r»ng sau nµy mäi ng­êi sÏ khoÎ m¹nh, gi¶m bít ®­îc nhiÒu

6. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
6
bÖnh tËt, èm ®au. Khi sinh con th× sÏ sinh ra ®­îc nh÷ng líp
ng­êi khoÎ m¹nh, th«ng minh.
- Råi nh÷ng thµnh viªn míi ®­îc sinh ra, khi lín lªn l¹i ¸p
dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p “B¶o d­ìng søc khoΔ nh­ trªn Cø
nh­ vËy, mäi ng­êi lµm tuÇn hoµn m·i, sau nµy con ch¸u mçi
ng­êi ®­îc sinh ra sÏ ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ vÒ chiÒu cao, thÓ
lùc, lÉn trÝ tuÖ.
Dïng thuèc ®«ng y ®Ó ®iÒu d­ìng søc khoÎ
Sau khi xem ch­¬ng tr×nh VT1, §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam ph¸t
ngµy 05 -5-2013, ®­îc trùc tiÕp nghe T¸c gi¶ ®äc bµi th¬ “ MÑ t«i” cho mÑ
®Î nghe, c¸c Th¹c sü v« cïng xóc ®éng vµ liªn t­ëng ®Õn c«ng lao trêi biÓn
cña bè mÑ m×nh, ®èi víi c¸c con. Ngay sau ®ã, c¸c Th¹c sü ®· ®Õn th¨m vµ
c¶m ¬n T¸c gi¶ ®· cã bµi Th¬ rÊt nh©n v¨n, mang nhiÒu ý nghÜa, khi nãi vÒ
ng­êi “ MÑ” cña m×nh. Qua bµi Th¬ trªn, chÝnh T¸c gi¶ ®· nãi hé cho hµng
triÖu ng­êi trªn thÕ gian nµy, vÒ nh÷ng c¶m xóc cña m×nh ®èi víi ng­êi “
MÑ” th©n yªu, ®· sinh thµnh vµ d­ìng dôc m×nh
Tõ tr¸i sang ph¶i, c¸c Th¹c sü
chôp ¶nh chung víi L­¬ng y ( ¶nh
th¸ng 5- 2013):
Th¹c sÜ V¨n ho¸ Hoµng Mai
H­¬ng, C¸n bé C«ng ®oµn tr­êng
§¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi.
Th¹c sÜ M«i tr­êng Ng« Kim
Tó (con g¸i) Gi¶ng viªn, Tr­ëng
Bé m«n An toµn lao ®éng, Tr­êng
§¹i häc Lao ®éng – X· héi.
Th¹c sÜ NguyÔn ThÞ Lan
H­¬ng, Gi¶ng viªn tr­êng §¹i häc
X©y dùng Hµ Néi, hiÖn ®ang lµm
Nghiªn cøu sinh TiÕn sü vÒ Ngµnh
nghÖ thuËt Héi ho¹ - KiÕn tróc.

7. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
7
C¸c Th¹c sü ®Òu sinh n¨m 1973, lu«n g¾n bã víi nhau tõ nh÷ng
n¨m häc t¹i Tr­êng cÊp III - Hµn Thuyªn B¾c Ninh. Th¹c sü nµo còng lu«n
cè g¾ng häc tËp, trau dåi kiÕn thøc ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, häc
vÊn.
Theo ®Þnh kú mét n¨m 2 lÇn, c¸c Th¹c sü ®Òu uèng thuèc §«ng y
do L­¬ng y bèc cho, nªn søc khoÎ ®­îc æn ®Þnh, trÎ trung, lu«n “giái viÖc
tr­êng, ®¶m viÖc nhµ”; phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh nh÷ng “ng­êi vî, ng­êi mÑ”
®¶m ®ang vµ lµm ®­îc nh÷ng viÖc cã Ých cho x· héi.
Thùc hiÖn theo lý luËn cña §«ng y: KhÝ lµ l·nh ®¹o cña HuyÕt, KhÝ
hµnh th× HuyÕt hµnh; KhÝ thuËn th× HuyÕt thuËn; nªn phô n÷ muèn khoÎ
m¹nh, th× ph¶i lý KhÝ ®Ó ®iÒu hoµ kinh nguyÖt ( lý KhÝ lµ ®iÒu chØnh cho
KhÝ trë l¹i b×nh th­êng). Muèn lý KhÝ th× ph¶i dïng thuèc “t©n h­¬ng”,
phèi hîp víi lo¹i thuèc “ ®iÒu Can l­¬ng HuyÕt” th× c«ng dông míi ®Çy ®ñ.
Tuy nhiªn mçi ®ît dïng thuèc kh¸c nhau, L­¬ng y ®Òu gia gi¶m c¸c vÞ
thuèc míi cho phï hîp víi mçi ng­êi.
Bµi thuèc 1:
Xuyªn khung, H­¬ng phô, §­¬ng quy,
TÇn giao, Thôc ®Þa, §an b×, Hång hoa.
Thanh b×, B¸n h¹ tham gia,
B¹ch th­îc, Ých mÉu dïng lµ ®ñ thang.
LiÒu l­îng: Mçi vÞ tõ 10 g ~ 12 g, s¾c uèng 1 ~ 2 ngµy mét thang,
dïng 3 ~ 5 thang mét ®ît.
NÕu gÆp chøng KhÝ h­: KhÝ, HuyÕt ®Òu h­:
Th­êng hay kinh nguyÖt trong kú,
L­îng Ýt, kinh lo·ng, mÆt th× tr¾ng da.

8. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
8
MÖt mái, ch¼ng muèn nãi ra,
§o¶n h¬i, håi hép, m¾t hoa, cho¸ng ®Çu.
Mãng tay ch©n nh¹t ®· l©u,
Da th× kh« s¸p, ngñ ®©u ®­îc nhiÒu.
L­ìi nh¹t, l¹i ch¼ng cã rªu,
M¹ch th× tÕ s¸c, phÇn nhiÒu tÕ h­.
NÕu kÌm theo c¶ KhÝ h­,
G©y nªn KhÝ, HuyÕt cïng h­ tøc th×.
+. Ph­¬ng ph¸p ch÷a: Bæ HuyÕt ®iÒu kinh.
Bµi thuèc 2: ThËp toµn ®¹i bæ gia gi¶m (thiªn vÒ h­ Hµn).
B¹ch th­îc, Cam th¶o, Xuyªn quy,
Xuyªn khung, B¹ch truËt, Hoµng kú, §¶ng s©m.
Phôc linh, Nhôc quÕ cã phÇn,
Thôc ®Þa bæ HuyÕt, nªn cÇn gia thªm.
Mçi vÞ tõ 10 g ~ 12 g; s¾c uèng 1 ~ 2 ngµy mét thang, dïng 3 ~ 5
thang mét ®ît.
Lêi th¬: L­¬ng y, Nhµ th¬ Ng« C«ng T×nh. ( th¸ng 5- 2013).

9. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
9
Nh÷ng bµi thuèc Ch÷a
Tý chøng - Phong thÊp - ThÊp khíp.
I -§¹i c­¬ng:
Trong c¬ thÓ con ng­êi, Kinh l¹c (Kinh l¹c: Lµ tªn gäi chung
cña Kinh m¹ch vµ L¹c m¹ch trong c¬ thÓ. Kinh lµ ®­êng th¼ng, lµ
c¸i khung cña hÖ Kinh l¹c vµ ë s©u. L¹c m¹ch lµ ®­êng ngang, lµ c¸i
l­íi, tõ Kinh m¹ch chia ra nh­ m¹ng l­íi ®Õn kh¾p n¬i trong c¬ thÓ
vµ ë n«ng), cã nhiÖm vô ®­a KhÝ, HuyÕt ®i kh¾p n¬i trªn c¬ thÓ. Khi
bÞ ngo¹i tµ x©m nhËp, lµm bÕ t¾c Kinh l¹c g©y ®au, mái c¸c khíp.
GÆp trêi l¹nh, m­a Èm thÊp ®au cµng t¨ng hoÆc bÞ t¸i ph¸t.
Cho nªn tÊt c¶ c¸c bÖnh ®au x­¬ng khíp ®Òu quy vÒ chøng
Tý. §«ng y gäi lµ chøng Tý, Tý lµ bÕ t¾c kh«ng th«ng, ®­îc gäi lµ
bÖnh phong ThÊp.
§«ng y ph©n ra rÊt nhiÒu lo¹i nh­: Hµnh Tý ( phong Tý),
thèng Tý, tr­íc Tý, nhiÖt Tý, HuyÕt Tý.
Trong bµi nµy nãi vÒ: Hµnh Tý, thèng Tý, nhiÖt Tý.
II- §iÒu trÞ:
1- Ch÷a chøng phong Tý ( hµnh Tý).
TriÖu chøng: §au di chuyÓn c¸c khíp, ®au nhiÒu khíp, sî
giã, rªu l­ìi tr¾ng, m¹ch phï.
Ph­¬ng ph¸p ch÷a: Khu Phong lµ chÝnh; t¸n Hµn, trõ ThÊp lµ
phô; ho¹t HuyÕt, hµnh KhÝ.

10. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
10
Bµi thuèc ( Quy ®Þnh: Nh÷ng ch÷ nghiªng lµ c¸c vÞ thuèc, c¸c
chø ®øng lµm liªn tõ):
Phßng phong, Cam th¶o, QuÕ chi,
B¹ch linh, Tú gi¶i, §­¬ng quy, Ma hoµng.
Kh­¬ng hoµng, Y dÜ ®­a sang,
B¹ch th­îc, Thæ phôc, thªm nµng Hy thiªm.
KÐ ®Çu ngùa, Uy linh tiªn,
Gia thªm B¹ch chØ, tiÕp liÒn TÇn giao.
LiÒu l­îng: Mçi vÞ tõ 10g ~ 12 g, s¾c uèng 1 ~ 2 ngµy mét
thang, dïng 3 ~ 5 thang.
2 - Ch÷a hµn Tý hay thèng Tý.
TriÖu chøng:§au d÷ déi ë mét khíp, trêi l¹nh ®au t¨ng,
ch­êm nãng th× ®ì, tay ch©n l¹nh, sî l¹nh, rªu l­ìi tr¾ng, m¹ch phï
khÈn.
Ph­¬ng ph¸p ch÷a: T¸n Hµn lµ chÝnh; khu Phong lµ phô;
hµnh KhÝ, ho¹t HuyÕt.
Bµi thuèc:
Thiªn niªn kiÖn, Uy linh tiªn,
KÐ ®Çu ngùa, sau tiÕp liÒn QuÕ chi.
Ma hoµng, B¹ch th­îc, Hoµng kú,
Can kh­¬ng, Y dÜ, sau th× Xuyªn khung.

11. Lương y – Nhà thơ Ngô Công Tình
11
X­¬ng truËt, Phô tö phèi cïng,
B¹ch linh, Ng­u tÊt cã chung trong bµi.
LiÒu l­îng: Mçi vÞ tõ 10g ~ 12 g, s¾c uèng 1 ~ 2 ngµy mét
thang, dïng 3 ~ 5 thang.
3- Ch÷a thÊp Tý hay tr­íc Tý.
TriÖu chøng: C¸c khíp nhøc mái, ®au mét chç, tª b×, ®au c¸c
c¬, vËn ®éng khã kh¨n, rªu l­ìi tr¾ng, m¹ch nhu ho·n.
Ph­¬ng ph¸p ch÷a: Trõ ThÊp lµ chÝnh; t¸n Hµn, khu Phong lµ
phô; hµnh KhÝ, ho¹t HuyÕt.
Bµi thuèc:
Kh­¬ng ho¹t, ¤ d­îc, §¼ng s©m,
X­¬ng truËt, Y dÜ, §an s©m, Hoµng kú.
ChÝch Cam th¶o, Ngò gia b×,
Phßng phong, Ng­u tÊt, QuÕ chi, Ma hoµng.
§éc ho¹t, B¹ch chØ chuyÓn sang,
Xuyªn khung gia tiÕp, ThÊp cµng hÕt nhanh.
LiÒu l­îng: Mçi vÞ tõ 10g ~ 12 g, s¾c uèng 1 ~ 2 ngµy mét
thang, dïng 3 ~ 5 thang.