2. Historia Rzymu Początki Rzymu owiane są tajemnicą. Istnieje wiele legend tłumaczących jego powstanie. Najprawdopodobniejsza z nich mówi, iż miasto założył Eneasz – bohater wojny trojańskiej. Przybył on podobno do krainy zwanej Lacjum, kiedy Troja została zburzona. Jednak szybko zmarł, a jego potomstwo walczyło ze sobą w celu przejęcia władzy. Zwycięzca poświęcił córkę – Reę na służbę bogini Weście. Ona urodziła dwóch synów – Romulusa i Remusa. Władca Lacjum, kiedy się o tym dowiedział nakazał zabicie ich poprzez wrzucenie do rzeki Tyber. Kobieta nie chcąc na to pozwolić, włożyła chłopców do wiklinowego kosza, który nie popłynął wzdłuż rzeki, a zatrzymał sie na jednym z konarów drzewa. Dzieci odnalazła wilczyca, która je nakarmiła i oddała na wychowanie pastuchowi królewskiemu. Istnieje takie przekonanie, iż to sam Zeus – władca piorunów i bóg Nieba i Ziemi zmienił się w zwierze. Kiedy chłopcy dorośli, wywiązała się między nimi walka, w której Romulus zabił swojego brata Remusa. Wybudował on później miasto nazwane Roma, czyli Rzym. Według tej legendy był to 753 r. p.n.e.
3. Początki i położenie Najstarsze ślady osadnictwa jakie odnaleziono nad rzeką Tyber datuje się między 1000, a 800 r. p.n.e. Początkowo znajdowała się tam mała osada położona na wzgórzu Palatyn. Krainę nazywano Lacjum, a jej mieszkańców Latynowie. Przy osadzie położona była droga, która transportowano w głąb kraju sól z nadmorskich salin. Zakole Tybru było idealnym miejscem na port. Zawijały do niego fenickie i greckie statki kupieckie. Miasto rozwijało się, jako centrum handlu. Po około stu lat od założenia Rzymu, połączył się on z drugą osadą, zamieszkałą przez Sabinów i położoną na zboczach Kwirynału i Kapitolu. Terytorium tych dwóch wspólnot oddzielało bagno, które później zasypano. Tym sposobem powstał jeden z najbardziej znanych na świecie punktów turystycznych Rzymu - Forum Romanum. Było to centrum życia politycznego i towarzyskiego Rzymu okresu republik. Stał się on centralnym punktem miasta.
6. Ustrój państwa rzymskiego Na początku było monarchią – VIII-VI w p.n.e. Według tradycji panowało w nim kolejno siedmiu królów pochodzenia etruskiego. Według tradycji w 509 r. p.n.e wypędzono królów i utworzono republikę. Po upadku monarchii Rzym stopniowo podupadał. Spowodowały to spory wewnętrzne oraz wojny z Ekwami i Wolskami. Wewnętrzne spory złagodziło wprowadzenie w 449 p. n. e. Praw XII Tablic - pierwszej rzymskiej kodyfikacji prawa zwyczajowego. Zuniformizowało one społeczeństwo rzymskie. Władzę sprawowali urzędnicy wybierani w zgromadzeniu ludowym na okres jednego roku. Władzę wykonawczą sprawowało dwóch konsulów. Stali najwyżej w urzędniczej hierarchii. Po zakończeniu swojej kadencji mogli wejść do senatu, czyli rady starszych. W jego skład wchodzili naczelnicy najważniejszych rodów, które w społeczeństwie rzymskim odgrywały kluczową rolę. Decydowali oni o polityce wewnętrznej i zagranicznej państwa. W sytuacjach wyjątkowych powoływano dyktatora. Sprawował on rządy jedynie przez 6 miesięcy. Społeczeństwo dzieliło się na patrycjuszy - arystokracja i plebejuszy. Państwo rzymskie było republiką demokratyczną, w której władza spoczywała w rękach wąskiej grupy ludzie, a nie ogółu obywateli. Niewolnictwo w państwie rzymskim obecne było od zawsze. Potrafili oni wiele, a płacić im nie było trzeba.
7. Społeczeństwo Życie w tamtych czasach było dla niektórych udręką oraz próbą przetrwania, dla innych rozrywką, spokojem i bogactwem. Z reguły świat rzymski ukazywany był jako świat pełen dobra i dostatku, gdzie ludzie byli szczęśliwi i pewni, że nic im nie grozi, gdyż są mocarstwem o potężnym wojsku i ogromnej gospodarce przynoszącej spore dochody. Jednak pod spodem krył się świat o zupełnie odmiennym obliczu: cierpienie, głód oraz brak poszanowania godności osobistej. W najstarszym okresie dziejów społeczeństwo dzielono na rody. Rodzina była podstawową jednostką społeczną. Na czele stał pater familias, który sprawował władzę nad wszystkimi innymi. Kobiety w Rzymie nie miały praw obywatelskich. Jednak posiadały większą swobode w życiu publicznym, jak Greczynki. Nie musiały przebywać w oddzielonych miejscach w domu, a także mogły brać udział w przyjęciach. Stali się żywym handlem, który okazał się cennym, ale tanim "przedmiotem„. Byli uważani za coś gorszego od zwierząt, podobnego do narzędzi. Tak też ich traktowano. Przyczyna tego były liczne bunty. Najbardziej znanym powstaniem było powstanie Spartakusa, w latach 73 do 71 p.n.e.
8.
9. Architektura Architektura rzymska ukształtowała się w znacznej mierze pod wpływem architektury hellenistycznej oraz architektury etruskiej. Rzymianie zaczęli stosować cement i wypalana cegłę. Charakterystyczne dla architektury były łuki tryumfalne. Budowano je na cześć zwycięskich batalii wojennych. Ludzie gromadzili się wciagu dnia w portykach – otwartych przedsionkach budowli otoczonych rzędami kolumn, z klombami i kaskadami pośrodku. Dużo czasu spędzali również w termach, czyli rzymskich łaźniach. Znaną rozrywką ludu były igrzska, na których gladiatorzy toczyli krwawe walki często na śmierć i życie. Odbywały się one w amfiteatrach. Największym był amfiteatr Flawiuszów, popularnie nazywany Koloseum.
10.
11. Literatura Nastawieni na osiąganie materialnych celów oraz zajęci ciągłymi wojnami Rzymianie nie przypisywali większego znaczenia pisarstwu. Powstawały pieśni spisane ciężkim wierszem saturnijskim (carmina), tworzone dla potrzeb kultowych, jak np. "Rzeczy godne uwagi" oraz litanie (indigitamenta), chwalące bogów. Z czasem jednak w Rzymie swoje wpływy zaczęli zaznaczać Grecy. Pierwsi twórcy nie byli rodowitymi Rzymianami. Liwiusz Andronikus przetłumaczył w III wieku p.n.e. na język łaciński "Odyseję" oraz kilka komedii i tragedii greckich. W II połowie III wieku p.n.e. powstał poemat o I wojnie punickiej GnejuszaNewiusza z Kampanii. Za jego przykładem poszedł Enniusz, który na przełomie III i II wieku p.n.e. stworzył epopeję narodową "Roczniki" (Annales). W tym okresie także powstało pierwsze dzieło historyczne, niejakiego Kwintusa Fabiusza Piktora. Za najstarszego pisarza rzymskiego uważany jest Appiusz Klaudiusz Cekus, cenzor w 312 roku p.n.e., był on autorem pierwszej opublikowanej mowy oraz zbioru sentencji. Z jego inicjatywy powstała pierwsza rzymska książka około 304 roku p.n.e., kalendarz pontyfików, napisana przez Gnejusza Flawiusza. W okresie od 30 do 14 roku p.n.e. największym epikiem rzymskim był Wergiliusz, autor dwóch wielkich dzieł: "Georgiki" oraz "Eneidy". W tym czasie tworzył także znakomity reprezentant liryki, Horacy. Tacyta i Swetoniusza to znani historycy z drugiej połowy I wieku n.e. oraz początku II. Do poetów tego okresu zaliczyć możemy również: FarsalięLukana, Tebaidę i Achilleida Stacjusza oraz ArgonauticaWaleriuszaFlakkusa. Powszechnie przyjęło się dzielić literaturę Starożytnego Rzymu na cztery okresy: Okres archaiczny (240 - 80 p.n.e.) Okres cyceroński (80 - 30 p.n.e.) Okres augustowski (30 - 14 p.n.e.) Okres cesarski (I - V wiek n.e.)
12. Wergiliusz Katon Starszy – mówca, polityk i pisarz rzymski. Wsławił się nieprzejednaną wrogością do Kartaginy i ciągłymi nawoływaniami do jej zburzenia.
13. Początki końca Rzymu W III w. cesarstwo narażone było na ataki ze strony plemion barbarzyńskich. Szczególne zagrożenie stanowili Germanowie. Z tego powodu Rzym musiał rozbudować swoje armie. Zwiększano ciągle podatki, aby pokryć koszty utrzymania armii. By pokryć długi, puszczano w obieg monety o zmniejszonej zawartości srebra. Przyczyniło się to do obniżenia ich wartości oraz wzrostu cen towarów. Kolejnym tego skutkiem był częściowy upadek rzemiosła i handlu. Nastąpił kryzys gospodarczy. Rzym upadł głównie przez to, że po zdobyciu ostatniej prowincji środkowej części Brytanii w roku 180 r. n.e. zaprzestał polityki podboju.
14. Na przełomie III i IV w. cesarz Dioniklecjan próbował powstrzymać upadek Rzymu. Ustanowił nowy podział administracyjny. Chcąc uratować gospodarkę państwa wprowadził do obiegu pełnowartościowe złote monety i ustalił maksymalne ceny. Następca Dioklecjana, Konstantyn Wielki, przekształcił Bizancjum – dawna kolonię grecką w druga stolicę cesarstwa. Nazwano ją Konstantynopolem. Występował problem z utrzymaniem całego terenu. Cesarz Teodozjusz w 395 r. podzielił cesarstwo między dwóch synów. Powstało cesarstwo zachodnie, którego stolicą był Rzym oraz cesarstwo wschodnie – bizantyjskie ze stolicą w Konstantynopolu. Formalnie tworzyli oni jednak jedno państwo. W 476 r. Odoaker – jeden z barbarzyńskich wodzów zerwał z fikcją władzy cesarskiej. Zdetronizował Romulusa, co oznaczało koniec cesarstwa zachodniego. Cesarstwo wschodnie przetrwało jednak przez prawie tysiąc lat. Upadek cesarstwa zachodniego uznaje się za symboliczny koniec starożytności i początek nowej epoki - średniowiecza.
