1. MAKALE • SÖYLEŞİ • GÖRÜŞDOSYA: MESLEK AHLAKI VE MÜHENDİSLİK ETİĞİ
Mimar ve Mühendis74
STANDARDİZASYONUN KÜRESEL
EĞİTİM VE MÜHENDİSLİK
UYGULAMALARINA ETKİLERİ
Mühendislik eğitiminde ve uygulamalarında
standartların kullanımının yaygınlaşması, iş
gücü ve ürünlerin küresel pazarlarda rekabet
gücünü arttırır. ABET/MÜDEK kriterlerini
sağlayan mühendislik fakültelerinin
çoğalmasıyla, bitirme projelerinin
uluslararası/ulusal standartlara uygun
yapılmasını sağlayacaktır. Mühendislik
Standardizasyon dersinin mühendislik
fakültesi ortak ders havuzuna mutlaka
girmesi gerekir. Yetkili kurumlar tarafından
yapılacak rapor ve proje denetimlerinde
standardizasyona geçilmesiyle kötü
mühendislik uygulamaları azalabilir.
Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL1,2
İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü1
MMG Yönetim Kurulu Üyesi2
STANDARDİZASYON YOKSA TEHLİKE BÜYÜR
Standartsız mühendislik hizmeti alan kurumların, standartsız,
kalitesiz ve riskli mühendislik uygulamalarına izin vermeyerek
kötü mühendislik uygulamalarına engel olması beklenir. Hiz-
mette standart aranmazsa, standardizasyon esaslı çalışan
mühendislik uygulamaları yapan firmaların rekabet gücü zayıf-
lar. Yasa ve yönetmeliklere girdiğinden dolayı talep edilen
mühendislik hizmetlerinin bir rutin olarak görülmesi hatalıdır.
İşin yapılış sürecinden daha çok şekilsel şartlarının sağlanma-
sını yeterli gören bir bakış açısı standartsız mühendislik hiz-
metlerine destek sağlamış olabilir. Bir deprem anında çürük
zemine veya çürük binalara sağlam raporu verilmesi gibi çok
uç örneklerin sayısal ve yerleşik dağılımı afetlerden (deprem,
heyelan veya dere yatağının taşması) sonra ortaya çıkar. Van
depreminden sonra, güya 2007 deprem yönetmeliklerine göre
yapılmış olduğu bilinen binaların hasar görmesi gibi tuhaf
durumlar ortaya çıkar. Yönetmelikler kusursuz veya güncel
olsa dahi, yönetmeliklerin hatalı uygulanmasına bağlı olarak
ortaya çıkan hatalı veya denetimsiz mühendislik uygulamaları
belli olmaktadır. Kısaca, zemin ve yapı incelemelerini deprem
öncesinde ve deprem sonrasında standartsız mühendislikle
yaptıran bürokratik veya idari zafiyetin varlığı anlaşılır.
STANDARDİZASYONA GEÇİLMESİ
KÖTÜ MÜHENDİSLİĞİ SİLER
Standartsız mühendislikle işlerin yapıldığı ilçe belediyeleri
veya kentlerde, standartlı mühendislik hizmeti veren firmaların
yaşaması zordur. İş tanımı ile işin özelliğiyle ilgili mühendislik
standartlarının teknik şartnamelerde birlikte yazılması gerekir.
Denetim sürecinde şekilcilik terk edilmeli, yapılan işin standar-
dizasyonuna bakılmalıdır. Mühendislik uygulamalarında Avrupa
ve Dünya mühendislik standartları mevcut olmasına ve bazıla-
rının TSE tarafından çevrilerek yayınlanması yaygın kullanıla-
cağını garanti etmemektedir. Avrupa Birliği’ne aday bir ülke
olmamızdan dolayı, Avrupa Yer ve Yapı İnceleme Standartları
ülkemizde uyulması gerekli standartlar olarak dikkate alınası
gereken müktesebatları meydana getirir. Bunlara rağmen;
standartlar ülkemiz kurumları tarafından ya bilinmemekte ya
da standartlı mühendislik hizmeti maliyetleri yükselteceği için
görmezden gelinerek görev ihmali yapılmaktadır. Özellikle,
JFMO İstanbul Şube yönetimi olarak ilk ziyaretimizi TSE’ye
yaptık ve ASTM tarafından Jeofizik Mühendisliğiyle ilgili stan-
dartların önce çevrilerek ve daha sonrada Türk Standartları
olarak kabul edilmesini istedik. Ziyaretimizin ikinci adımı ola-
rak, İnşaat Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Pelin Gündeş

2. Temmuz - Ağustos 2013 75
Bakır mecliste ziyaret edildi. TSE bünyesinde zemin ve yapı inceleme
standartlarını belirleyecek bir komisyon kurulması huşunda yardımcı
olması istendi. Ülkemizde kentsel dönüşümün başladığı tarihi süreç-
te zemin ve yapı standardizasyonu konusunda uluslararası stan-
dartların TSE standartları olarak kabul edilmesinin önemli olacağı
belirtildi. TSE Genel Müdürüne ulaşmaya çalışması ve önerimize
iletmek için gayret göstermesine karşın standardizasyon konusunda,
TMMOB çatısı altında bir şube olarak yapmış olduğumuz kritik giri-
şim sonuçsuz kaldı.
STANDARDİZASYON MÜHENDİSLİKTE
KALİTEYİ GARANTİ EDER
Standartsız mühendislik uygulamaları iş yerini bulsun yaklaşımıyla
talep edilirse, mühendislik hizmetlerinde kaliteyi önceleyen firma-
ların büyümeleri zordur. Hizmet alımında standart koşulu yoksa işi
alan firma mühendislik kalitesinden ödün vererek işini tamamlaya
zorlanacaktır. Doğal sonucu olarak, çalıştırdıkları mühendislere
asgari ücretin biraz üzerinde ücret teklif ettikleri veya verdikleri gibi
dünyada fazla olmayan düşük ücretli mühendis istihdamına mecbur
olabilir. Standartsızlık ülkemizin geleceğini ve mühendislik eğitiminin
varlığını tehdit eden en önemli sorundur. Yazının bundan sonra ki
bölümünde standartlara kısaca değinilecek ve standart çıkartan
kurumların tanıtımıyla devam edecektir.
STANDARDİZASYON UZLAŞMADIR
Yapılan işin süreçlerini veya hizmet veren mühendisin birikim düze-
yinin değerlendirilmesinde kullanılan kurallara standartlar denir. En
basit şekliyle tanımı, bir ürünün üretilme ve kullanılma şekliyle ilgili
tüm tarafların katılımıyla ortaya çıkan uzlaşıdır . Ürün kelimesi, sistem
donanımı, kullanılan programlar, hesaplama ve uygulama biçimleri,
laboratuvar ve arazi deneyleri, yer ve yapı incelemeleri gibi daha çok
farklı mühendislik uygulamalarını kapsar. Standardizasyon kavramı
içerisine, terminoloji ve malzeme özellikleri, üretim süreç aşamaları,
ürünlerin test teknikleri ve matrisleri, veri işlem süresinin azaltılması,
raporlamada formatların geliştirilmesi, istatistik yaklaşımlar, analiz ve
değerlendirme gibi daha sayılabilecek pek çok konu girebilir.
STANDARDİZASYONDA HEDEF SIFIR PROBLEMDİR
Standardizasyon sürecinde başlıca genel özellikler olarak, aksaklıkla-
rın düzeltilmesi, çalışma performansının yükseltilmesi, yeni bilgilerin
dâhil edilmesi gibi ana özellikler standardizasyon sürecinde dikkate
alınır. Spesifik özellikler olarak, ihtiyaç odaklı ve yenilikçi olması,
uyumlu, uygun, kusursuz ve test edilebilir olması gibi özellikleri sağ-
laması beklenir.
STANDARDİZASYON BİLİNCİNİN ARTTIRILMASI GEREKİR
Standartlar yaşamımıza girmesine rağmen, standartlardan fazla
haberimizin olmamasının en başlı nedenlerinden birisi, standartların
farklı isimlendirme ve uzantılarla - düzenleme ve protokoller gibi
– farkında olmadan sessiz yürütülen düzenlemeler ve çalışmalarla
yürürlüğe girmesidir .
Standartsız mühendislikle işlerin yapıldığı ilçe
belediyeleri veya kentlerde, standartlı mühendislik
hizmeti veren firmaların yaşaması zordur. İş tanımı
ile işin özelliğiyle ilgili mühendislik standartlarının
teknik şartnamelerde birlikte yazılması gerekir.
Denetim sürecinde şekilcilik terk edilmeli, yapılan
işin standardizasyonuna bakılmalıdır. Mühendislik
uygulamalarında Avrupa ve Dünya mühendislik
standartları mevcut olmasına ve bazılarının
TSE tarafından çevrilerek yayınlanması yaygın
kullanılacağını garanti etmemektedir.

3. MAKALE • SÖYLEŞİ • GÖRÜŞDOSYA: MESLEK AHLAKI VE MÜHENDİSLİK ETİĞİ
Mimar ve Mühendis76
MÜHENDİSLİK STANDARDİZASYON EĞİTİMİ YETERSİZDİR
Yeni mezunlarla ilgili yapılan bir anket araştırmasında yeni mezun-
ların meslek standartları konusunda bilgili olmadıkları anlaşılmıştır3
.
Dünya’nın pek çok yerinde mühendislik eğitimi veren mühendislik
fakültelerinde ya standartlar hiç öğretilmemekte veya iyi öğretil-
memektedir. Yeni Mezunlarda - Jeofizik Mühendisleri – Eksiklikler
konulu TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tara-
fından yapılan Web2 Tabanlı Ankette ortaya çıkan ve yeni mezun-
ların standartlardan habersiz olmasıyla ilişkili sonuç, Dünya’nın
farklı ülkelerinde farklı mühendislikler içinde tekrar edilse sonuç
değişmeyebilir.
MESLEK ÖRGÜTLERİ STANDARTLAŞMAYA
GEÇİLMESİNDE HIZLI DAVRANMALIDIR
Şubemiz bünyesinde kurulan standartlar komisyonu çalışmasına
ve tüm çalışmalarını 15 Nisan 2012 yılında JFMO Genel Kurulunda
kabul ettirmesine karşın bugüne kadar standartlaşma hususunda
neden hala somut adımlar atılmadığı sürekli tartışma konusu
olmaktadır. Standartlaşmada gecikme, sektör içerisinde haksız
kazanç ve rekabete neden olur. Ücretlendirmede standartsızlığa
ve mağduriyetlere neden olduğu için çok kritik ve ivedilikle çözüme
kavuşturulması gereken bir durumdur. Özellikle, mühendislerin
günlük, haftalık veya toplamda aylık saha çalışmalarına kota
standardizasyonu getirilmesi durumuyla alakalı olarak, 2012 Genel
Kurulunda bir karar alınmasına karşın, kalitesiz mühendislik uygula-
malarını frenleyecek mühendislik imza sayısına ortalama gün başı-
na bir sayı standardizasyonu getirilecek hiçbir adım atılamamıştır.
Mühendislikte kalitesiz sabun raporların çoğalmasını engelleyecek,
mühendislik hizmetlerinin değerini arttıracak, mühendis başına
imza ve iş kotası konusunda standartlaşma arayışları ve talepleri
devam etmektedir.
MEZUNLARIN EĞİTİMİNDE
STANDARDİZASYON KURSLARI EKSİKTİR
JFMO İstanbul Şube olarak Mühendislikte Yaklaşımlar ve Standartlar
konulu bir seminer verdirdik ve ilk ziyaretimizi daha öncede ifade
edildiği gibi TSE’ye giderek gerçekleştirdik. TMMOB çatısı altında
ki meslek odalarında standartlar komisyonları olmasına – Jeofizik
Mühendisleri Odası - karşın bağlayıcı ve herkes tarafından uyul-
ması zorunlu olacak mühendislik uygulamalarında standardizasyona
geçilemediğini yazının önceki bölümlerinde belirtmiştik. Standardi-
zasyon eksikliğine bağlı olarak mühendislik uygulamalarında ortaya
çıkan kargaşa, sektör arasında lüzumsuz gerginliğe, bölünmeye ve
sektör tarafından verilen hizmette ise sektöre özel farklı uygulama
biçimlerine neden olmaktadır. Standartsız mühendislik uygulama-
ları, verilen mühendislik hizmetleri fiyatlandırmada büyük farklılıklara
neden olmakta ve bu farklılık nedeniyle sektörel kredibilitede erozyon
meydana gelmektedir. TMMOB bağlı odalar, mühendislik uygulama-
larında uluslararası standardizasyonların anlaşılması için uygulamalı
eğitimler vererek ve etkinlikler düzenleyerek mühendislik hizmetlerin-
de standartların yaygınlaşmasını sağlayabilir. Mühendislik uygulama-
larında standartları oluşturmada ve uygulamasının yaygınlaştırılma-
sında meslek örgütlerinin etkin ve başarılı olduğunu söylemek zordur.
STANDARDİZASYON ÇALIŞMALARI EVRENSELDİR
Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO)4
, küresel standartları
belirleyen organizasyonlardan birisidir. ISO’ya bağlı dünyanın çok
farklı ülkesinde temsili çalışan organizasyonlar mevcuttur. Ülkemiz-
de Türk Standartlar Enstitüsü (TSE)5
ve Amerika Ulusal Standartlar
Enstitüsü (ANSI)6
gibi örneklerini çoğaltabileceğimiz pek çok ulusal
ölçekte çalışan organizasyonlar bulunmaktadır. Dünyada birkaç
üniversite hariç mühendislik uygulamalarında Standartlı Mühendislik
Uygulamaları konulu dersler müfredata girmiş değildir. Ülkemizde
ve dünyada standartların amacını, gelişim süreçlerini ve uygulama
alanlarını bilen öğretim üyesi sayısı doğal olarak artmamaktadır.
MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE KÜRESEL
–ABET- STANDARTLAŞMA
ABET7
Mühendislik ve Teknoloji Programları Akreditasyon Kuruludur
ve mühendislik fakültelerinde verilen eğitimin dünya standartlarına
uygunluğu hususunda talep olursa inceleme yapar ve yeterli düzeyde
ise denklik verir. Ülkemizde ABET kriterini sağlayarak denklik alan
üniversite sayısı bir elin parmakları kadardır8
. Üniversitelerdeki
mühendislik programlarının içerik ve uygulamada eşitlenmesi ama-
cıyla Üniversitelerde Mühendislik Eğitimi Standartları ABET belirler.
ABET’ten denklik alan mühendislik fakültelerinin kalitesinde denklik
sağlandığı düşünülür. ABET denklik sürecinin yaygınlaştırılmasıyla,
dünyanın farklı üniversitelerinden mezun mühendislerin diplomaların
her yerde geçerli olmaktadır. ABET kriterlerinden en önemlilerinden
biri, bitirme projelerinin (Seniour Project veya Graduation Project)
mühendislik standartlarına uygun yaptırılmasıdır9
. Ülkemizde ABET
kriterlerini sağlayan üniversitelerin (İTÜ, ODTÜ, BİLKENT, BOGAZİÇİ
ve YAKIN DOĞU) sayısal azlığı düşünülürse mühendislik fakültele-
rinden yetişen yeni mezunların standardizasyon tabanlı mühendislik
projesi yaparak mezun olamayacakları beklenir.
Standartsız mühendislikle işlerin yapıldığı ilçe
belediyeleri veya kentlerde, standartlı mühendislik
hizmeti veren firmaların yaşaması zordur. İş tanımı
ile işin özelliğiyle ilgili mühendislik standartlarının
teknik şartnamelerde birlikte yazılması gerekir.
Denetim sürecinde şekilcilik terk edilmeli, yapılan
işin standardizasyonuna bakılmalıdır.

4. Temmuz - Ağustos 2013 77
MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE AVRUPA BİRLİĞİ
–BOLOGNA- İÇİNDE STANDARTLAŞMA
BOLOGNA10
süreciyle Avrupa Yükseköğretim Alanı içerisinde yer
alan ülke vatandaşları, yükseköğrenim görmek ya da çalışmak
amaçları ile Avrupa’da kolayca dolaşabileceklerdir ve Avrupa Birliği
içerisinde kültürel değişimin gerçekleşmesi saplanabilecektir. Bu
amaçla, öğretim üyesi ve öğrenci mobilizasyonları teşvik edilerek
ve ortak danışmanlık bilimsel çalışmaların yapılmasıyla üniversiteler
arasında bilimsel çalışmaların artması hedeflenmektedir. Sonuç ola-
rak, Avrupa Birliği içerisinde farklı üniversitelerde öğretim üyeliği ve
öğrencilik yapılmasıyla ve eğitim standartlarında ortak bir alt yapının
geliştirilmesiyle hedeflenen, gerek yükseköğretim gerekse iş imkan-
ları açısından dünyanın diğer bölgelerinden kişiler tarafından tercih
edilir hale getirilmesi hedeflenmektedir.
MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE ULUSAL
–MÜDEK- STANDARTLAŞMA
MÜDEK11
Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akre-
ditasyon Derneği (MÜDEK), ülkemizdeki farklı mühendislik eğitim
programları için akreditasyon, değerlendirme ve bilgilendirme çalış-
maları yapmaktadır. Türkiye'de mühendislik eğitimine bir standardi-
zasyon getirerek eğitim kalitesinin yükseltilmesine katkıda bulunmak
amacıyla faaliyet gösteren bağımsız bir kuruluştur. Bugüne kadar
ülkemizde 30’dan fazla mühendislik fakültesini12
değerlendirmiştir.
Ülkemizde mühendislik eğitim kalitesinin yükseltilmesi amaçlı kurul-
muş özgün bir standartlaşma biçimidir.
MÜHENDİSLİK FAKÜLTELERİNE
STANDARDİZASYON DERSİ KONMALIDIR
Dünya’da ABET denkliği almış Mühendislik Fakültelerinin çoğunda
mühendislik standartları eğitiminin verilmemesinin farklı nedenleri
olarak13
; a) ihtiyaç olarak görülmemesi, b) eğitilmiş öğretim üyesinin
bulunmaması ve c) müfredat eğitiminde kullanılacak kaynakların
eksik olması gibi daha farklı pek çok neden olabilir. Mühendislik
Eğitiminde Standartlar konulu yapılan araştırmada ortaya çıkan
sonuçlara göre, Amerika’daki Mühendislik Fakülteleri standartların
öğretilmesinin, mühendislik eğitiminde öncelikli olmadığı ve küresel
JFMO İstanbul Şubesi olarak Mühendislikte
Yaklaşımlar ve Standartlar konulu bir seminer
verdirdik ve ilk ziyaretimizi daha öncede ifade
edildiği gibi TSE’ye giderek gerçekleştirdik. TMMOB
çatısı altında ki meslek odalarında standartlar
komisyonları olmasına – Jeofizik Mühendisleri Odası
- karşın bağlayıcı ve herkes tarafından uyulması
zorunlu olacak mühendislik uygulamalarında
standardizasyona geçilemediğini yazının önceki
bölümlerinde belirtmiştik. Standardizasyon
eksikliğine bağlı olarak mühendislik uygulamalarında
ortaya çıkan kargaşa, sektör arasında lüzumsuz
gerginliğe, bölünmeye ve sektör tarafından verilen
hizmette ise sektöre özel farklı uygulama biçimlerine
neden olmaktadır.

5. MAKALE • SÖYLEŞİ • GÖRÜŞDOSYA: MESLEK AHLAKI VE MÜHENDİSLİK ETİĞİ
Mimar ve Mühendis78
ekonominin gelecek yıllarda büyümesiyle ilgili tahminlere bakıla-
rak standartların kritik bir konu olarak görülmediği şeklinde bazı
düşünceler ortaya çıkmıştır. Standartların gelişim ve yayılmasında
merkez olan Amerikan üniversitelerinin bir kaçı (University of Cola-
rado (Boulder), University of Pittsburgh ve Catholic University of
America) dışında mühendislik eğitiminde standartlar başlı başına bir
ders olarak öğretilmemektedir. Ana dersin adı veya başlıca teması
standartlar olan ders sayısı azdır ve standartlar kısmen mühendislik
etiği başlıklı dersler içinde öğretilmektedir. Ülkemizde ise durumun
Amerika’dan farklı olmadığını ve yeni mezunların çoğunlukla standar-
dizasyon eğitimi almadan mezun oldukları söylenebilir.
SEKTÖR TABANLI ÜNİVERSİTE EĞİTİM
STANDARDİZASYONU YARARLI OLACAKTIR
Kamu veya özel sektör standart tabanlı çalıştığına ve çalışmaya
yasalarla zorlandığına göre, standardizasyon eğitimi alan mezun
mühendislere ihtiyacı olacaktır. Sektörün ihtiyacına uygun mezun
verilmesi ancak sektörden kopuk bir mühendislik eğitiminin başta
Amerika olmak üzere ülkemizde de geçerli olduğunu göstermektedir.
Bu açıdan bakılırsa, mühendislikle ilgili STK’ların ve TMMOB çatısı
altındaki odaların kendi mühendislik birimleriyle ilgili standartların
kendilerine bağlı üyelerce bilinmesi ve uygulamalarda standartlı
mühendislik çalışmalarını araması gerekir. İlave olarak, meslek
örgütlerinin Yüksek Öğretim Kurumu olmak üzere üniversitelerle
iletişime geçmesi ve sektörde kullanılan standartların üniversitelerde
öğretilmesini talep etmesi yararlı olabilir. Mühendislikte Standardi-
zasyon Eğitimi konulu bir dersin veya eğitimin içeriği belirlenebilir ve
sertifika düzeyinde STK’lar ve odalar tarafından verilerek yeni veya
eski mezunların eksiklikleri kısmen tamamlanabilir. JFMO İstanbul
Şube olarak belediyelerde “Jeofizik Standartlar” konulu bir çalıştay
yaparak, İstanbul içindeki tüm ilçe belediyelerince yaptırılacak işle-
re bir standart getirilmesi amaçlanmıştır. Bununla ilgili bütün ilçe
belediyelerine yazı yazılmış ve katılacak belediye mühendisleriyle, yer
inceleme projeleri için “İstanbul Jeofizik Standartları“nın oluşturulma-
sı toplantıları yapılması planlanmaktadır.
MÜHENDİSLİKTE STANDARDİZASYON EĞİTİMİ VE İÇERİĞİ
Standartlar başlıklı bir derste olması gereken en temel konular;
standartların amacı, standartların türleri, standartların kaynakları,
standartların gelişim süreçleri, en önemli ve kritik standartlar ve
standartların doğru kullanılmasının teorik ve uygulamalı öğretilmesi
şeklinde belirlenebilir.
STANDARDİZASYON KALİTEDE REKABETİ SAĞLAR
Kullanılan standardın hassasiyet ve itibar derecesine bağlı olarak
piyasaya sürülen ürünlerde, kalite yükselmesi ve tüketicide güvenin
artması, temel maliyetlerde azalma, üretimde artış ve pazar alanın-
da büyüme sağlanır. Çünkü standart esaslı çalışma veya üretim, tek-
rarları azaltır ve kaynak savurganlığını önler, teknolojide gelişim ve
transfere, ticaretin kolaylaşmasına, mevcut pazar istikrarının sağlan-
masını ve hukuki ihtilafların azalmasını temin ederek gerçekleştirir.
Standardizasyonla ilgili olarak ülkemizde, Avrupa’da ve dünyada pek
MÜDEK, Mühendislik Eğitim
Programları Değerlendirme
ve Akreditasyon Derneği
(MÜDEK), ülkemizdeki
farklı mühendislik eğitim
programları için akreditasyon,
değerlendirme ve bilgilendirme
çalışmaları yapmaktadır.
Türkiye'de mühendislik
eğitimine bir standardizasyon
getirerek eğitim kalitesinin
yükseltilmesine katkıda
bulunmak amacıyla faaliyet
gösteren bağımsız bir
kuruluştur. Bugüne kadar
ülkemizde 30’dan fazla
mühendislik fakültesini
değerlendirmiştir. Ülkemizde
mühendislik eğitim kalitesinin
yükseltilmesi amaçlı kurulmuş
özgün bir standartlaşma
biçimidir.

6. Temmuz - Ağustos 2013 79
çok standart mevcuttur. Bu yazının amacı bütün standartlarla ilgili
detay vermek değildir ve bu nedenle en önemli uluslararası ASTM
standartları hakkında kısaca bilgi verilecek ve jeofizik mühendisliği
özelinde gelişen standartlar anlatılarak örnekleme yapılacaktır.
AMERİKA MALZEME VE TEST STANDARTLARI (ASTM)
1898 yılında bir grup mühendis tarafından kurulmuş ve kurulduğu
yıllarda demiryollarında kullanılan çelikte bir standart olması gerek-
tiğini savunmuştur. Benzer amaçlarla ASTM günümüzde de çalışma-
larını sürdürmekte, özel konularda üreticiler ve tüketicilerin uzlaşma
süreçlerini gönüllülük esasına bağlı takiben yapmaktadır. ASTM
günümüzde her yıl ortalama 10,000’den fazla standart yayınlamak-
tadır. ASTM Dijital Kütüphanesi14
içinde bulunan standartlar
uluslararası mühendislik standartları olarak kullanılır. Mühendislerin
ihtiyaç duydukları teknik bilgiye internet üzerinden ulaşabilecekleri
kapsamlı bir koleksiyona sahiptir. Yapı jeofiziği, yapılaşma jeofiziği,
deprem mühendisliği, uzay mühendisliği, biyomedikal, kimya, çevre,
jeolojik, halk sağlığı ve güvenliği, endüstriyel tasarım, tekstil, lastik,
plastik, malzeme bilimi, mekanik, nükleer, petrol, toprak bilimi, vb.
gibi önemli mühendislik alanlarında yol gösterici bir bilgi kaynağıdır.
Jeofizik mühendisliğiyle ilgili olarak örnek verilmesi gerekirse, 1990
yılında Jeofizik Yer İnceleme çalışmalarıyla ilişkili tek bir standart
mevcuttu15
. Standart iyi olmasına karşın, uygulama sürecinde Jeofi-
zik mühendisleri bazı hataları fark ettiler ve benzer nedenlerden dola-
yı mevcut Jeofizik Standartlarının sayısı zaman içerisinde tür ve sayı
olarak arttı16
. Ülkemiz dışında belirlenmiş ve geliştirilmiş standartları,
ülkemizde ki meslek örgütleri tarafından meslek uygulamalarında
öğrenilmesi ve uygulanması zorunlu standartlar haline getirilmesi
çalışması yeterli düzeyde yapılmış değildir. Özellikle, Yer İnceleme
Projelerinde uygulanacak yöntemler sıralanırken, uygulama sürecin-
de uyulması gereken standardizasyonun belirtilmemesi çelişkili ve
eksik bir durumu göstermektedir. Diğer meslek uygulamalarında
ise uygulamaların farklı olduğu düşünülmemektedir. Örnek olarak,
ülkemizde yüksek yapılaşma bütün hızıyla devam etmektedir, fakat
ülkemizde Yüksek Yapılaşmada uyulacak standartların hala yürürlü-
ğe girmemesi, yüksek yapılaşmada farklı standardizasyonlara bağlı
olarak bir kaotik yapılaşmaya neden olmaktadır.
SONUÇ
Ülkemizde standart tabanlı üretim ve uygulamaların denetlenme-
sinde Meslek Örgütlerine ve STK’lara daha fazla görev ve yetkilerin
verilmesi gerekir. Denetim şekilsel olmaktan çıkarak standartlara
uygunluk açısından bir teknik denetim düzeyine getirilmelidir. Dene-
tim sürecinde standart tabanlı denetim ve incelemeler sonucunda
kötü mühendislik uygulamalarını azaltarak kamunun zarara uğra-
tılmasına engel olunabilir. Mühendislik Standartları ve Uygulamalı
Kullanımı konusunda sürekli eğitim verilmeli ve bu eğitimlerden
geçme şartına bağlı olarak Profesyonel Mühendislik uygulamalarına
kademeli geçilmesi ülkemizde teşvik edilmelidir. Katkı belirtme.
ODTÜ Emekli Öğretim Üyesi Polat Gülkan hocama yazının gelişim
sürecinde yapmış olduğu önerilerden dolayı teşekkür ederim.
1
Notes adapted from Rich Fields, “The Importance of Standards in Engineering.”
2
John Gibbons, Forward to U. S. Congress Office of Technology Assessment TCT-512,
Global Standards: Building Blocks for the Future, March 1992
3
JFMO İstanbul Şune, 2013. Yeni Mezunlarda – Jeofizik Mühendisleri – Eksiklikler
Anketi.
4
http://www.iso.org/iso/home.html
5
http://www.tse.org.tr/
6
http://www.ansi.org/
7
http://www.abet.org/
8
http://www.abet.org/substantial-equivalency-turkey/
9
Criteria for Accrediting Engineering Programs, Effective for Evaluations During the
2008-2009 Accreditation Cycle, November 3, 2007, ABET , Inc
10
https://bologna.yok.gov.tr/?page=yazi&i=3
11
http://www.mudek.org.tr/tr/ana/ilk.shtm
12
http://www.mudek.org.tr/tr/akredit/akredite2013.shtm
13
CUA CGSA, 2004 Standards Survey
14
http://www.astm.org/DIGITAL_LIBRARY/index.shtml
15
Field Measurements of Soil Resistivity Using the Wenner Four-Electrode Method”
(G-57).
16
http://www.nsgg.org.uk/links/
KAYNAKlar