Εργασία στο μάθημα της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής 2016-2017

1. Εργασία στο μάθημα της Αγωγής
Θέμα:
Φτώχεια και ανεργία στην Ελλάδα

2. Τι είναι η φτώχεια;
Με τον όρο φτώχεια αναφερόμαστε στην οικονομική κατάσταση που
χαρακτηρίζεται από έλλειψη επαρκών πόρων για την ικανοποίηση βασικών
ανθρώπινων αναγκών. Το κατώφλι των βασικών αναγκών που ορίζει το όριο της
φτώχειας διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Η φτώχεια ανάγεται να μετράται σε χρήματα και αντανακλά τους κατά κεφαλήν
διαθέσιμους από τους πραγματικούς οικονομικούς πόρους μιας χώρας. Η έννοια της
φτώχειας μπορεί και χωρίζεται ως εξής:
• Ως απόλυτη φτώχεια ορίζεται το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με λιγότερο από
ένα καθορισμένο ποσό δολαρίων την ημέρα. Η δημοφιλέστερη στατιστική του είδους
(που χρησιμοποιείται και από την Παγκόσμια Τράπεζα), είναι το ποσοστό του
πληθυσμού που ζει με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, σε τιμές του 1985.
Ιδανικό ποσοστό απόλυτης φτώχειας είναι το 0%. Ο συγκεκριμένος ορισμός
χρησιμοποιείται περισσότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
• Ως σχετική φτώχεια ορίζεται το ποσοστό των ατόμων σε μια χώρα που ζουν με
εισόδημα κατώτερο ενός συγκεκριμένου ποσοστού του διάμεσου εισοδήματος
(συνήθως 50%) στην χώρα. Δηλαδή αν το ποσοστό είναι 50% και το διάμεσο
εισόδημα 10.000 δολάρια, ο δείκτης φτώχειας είναι ο αριθμός ατόμων που ζουν με
λιγότερο από 5000 δολάρια ετησίως, διαιρεμένος δια τον συνολικό πληθυσμό. Ο
ορισμός του ποσοστού του διάμεσου εισοδήματος διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η
σχετική φτώχεια είναι και ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος όρος στις στατιστικές των
ανεπτυγμένων χωρών όπου και πολύ συχνά παρεξηγείται ως δείκτης απόλυτης'
φτώχειας.

3. Οικονομικές ανισότητες υπάρχουν παντού. Άνθρωποι
που αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης υπάρχουν σε
όλες τις χώρες του κόσμου, ακόμα και σε πολλές από τις
πλουσιότερες. Δεν αντιμετωπίζει μόνο η Ελλάδα το
πρόβλημα της φτώχειας. Αντιμετωπίζει, όμως, μια από
τις μεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία της
ανθρωπότητας. Μέσα σε πέντε χρόνια οι Έλληνες
έχασαν το 1/3 της αγοραστικής τους δύναμης, το 1/4
του εισοδήματός τους.

4. Σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ζουν
πάνω από ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα και
κατά μέσο όρο ένας στους τέσσερις στην ΕΕ, σύμφωνα με
τα στοιχεία του 2015, που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα
η Eurostat.
Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το 2015 βρισκόταν αντιμέτωπο
με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού
το 35,7% του πληθυσμού (3,8 εκατ. άνθρωποι), έναντι 28,1%
το 2008. Στην ΕΕ, το αντίστοιχο ποσοστό επανήλθε το 2015
στα επίπεδα του 2008, δηλαδή στο 23,7% (118,8 εκατ.
Άνθρωποι).

5. Σύμφωνα με τη Eurostat, ένας άνθρωπος βρίσκεται σε
κατάσταση φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού όταν αντιμετωπίζει
μία ή περισσότερες από τις παρακάτω προβληματικές καταστάσεις:
Είτε θεωρείται φτωχός (δηλαδή έχει εισοδήματα μικρότερα του
60% του μέσου εθνικού εισοδήματος), είτε ζει σε κατάσταση
ένδειας (δηλαδή στερείται βασικά καταναλωτικά αγαθά ή αδυνατεί
να ανταπεξέλθει σε στοιχειώδεις οικονομικές υποχρεώσεις), είτε
ζει σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της ανεργίας (δηλαδή
σε οικογένεια που κανένα μέλος της δεν έχει «κανονική δουλειά»).
Ως προς την Ελλάδα, σε συνθήκες φτώχειας βρίσκεται το 21,4%
του πληθυσμού, σε συνθήκες ένδειας το 22,2%, ενώ ζει σε
οικογένεια αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της ανεργίας το 16,8% του
πληθυσμού. Τα αντίστοιχα μέσα ποσοστά στην ΕΕ είναι 17,3%, 8,1%
και 10,5%.

6. Η φτώχεια συνέπεια της ανεργίας

7. • Σύμφωνα με νέα στοιχεία της Eurostat η Ελλάδα κατέχει τα
πρωτεία στον τομέα της ανεργίας, η οποία έχει φτάσει στο
υπερδιπλάσιο του μέσου όρου στις χώρες της Ευρωζώνης.
• Στην πρώτη θέση στο ποσοστό ανεργίας και στη δεύτερη στο
ποσοστό ανεργίας των νέων (κάτω των 25 χρόνων)
εξακολουθεί να βρίσκεται η Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία
της ευρωπαϊκής στατιστικής αρχής. Το ποσοστό της ανεργίας
στην Ελλάδα βρίσκεται στο 25,2% (στοιχεία Ιουνίου
2015) ενώ αυτό της ανεργίας των νέων στο 48,3%, με μόνη
την Ισπανία να καταγράφει μεγαλύτερο ποσοστό σε όλη την
Ε.Ε.

8. Ανεργία στους
νέους
Στον απίστευτο αριθμό των
684.000, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, έχει φθάσει το
σύνολο των ανδρών, γυναικών των νέων που
ψάχνουν σήμερα για δουλειά σε όλη την Ελλάδα.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι τα ποσοστά
ανεργίας είναι μεγαλύτερα στα άτομα που κατέχουν
κάποιον μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο από αυτά των
ατόμων με τη βασική μόνο εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα
αναμένεται να μείνουν για μεγαλύτερο διάστημα άνεργοι πριν
βρουν εργασία. Υπολογίζεται ότι ο μέσος χρόνος εύρεσης
εργασίας είναι τα τρεισήμισι χρόνια.

9. Λόγοι
Το φαινόμενο αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους:
1)Είναι η αδυναμία του ελληνικού εκπαιδευτικού
συστήματος να προσαρμοστεί στις ανάγκες της αγοράς
εργασίας. Δηλαδή, η προσφορά πτυχιούχων δεν
ανταποκρίνεται στη ζήτηση της αγοράς με αποτέλεσμα
η ανεργία να αυξάνεται. Βασική λειτουργία του
ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η ώθηση
μαθητών και φοιτητών να επιλέξουν επαγγέλματα με
σκοπό να στελεχώσουν τον δημόσιο τομέα, όπως
δασκάλους, υπάλληλους τραπεζών, δημόσιας
διοίκησης κτλ. ενώ την ίδια στιγμή ο δημόσιος τομέας
συρρικνώνεται, προσπαθώντας να μειώσει τους
υπαλλήλους του και προσλαμβάνοντας λιγότερους από
αυτούς που συνταξιοδοτούνται

10. 2)Είναι η επίμονη τάση των Ελλήνων να επιλέγουν τις σπουδές τους
σύμφωνα με την κοινωνική θέση που θα αποκτήσουν μετέπειτα και
όχι σύμφωνα με τις προοπτικές απασχόλησης. Έτσι, οι περισσότεροι
αποφασίζουν να φοιτήσουν στη νομική ή στην ιατρική καθώς τέτοιου
είδους σπουδές θεωρούνται ότι έχουν κύρος. Στο φαινόμενο αυτό
συνεισφέρει και το γεγονός ότι οι προσδοκίες για το μελλοντικό
εισόδημα είναι υψηλές. Αυτό συμβαίνει ακόμα κι αν πρέπει να πάνε
στο εξωτερικό προκειμένου να σπουδάσουν με πολύ μεγάλο κόστος.
Καθίσταται σαφές ότι το πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα
οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε θεσμικούς παράγοντες και στην
νοοτροπία των Ελλήνων και επομένως η καταπολέμησή του απαιτεί
την άμεση αλλαγή πολιτικών και κοινωνικών κατεστημένων σε
συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως η προσπάθεια προσέλκυσης
επενδύσεων που θα συνεισφέρουν στην ανάκαμψη της ελληνικής
αγοράς.

11. Πτυχιούχοι Έλληνες στο εξωτερικό
Εν μέσω της οικονομικής κρίσης η Ελλάδα χάνει τα καλύτερά της μυαλά.
Από όσους Έλληνες πτυχιούχους μετανάστευσαν στο εξωτερικό τα
τελευταία 25 χρόνια, οι τρεις στους τέσσερις έφυγαν την τελευταία εξαετία.
Το μέγεθος της απώλειας, του πλήγματος για την Ελλάδα,
καταδεικνύεται και από ένα ακόμη στοιχείο: οι περισσότεροι μεταναστεύουν
με πρόθεση να εγκατασταθούν μόνιμα στο εξωτερικό αναζητώντας εκεί
δουλειά.
Ωστόσο, ο δρόμος δεν είναι εύκολος. Δεν είναι λίγοι όσοι παραμένουν
αρκετό χρονικό διάστημα άνεργοι στην ξένη χώρα και τους συντηρούν οι
γονείς τους από την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά
της τρέχουσας μετανάστευσης είναι τελείως διαφορετικά από το μεγάλο
μεταναστευτικό κύμα εξόδου που βίωσε η Ελλάδα τις δύο πρώτες δεκαετίες
μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

13. Συνέπειες
Ψυχολογικές επιπτώσεις:
• Κατάθλιψη
• Άγχος
• Στενοχώρια
• Μειωμένη αυτοεκτίμηση
• Ανασφάλεια Εκνευρισμός
• Αντικοινωνικότητα

14. Σωματικές επιπτώσεις:
• Πείνα
• Κατάχρηση αλκοόλ
• Ανθρωποκτονίες
• Αυτοκτονίες
• Ηπατικές κιρρώσεις
• Έλκος του πεπτικού
• Ισχαιμικές καρδιοπάθειες
• Καρκίνο της τραχείας, των
βρόγχων και του πνεύμονα

15. Τρόποι αντιμετώπισης της
φτώχειας και της ανεργίας
Η φτώχεια είναι ο υποσιτισμός ή οι δυσκολίες
που αντιμετωπίζουν συνάνθρωποί μας σε χώρες που έχουν
πληγεί από φυσικά φαινόμενα και όχι μόνο. Δυστυχώς, το
πρόβλημα αυτό έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη την υφήλιο με
τραγικές συνέπειες σε όλες τις κοινωνικές ομάδες εκτός από
τις ανώτατες κοινωνικές τάξεις. Για να αντιμετωπίσουμε ή
να εξαλείψουμε, όσο το δυνατόν μπορούμε, αυτό το σύνηθες
φαινόμενο, οφείλουμε να δράσουμε τόσο ατομικά όσο και σαν
κράτος με την παροχή διάφορων ευκαιριών στα άτομα που
υποφέρουν.

16. Αρχικά, ένας βασικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε αυτή τη μάστιγα
είναι η συνεργασία μας με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, δηλαδή τα μέλη
που έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσφέρουν έστω και λίγο, ώστε
να δημιουργήσουμε διάφορες εκδηλώσεις που να στηρίζουν τα άτομα τα
οποία υποφέρουν από αυτό το πρόβλημα. Παράδειγμα τέτοιων εκδηλώσεων
είναι οι τηλεμαραθώνιοι , που διοργανώνονται ετησίως για να προσφέρουν
οικονομική στήριξη και στέγη σε εκατοντάδες ανήμπορους συνανθρώπους
μας. Επίσης, ένα άλλο είδος υποστήριξης των ανθρώπων που δεν μπορούν
να εξασφαλίσουν τα αγαθά που είναι απαραίτητα για την επιβίωσή τους
είναι η διοργάνωση συσσιτίων για την συγκέντρωση τροφίμων και την
τροφοδότησή τους. Επιπλέον, οι δωρεές , τόσο από την εκκλησία όσο και
από τις προσφορές των απλών πολιτών, είναι μια συχνή μορφή
αντιμετώπισης του συγκεκριμένου προβλήματος διότι συγκεντρώνονται τα
απαραίτητα υλικά αγαθά τα οποία στη συνέχεια θα μοιρασθούν στους
απόρους.

17. Όσον αφορά τη δράση των κρατών, είναι αναγκαίο να γίνουν μεταρρυθμίσεις για την
εξάλειψη της παιδικής, κυρίως, και οικογενειακής φτώχειας, για την αντιμετώπιση των
προβλημάτων που βιώνουν καθημερινά οι ευπαθείς ομάδες, για την εξάλειψη του
οικονομικού οικονομικού αποκλεισμού, για την πρόσβαση όλων στην αγορά εργασίας και για
την ενεργή ενσωμάτωσή τους στην εργασία με σκοπό την απόκτηση μιας αξιοπρεπούς
ζωής.
Πρώτον οφείλουμε να δράσουμε συλλογικά και δυναμικά ώστε τα παιδιά που βιώνουν
καθημερινά την φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό να ‘‘αποδράσουν’’ από το πρόβλημα
αυτό διότι κινδυνεύουν να παγιδευτούν στη φτώχεια τόσο αυτά όσο και τα παιδιά τους.
Έτσι, στην κορυφή της ατζέντας πρέπει να τοποθετηθεί η εξάλειψη της παιδικής φτώχειας
και του κοινωνικού αποκλεισμού μέσα από την δημιουργία μακροπρόθεσμων μεθόδων
πρόληψης και αντιμετώπισης αυτού του σύνηθες φαινομένου, οι οποίες θα περιλαμβάνουν
ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών, πολιτιστικών και οικονομικών μέτρων

18. Όσον αφορά την αγορά εργασίας πρέπει να προσβάσιμη σε
όλους διότι η απασχόληση ποιότητας αποτελεί σημαντικό παράγοντα
που συμβάλλει στην έξοδο από τη φτώχεια και στην προαγωγή
της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Έτσι, οφείλουμε να διαθέσουμε
ένα σύνολο μέσων χρηματοδότησης και πολιτικών με σκοπό
να βελτιώσουμε τις επαγγελματικές προοπτικές για τις κοινωνικά
αποκλεισμένες ομάδες. Παραδείγματα τέτοιων μέσων είναι η
επικέντρωση στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων
εργασίας για όλους τους πολίτες. Ταυτόχρονα, αξίζει να
δημιουργηθούν προγράμματα που θα παρέχουν χρηματοδότηση
στην εκπαίδευση, στην κατάρτιση και στην υποστήριξη στον
χώρο εργασίας ώστε να βοηθηθούν τα ευπαθή αυτά άτομα στην
εύρεση και διατήρηση θέσεων εργασίας.

19. ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ
ΑΝΕΡΓΙΑ
Από αυτά που ειπώθηκαν παραπάνω
συμπεραίνουμε ότι όλοι μας οφείλουμε,
τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, να
καταπολεμήσουμε την έξαρση
του προβλήματος της φτώχειας και του
κοινωνικού αποκλεισμού.