Полиметаллын хүдрийн шинж чанар болон математик загварчлалын талаар тусгав.

1. Полиметаллын хүдрийг баяжуулах
технологийн математик
загварчлал
Бэлтгэсэн: Б.Бархасбодь (H.ME13D044)
Б. Мөнхбаясгалан (H.ME13D0)
Ч. Дамдиндорж (H.ME13D046)
Цэцэнбаяр
2016 он

2. Агуулга
Оршил
1. Хартугалга-Цайрын хүдрийн үндсэн болон дагалдах эрдсүүд
тэдгээрийн шинж чанар
2. Дэлхийн орнуудад хартугалга-цайрын хүдрийг баяжуулж буй
технологи
3. Монгол орны хартугалга-цайрын хүдэр баяжуулах үйлдвэрүүдийн
технологийн судалгаа
4. Хартугалга-Цайрын хүдрийг флотациар баяжуулах технологийн
математик загварчлал
5. Дүгнэлт

3. Оршил

4. 1. Хартугалга-Цайрын хүдрийн үндсэн болон
дагалдах эрдсүүд тэдгээрийн шинж чанар
• Хар тугалга-цайрын ордуудад, хар тугалга,
цайр, зэс зэрэг үндсэн элемэнтүүдээс гадна
Ag, Cd, In, Ga, Ti, Ge, Se, Те зэрэг
элемэнтүүд дагалдана.
• Хар тугалга-цайрын скарнын ордын
хүдрийн эрдэст пирит (3-4%), сфалерит (2-
3%), галенит (1-2%), церрусит, смитсонит,
каламин, хүдрийн бус эрдсээс кварц,
хээрийн жонш (30-40%), пироксен, гранат
(ойролцоогоор 20-25%).
Зураг 1. Хартугалга-Цайрын хүдэр

5. Хартугалганы эрдсүүд
Церрусит
Рb(СОз)
Англезит
Рb(SO4)
Галенит
Pb

6. Цайрын эрдсүүд
Сфалерит
ZnS
Цинкит
ZnO
Смитсонит
ZnСОз

7. 2. Дэлхийн орнуудад хартугалга-цайрын
хүдрийг баяжуулж буй технологи
Цайр-хар тугалганы
ядуу агуулгатай том
мөхлөгтэй сульфидын
хүдрийг баяжуулах
түгээмэл технологийн
схем
Тэжээл
Нунтаглалт 1 Нунтаглат 2
Ангилалт
Pb үнд.флот
Pb цэв.флот
Pb цэв.флот
Pb хян.флот
Pb баяжмал
Холилт
Zn цэв.флот
Zn үнд.флот
Zn цэв.флот
Zn хян.флот
Zn баяжмал
Хаягдал
АНУ-ын Buick баяжуулах үйлдвэрийн схем
Эх сурвалж : http://www.mindat.org/loc-3871.html

8. Buick баяжуулах үйлдвэрийн урвалжийн
төрөл болон зарцуулалт
Баяжуулах
үйлдвэр
Урвалжийн төрөл болон зарцуулалт pH
Хар тугалга (г/т)
Цайрын цикль
(г/т)
Pb Zn
Buick, USA
ZnSO4 = 600
PAX = 30
NaCN = 4
MIBC = 6
CuSO4 = 60
PAX = 10
MIBC = 25
8.5 8.5
http://www.mindat.org/loc-3871.html

9. Полиметаллын хүдрийг хам флотациар
баяжуулах технологийн схем
Тэжээл
Нунтаглат 1 Нунтаглат 2
АнгилалтХолигч
Pb цэв.флот
Pb гүй.цэвэр
Хам хян.флот
Pb баяжмал
Холигч
Zn үнд.флот
Zn цэв.флот
Zn баяжмал Хаягдал
Боливар (Bolivar /Bolivia) баяжуулах
үйлдвэрийн хам флотациар баяжуулах
технологийн схем
Эх сурвалж : http://www.bnamericas.com/en/news/mining/Bolivar_mine
Хам үнд.флот
Хам цэв.хяналтХам цэв.флот
Холигч
Pb үнд.флот Pb хян.флот

10. Боливар хартугалга-цайрын хүдрийг хам флотациар
баяжуулах үйлдвэрийн хэрэглэж буй урвалж
Баяжуулах
үйлдвэр
Урвалжийн төрөл, зарцуулалт (г/т)
Боливар
(Bolivar /Bolivia)
Pb-Zn хам
флотаци
Pb-Zn салгах
флотаци
Цайрын флотаци
CuSO4 = 1250
CaO = 3000
SIPX = 70
AF242 = 70
MIBC = 59
NaCN = 1200
ZnSO4 = 1250
CuSO4 = 350
CaO = 200
SIPX = 10
DF1012 = 70
http://www.mindat.org/loc-3871.html

11. 3. Монгол орны хартугалга-цайрын хүдэр
баяжуулах үйлдвэрүүдийн технологийн судалгаа
• Улааны полиметаллын орд :
Улааны полиметаллын ордын ашиглалтын
нөөц нь B+C1 зэргээр 19.0925 сая тонн.
Хүдэр дэх Рb-269300тн, Zn-555400 тн,
Ag-2062 тн бөгөөд агуулга нь РЬ-1.41%,
Zn- 2.91%, Ag-53 г/т.
Улааны мөнгө-хартугалга-цайрын ордын
хүдрийг 2011 оноос флотацийн аргаар
баяжуулж хартугалга ба цайрын баяжмал
үйлдвэрлэж байна.

12. Улааны холимог полиметаллын орд
Металл авалт Pb-ны
баяжмалд 87.61-90.15%,
Zn-ын баяжмалд 63.32%-
84.13% хооронд
хэлбэлзэнэ.
Анхдагч хүдэр
Нунтаглалт
Pb үнд.флот
Pb цэв.флот 1
Zn цэв.флот 1
Zn үнд.флот
Zn цэв.флот 2
Хян .флот
Zn баяжмал
ХаягдалZn цэв.флот 3
Zn цэв.флот 1
Zn цэв.флот 2
Pb баяжмал
Zn цэв.флот 3
Урвалжууд

13. 4. Хартугалга-Цайрын хүдрийг флотациар
баяжуулах технологийн математик загварчлал
Полиметаллын хүдрийн флотацид ашиглагдаж буй урвалжууд
болох хөөсрүүлэгч (x1) цуглуулагч (x2) хувиргагч
урвалжуудын зарцуулалт, хаягдал дахь ашигт эрдсийн агуулга
(E,%)- д хэрхэн нөлөөлөхийг судалсан байна. Флотацийн
процессийн оновчтой горимыг тодорхойл.
№ X1 (гт) X2 (гт) X3 (гт)
X0j 61 50 1
∆Xj 35 16 0,36

14. Полиметаллын хүдрийг флотацлах
технологийн горим
Полиметаллын хүдэрт сульфидууд нь шигтгээлэг агрегат
үүсгэдэг учир түүнийг нарийн нунтаглах буюу -0.074мм
бүхэллэгийн ангийн агуулгыг 45-55% хүртэл нунтаглах
шаардлагатай байдаг.
Хаягдал дахь металлын алдагдлыг бууруулахын тулд
цуглуулагчийн 70 хүртэлх хувийг нунтаглалт руу өгдөг.

15. Полиметаллын хүдрийг флотацлах
технологийн горим
• Полиметаллын хүдрийн флотацидд үндсэн цуглуулагчаар
ксантогенатууд ба түүний уламжлалууд, минерек
(диксантогенид) ба тикарбаматуудыг ашигладаг.
• Ихэнхдээ нүүрсустөрөгчийн радикалын янз бүрийн урттай
ксантогенатуудын хольц ба хоёр, түүнээс олон тооны
хөөсрүүлэгч урвалжуудыг хоршуулан хэрэглэдэг.

16. Полиметаллын хүдрийг флотациар баяжуулах
технологийн урвалжийн төрөл
Урвалжийн төрөл
Цуглуулагч Дарагч Хөөсрүүлэгч
SKIK-BZ2000-2080 CaO

17. Xx -1 0 +1
X1 Гртн 26 61 96
X2 Гртн 34 50 66
X3 Гртн 0,64 1 1,36
№ 𝐸
, %
1 17,21
2 18,25
3 16,13
4 16,05
5 15,27
6 17,34
7 16,11
8 17,78

18. Үндсэн багана Туслах багана Бодит утга 𝐸
, % 𝐸N % ∆E2
%X1 X2 X3 X1,2 X1,3 X2,3 X1,2,3 X1 X2 X3
1 + + + + + + + 96 66 1,36 17,21
2 - + + - - + - 26 66 1,36 18,25
3 + - + - + - - 96 34 1,36 16,13
4 - - + + - - + 26 34 1,36 16,05
5 + + - + - - - 96 66 0,64 15,27
6 - + - - + - + 26 66 0,64 17,34
7 + - - - - + + 96 34 0,64 16,11
8 - - - + + + - 26 34 0,64 17,78

19. Загварын зохицох чадвар
№ 1 2 3 4 5 6 7 8
𝐸
, % 17,21 18,25 16,13 16,05 15,27 17,34 16,11 17,78
𝐸M 15,29 14,43 14,63 13,35 14,55 13,87 14,99 14,71
∆Ej 1,92 3,82 1,5 2,7 0,72 3,47 1,12 3,07

20. Зохицох чадварын тархалт;
Харьцуулж зохицуулах чадварын үнэлгээ хийсэн. Зохицуулах
чадварын үнэлгээ бага байгаа учир урвалжуудын зарцуулалт нь
хаягдал дахь ашигт эрдсийн агуулгад нөлөөлж байна гэсэн дүгнэлтэд
хүрч байна.
• Гарган авсан загвар нь хүдрийн флотацийн оновчтой горимыг
тодорхойлж болно.
S aq
2=i=1n(Ei)Pfaq faq= 0 учраас S aq
2 нь 0 болж байна.
S2
Bm (0,0676) > Saq
2 (0)

21. Дүгнэлт

22. Ашигласан материал
• Ном, сурах бичиг :
- “Флотациар баяжуулах технологи” 2016 он
- “Өнгөт металлын баяжуулалт” хичээлийн лекцийн тэмдэглэл
- “Баяжуулах үйлдвэрийн математик загварчлал” хичээлийн лекцийн
тэмдэглэл
• Вэб хөтөч хаяг .
- http://www.mindat.org/loc-3871.html
- Google.mn
- http://www.bnamericas.com/en/news/mining/Bolivar_mine

23. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа