1. ลักษณะอาการ
โรคสมาธิสั้น
- การขาดสมาธิ
- การซนและการขาด
ความสามารถในการควบคุม
การปองกันรักษา สาเหตุของอาการ
- การรักษาทางยา
- อาการสมาธิสั้นจากการ
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและการ
ไดรับมลภาวะในสิ่งแวดลอม
ชวยเหลือทางดานจิตใจสําหรับเด็กและ
ครอบครัว - อาการสมาธิสั้นจากการแพ
- การชวยเหลือทางดานการเรียน สารอาหาร
- อาการสมาธิสั้นจากการนอนไมหลับ
หรือพักผอนไมเพียงพอ

2. ลักษณะอาการ
โรคสมาธิสั้นคือ กลุมอาการที่เกิดขึ้นตั้งแตวัยเด็ก (กอนอายุ 7
ขวบ) ซึ่งจะมีผลกระทบตอพฤติกรรม อารมณ การเรียน และการเขา
สังคมกับผูอื่นของเด็ก กลุมอาการนี้ไดแก ขาดสมาธิ (attention
deficit), การขาดความสามารถในการควบคุมตัวเอง
(impulsivity), อาการซน (hyperactivity

3. 1. การขาดสมาธิ (attention deficit) โดยสังเกตพบวาเด็กจะมีลักษณะดังนี้
- ไมสามารถทํางานที่ครู หรือพอแมสั่งจนสําเร็จ
- ไมมีสมาธิในขณะทํางานหรือเลน
- ดูเหมือนไมคอยฟงเวลาพูดดวย
- ไมสามารถตั้งใจฟง และเก็บรายละเอียดได ทําใหทํางานผิดพลาดบอย
- ไมคอยเปนระเบียบ
- วอกแวกงาย
- ขี้ลืมบอย ๆ
- มีปญหาหรือพยายามหลีกเลี่ยงงานที่ตองใชความคิดหรือสมาธิ
- ทําของใชสวนตัวหรือของใชที่จําเปนสําหรับงานหรือการเรียนหายอยูบอย ๆ

4. 2. การซน (hyperactivity) และการขาดความสามารถในการควบคุมตนเอง
(impulsivity) เด็กจะมีลักษณะดังนี้
- ยุกยิก อยูไมสุข
- นั่งไมติดที่ ลุกเดินบอย ๆ ขณะอยูที่บานหรือในหองเรียน
- ชอบวิ่ง หรือปนปายสิ่งตาง ๆ
- พูดมาก พูดไมหยุด
- เลนเสียงดัง
- ตื่นตัวตลอดเวลา หรือดูตื่นเตนงาย
- ชอบโพลงคําตอบเวลาครูหรือพอแมถาม โดยที่ยังฟงคําถามไมจบ
- รอคอยไมเปน
- ชอบขัดจังหวะหรือสอดแทรกเวลาผูอื่นกําลังพูดอยู

5. ปจจัยใหญที่สงผลใหเด็กสมาธิสั้นมี 3 สาเหตุดวยกัน คือ
1. อาการสมาธิสั้นจากการไดรับมลภาวะในสิ่งแวดลอม คือ
ภาวะที่เด็กไดรับสารตะกั่วมากเกินไป ซึ่งจากการสํารวจเราพบวาเด็กในเมือง
ใหญที่มีการจราจรหนาแนนจะมีอาการสมาธิสั้น ขณะที่เด็กในชนบทกลับไม
คอยเปน ทั้งนี้ก็เพราะเด็กตั้งแตอยูในครรภมารดาจนกระทั่งอายุ 7 ขวบ จะไมมี
ระบบปองกันสารตะกั่วขึ้นสูสมองเหมือนกับผูใหญที่มีสมองเติบโตเต็มที่แลว
และสารตะกั่วนี้ยังสามารถสงผานทางสายรกสูสมองเด็กได เด็กที่มีระดับตะกั่ว
สูงตั้งแตแรกเกิดจึงมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิด

6. อาการสมาธิสั้นและมีกิจกรรมการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ นอกจากนี้ยังมี
การวิจัยโดยนําเอาสารตะกั่วที่ไดจากโรงกลั่นน้ํามันผสมอาหารใหแมหมู
ที่ตั้งทองกิน พบวาเมื่อลูกหมูคลอดออกมาเซลลสมองหลายๆสวนถูก
ตะกั่วทําลายหมด โดยเฉพาะในสวนที่ควบคุมสมาธิ เด็กที่มีอาการสมาธิ
สั้นอันเนื่องมาจากไดรับสารตะกั่วมากเกินไปจะมีเปนกลุมที่มีสมาธิสั้น
แท คือนอกจากจะมีสมาธิสั้นแลวยังมีการเคลื่อนไหวมากกวาปกติ ถา
พบวาเด็กมีอาการแบบนี้ตองรีบพาไปพบแพทยเพื่อตรวจวินิจฉัยและ
รักษาแตเนิ่นๆ เพราะอาการแบบนี้เกิดจากความบกพรองบางอยางใน
สมอง

7. 2. อาการสมาธิสั้นจากการแพสารอาหาร
เด็กสมาธิสั้นกลุมนี้จะมีอาการคลายๆกับกลุมสมาธิสั้นแท เพียงแตไมมีอาการ
ลุกลี้ลุกลน ซึ่งจะทําใหเด็กไมมีสมาธิในการเรียนและเมื่อสอบคะแนนก็จะออกมา
ไมดี และมีงานวิจัยในเด็กกลุมนี้ที่มีการตีพิมพแลว พบวาในเด็ก 100 คน มีเกือบ
20 คน ที่มีอาการเนื่องมาจากการแพสารอาหารคือ แพสีผสมอาหารและเมื่อ
ทดลองใหรับประทานอาหารที่ไมมีสีผสมอาหาร ปรากฏวาอาการดีขึ้น ซึ่งสีผสม
อาหารที่เด็กไดรับสวนใหญจะมาจากหวานเย็นสีสดใสตางๆของเลนที่เด็กเอาเขา
ปากได และมีอีกกลุมหนึ่งที่แพน้ําตาลทรายขาวในกลุมที่ถูกฟอกสี รวมทั้ง
ช็อกโกแลต (เด็กที่ติดช็อกโกแลต) เพราะใช็อกโกแลตจะมีสารกระตุนบางอยาง
ถาไมไดกินเด็กก็จะซึมเซาและเมื่อไดช็อกโกแลตอาการก็จะกลับมาปกติ เปนตน

8. 3. อาการสมาธิสั้นจากการนอนไมหลับหรือพักผอนไมเพียงพอ
เพราะเด็กควรนอนอยางนอยวันละ 8 ชั่วโมง การที่เด็กนอนไมเต็มอิ่ม เมื่อ
ตื่นขึ้นมาจะมีอาการงัวเงีย ปวดศีรษะ เนื่องจากสมองขาดเลือดและออกซิเจน
ทําใหเสนเลือดขยายตัว เพื่อใหออกซิเจนไปเลี้ยงสมองมากขึ้น และเสนเลือดที่
ขยายก็จะไปดันเยื่อหุมสมอง ทําใหเกิดอาการปวดศีรษะ เมื่อไปโรงเรียนก็จะ
นั่งสัปหงก ไมมีสมาธิในการเรียน โดยมากจะพบในเด็กที่นอนกรนเนื่องจาก
ทอนซิลโต หรือทอนซิลอักเสบ ทางเดินหายใจไมดี จึง
ทําใหตื่นบอยเนื่องจากการหายใจไมเต็มปอด หรือพบในกลุมเด็กที่มีน้ําหนัก
มาก ซึ่งคุณพอคุณแมควรพาไปพบแพทยเพื่อตรวจรักษาตอไป

9. การรักษาโรคสมาธิสั้นใหมีประสิทธิภาพสูงสุดคือการ
ผสมผสานการรักษาหลายดานดังนี้
1. การรักษาทางยา
ยาที่ใชรักษาโรคสมาธิสั้นเปนยาที่ปลอดภัย มีผลขางเคียงนอยและมีประสิทธิภาพ
ในการรักษาสูง ยาจะชวยใหเด็กมีสมาธิดีขึ้น ซนนอยลง ดูสงบขึ้น มีความสามารถใน
การควบคุมตัวดีขึ้น และอาจชวยใหผลการเรียนดีขึ้น ผลที่ตามมาเมื่อเด็กไดรับการ
รักษาอยางถูกวิธีคือ เด็กจะมีความรูสึกมีคุณคาในตัวเอง (seft-esteem) ดีขึ้น
และมีความสัมพันธกับเพื่อนหรือคนรอบขางดีขึ้น

10. 2. การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและการชวยเหลือทางดานจิตใจสําหรับเด็ก
และครอบครัว
ผูปกครองและครูของเด็กที่เปนโรคสมาธิสั้นจําเปนตองเรียนรูเทคนิคที่
ถูกตองเพื่อชวยในการจัดการกับพฤติกรรมที่ไมเหมาะสมบางอยางของเด็ก
การตีหรือการลงโทษทางรางกาย เปนวิธีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ไม
ไดผล และจะมีสวนทําใหเด็กมีอารมณโกรธหรือแสดงพฤติกรรมตอตานและ
กาวราวมากขึ้น วิธีการที่ไดผลดีกวาคือ การใหคําชมหรือรางวัล (positive
reinforcement) เมื่อเด็กแสดงพฤติกรรมที่ถูกตองและเหมาะสม หรือ
ควบคุมพฤติกรรมที่ไมเหมาะสม โดยการงดกิจกรรมที่เด็กชอบหรือตัดสิทธิ
อื่น ๆ (negative reinforcement)

11. 3. การชวยเหลือทางดานการเรียน
เด็กสมาธิสั้นสวนใหญจะมีปญหาการเรียนหรือเรียนไดไมเต็มศักยภาพ
รวมดวย ดังนั้นครูจึงมีบทบาทสําคัญเปนอยางยิ่งที่จะชวยเหลือเด็กสมาธิ
สั้นใหเรียนไดดีขึ้น

12. เมื่อเด็กโตขึ้น เด็กที่เปนโรคสมาธิสั้นมีโอกาสหายไดหรือไม
เมื่อผานวัยรุนประมาณ 30 เปอรเซ็นต ของเด็กสมาธิสั้นมีโอกาสหายจากโรคนี้ และ
สามารถเรียนหนังสือหรือทํางานไดตามปกติ โดยไมตองรับประทานยา สวนใหญของเด็ก
สมาธิสั้นจะยังคงมีความบกพรองของสมาธิอยูในระดับหนึ่ง ถึงแมวาเด็กดูเหมือนจะซน
นอยลง และมีความสามารถในการควบคุมดีขึ้นเมื่อโตเปนผูใหญแลว บางคนสามารถ
ปรับตัวและเลือกงานที่ไมจําเปนตองใชสมาธิมากนัก ก็จะมีโอกาสประสบความสําเร็จ
และดําเนินชีวิตไดตามปกติ บางคนอาจจะยังคงมีอาการของโรคสมาธิสั้นอยูมาก ซึ่งจะมี
ผลเสียตอการศึกษา การงาน และการเขาสังคมกับผูอื่น ผูปวยในกลุมนี้จําเปนตองไดรับ
การรักษาอยางตอเนื่อง