Նեղուցի սուրբ աստվածածին եկեղեցի

1. ՆԵՂՈՒՑԻ ՍՈՒՐԲ
ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ
Գրգորյան Ալեքանդր
Միքայելյան Գոռ

2. • X-XI դդ.
• Վանքը գտնվում է Արզական գյուղից 1 կմ հյուսիս-արևմուտք: Այն բաղկացած է եկեղեցուց,
կից գավթից և առանձին փոքր մատուռից:
• Եկեղեցին կառուցվել է X-XIդդ., ունի գմբեթավոր սրահի հորինվածք` 4 անկյուններում
տեղադրված ավանդատներով (այժմ քանդված են գմբեթը և հարավային պատը): Արևելյան
ճակատը մշակված է եռանկյունաձև կտրվածք ունեցող զույգ հայկական խորշերով:
• Գավիթը, որի պատերին պահպանվել են XIIIդ. արձանագրություններ, հատակագծում
ուղղանկյուն է` չորս ազատ կանգնած սյուներով: Ծածկի կենտրոնական մասն ավարտվում է
վեց խաչվող կամարների գմբեթով: Գավիթը ունի շքեղ ձևավորված երկու մուտք, որոնցից
գլխավորը հարավայինն է:
• Վանքի շրջակայքում կա խաչքարերով հարուստ գերեզմանոց: Արզականը միջին դարերում
հիշատակվում է Արտավազդական անունով: Գյուղը հայտնի է իր բազմաթիվ տաք
հանքային ջրի աղբյուրներով:
•

4. • Արզական գյուղից 1 կմ հյուսիս-արևմուտք ձգվող մի նեղ ու երկար ճանապարհ տանում է
դեպի շուրջ 1000 տարի առաջ կառուցված Նեղուցի Ս.Աստվածածին վանք: Անվան
ընտրությունը հին ավանդույթի համաձայն երկու հիմքեր ունի. առաջինը՝ Նեղուց, իբրև
ջրային նեղուց հիշեցնող ճանապարհ անվանումն է, որը կապում է գյուղը վանքի հետ: Եվ
երկրորդ տարբերակը՝ ի նշան Նեղոս (Նեղուց) Ալեքսանդրացու :
• Այս գեղեցիկ կառույցը բաղկացած է եկեղեցուց, կից գավթից և առանձին փոքր մատուռից:
Եկեղեցին կառուցվել է X-XIդդ., ունի գմբեթավոր սրահի հորինվածք` 4 անկյուններում
տեղադրված ավանդատներով: Արևելյան ճակատը մշակված է եռանկյունաձև կտրվածք
ունեցող զույգ հայկական խորշերով: Գավիթը, որի պատերին պահպանվել են XIIIդ.
արձանագրություններ, հատակագծում ուղղանկյունաձև է` չորս ազատ կանգնած սյուներով:
Ծածկի կենտրոնական մասն ավարտվում է վեց խաչվող կամարների գմբեթով: Առանձնակի
գեղեցկություն ունեցող Գավիթն ունի շքեղ ձևավորված երկու մուտք, որոնցից գլխավորը
հարավայինն է: Եկեղեցում՝ մուտքից անմիջապես աջ, վերևում պատկերված հավերժության
նշանն առանձնանում է նրանով, որ այն ներկված է հայկական որդան կարմիրով, ու չնայած
որ այն փոքր-ինչ գունաթափվել է, բայց և այնպես, պահպանել է իր հմայքը։
• Այսօր այս 1000-ամյա գեղեցկուհին, կարծես անուշադրության է մատնված: Քանդված են
գմբեթը, հարավային պատը, ներսում պատերը գտնվում են անխնա վիճակում, անգամ վրան
ինչ ասես, որ չի գրված: Վանքից մի փոքր այն կողմ գտնվում է Սուրբ Սարգիս փոքրիկ
մատուռը, որը տեղի լայն դաշտերում արածող կովերի համար դարձել է ժամանակավոր
գոմ: