Shashnii setgel sudlaliin tuhai

1. Л.Төрбурам
Шашины сэтгэл судлал

2.  Шашин гэдэг нь нийгмийн бүлэг ба бие
хүмүүсийн олон нийтийн ухамсрын нэгэн
хэлбэр юм.
 Шашин нь хүнийг ахуйн туршилгаас ангид
орших ертөнцтэй холбодог учир хүн
шашинд зөвхөн итгэл, бишрэлээр
ханддаг.

3.  Хүний оюун санаанд шашны орших ганц
боломж нь итгэл юм.
 Нэг талаар шашин хүнд итгэл найдвар
төрүүлдэг бол нөгөө талаас айдас
дагуулж байдаг. Тэрхүү айдсыг дарахын
тулд хүн шашинд итгэх итгэл үүсдэг.

4.  Шашныг таньж мэдснээр шашин
хүмүүсийн амьдралд хэрхэн
нөлөөдөг, эргээд хүмүүс шашинд
хэрхэн нөлөөлж болох зэргийг
судлах боломжтой болно.

5.  Шашины сэтгэл судлал нь шашины
туршлага, итгэл үнэмшил, үйл
ажиллагаа зэргийг сэтгэл зүйн
үүднээс судалдаг салбар юм. Энэ
салбар нь шашныг шинжлэх
ухаанчаар тайлбарлаж, ойлгохыг
хичээдэг.

6.  Хүний нийгмийн бүхэл үеийн турш шашин
үргэлж дагалдаж ирсэн бөгөөд цаг үргэлж
нийгмийн амьдралд нөлөөлж ирсэн.
 Тийм учраас шашны сэтгэл судлалыг
нийгмийн сэтгэл судлалын нэгэн салбар
хэсэг болгон судлах шаардлагатай.

7. William James (1842–1910)

8.  Америкийн сэтгэл судлаач William James
шашны сэтгэл судлал маш их нөлөө
үзүүлсэн.
 Тэрээр хэвшмэл шашин ба хувь хүний
шашин гэдэг ойлголтуудыг гаргаж ирсэн.

9. 1) Хэвшмэл буюу ерөнхий шашин гэдэг нь
шашны бүлгүүд эсвэл байгуулгуудаар дамжин
нийгмийн соёлын чухал хэсэг болдог шашин
юм.
2) Харин хувь хүний шашин гэдэг нь тухайн хувь
хүний нууцлаг, далд сэтгэгдэл байх ба тэр нь
соёлоос хамаараагүй байж болдог.

10.  James эрүүл оюун ухаан ба өвчилсөн санаа сэтгэл
гэсэн ойлголтуудын ялгааг гаргаж ирсэн.
1) Эрүүл оюун ухаантай хувь хүн муу санааг
зайлуулж, эерэг, сайн зүйлд төвлөрөх үндсийг
бүрдүүлдэг.
2) Харин өвчилсөн сэтгэл санаатай хувь хүн нь
муу санаануудаас татгалзаж чаддаггүй ба
зовж шаналж байдаг бөгөөд сайн мууг
адилтгаж байдаг.

11. Sigmund Freud (1856–1939)

12.  Sigmund Freud шашны үүслийн талаар олон
зохиолууддаа тайлбарласан байдаг.
 Freud шашныг төөрөгдөл мэт үздэг байлаа.
Тэрээр үзэхдээ бурхан гэдэг нь эцгийн дүр
төрхийн нэгэн хувилбар бөгөөд шашны итгэл
бишрэл гэдэг нь хүүхдийг нярай үед үүсдэг
невроз гэжээ.

13.  Түүний `Онгон шүтлэг ба хорио цээр ` номонд
өгүүлснээр эртний овгууд цус ойртхоос
сэргийлж хорио цээр тогдоодог байсан бөгөөд
хорио цээр тогтооход итгэл бишрэлийн хүч
тийм ч их байгаагүй гэж үзжээ.

14. Carl Jung (1875–1961)

15.  Швейцарийн сэтгэл судлаач Carl Jung (1875–
1961) шашинд маш өөр байрь суурийг барьж,
шашинд илүү ач холбогдолтой хандаж, шашны
бэлэгдлийн эерэг ойлголтууд бий болгосон.
 Юнг бурхан оршин байдаг тухай хариултгүй
асуултыг сэтгэл судлаачийн үүднээс авч үзхийг
оролдож байв.

16.  Буддын, Даогийн болон өрнөдийн олон
шашинд сэтгэцийн бүх бүтцийн нэгдлийг
авч үзэж байсан хэмээн тэмдэглэж байв.
 Юнгийн үзлээр гэгээрсэн хүн гэдэг нь
бодьгал шинжээ олсон хүмүүс ажээ.

17. Gordon Allport (1897–1967)

18.  Gordon Allport (1897–1967) өөрийн
сонгодог бүтээл `Бодгаль ба Түүний
Шашин` (1950) зохиолдоо хүмүүс шашныг
хэрхэн өөр өөр зорилгоор ашиглаж болох
тухай өгүүлжээ.
 Тэрээр боловсорсон шашин ба
боловсроогүй шашин гэсэн ойлголтуудын
ялгааг тодорхойлсон.

19. 1) Боловсорсон шашны төрх байдал нь
Allport ын дүрсэлснээр шашинд
идэвхитэй, эерэг, нээлттэй ханддаг
хүнийг хэлдэг.
2) Харин боловсроогүй шашин гэдэг нь
үүний эсрэг бөгөөд шашны талаар сөрөг
хэвшмэл ойлголтууд хүмүүст үүсэхийг
хэлдэг.

20. Erik Erikson (1902–1994)

21.  Германиас гаралтай хөгжлийн сэтгэл
судлаач Erik Erikson үзлээр шашин гэдэг
нь хүний хөгжилд маш чухал нөлөөг
үзүүлдэг ажээ.
 Шашин хүний хөгжилд нөлөөлөхдөө
шашны зан үйлүүдээр дамжуулж
нөлөөлдөг байна.

22. Эх сурвалжууд:
 Ш.Батболд - `Сэтгэл Судлал Сонгодгууд` УБ.,
2010
 en.wikipedia.org