Հայաստանը Աքեմենյան Տերության Կազմում

1. Հայաստանը Աքեմենյան Տերության
Կազմում
Ք.ա 522 թ. Աքմենյան տերության մեջ սկսվեցին
գահակալական կռիվներ, որոնք ավարտվեցին
Դարեհ առաջինի հաղթանակով: Դարեհի դեմ
ապաստամբեցին Աքեմենյան տերության
կազմում գտնվող շատ երկրներ: Հայաստանը
չճանաչեց Դարեհի իշխանության
իրավականոթյունը:
Դարեհ առաջինը պատերազմներ սկսեց իր
հակառակորդների դեմ, որոնց մասին է
պատմում նրա թողած Բեհիսթունյան
եռալեզու արձանագրությունը:

2. Հայաստանը Աքեմենյան Տերության
Կազմում
Այդ արձանագրության պարսկերեն մասում
Հայաստանը կոչվում է Արմինա, էլամերենում՝
Հարմինույա, իսկ բաբելոնում Ուրարտու:
Եթե Դարեհ առաջինը մյուս երկրները կարողանում
էր նվաճել մեկ արշավանքով, ապա դեպի
Հայաստան պահանջվեց հինգ արշավանք: Եվ
միայն հինգերորդ արշավանքից հետո հայերն
ընդունեցին Դարեհի գերիշխանությունը:
Նույն արձանագրությոիւնը հաղորդում է, որ
<<հայազգի Արախան Խալդիտայի որդին>> էր
ղեկավարում Դարեհի դեմ Բաբելոնում
բարձրացած ապաստամբությունը, որը նույնպես
ճնշվեց:

3. Հայաստանը Աքեմենյան Տերության
Կազմում
Ք. ա. 521 թ. Հայաստանը ճանաչում էր
Աքեմենյանների գերիշխանությունը, սակայն
պարսիկները ևս իրենց հերոին ստիպված գնում
են զիջումների: Հայաստանում շարունակում են
իշխել Երվնդականները, որոնք հատում էին
սեփական դրամ և վայելում լիակատար ներքին
ինքնավարություն: Ք.ա. 520 թ. Աքեմինյան
տերությունը բաժանվում է քսան մեծ վարչական
միավորների՝ սատրապությունների: Հայաստանը
կազմում է ութերորդ սատրապությունը:
Հայաստատանը, որպես սատրապություն
Աքեմենյան տերության կազմում մնաց մինչև ք. ա.
331 թվականը:

4. Հայաստանը Աքեմենյան Տերության
Կազմում
Հույն զորավար և պատմիչ Քսենոփոնը, որը Ք. ա.
401 թ. անցել է Հայաստանի տարածքով,
տեղեկացնում է, որ այդ ժամանակ Հայաստանի
սատրապն էր Օրոնտասը (Երվանդ երկրորդը),
որը բարրձր դիրք էր գրավում տերության մեջ:
Երվանդ երկրորդը հատել է սեփական
պատկերով ոսկե, արծաթե և պղինձե դրամներ:
Ըստ Քսենոփոնի՝ Հայաստան արևմտյան մասն
ուներ իր կառավարիչը՝ Տրիիբազ անունով, որը
ենթարկվում էր Երվանդ երկրորդին: Ամեն գյուղ
ուներ իր գյուղապետը: Քսենոփոնը նկարրագրում
է Հայաստանը որպես շատ հարուստ, բարեկեցիկ
և հյուրընկալ ժողովուրդ ունեցող երկիր:

5. Հայաստանը Աքեմենյան Տերության
Կազմում
Նշում է, որ չկար մի տուն, որտեղ իրենց
չհյուրասիրեին բազմապիսի խմիչքներով ու
մսեղեն կերակուրներով: Հույն պատմիչն առաջին
անգամ այստեղ է տեսել գարեջուր:
Ք. ա 336 թ. գահ բարձրացավ Աքեմենյան վերջին
տիրակալ Դարեհ երրորդը, որը մինչ այդ եղել էր
Հայաստանի սատրապը և հայոց գահի վրա կրել
Արտաշատ պատվանունը: Նույն թվականին
Հայաստանի սատրապ է դառնում
Երվանդականներկի տոհմից Երվանդ երրորդը,
որին էլ վիճակված էր վերականգնելու
Հայաստանմի անկախությունը: