Περιβαλλοντικό πρόγραμμα για το μέλι και τη μέλισσα.

1. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΠΑΠΙΓΚΙΩΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
«Κοιμήσου με τη ζάχαρη και
ξύπνα με το μέλι!»
1

2. «Κοιμήσου με τη ζάχαρη και ξύπνα με το μέλι!»
2
Εκπαιδευτικό
Περιβαλλοντικό
πρόγραμμα
Μουσικό Σχολείο Πρέβεζας
2014-2015
Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί:
Παπιγκιώτη Κωνσταντίνα,
Παππά Πολυξένη,
Συνεσίου Ελένη,
Συρογιαννούλη Ευαγγελία

3. «Κοιμήσου με τη ζάχαρη και ξύπνα με το μέλι!»
 Στα πλαίσια του προγράμματος, αρχικά οι μαθητές συγκέντρωσαν το
υλικό και δημιούργησαν μία παρουσίαση για τη μέλισσα και τα
προϊόντά της.
 Στη συνέχεια, επισκεφτήκαμε το Εργαστήριο Μελισσοκομίας-
Σηροτροφίας του Α.Π.Θ. όπου οι μαθητές παρακολούθησαν μία
θεωρητική διδασκαλία για τη μέλισσα από τον διευθυντή του
Εργαστηρίου κ . Θρασυβούλου , συμμετείχαν σε εργασίες πεδίου και
έγιναν για λίγο μικροί μελισσοκόμοι!
3

4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Ενότητα 1
4

5. ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΡΕΒΕΖΑΣ
2014-2015
«Κοιμήσου με τη ζάχαρη και
ξύπνα με το μέλι!»
5

6. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
6
Η καταγωγή των μελισσών
Ο Βιολογικός κύκλος της μέλισσας
Η ανατομία της μέλισσας
Μία υποδειγματική κοινωνία
Το σπίτι της μέλισσας
Προοιόντα της μέλισσας
Μελισσοκομία
Εχθροί της μέλισσας

7. Η Καταγωγή των μελισσών
Οι μέλισσες εμφανίστηκαν στη γη πριν από 80
εκατομμύρια χρόνια , περίπου, και εξελίχθηκαν
από έντομα που έμοιαζαν με σφήκες . Σήμερα σε
όλο τον κόσμο υπάρχουν πάνω από 20.000 είδη
μελισσών και 700 γένη , ανάμεσα σε αυτές και η
κοινή μέλισσα Apis mellifera L. Πιστεύεται ότι το
σημείο από όπου άρχισε η διασπορά της Apis
mellifera ήταν η περιοχή της ινδικής χερσονήσου
και της νοτιοανατολικής Ασίας. Το ελάχιστο
μέγεθος μέλισσας είναι 2 χιλιοστά και το μέγιστο
39 χιλιοστά .

8. Ο Βιολογικός κύκλος της μέλισσας
Η μέλισσα για
να
ολοκληρώσει
την ανάπτυξή
της διέρχεται
από 3 στάδια :
το αυγό,
την προνύμφη
και τη νύμφη.

9. Τα Αυγά
Όλα τα αυγά
προέρχονται από
τη βασίλισσα του
μελισσιού, είναι
μεγάλα και
στενόμακρα και
έχουν
χαρακτηριστική
θέση μέσα στο
κελί.

10. Οι Προνύμφες
Τα αυγά της 3ης ημέρας είναι έτοιμα για την
εκκόλαψη της προνύμφης. Οι
αναπτυσσόμενες προνύμφες τρέφονται από
τις εργάτριες μέλισσες με βασιλικό πολτό,
γύρη και μέλι μέχρι την ημέρα που θα
σφραγιστούν τα κελιά με κερί.

11. Το στάδιο της Νύμφης
11
Αφού σφραγιστούν τα κελιά, οι
προνύμφες πλέκουν κουκούλι και
περνούν στο στάδιο της νύμφης.

12. Χρόνος Ανάπτυξης
Για κάθε διαφορετικό άτομο απαιτείται
διαφορετικός συνολικός χρόνος ανάπτυξης του
εντόμου. Για τη βασίλισσα απαιτούνται 16 ημέρες
από την ημέρα ωοτοκίας, για την εργάτρια 21 και
για τον κηφήνα 24 ημέρες.

13. Ο Βιολογικός Κύκλος της Μέλισσας

14. Η ανατομία της μέλισσας
14
Το σώμα της χωρίζεται σε 3
μέρη:
Το κεφάλι: Δύο σύνθετα
μάτια, δύο κεραίες και το
στόμα με την προβοσκίδα
που έχει τρίχες στην άκρη
της για να συλλέγει νέκταρ.
Το θώρακα: Έχει τρία
ζευγάρια πόδια και δύο
ζευγάρια φτερά.
Την κοιλιά

15. Τα μάτια
15
Στο κεφάλι της έχει δεξιά
και αριστερά δύο μεγάλα
μάτια , που αποτελούνται
από 13.000 περίπου μικρά
μάτια συνολικά και έτσι
έχει τη δυνατότητα να
βλέπει ταυτόχρονα
μπροστά , πίσω, πάνω και
κάτω.
Στο κέντρο του κεφαλιού
της έχει ακόμα τρία απλά
μάτια, που σχηματίζουν
τρίγωνο για να βλέπει τον
ήλιο πίσω από τα
σύννεφα.

16. Το τρίχωμα
16
Η μέλισσα έχει τρίχωμα
διαφορετικού χρώματος
στο σώμα της. Αυτές οι
τρίχες κάνουν τις ρίγες
των μελισσών να
φαίνονται καφέ και
κίτρινες.

17. Τα πόδια
17
Τα 6 πόδια της μέλισσας
είναι κι αυτά τριχωτά και
τελειώνουν στις άκρες
τους σε νύχια αγκιστρωτά.
Στα πίσω πόδια της έχει
μικρές κοιλότητες, που
λέγονται καλάθια. Εκεί
βάζει τη γύρη από τα
άνθη για να τη μεταφέρει
στη κυψέλη

18. Τα φτερά
18
Από το θώρακα
ξεφυτρώνουν δυο
ζευγάρια διάφανα, λεπτά
αλλά δυνατά φτερά, σαν
μεμβράνη από ζελατίνη,
ώστε να μπορεί να πετάξει
μακριά για τροφή
(Υμενόπτερα). Το
γρήγορο κούνημα των
φτερών τους προκαλεί ένα
χαρακτηριστικό ήχο, το
γνωστό μας
«ζουζούνισμα».

19. Το Σώμα
Το σώμα της
μέλισσας
αποτελείται από
τρία μέρη:
το κεφάλι ,
το θώρακα και
την κοιλιά,
συνολικού μήκους
1,5 εκ.

20. Το Κεντρί
…της εργάτριας
Η κοιλιά της εργάτριας και βασίλισσας
μέλισσας αποτελείται από 6 δαχτυλίδια του
κηφήνα από επτά. Στην άκρη της κοιλιάς
υπάρχει το κεντρί το οποίο είναι κούφιο,
μοιάζει σαν τρυπανάκι και συγκοινωνεί με
έναν αδένα, που έχει μέσα δηλητήριο.
Είναι το μοναδικό της όπλο εναντίον των
εχθρών της. Όταν ενοχληθεί, αμύνεται με
το κεντρί αυτό, που φέρει στο άκρο του
μικρά αγκίστρια στραμμένα προς τα μέσα.
Έτσι, όταν βυθιστεί σε έναν ελαστικό ιστό,
όπως το δέρμα του ανθρώπου, η μέλισσα
είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψει το
κεντρί με τα σπλάχνα, που είναι
συνδεδεμένα μαζί του και κατά συνέπεια
πεθαίνει.

21. … της βασίλισσας
Η βασίλισσα, έχει ένα
μαλακό κεντρί και τσιμπάει
μόνο βασίλισσες. Σε
περίπτωση που τσιμπήσει,
μπορεί εύκολα να βγει από το
σώμα του θύματος.
Έτσι, η βασίλισσα μπορεί να
τσιμπήσει πολλές φορές .
Το Κεντρί

22. Γιατί μας τσιμπάει η μέλισσα;
22
Το κεντρί, είναι μια «συσκευή» για να αποθέτει αυγά σε άλλα
έντομα(Ωοθέτης)! Συνδέεται με έναν αδένα που περιέχει δηλητήριο μέσα στην
κοιλιά της μέλισσας, οπότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο όταν κινδυνεύει
και να προκαλέσει ένα επίπονο τσίμπημα!
Όταν η μέλισσα προσπαθήσει να φύγει μετά από το τσίμπημα, το κεντρί
αποχωρίζεται από την κοιλιά της μαζί με τον αδένα που έχει το δηλητήριο
και ένα μέρος του πεπτικού της συστήματος, φοβερό!
Είναι ένα πολύ περίεργο αμυντικό όπλο, αφού δεν μπορεί να
χρησιμοποιηθεί παρά μόνο αν η μέλισσα θυσιάσει την ίδια της τη ζωή!

23. Οι κεραίες
23
Έχει δυο κεραίες, που
είναι σαν δέκτες
ραδιοφώνου.
Είναι τα όργανα
της ακοής και
της όσφρησης.

24. Το στόμα
24
Στο στόμα η μέλισσα έχει
μια γλώσσα μακριά, παχιά
και εύκαμπτη. Στην άκρη
είναι σαν προβοσκίδα με
μικρό κουταλάκι, που
είναι μαζί όργανο αφής
και γεύσης. Όταν δεν τη
μεταχειρίζεται, την κρατά
κουλουριασμένη στην
κοιλιά της. Με την
προβοσκίδα ρουφά το
νέκταρ από τα λουλούδια.

25. Μια υποδειγματική κοινωνία
25
Οι μέλισσες ζουν κατά ομάδες ,τα σμήνη
Σμήνος = τέλεια οργανωμένη κοινωνία στην οποία το
κάθε άτομο εκτελεί τη δική του εργασία
Σε κάθε σμήνος υπάρχουν 3 διαφορετικές βιολογικές
μορφές μέλισσας

26. Οι 3 βιολογικές μορφές της μέλισσας
26

27. Ο κηφήνας
27
 Οι κηφήνες δεν συλλέγουν
τροφή ,δεν παράγουν κερί ούτε
ταΐζουν άλλες μέλισσες.
 Σε ένα μελίσσι με 30.000-
40.000 μέλισσες υπάρχουν
μερικές εκατοντάδες κηφήνες
που ζουν 20-30 μέρες.
 Τις πρώτες μέρες της ζωής τους
τρέφονται εξολοκλήρου από
νεαρές εργάτριες, ενώ στη
συνέχεια τρέφονται μόνοι τους
με αποθηκευμένο μέλι και
γύρη.
 Ζευγαρώνουν με τις βασίλισσες
καθώς πετούν και μετά
πεθαίνουν.

28. Η βασίλισσα
28
 Σε κάθε κυψέλη υπάρχει πάντα μια
βασίλισσα.
 Τρέφεται με βασιλικό πολτό.
 Ζει μέχρι 3-4 χρόνια και είναι το
μόνο μέλος στην κυψέλη που
γεννάει αυγά.
 Γεννά συνεχώς, μέχρι και 1500
αυγά την ημέρα.
 Τα αυγά τα τοποθετεί στο κέντρο
του εξαγώνου κελιού, που θα
αποτελέσει την θερμοκοιτίδα των
πρώτων σταδίων ανάπτυξης της
μέλισσας (αυγό, προνύμφη,
νύμφη).
 Εκπέμπει κάποιες ουσίες, τις
φερόμενες, οι οποίες αποτελούν τις
διαταγές προς τις εργάτριες
μέλισσες για τις εργασίες που
πρέπει να κάνουν.

29. Η εργάτρια
29
 Σε μια κυψέλη ζουν 20.000-60.000
εργάτριες που δεν μπορούν να
αναπαραχθούν.
 Οι εργάτριες ζουν κατά μέσο όρο 15-40
μέρες το καλοκαίρι,30-60 μέρες την
άνοιξη και το φθινόπωρο και το
χειμώνα μέχρι 140 μέρες.
 Είναι οι ακούραστες μηχανές της
κυψέλης.
 Καθαρίζουν τα κελιά,ταϊζουν και
περιποιούνται την βασίλισσα και τα
αυγά.
 Επεξεργάζονται το νέκταρ και το
μετατρέπουν σε μέλι.
 Πακετάρουν γύρη μέσα στα κελιά και
χτίζουν κηρήθρες.
 Φρουρούν την είσοδο της κυψέλης.
 Πετούνε έξω για συλλογή γύρης και
νέκταρ.

30. Η φωλιά των μελισσών
30
στη φύση:
κούφιοι κορμοί δένδρων
ή φυσικές κοιλότητες
βράχων
τεχνητές φωλιές = σύγχρονες
κυψέλες
παλαιότερα:
κυψέλες = κούφιοι κορμοί
δένδρων ή πλεχτά
κοφίνια

31. Το σπίτι της μέλισσας
31
Κυψέλη ονομάζεται ο χώρος που
ζει η μέλισσα για να προστατευθεί
από τις άσχημες καιρικές συνθήκες
Κηρήθρες ονομάζονται τα
ορθογώνια τμήματα της κυψέλης
που είναι φτιαγμένα με κερί, το
οποίο παράγουν οι μέλισσες.

32. Κυψέλη
32
Οι κυψέλες αποτελούνται από:
 οροφή (εξωτερικό καπάκι)
 κάλυμμα των πλαισίων
(εσωτερικό καπάκι)
 κυρίως σώμα (θάλαμος):
εμβρυοθάλαμος και
μελιτοθάλαμος
 κινητά πλαίσια, στα οποία θα
τοποθετηθούν τα φύλλα
κερήθρας (από λεπτό στρώμα
κεριού) στα οποία θα φτιάξουν
οι μέλισσες τις κερήθρες
 βάση ή πυθμένας (είσοδος της
κυψέλης)

33. Η κηρήθρα
33
Η κηρήθρα έχει εξάγωνο σχήμα και εκεί μέσα η
βασίλισσα γεννά τα αβγά της αλλά και οι
μέλισσες αποθηκεύουν τη γύρη και το μέλι

34. Η Κηρήθρα
34
μέσα στη φωλιά κερήθρες→
παράλληλα διατεταγμένες
πάνω στην κάθε κερήθρα και
στις δύο πλευρές μικρά,→
ομοιόμορφα εξαγωνικά κελιά

35. Κελιά κερήθρας
35
Μέσα στα κελιά η
βασίλισσα γεννάει τα
αυγά της, τα οποία
επωάζονται,
εκκολάπτονται και
αναπτύσσονται τα νέα
άτομα (γόνος) →
εργάτριες ή κηφήνες.

36. Κελιά κερήθρας
36
Τα κελιά χρησιμεύουν και
για την αποθήκευση του
μελιού ή της γύρης
Τα κελιά που περιέχουν το
γόνο και το μέλι
σφραγίζονται με ένα
λεπτό στρώμα
κεριού.

37. Βασιλοκελιά
37
Είναι τα
μεγαλύτερα κελιά,
κωνικά,
και συνήθως στις
άκρες της κερήθρας
→ νέες βασίλισσες

38. Τα προϊόντα της μέλισσας
 Μέλι
 Βασιλικός πολτός
 Πρόπολη
 Κερί
 Γύρη
 Δηλητήριο
 Επικονίαση

39. Κερί
Είναι το προϊόν που
παράγουν σε μικρά
λέπια οι νεαρές
εργάτριες από 4 ζεύγη
κηρογόνων αδένων.
Το κερί είναι ένα μείγμα
από 300 περίπου ουσίες.

40. Κερί 40
Χρήσεις
 Στα καλλυντικά π.χ. αποτριχωτικά, κρέμες προσώπου και χεριών, κρέμες
ξυρίσματος, οδοντόκρεμες, αντιηλιακά λάδια, αλοιφές, λοσιόν, κραγιόν, ρουζ
κ.ά.
 Παρασκευή λαμπάδων και κεριών
 Κατασκευή φύλλων κηρήθρας
 Στη φαρμακοβιομηχανία π.χ. αλοιφές, επιχρίσματα χαπιών
 Στη ζωγραφική τέχνη, στην αγιογραφία.
 Στη οδοντοτεχνική
 Σε χυτήρια για κατασκευή καλουπιών
 Ως μονωτικό υλικό
 Σε βερνίκια για παρκέ δαπέδων, επίπλων και αυτοκινήτων
 Στην κατασκευή δοξαριών
 Στη σαγματοποιία (κατασκευή σαμαριών)
 Σε φίλτρα τσιγάρων (το κερί συγκρατεί την πίσσα και τη νικοτίνη)
 Σε τσίχλες και κουφέτα
 Ως προσκολλητικό σε εντομοκτόνα και σε εντομοαπωθητικά σκευάσματα

41. Γύρη
41
Φυσικό προϊόν που συγκεντρώνουν οι μέλισσες από
διάφορα λουλούδια → έχει διάφορα χρώματα.
Ιδανική ισορροπημένη τροφή για τις μέλισσες, όχι όμως
"πλήρης τροφή" για τον άνθρωπο.
Αποξηραμένη γύρη: σκληρή, μπορεί να αποθηκευτεί σε
θºC δωματίου για ένα χρόνο, αλλά χάνει σταδιακά τη
θρεπτική της αξία.
Νωπή γύρη: διατηρείται στην κατάψυξη για πολλούς
μήνες, χωρίς να χάσει τη θρεπτική της αξία.

42. Γύρη42
Χρήσεις
Σε προγράμματα βελτίωσης φυτών
Στην επικονίαση φρούτων και λαχανικών (πειράματα)
Στην έρευνα για τις αλλεργίες
Στην κατασκευή υποκατάστατων γύρης για τη διατροφή
των μελισσών (συμπληρωματική τροφή)
Στη διατροφή του ανθρώπου και οικιακών ζώων
Στα καλλυντικά π.χ. κρέμες προσώπου, κατά της ακμής
Στη φαρμακοβιομηχανία
Στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων π.χ. της χρόνιας
προστατίτιδας (φλεγμονή του προστάτη)

43. Βασιλικός πολτός
Παράγεται στους
υποφαρυγγικούς αδένες
των νεαρών εργατριών,
είναι λευκός, κρεμώδης
με όξινη γεύση. Είναι
πλούσια πηγή
βιταμινών, ανόργανων
στοιχείων και
αμινοξέων.

44. Βασιλικός πολτός
44
Χρήσεις
Πλούσια πρωτεϊνούχος ουσία με ευεργετική επίδραση στην
υγεία του ανθρώπου -ενεργοποίηση των διαφόρων
λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού
Δυναμωτικές και θεραπευτικές ιδιότητες
Αντιμικροβιακή δράση: επουλώνει πληγές, καθαρίζει το
δέρμα, ανανεώνει τους ιστούς → Κατασκευή αλοιφών και
καλλυντικών

45. Πρόπολη
Η πρόπολη είναι
ρητινώδης κολλητική
ουσία που συλλέγουν οι
μέλισσες από διάφορα
φυτά, την εμπλουτίζουν
και την χρησιμοποιούν
για να στεγανοποιήσουν
και να απολυμάνουν το
εσωτερικό της φωλιάς
τους.

46. Πρόπολη
46
 "προ" και "πόλις" (προ της πόλης): οι
μέλισσες την τοποθετούν μπροστά στην
είσοδο της κυψέλης ώστε να εμποδίσουν
την είσοδο στη φωλιά διαφόρων εχθρών.
Χρήσεις
Αντιμικροβιακές, φαρμακολογικές και θεραπευτικές ιδιότητες
 Στη φαρμακοβιομηχανία
 Στα καλλυντικά π.χ. λοσιόν, κρέμες προσώπου και χεριών,
σαπούνια, σαμπουάν, κραγιόν, τσίχλες,
οδοντόκρεμες, αντιηλιακές κρέμες,
στοματικά διαλύματα κ.ά.
 Κύριο συστατικό των βερνικιών στην
κατασκευή των βιολιών

47. Δηλητήριο
47
Παράγεται στον αδένα του δηλητηρίου της μέλισσας και
αποθηκεύεται στο σάκο (κύστη) του δηλητηρίου.
Διαυγές υγρό με χαρακτηριστικό άρωμα και έντονη πικρή
γεύση.
Χρήσεις
Φαρμακευτική και θεραπευτική δράση π.χ.
Θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας
Απευαισθητοποίηση ατόμων που είναι
υπερευαίσθητα στο τσίμπημα των
μελισσών

48. Επικονίαση
Οι μέλισσες βοηθούν
στη γονιμοποίηση 60-
70% των φυτικών ειδών.
Άρα το ουσιαστικότερο
« προϊόν» της μέλισσας
είναι η επικονίαση,
αφού αυτή η προσφορά
της στη φύση ξεπερνάει
την αξία όλων των
προϊόντων της κυψέλης.

49. Μέλι
Το μέλι είναι η φυσική
γλυκιά ουσία που
παράγουν οι μέλισσες
από το νέκταρ των
φυτών, το οποίο
συλλέγουν, μετατρέπουν
αναμειγνύοντας με
ειδικές ύλες του
σώματός τους και το
φυλάσσουν στις
κερήθρες της κυψέλης.

50. Μέλι
50
Παράγεται από το νέκταρ των ανθέων και τα μελιτώματα
(γλυκά εκκρίματα) που μαζεύουν οι μέλισσες από τα
ζωντανά μέρη του φυτού, τα οποία μεταφέρουν στην
κυψέλη τους, μεταποιούν και εμπλουτίζουν με δικές τους
ουσίες και το αποθηκεύουν στις κηρήθρες μέχρι να
ωριμάσει.
Φυσικό, μη επεξεργασμένο προϊόν,
αφομοιώνεται γρήγορα από τον
οργανισμό.

51. Μέλι
51
Κατηγορίες (τύποι) μελιού
Βοτανική προέλευση
Ανθόμελα → από το νέκταρ των ανθέων (π.χ. θυμαρίσιο,
πορτοκαλιάς, καστανιάς, ερείκης, ηλιάνθου, βαμβακιού).
Δασόμελα → από μελιτώδεις
εκκρίσεις εντόμων που βρίσκονται
σε δασικά δέντρα (π.χ. πευκόμελο,
ελάτης)

52. Μέλι 52
Εποχή ή περιοχή συλλογής
π.χ. ανοιξιάτικο, φθινοπωρινό, βουνίσιο μέλι
Φυσική κατάσταση και τρόπος με τον οποίο
προσφέρεται στον πελάτη
• ρευστό
• κρυσταλλωμένο
• να πουλιέται κατευθείαν μαζί με την
κηρήθρα (= μελικηρίδιο)

53. Μέλι
53
 Το άρωμα του μελιού είναι ευαίσθητο στη θέρμανση και
στη μη σωστή αποθήκευση.
 Η υπερβολική θέρμανση μπορεί να αλλάξει και τη γεύση
του μελιού.
 Το χρώμα και το άρωμα του μελιού είναι χαρακτηριστικά της
φυτικής του προέλευσης και σχετίζονται με τη γεύση του:
Ανοιχτόχρωμα μέλια → καλύτερο άρωμα και γεύση
Σκουρόχρωμα μέλια → πιο δυνατή γεύση, περισσότερα
ιχνοστοιχεία και μεγαλύτερη θρεπτική αξία.
Το μέλι σκουραίνει με τη θέρμανση και την
αποθήκευση.

54. Μέλι
54
Χρήσεις
 Στη διατροφή του ανθρώπου π.χ. χυμοί, σαλάτες
 Στη ζαχαροπλαστική π.χ. γλυκίσματα, ψωμί
 Στη φαρμακευτική π.χ. αντιβηχικά σιρόπια
 Στην παρασκευή κρασιών και αλκοολούχων ποτών π.χ. ρακόμελο
 Στα καλλυντικά π.χ. αφρόλουτρα, σαμπουάν
 Θεραπευτικές και αντισηπτικές ιδιότητες,
αντιμικροβιακή δράση, πηγή ενέργειας κ.ά.

55. Μέλι
55
Βοηθά τηΒοηθά τη λειτουργία τωντων ενδοκρινών αδένων τουαδένων του
οργανισμού..
Επουλώνει πληγές του δέρματος.του δέρματος.
 Βοηθά τον ελαττωματικό μεταβολισμό.τον ελαττωματικό μεταβολισμό.
Με τις αντισηπτικέςΜε τις αντισηπτικές του ιδιότητες βοηθά τον φάρυγγα καιιδιότητες βοηθά τον φάρυγγα και
τοτο έντερο από πιθανές μολύνσεις.από πιθανές μολύνσεις.

56. Μέλι
56
 Αφομοιώνεται γρήγορα και είναι μια άμεση πηγήΑφομοιώνεται γρήγορα και είναι μια άμεση πηγή
ενέργειας, για παιδιά, εγκύους, αρρώστους, για παιδιά, εγκύους, αρρώστους
 Βοηθά σε περιπτώσεις κόπωσης, ανορεξίας,Βοηθά σε περιπτώσεις κόπωσης, ανορεξίας,
αδιαθεσίας και δυσκοιλιότητας.και δυσκοιλιότητας.
Μειώνει τις βρογχικές ενοχλήσεις από κοινάΜειώνει τις βρογχικές ενοχλήσεις από κοινά
κρυολογήματα.κρυολογήματα.
Είναι δυναμωτικό και καταπραϋντικόΕίναι δυναμωτικό και καταπραϋντικό

57. Μελισσοκομία
57
Ο κλάδος που ασχολείται
με την εκτροφή και την
εκμετάλλευση της
μέλισσας.

58. Μελισσοκομία
58
 Μελισσοκομία ονομάζεται η τέχνη της εκτροφής των μελισσών. Οι μέλισσες
έχουν την τάση να δημιουργούν φωλιές και να παραμένουν μέσα σε τρύπες, σε
κουφάλες δέντρων κλπ. Αυτό οδήγησε τον άνθρωπο στη σκέψη ότι είναι δυνατό
να τις συλλάβει και να τις βάλει να ζήσουν μέσα σε κάποιο κουτί, που να
μοιάζει με κουφάλα δέντρου ή με τρύπα σε βράχο, προκειμένου να παράγουν
μέλι γι' αυτόν. Έτσι άρχισε σιγά - σιγά ο άνθρωπος να ασχολείται με τη
μελισσοκομία.
 Η μελισσοκομία έχει αρκετά παλιά παράδοση. Σε διάφορες ζωγραφικές
παραστάσεις, που βρέθηκαν στις Πυραμίδες της Αιγύπτου, εικονίζονται
άνθρωποι που ασχολούνται με τη μελισσοκομία. Στην αρχαία Ελλάδα επίσης η
μελισσοκομία βρισκόταν σε αρκετά υψηλό επίπεδο. Άλλωστε από την εποχή
αυτή υπάρχουν τα γραπτά του Αριστοτέλη για τη μελισσοκομία. Οι απόψεις του
αυτές εξακολουθούσαν να ισχύουν μέχρι και το μεσαίωνα

59. Μελισσοκομία
59
 Ο μεσαίωνας δεν πρόσθετε και πολλά καινούρια πράγματα στη μελισσοκομία,
εκτός ίσως από τον καπνό, όταν επρόκειτο να ασχοληθεί κανείς με τις μέλισσες,
ώστε αυτές να μην αγριεύουν πολύ. Αργότερα η μελισσοκομία αποτέλεσε είδος
ασχολίας των μοναχών στα μοναστήρια, όπου και αναπτύχθηκε σημαντικά.
 Τη μεγαλύτερη ανάπτυξη τη γνώρισε η μελισσοκομία τα τελευταία εκατό
χρόνια και ακόμη μεγαλύτερη τα τελευταία χρόνια μετά τον πόλεμο. Σήμερα
είναι πια πάρα πολλά γνωστά πράγματα από τη βιολογία των μελισσών, από τη
νομοτέλεια που διέπει τη ζωή τους, τον τρόπο της ζωής τους κλπ. Σε μερικά
κράτη η μελισσοκομία έχει πάρει το χαρακτήρα της βιομηχανικής παραγωγής,
όπως στον Καναδά, την Ρωσία και τις ΗΠΑ. Οι παλιές πρωτόγονες κυψέλες
έχουν αντικατασταθεί με νέες ξύλινες και πολύ πιο πρακτικές και αποδοτικές.

60. Μέθοδοι Μελισσοκομίας
60
Σήμερα υπάρχουν δύο τρόποι
μελισσοκομίας. Ο
παραδοσιακός, όπου το
σύνολο των κυψελών
παραμένει σε ένα μέρος και ο
σύγχρονος, που κάθε φορά
μεταφέρεται στην περιοχή που
έχει λουλούδια. Ο δεύτερος
τρόπος, η νομαδική
μελισσοκομία, θεωρείται
ασύγκριτα πιο
αποτελεσματική και πιο
αποδοτική.

61. Πως φτιάχνει η μέλισσα το μέλι;
61
 Με τη γύρη. Είναι
μικροσκοπικοί κόκκοι που
βρίσκονται στους στήμονες των
λουλουδιών.
 Με το νέκταρ. Είναι ένας
γλυκός ζαχαρούχος που
βγάζουν τα άνθη στο βάθος του
κάλυκά τους.

62. Ποιος μαζεύει το μέλι;
62
Ο μελισσοκόμος είναι
αυτός που ασχολείται με
την φροντίδα των
μελισσών και των
προϊόντων της.
Τα εργαλεία του είναι
το καπνιστήρι,
τα γάντια,
η προσωπίδα και η
βούρτσα.

63. Τρύγος = η αφαίρεση του μελιού από τις σφραγισμένες κερήθρες
με ώριμο μέλι
63
(ώριμο μέλι = όταν έχει σφραγιστεί όλη η κερήθρα από τις
μέλισσες ή τουλάχιστον τα ¾ αυτής)
 συνήθως στο τέλος της περιόδου της
ανθοφορίας, όταν γεμίσουν οι μελιτοθάλαμοι
 αφαιρούνται κάποια πλαίσια που έχουν κερήθρες με μέλι (πρέπει να
αφήνονται μερικές κερήθρες με μέλι για να έχουν τροφή οι μέλισσες
τη χειμερινή περίοδο ή όταν δεν υπάρχει ικανοποιητική ανθοφορία)
 όταν τα μελίσσια δεν έχουν αρκετή τροφή πρέπει να
τους χορηγηθεί συμπληρωματική (σακχαρούχο υγρό)
ή να μετακινηθούν σε περιοχές με καλύτερη
ανθοφορία

64. Εχθροί της μέλισσας
64
Η σφήκα
Ο μελισσοφάγος
Η αρκούδα
Το χελιδόνι

65. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ.
Ενότητα 2
65

66. Η
μέλισσα
66

67. Προιόντα
της
μέλισσας
67

68. Διάφοροι
τύποι
μελιού
68

69. Το
«σπίτι»
της
μέλισσας
69

70. Τα
καπνιστή
ρια
70

71. Ανοίγοντας
την
κυψέλη
71

72. Μελισσο-
κόμοι
για μια
μέρα
72

73. Η
Χριστίνα,
μία μικρή
μελισσο-
κόμος
73

74. Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας!
74