Εργασία της μαθήτριας Γεωργίας του Ε΄1 του 3ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Σμύρνης στα πλαίσια του προγράμματος Τ4Ε.

1. Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε.

2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ελευθερία,
δημοκρατία, ισότητα, κράτος δικαίου και
σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: οι
αξίες αυτές έχουν ενσωματωθεί στις
Συνθήκες της ΕΕ. Σήμερα ενισχύονται χάρη
στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

3. Τα κράτη μέλη της ΕΕ και οι χώρες που
επιθυμούν να ενταχθούν σ' αυτήν πρέπει να
σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν οικουμενικό χαρακτήρα.

5. Μέσα από την πολιτική της για τα
ανθρώπινα δικαιώματα, η ΕΕ:
• προασπίζει τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και
πολιτιστικά δικαιώματα
• προσπαθεί να προαγάγει τα δικαιώματα των γυναικών,
των παιδιών, των μειονοτήτων και των εκτοπισθέντων
ατόμων
• αντιτίθεται στη θανατική ποινή, τα βασανιστήρια, την
εμπορία ανθρώπων και τη διακριτική μεταχείριση
• αποδεικνύει έμπρακτα τη δέσμευσή της για την προάσπιση
του οικουμενικού και αδιαίρετου χαρακτήρα των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναπτύσσοντας ενεργό
συνεργασία με χώρες-εταίρους, διεθνείς οργανισμούς,
περιφερειακούς οργανισμούς και ομάδες και ενώσεις που
εκπροσωπούν το σύνολο της κοινωνίας.

6. Τα ανθρώπινα δικαιώματα
περιλαμβάνουν πολλές παραμέτρους.
• Η διακριτική μεταχείριση δεν συνάδει με τα
ανθρώπινα δικαιώματα
• Το στρατηγικό πλαίσιο και σχέδιο δράσης του 2012
για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη
δημοκρατία έχει ως στόχο να βελτιώσει την
αποτελεσματικότητα και συνέπεια της πολιτικής της ΕΕ
για τα ανθρώπινα δικαιώματα συνολικά. Το 2012
ορίστηκε επίσης ως πρώτος Ειδικός Εντεταλμένος της
ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ο Σταύρος
Λαμπρινίδης. Ο ρόλος του συνίσταται στη βελτίωση
της αποτελεσματικότητας και της προβολής της
εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα
δικαιώματα.

7. Τα παιδιά χρειάζονται ιδιαίτερη
προστασία

8. Προστασία των θεμελιωδών
δικαιωμάτων στο εσωτερικό της ΕΕ
• Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος εντοπίζει και αναλύει
τις σημαντικότερες τάσεις στον τομέα Στην ΕΕ τα θεμελιώδη δικαιώματα
κατοχυρώνονται σε εθνικό επίπεδο από το συνταγματικό σύστημα κάθε
κράτους μέλους και σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τον Χάρτη Θεμελιωδών
Δικαιωμάτων της ΕΕ (ο οποίος εκδόθηκε το 2000 και είναι δεσμευτικός
για τα κράτη μέλη από το 2009). Αφού εξαντλήσουν τα μέσα που τους
προσφέρει το δικαστικό σύστημα της χώρας τους, οι πολίτες μπορούν να
αποταθούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
• Όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ – η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινοβούλιο
και το Συμβούλιο – έχουν τον δικό τους ρόλο στην προστασία των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επικουρούνται από τον των θεμελιωδών
δικαιωμάτων.
• Ο Χάρτης ενσωματώνει σε ένα ενιαίο έγγραφο τα θεμελιώδη δικαιώματα
που είναι δεσμευτικά για τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της
ΕΕ. Ο Χάρτης ισχύει και για τις κυβερνήσεις των κρατών μελών όταν
εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ.

9. • Η δράση της υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμβάλλει
καθοριστικά στη μείωση της φτώχειας, καθώς και στην πρόληψη
και επίλυση των συγκρούσεων. Γι' αυτό, η ΕΕ έχει θέσει το θέμα
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον πυρήνα των σχέσεών της με
άλλες χώρες και περιφέρειες.
• Όλες οι εμπορικές συμφωνίες ή συμφωνίες συνεργασίας με χώρες
εκτός ΕΕ περιέχουν τη λεγόμενη ρήτρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
η οποία ορίζει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν
ουσιαστικό στοιχείο για τις σχέσεις μεταξύ των μερών. Μέχρι
σήμερα έχουν υπογραφεί πάνω από 120 τέτοιες συμφωνίες. Η ΕΕ
έχει επιβάλει κυρώσεις για παραβιάσεις των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων σε διάφορες χώρες, όπως στη Λευκορωσία και στο
Ιράν.
• Η ΕΕ διεξάγει επίσης διάλογο για θέματα ανθρωπίνων
δικαιωμάτων με περισσότερες από 40 χώρες και οργανισμούς,
περιλαμβανομένης της Ρωσίας, της Κίνας και της Αφρικανικής
Ένωσης. Στην ετήσια έκθεσή της αξιολογεί το έργο της στον τομέα
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως.

10. Με το Ευρωπαϊκό Μέσο για τη
Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του
Ανθρώπου, η ΕΕ στηρίζει ομάδες και
ενώσεις ή μεμονωμένα άτομα που
υπεραμύνονται των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων και των θεμελιωδών
ελευθεριών, της δημοκρατίας και του
κράτους δικαίου. Ο προϋπολογισμός
του για την περίοδο 2014-2020
ανέρχεται σε 1,3 δισ. ευρώ.

11. Ποια είναι η συμβολή της
ΕΕ: Εργαλεία και στόχοι
Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, η ΕΕ έχει
την αρμοδιότητα να νομοθετεί στον τομέα του ποινικού δικαίου.
Επιπλέον, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της
Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέστη νομικά δεσμευτικός με τη
Συνθήκη. Τα όργανα της ΕΕ είναι υποχρεωμένα να σέβονται τα
δικαιώματα που κατοχυρώνονται από τον Χάρτη. Ο Χάρτης
ισχύει επίσης στις χώρες της ΕΕ κατά την εφαρμογή των
διατάξεων του δικαίου της Ένωσης.
Από τις αρχές του 2011 η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μέρος της
Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των
ατόμων με αναπηρία (UNCRPD), η οποία ενσωματώθηκε κατ’
αυτόν τον τρόπο στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη. Αυτό σημαίνει
ότι η UNCRPD είναι δεσμευτική για την ΕΕ και ότι εντάσσεται
στο δίκαιο της Ένωσης.
Νομικό πλαίσιο
Η Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία
τέθηκε σε ισχύ τον
Δεκέμβριο του 2009, ενισχύει τη
δημοκρατική νομιμότητα της
ΕΕ και την ικανότητά της να προασπίζεται
τα συμφέροντα των
πολιτών της σε καθημερινή βάση.
Τοποθετώντας τους πολίτες
στο επίκεντρο όλων των πολιτικών της ΕΕ,
η Συνθήκη της
Λισαβόνας άλλαξε ριζικά τη χάραξη της
ευρωπαϊκής πολιτικής
στους τομείς της δικαιοσύνης, των
θεμελιωδών δικαιωμάτων
και της ιθαγένειας.

12. Δικαιοσύνη για τους
πολίτες
• το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής στην
επικράτεια της ΕΕ,
• το δικαίωμα στην προστασία έναντι διακρίσεων λόγω
εθνικότητας,
• το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις ευρωεκλογές
και στις δημοτικές εκλογές του τόπου διαμονής, ανεξαρτήτως
εθνικότητας,
• το δικαίωμα σε προστασία από τις διπλωματικές και
προξενικές αρχές άλλων κρατών μελών σε χώρες εκτός ΕΕ,
επί ίσοις όροις με τους πολίτες των άλλων αυτών κρατών
μελών,
• το δικαίωμα υποβολής αναφοράς προς το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο και καταγγελίας στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή,
• το δικαίωμα έναρξης ή υπογραφής, μαζί με άλλους πολίτες
της ΕΕ, κάποιας πρωτοβουλίας πολιτών για τη θέσπιση νέας
ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Κάθε υπήκοος κράτους μέλους είναι
και πολίτης της ΕΕ.
Η ιθαγένεια της ΕΕ (ευρωπαϊκή
ιθαγένεια) δεν υποκαθιστά την
εθνική ιθαγένεια. Απεναντίας, παρέχει
σε όλους τους πολίτες
της ΕΕ μια δέσμη επιπρόσθετων
δικαιωμάτων, τα οποία
κατοχυρώνονται από τις Συνθήκες της
ΕΕ και αποτελούν βασικό
κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Τα
δικαιώματα αυτά είναι:

13. Δικαιώματα και
ελευθερίες
Ο Χάρτης διακηρύχθηκε το 2000 και
κατέστη νομικά δεσμευτικός στην ΕΕ με την
έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας
τον Δεκέμβριο του 2009.
Τα όργανα της ΕΕ και οι εθνικές αρχές,
περιλαμβανομένων των δικαστηρίων,
οφείλουν να σέβονται τον Χάρτη όταν
εφαρμόζουν τις διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων
της ΕΕ περιέχει τα εξής έξι θεμελιώδη
δικαιώματα και ελευθερίες που
απολαμβάνουν οι πολίτες εντός της ΕΕ:
— Αξιοπρέπεια
— Ελευθερία
— Ισότητα
— Αλληλεγγύη
— Δικαιώματα των πολιτών
— Δικαιοσύνη.

14. Για παράδειγμα, ο Χάρτης ισχύει
όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν ή μεταφέρουν
στην εθνική νομοθεσία κάποια οδηγία της
ΕΕ ή όταν οι αρχές τους εφαρμόζουν
απευθείας έναν κανονισμό της ΕΕ. Ο Χάρτης
δεν επεκτείνει τις αρμοδιότητες της Ένωσης
σε ζητήματα που δεν καλύπτονται από
τις Συνθήκες.
Για τις περιπτώσεις που δεν εμπίπτουν στο
πεδίο εφαρμογής του Χάρτη, η προστασία
των θεμελιωδών δικαιωμάτων
κατοχυρώνεται από το εκάστοτε εθνικό
σύνταγμα ή στο πλαίσιο της συνταγματικής
παράδοσης των κρατών μελών ή τυχόν
διεθνών συμβάσεων που έχουν κυρώσει.