This Book is written by Ameer e Ahle Sunnat Hazrat Allama Maulana Ilyas Attar Qadri Razavi Ziaee. This book include to the very Good knowledge About Islam. Like & Share Official Page of Maulana Ilyas Qadri www.facebook.com/IlyasQadriZiaee

1. - 1 -

2. §¨ çÚ¨æHï ÜUï }æï¢ ÏææÚï }æï¢.......§¨ çÚ¨æHï ÜUï }æï¢ ÏææÚï }æï¢.......§¨ çÚ¨æHï ÜUï }æï¢ ÏææÚï }æï¢.......§¨ çÚ¨æHï ÜUï }æï¢ ÏææÚï }æï¢.......§¨ çÚ¨æHï ÜUï }æï¢ ÏææÚï }æï¢.......
²êÚæïçÐ²Ý }æé}ææçHÜU ÜUï »ÜU àæãÚ ÜUï „‹…Gè}æè ç…G}}ææÎæÚ §SHæ}æè |æ槲æï¢ ÜUï ÎÚç}æ²æÝ
àæÜUÚ Úç‹…²æ¢ ™H Úãè ƒè¢, ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUè ÜUæï§ü }æ…GÏæê„ ¨GêÚ„ Ýãè¢ ÏæÝ Ðæ„è ƒè ¥æñÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè
ÜUæ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ Ïæãé„ }æé„¥çSG¨GÚ ƒæ J ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUè §¨ „GÚÈGU „±Á…æïã
çÎHæ§ü xæ§ü „æï ¥æÐ Ýï »ÜU }æv„êÏæ çβæ J ™éÝæ‹™ï }æ…çH¨ï ÏæñÝH ¥vG±æ}æè ©}æêÚ ÜUï »ÜU
ç…G}}ææÎæÚ §SHæ}æè |ææ§ü ±æïã }æv„êÏæ Hï ÜUÚ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è ¨ï ¨ÈGUÚ ÜUÚ ÜUï Ú-…ÏæéH
}æéÚÁ…Ïæ ç¨Ýï 1427 çã…Úè }æï¢ }æyGHêÏææ àæãÚ Ðã颙ï J §SHæ}æè |æ槲æï¢ ÜUæï …}¥G ÜUÚ ÜUï “}æv„êÏæï
¥GœæGæÚ” ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæ²æ xæ²æ, ¨éÝ ÜUÚ ¨æÚï Ïæï ÜGUÚæÚ ± ¥àÜUÏææÚ ãæï xæ», Úæï Úæï ÜUÚ »ÜU Îê¨Úï ¨ï
}æé¥GæçÈGU²æ }ææ¢xæ Hè¢ ¥æñÚ ¨Ïæ Ýï ¨GéËãGÝæ}ææ¨GéËãGÝæ}ææ¨GéËãGÝæ}ææ¨GéËãGÝæ}ææ¨GéËãGÝæ}ææ ÐÚ ÎS„¶G„G ÜUÚ çβï J §¨ ±æçÜGU» ÜUæï „æ Î}æï
„ãGÚèÚ „ÜGUÚèÏæÝ ™æÚ }ææã ãæï ™éÜUï ãñ¢, ±ãæ¢ ¥Ïæ ¥}Ý ãñ, Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè
ÜUæ}ææï¢ ¥æñÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ „ÚvGÜGUè ÜUè §çœæGHæ¥Gæ„ ãñ¢ J ²ïã }æv„êÏæ ¥æç¶GÚ„ ÜUè ²æÎ
çÎHæÝï ±æHæ, ¶GæñÈGUï ¶GéÎæ }æï¢ „ÇGÐæÝï ±æHæ ¥æñÚ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ¨GÈGUæ§ü ÐÚ ©|ææÚÝï ±æHæ ãñ J }æ-ÎÝè
¥æÜGUæ ÜUè Îé網æÚè ©}}æ„ ÜUï ¥G…Gè}æ „Ú }æÈGUæÎ ÜUè ¶Gæç„GÚ }æ…çH¨ï }æv„êÏææ„æï
„æ’±è…Gæ„ï ¥GœæGæçÚIJæ ÜUè …æçÝÏæ ¨ï §¨ §ç‹ÜGUHæÏæè “}æv„êÏæï ¥GœæGæÚ” ÜUæï …GÚêÚ„Ý „Ú}æè}æ ÜUï
¨æƒ Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ… ÜUï Ýæ}æ ¨ï Ðïàæ çÜU²æ …æ Úãæ ãñ J …ãæ¢ |æè …Gæ„è ÝæÚæ…Gçxæ²æï¢ ÜUï Ïææ§G¨G
}æé¨Ë}ææÝæï¢ }æï¢ Îæï ÈGUÚèÜGU ÏæÝ xæ» ãæï¢, ²ïã çÚ¨æHæ Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ… ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæ çÎ²æ …æ»,
¶Gæ§ÈGUèÝ ÜUï ç…xæÚ Ðæàæ Ðæàæ ãæï …æ»¢xæï ¥æñÚ ±æïã ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ¨ï ÇÚ ÜUÚ ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUÚ
Hï¢xæï J
çÚ¨æHæ Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §Hæ… }æï¢ ¥æ²æ„, çÚ±æ²æ„ ± çãGÜUæ²æ„ ÜUè ÚæñàæÝè }æï¢ ™ÐÜGUçHàææÐÜGUçHàææÐÜGUçHàææÐÜGUçHàææÐÜGUçHàææï¢
¥æñÚ …Gæ„è Ú¢ç…àææï¢ ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ ÜUæ ±æïã §GÏæí„ ÝæÜU Ïæ²æÝ ãñ …æï çÜU Ý}æü çÎHæï¢ ÜUï çH²ï
}æÚã}æï …ÚæãG„ ¥æñÚ ¨wG„ çÎHæï¢ ÜUï çH²ï „æ…G²æÝ» §GÏæí„ ¨GæçÏæ„ ãæïxææ J Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ…
¥æÐ ÜUï ãæƒ }æï¢ ãñ, …æï §GÏæí„ ãGæç¨GH ÜUÚï ÜUÚï ¥æñÚ …æï Ý ÜUÚï Ý ÜUÚï, ݨGèÏæ ¥ÐÝæ ¥ÐÝæ,
ÈêUH ÜUè Ðœæè ¨ï ÜUÅ ¨ÜU„æ ãñ ãèÚï ÜUæ ç…xæÚÈêUH ÜUè Ðœæè ¨ï ÜUÅ ¨ÜU„æ ãñ ãèÚï ÜUæ ç…xæÚÈêUH ÜUè Ðœæè ¨ï ÜUÅ ¨ÜU„æ ãñ ãèÚï ÜUæ ç…xæÚÈêUH ÜUè Ðœæè ¨ï ÜUÅ ¨ÜU„æ ãñ ãèÚï ÜUæ ç…xæÚÈêUH ÜUè Ðœæè ¨ï ÜUÅ ¨ÜU„æ ãñ ãèÚï ÜUæ ç…xæÚ
}æÎïü ÝæÎæ¢ ÐÚ ÜUHæ}æï Ý}ææïü Ýæ…GéÜU Ïæï ¥¨GÚ}æÎïü ÝæÎæ¢ ÐÚ ÜUHæ}æï Ý}ææïü Ýæ…GéÜU Ïæï ¥¨GÚ}æÎïü ÝæÎæ¢ ÐÚ ÜUHæ}æï Ý}ææïü Ýæ…GéÜU Ïæï ¥¨GÚ}æÎïü ÝæÎæ¢ ÐÚ ÜUHæ}æï Ý}ææïü Ýæ…GéÜU Ïæï ¥¨GÚ}æÎïü ÝæÎæ¢ ÐÚ ÜUHæ}æï Ý}ææïü Ýæ…GéÜU Ïæï ¥¨GÚ
}æ…çH¨ï }æv„êÏææ„æï „æ’±è…Gæ„ï ¥GœæGæçÚIJæ}æ…çH¨ï }æv„êÏææ„æï „æ’±è…Gæ„ï ¥GœæGæçÚIJæ}æ…çH¨ï }æv„êÏææ„æï „æ’±è…Gæ„ï ¥GœæGæçÚIJæ}æ…çH¨ï }æv„êÏææ„æï „æ’±è…Gæ„ï ¥GœæGæçÚIJæ}æ…çH¨ï }æv„êÏææ„æï „æ’±è…Gæ„ï ¥GœæGæçÚIJæ
21 àæñæHéH }æéÜUÚü}æ ç¨Ýï 1427 çã…Úè Ïæ }æé„GæçÏæÜGU 12-11-2006
Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ…Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ…Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ…Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ…Ýæ ™æçÜGU²æï¢ ÜUæ §GHæ…
àæñ„GæÝ ÜU|æè Ý ™æãïxææ çÜU ÜUæï§ü ²ïã }æv„êÏæï ¥GœæGæÚ ÐêÚæ ÐÉGï, ¥æÐ ¥ËHæã ÜUæ Ýæ}æ
Hï ÜUÚ àæñ„GæÝ }æÎêüÎ ÜUæï Ýæ ÜUæ}æ ÏæÝæ Îèç…²ï J
¨xæï }æÎèÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú…G±è ÜUè …æçÝÏæ ¨ï
- 2 -

3. ²êÚæïçÐ²Ý }æé}ææçHÜU ÜUï àæãÚ }æï¢ „ÏHèxæGï ÜéGUÚ¥æÝæï ¨é‹Ý„ ÜUè ¥GæH}æxæèÚ xæGñÚ ç¨²æ¨è
„ãGÚèÜU Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUÚÝï ±æHæï¢ ÜUè }æ…çH¨ï }æéàææ±Ú„ ÜUï çÝxæÚæÝ,
¥ÚæÜUèÝ ¥æñÚ ç…G}}ææÎæÚ §SHæ}æè |æ槲æï¢ ÜUè ç¶GÎ}ææ„ }æï¢ ÝÈGUÚ„ï¢ ç}æÅæÝï ±æHï ¥æñÚ }æãGÏÏæ„ï¢}æãGÏÏæ„ï¢}æãGÏÏæ„ï¢}æãGÏÏæ„ï¢}æãGÏÏæ„ï¢
ÈñUHæÝï ±æHï Œ²æÚï Œ²æÚï ¥æÜGUæ }ævÜUè }æ-ÎÝè }æéSG„GÈGUæ ÜUï §G}ææ}æ» ÐéÚ
¥‹±æÚ ÜUï Ïææï¨ï Hï„æ ãé±æ, xæï¨ê» ¶G}æÎæÚ ÜUæï ™ê}æ„æ ãé±æ, }æÎèÝï ÜUè xæçH²æï¢ }æï¢ Íæê}æ„æ
ãé±æ, Ûæê}æ„æ ãé±æ }æéàÜUÏææÚ ¨Hæ}æ,
ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„
¨ÚÜUæÚï¨ÚÜUæÚï¨ÚÜUæÚï¨ÚÜUæÚï¨ÚÜUæÚï }æÎèÝæ, ¨éË„GæÝï Ïææ ÜGUÚèÝæ, ÜGUÚæÚï ÜGUËÏææï ¨èÝæ, ÈñGU…G x梅èÝæ
ÜUæ §àææüÎï ÚãG}æ„ Ïæ鋲æÎ ãñ: “¥ËHæã ÜUè ¶Gæç„GÚ ¥æШ }æï¢ }æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„ Ú¶Ýï ±æHï …Ïæ
Ïææã}æ ç}æHï¢ ¥æñÚ }æé¨GæÈGUãGæ}æé¨GæÈGUãGæ}æé¨GæÈGUãGæ}æé¨GæÈGUãGæ}æé¨GæÈGUãGæ ÜUÚï¢ ¥æñÚ ÝÏæè ÐÚ ÎéÚêÎï ÐæÜU |æï…ï¢ „æï ©Ý ÜUï
…éÎæ ãæïÝï ¨ï ÐãHï ÎæïÝæï¢ ÜUï ¥xæHï çÐÀHï xæéÝæã ÏæwGàæ çÎ²ï …æ„ï ãñ¢ J”
(}æéSÝÎï ¥Ïæè ²æ’Hæ, }æéSÝÎï ¥Ý¨ çÏæÝ }ææçHÜU, ãGÎè¨G:2951, ç…ËÎ:3, ¨G-ÈGUãGæ:95)
²æ ¥ËHæã ! ã}æ ¨Ïæ ÜUæï ç}æH …éH ÜUÚ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚè „ãGÚèÜU, Îæ’±„ï §SHæ}æè
ÜUæ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUÚ„ï ÚãÝï ÜUè ¨¥Gæ΄ ݨGèÏæ ÈGUÚ}ææ, ²æ ¥ËHæã ! ã}ææÚè ¨æÚè
¶G„G滢 ç}æÅæ ¥æñÚ ã}ææÚï ÜGéUHêÏæ ÜUæï ÜUèÝ» }æéçSH}æ ¨ï ÐæÜU ÈGUÚ}ææ, ²æ ¥ËHæã ! ã}ææÚè
¥æñÚ ã}ææÚï }æ-ÎÝè ¥æÜGUæ ÜUè ¨æÚè ©}}æ„ ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ J
²æ Ú¨êHËHæã !
„ê …æï ™æãï „æï ¥|æè }æñH }æïÚï çÎH ÜUï {éHï¢„ê …æï ™æãï „æï ¥|æè }æñH }æïÚï çÎH ÜUï {éHï¢„ê …æï ™æãï „æï ¥|æè }æñH }æïÚï çÎH ÜUï {éHï¢„ê …æï ™æãï „æï ¥|æè }æñH }æïÚï çÎH ÜUï {éHï¢„ê …æï ™æãï „æï ¥|æè }æñH }æïÚï çÎH ÜUï {éHï¢
çÜU ¶éGÎæ çÎH Ýãè¢ ÜUÚ„æ ÜU|æè }æñHæ „ïÚæçÜU ¶éGÎæ çÎH Ýãè¢ ÜUÚ„æ ÜU|æè }æñHæ „ïÚæçÜU ¶éGÎæ çÎH Ýãè¢ ÜUÚ„æ ÜU|æè }æñHæ „ïÚæçÜU ¶éGÎæ çÎH Ýãè¢ ÜUÚ„æ ÜU|æè }æñHæ „ïÚæçÜU ¶éGÎæ çÎH Ýãè¢ ÜUÚ„æ ÜU|æè }æñHæ „ïÚæ
(ãGÎæ§ÜGUï ÏæçwGàæàæ)
…ã‹Ý}æ ÜUï ãGÜGUÎæÚ }æ„ Ïæçݲï !…ã‹Ý}æ ÜUï ãGÜGUÎæÚ }æ„ Ïæçݲï !…ã‹Ý}æ ÜUï ãGÜGUÎæÚ }æ„ Ïæçݲï !…ã‹Ý}æ ÜUï ãGÜGUÎæÚ }æ„ Ïæçݲï !…ã‹Ý}æ ÜUï ãGÜGUÎæÚ }æ„ Ïæçݲï !
Ïææã}æè àæÜUÚ Úç‹…²æï¢, ÏææÚ ÏææÚ ¨GéËãG ÜUÚ HïÝï ÜUï Ïææ ±é…êÎ »ÜU Îê¨Úï ÐÚ ÜUè …æÝï
±æHè Ýév„æ™èçݲæï¢ ÜUï Ïææ§G¨G ©ÆÝï ±æHï çÝ„ Ý» çÈGUyÝæï¢ ¥æñÚ §¨ ÜUï ¨ÏæÏæ ãæïÝï ±æHï ÎèÝ
ÜUï ¥G…Gè}æ }æ-ÎÝè ÜUæ}ææï¢ ÜUæï ÝévG¨GæÝæï¢ ¨ï Ïæ™æÝï, ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ÜUè çÚ…Gæ ÐæÝï ¥æñÚ ¨G±æÏæï
¥æç¶GÚ„ ÜU}ææÝï ÜUï çH²ï ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝIJ„æï¢ ÜUï ¨æƒ ¥æÐ ãG…GÚæ„ ÜUè ç¶GÎ}ææ„ }æï¢
„ãGÚèÚè ãGæç…GÚè ÜUè ¨¥Gæ΄ Ðæ Úãæ ãê¢ J ¥xæÚ }æïÚè }æ-ÎÝè §çË„…æ¥æï¢ ÜUæï çãG…Gïü …æÝ ÏæÝæ
Hï¢xæï ¥æñÚ ÜU}æ ¥…G ÜU}æ 12 }ææã „ÜU ãÚ }æãèÝï ÈGUÎüÝ ÈGUÎüÝ ²æ ç…G}}ææÎæÚæÝ §Ý ÜUæï §ÜU_æ
ÜUÚ ÜUï §çÁ„}ææ§Gü „GæñÚ ÐÚ §¨è “}æv„êÏæï ¥GœæGæÚ” ÜUæ }æé„GæH¥Gæ ÈGUÚ}ææ Hï¢xæï „æï ¥æÐ ¨Ïæ
xæéH…GæÚï ¥GœæGæÚ ÜUï xæéHãæ» }æéàÜUÏææÚ ÏæÝ ÜUÚ §SHæ}æè }æé¥GæàæÚï ÜUæï ¨Îæ }æãÜUæ„ï ÚãÝï }æï¢
- 3 -

4. ÜUæç}æ²æÏæè Ðæ„ï Úãï¢xæï J ¥xæÚ }æïÚè }ææ’Úê…Gæ„ ÜUæï ¶Gæç„GÚ }æï¢ Ýãè¢ H滢xæï ¥æñÚ xæGH„è
ÜUÚÝï ±æHï ÜUè „‹…Gè}æè „ÚÜUèÏæ1
ÜUï }æé„GæçÏæÜGU §SGHæãG ÜUÚÝï ÜUï Ïæ…æ» çÏæHæ }æSGHãG„ï àæÚ-
§üG »ÜU Îê¨Úï ÜUæï Ïæ„æ„ï çÈUÚï¢xæï ¥æñÚ ¥æШ }æï¢ HÇG„ï HÇGæ„ï Úãï¢xæï „æï ¥GÎ汄æï¢, ÜUèÝæï¢, xæGèÏæ„æï¢,
™éçxGH²æï¢, çÎH ¥æ…GæçÚ²æï¢, »ïGÏæ ÎçÚ²æï¢ ¥æñÚ ÏæÎ xæé}ææçݲæï¢ ±xæGñÚæ ±xæGñÚæ ãHæÜU„ ¨æ}ææçݲæï¢ ÜUï
…GÚè»G ¥ÐÝï ¥æÐ ÜUæï …ã‹Ý}æ ÜUæ ãGÜGUÎæÚ ÏæÝæ„ï Úãï¢xæï J ÜUæàæ ! Œ²æÚï Œ²æÚï ¥ËHæãé¥ËHæãé¥ËHæãé¥ËHæãé¥ËHæãé
ÚüãG}ææÝÚüãG}ææÝÚüãG}ææÝÚüãG}ææÝÚüãG}ææÝ ÜUï }æéÜGUg¨ ÜGéUÚ¥æÝ ¥æñÚ ¨éË„GæÝï Îæï2
…ãæÝ, ÚãG}æ„ï ¥GæHç}æ²æÝ
ÜUï ÐæÜUè…Gæ ÈGUÚ}ææÝ ÜUï ÈGñU…GæÝ ¨ï çÜU²æ …æÝï ±æHæ }æéÛæ ¨ÚæÐæ xæéÝæã ± §GSG²æÝ ÜUæ }æéË„ç…²æÝæ
Ïæ²æÝ ¥æÐ ¨Ïæ ÜUï ÜéGUHêÏæ ± ¥ÁGãæÝ ÐÚ ™æïÅ HxæÝï ÜUæ Ïææ§G¨G ÏæÝ ÜUÚ §SGHæãG ÜUæ ¨æ}ææÝ ãæï
…æ» J }æïÚæ ¨}æÛææÝæ Úæ»xææ¢ Ýãè¢ …æ»xææ J ÐæÚã 27 ¨êÚ„éÁG…GæçÚ²æ„ ÜUè ¥æ²„ Ý}ÏæÚ 55
}æï¢ §àææüÎï ÚÏÏæï …éH ç}æÝÝ ãñ :
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: ¥æñÚ ¨}æÛææ¥æï çÜU ¨}æÛææÝæ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæï
ÈGUæ§Îæ Îï„æ ãñ J
(ÐæÚã 27 ¥ÁG…GæçÚ²æ„, ¥æ²„:55)
àæñ„GæÝ ¥æШ }æï¢ HÇG±æ„æ ãñàæñ„GæÝ ¥æШ }æï¢ HÇG±æ„æ ãñàæñ„GæÝ ¥æШ }æï¢ HÇG±æ„æ ãñàæñ„GæÝ ¥æШ }æï¢ HÇG±æ„æ ãñàæñ„GæÝ ¥æШ }æï¢ HÇG±æ„æ ãñ
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ²æÎ Ú網ï ! àæñ„GæÝ }æÎêüÎ }æé¨Ë}ææÝæï¢ }æï¢ ÈêUÅ ÇH±æ„æ,
HÇG±æ„æ ¥æñÚ ÜGUyHæï xæGæÚ„çxæÚè ÜUÚ±æ„æ ãñ Ýè…G ©‹ãï¢ ¨éGËãG ÐÚ ¥æ}ææÎæ ãæïÝï ãè Ýãè¢ Îï„æ J ÏæçËÜU
ÏææÚãæ »ï¨æ |æè ãæï„æ ãñ çÜU ÜUæï§ü ÝïÜU çÎH §SHæ}æè |ææ§ü Ïæè™ }æï¢ ÐÇG ÜUÚ §Ý }æï¢ ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUÚ±æ |æè
Îï „Ïæ |æè „GÚãG „GÚãG ÜUï ±S±¨ï ÇæH ÜUÚ, §‹ãï¢ ©v¨æ„æ ¥æñÚ |æÇGÜUæ„æ ãñ J àæñ„GæÝï }ævÜUæÚ ±
ÝæÏæÜUæÚ ÜUï ±æÚ ¨ï ¶GÏæÚÎæÚ ÜUÚ„ï ãé» ÐæÚã 15 ¨êÚ» ÏæÝè §SÚæ§üH ÜUè 53 ±è¢ ¥æ²„ï ÜUÚè}ææ }æï¢
ã}ææÚæ Œ²æÚæ Œ²æÚæ ÐÚ±Îü xææÚ §àææüÎ ÈGUÚ}ææ„æ ãñ:-
„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ: ÏæïàæÜU àæñ„GæÝ §Ý ÜUï ¥æШ }æï¢ ÈGU¨æÎ
ÇæH„æ ãñ J
(ÐæÚã 15, ÏæÝè §SÚæ§üH ¥æ²„:53)
ÐæÚã 7 ¨êÚ„éH }ææ§Îæ ¥æ²„ Ý}ÏæÚ 91 }æï¢ ¥ËHæã ÚÏÏæéH §GÏææÎ ÜUæ §àææüÎï §GÏæí„ Ïæ鋲æÎ ãñ:
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: àæñ„GæÝ ²ïãè ™æã„æ ãñ çÜU „é}æ }æï¢ ÏæñÚ ¥æñÚ
Îéà}æÝè ÇH±æ Îï J
(ÐæÚã 7 ¥H }ææ§Îæ:91)
1. Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè „‹…Gè}æè „ÚÜUèÏæ ²ïã ãñ çÜU ç…¨ ÜUè xæGH„Gè ãæï ¥Ã±HÝ ÏæÚæãï ÚæS„ „‹ãæ§ü }æï¢ ©¨ ÜUè xæGH„Gè ÎêÚ ÜUÚÝï ÜUè
ÜUæïçàæàæ ÜUÚï J Ýæ ÜUæ}æè ÜUè ¨GêÚ„ }æï¢ ãGSÏæï §…æ…G„ï àæÚè¥G„ Ïæ „ÎÚè… …GñHè ãGËÜGUæ, ¥GHæÜGUæ, „ãG¨GèH, çDZè…GÝ, àæãÚ ± ¨êGÏææ ÜUè
}æéàææ±Ú„æï¢ Ïææ’Îãê (²æ’Ýè §¨ ÜUï Ïææ’Î) }æéËÜU ÜUè §ç‹„…Gæ}æè ÜUæÏæèÝæ ÜUï çÝxæÚæÝæï¢ ¨ï }æS¥Hæ ãGH ÜUÚ±æ», ÜUæ}æ Ý ãæïÝï ÜUè ¨GêÚ„ }æï¢
ÐæçÜUS„æÝ ÜUï §GHæ±æ ÎèxæÚ }æé}ææçHÜU ÜUï §SHæ}æè |ææ§ü }æ…çH¨ï ÏæñÝH ¥vG±æ}æè ©}æêÚ ÜUï }æé„¥GçËHÜGUæ ç…G}}ææÎæÚ ¨ï Úé…ê¥G ÜUÚï¢, ãÚ
„GÚÈGU ¨ï Ýæ ÜUæ}æ Úãï¢ „æï ¥æç¶GÚ }æï¢ }æÜüU…Gè }æ…çH¨ï àæêÚæ ÜUè ç¶GÎ}æ„ }æï¢ }æS¥Hæ Ðïàæ ÜUÚï¢ J àæêÚæ ÜUæ ÈñGU¨GHæ ãGy}æè ãæïxææ ¥æñÚ ¨Ïæ ÜUæï
}ææÝÝæ ÐÇGïxææ, …Ïæ çÜU ÜUæï§ü àæÚ-§Gü ÜGUÏææãG„ Ý ãæï çÜU Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè çÜU¨è |æè }æ…çH¨ ÜUæ ÜUæï§ü |æè ÚévÝ ãGév}æï àæÚè¥G„ ¨ï
}æé„…æç±…G Ýãè¢ ãæï ¨ÜU„æ, ãÚ }æé¨Ë}ææÝ ÜUï çH²ï ¥ãGÜUæ}æï àæÚè¥G„ ÜUæ ÐæÏæ‹Î ãæïÝæ …GÚêÚè ãñ J
- 4 -

5. xæGéSG¨Gæ Ïææ§G¨Gï ÈGU¨æÎ ãñxæGéSG¨Gæ Ïææ§G¨Gï ÈGU¨æÎ ãñxæGéSG¨Gæ Ïææ§G¨Gï ÈGU¨æÎ ãñxæGéSG¨Gæ Ïææ§G¨Gï ÈGU¨æÎ ãñxæGéSG¨Gæ Ïææ§G¨Gï ÈGU¨æÎ ãñ
}æ}æ}æ}æ}æé¨Ë}ææÝæï¢é¨Ë}ææÝæï¢é¨Ë}ææÝæï¢é¨Ë}ææÝæï¢é¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæï ç}æH…éH ÜUÚ àæñ„GæÝ ÜUï ÈêUÅ ÇH±æÝï ±æHï §¨ „Ïææã ÜUæÚ ±æÚ ÜUæï
ÏæïÜUæÚ ÏæÝæ ÎïÝæ ™æçã²ï, ²ÜGUèÝÝ ¥æШ ÜUï ÈU¨æÎæ„ }æï¢ Îé‹²æ ± ¥æç¶GÚ„ ÜUï Ïæï àæé}ææÚ
ÝévG¨GæÝæ„ ãñ¢ J Ïææ„ Ïææ„ ÐÚ …ÁGÏææ„ }æï¢ ¥æ …æÝï ±æHæ xæGé¨GèHæ àæwG¨G ¥v¨GÚ ÈGU¨æÎæ„ ÜUæ
Ïææ§G¨G ÏæÝ …æ„æ ãñ, xæGéSG¨Gï ±æHæï¢ ÜUæï ¶GÏæÚÎæÚ ãæï …æÝæ ™æçã²ï çÜU ÝzG¨ ÜUï ¨ÏæÏæ ¥æÝï
±æHï xæéGSG¨Gï }æï¢ Ïæï ÜGUæÏæê ãæï ÜUÚ ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ÜUè Ýæ ÈGUÚ}ææÝè ÜUæ §<„ÜUæÏæ ÜUÚ ÜUï ÜUãè¢
…ã‹Ý}æ ÜUï xæãÚï xæÉGï }æï¢ Ý …æ ÐÇGï¢, xæGéSG¨Gï ÜUè ¨…Gæ }æéHæã…Gæ ÜUèç…²ï ¥æñÚ ¥ÐÝï ¥æÐ ÜUæï
¥G…GæÏæï Îæï…G¶G ¨ï Ïæ™æÝï ÜUè „Á±è…G ÈGUÚ}æ槲ï J
…ã‹Ý}æ ÜUæ }æwG¨Gê¨G ÎÚ±æ…Gæ…ã‹Ý}æ ÜUæ }æwG¨Gê¨G ÎÚ±æ…Gæ…ã‹Ý}æ ÜUæ }æwG¨Gê¨G ÎÚ±æ…Gæ…ã‹Ý}æ ÜUæ }æwG¨Gê¨G ÎÚ±æ…Gæ…ã‹Ý}æ ÜUæ }æwG¨Gê¨G ÎÚ±æ…Gæ
}æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH §GÏææÎ, ÚæãG„ï ÜGUËÏæï ÝæàææÎ}æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH §GÏææÎ, ÚæãG„ï ÜGUËÏæï ÝæàææÎ}æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH §GÏææÎ, ÚæãG„ï ÜGUËÏæï ÝæàææÎ}æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH §GÏææÎ, ÚæãG„ï ÜGUËÏæï ÝæàææÎ}æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH §GÏææÎ, ÚæãG„ï ÜGUËÏæï ÝæàææÎ ÜUæ §àææüÎï §GÏæí„
Ïæ鋲æÎ ãñ, “…ã‹Ý}æ }æï¢ »ÜU ÎÚ±æ…Gæ ãñ ©¨ ¨ï ±æïãè Îæç¶GH ãæï¢xæï ç…Ý ÜUæ xæéGSG¨Gæ çÜU¨è
xæéÝæã ÜUï Ïææ’Î ãè Æ‹Çæ ãæï„æ ãñ J”
(§çœæãGæÈGéUS¨æ΄éH }æéœæÜGUèÝ, ç…ËÎ:9, ¨G-ÈGUãGæ:318)
¨éÝ Hæï ÝévG¨GæÝ ãè ãæï„æ ãñ çÏæH ¥æç¶GÚ ©Ý ÜUæï¨éÝ Hæï ÝévG¨GæÝ ãè ãæï„æ ãñ çÏæH ¥æç¶GÚ ©Ý ÜUæï¨éÝ Hæï ÝévG¨GæÝ ãè ãæï„æ ãñ çÏæH ¥æç¶GÚ ©Ý ÜUæï¨éÝ Hæï ÝévG¨GæÝ ãè ãæï„æ ãñ çÏæH ¥æç¶GÚ ©Ý ÜUæï¨éÝ Hæï ÝévG¨GæÝ ãè ãæï„æ ãñ çÏæH ¥æç¶GÚ ©Ý ÜUæï
ÝzG¨ ÜUï ±æ稄ïG xæGéSG¨Gæ …æï çÜU²æ ÜUÚ„ï ãñ¢ÝzG¨ ÜUï ±æ稄ïG xæGéSG¨Gæ …æï çÜU²æ ÜUÚ„ï ãñ¢ÝzG¨ ÜUï ±æ稄ïG xæGéSG¨Gæ …æï çÜU²æ ÜUÚ„ï ãñ¢ÝzG¨ ÜUï ±æ稄ïG xæGéSG¨Gæ …æï çÜU²æ ÜUÚ„ï ãñ¢ÝzG¨ ÜUï ±æ稄ïG xæGéSG¨Gæ …æï çÜU²æ ÜUÚ„ï ãñ¢
}ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ ÜUï ¨GÏæí ÜUï ¥‹±æÚ}ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ ÜUï ¨GÏæí ÜUï ¥‹±æÚ}ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ ÜUï ¨GÏæí ÜUï ¥‹±æÚ}ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ ÜUï ¨GÏæí ÜUï ¥‹±æÚ}ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ ÜUï ¨GÏæí ÜUï ¥‹±æÚ
ã}ææÚï Ïæé…GéxææüÝï ÎèÝ …éGË}æï …GæçH}æèÝ ¥æñÚ ç¨„}æï ÜUæçÈGUÚèÝ ÐÚ ¨GÏæí ÈGUÚ}ææ„ï
¥æñÚ çÜU¨ „GÚãG xæéGSG¨Gï ÜUæï |æxææ„ï ƒï §¨ï §¨ çãGÜU沄 ¨ï ¨}æÛæÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUèç…²ï J
™éÝæ‹™ï ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ }ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ Ýï »ÜU }æÜUæÝ çÜUÚæ²ï ÐÚ çH²æ J
©¨ }æÜUæÝ ÜUïU çÏæËÜéUH }æéœæç¨GH »ÜU ²ãêÎè ÜUæ }æÜUæÝ ƒæ J ±æïã ²ãêÎè ÏæéxG…Gæï §GÝæÎ ÜUè
Ïæ鋲æÎ ÐÚ ÐÚÝæHï ÜUï …GÚè»G xæ‹Îæ ÐæÝè ¥æñÚ xæGHæ…G„ ¥æÐ ÜUï ÜUæàææÝ»
¥GÁG}æ„ }æï¢ ÇæH„æ Úã„æ J }æxæÚ ¥æÐ ¶Gæ}ææïàæ ãè Úã„ï J ¥æç¶GÚï ÜUæÚ »ÜU çÎÝ
©¨ Ýï ¶éGÎ ãè ¥æ ÜUÚ ¥G…Gü ÜUè, …ÝæÏæ ! }æïÚï ÐÚÝæHï ¨ï xæé…GÚÝï ±æHè ݅樄 ÜUè ±…ã
¨ï ¥æÐ ÜUæï ÜUæï§ü çàæÜU沄 „æï Ýãè¢ ? ¥æÐ Ýï çÝã沄 ãè ÝÚ}æè ÜUï ¨æƒ
ÈGUÚ}ææ²æ, “ÐÚÝæHï ¨ï …æï xæ‹Îxæè çxæÚ„è ãñ ©¨ ÜUæï ÛææÇêG Îï ÜUÚ {æï ÇæH„æ ãê¢ J” ©¨ Ýï
ÜUãæ, “¥æÐ ÜUæï §„Ýè „ÜUHèÈGU ãæïÝï ÜUï Ïææ ±é…êÎ xæGéSG¨Gæ Ýãè¢ ¥æ„æ ? ÈGUÚ}ææ²æ ¥æ„æ „æï
ãñ }æxæÚ Ðè …æ„æ ãê¢ v²ê¢çÜU: (ÐæÚã:4, ¨êÚ» ¥æHï §G}æÚæÝ ¥æ²„ Ý}ÏæÚ:134 }æï¢) ¶éGÎæ» ÚãG}ææÝ ÜUæ
ÈGUÚ}ææÝï }æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„ çÝàææÝ ãñ :
„…ü}æ» ÜU‹…éH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éH §ü}ææÝ: ¥æñÚ xæéGSG¨Gæ ÐèÝï ±æHï ¥æñÚ Hæïxææï¢ ¨ï
ÎÚxæé…GÚ ÜUÚÝï ±æHï ¥æñÚ ÝïÜU Hæïxæ ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ ãñ¢ J
(ÐæÚã:4, ¥æHï §G}æÚæÝ ¥æ²„:134)
…±æÏæ ¨éÝ ÜUÚ ±æïã ²ãêÎè }æé¨Ë}ææÝ ãæï xæ²æ J
(„çÁGÜUÚ„éH ¥æñçH²æ, ç…GRUï }ææçHÜU çÏæÝ ÎèÝæÚ, ¨G-ÈGUãGæ:51)
- 5 -

6. çÝxææãï ±Hè }æï¢ ±æïã „æ¨èGÚ Îï¶èçÝxææãï ±Hè }æï¢ ±æïã „æ¨èGÚ Îï¶èçÝxææãï ±Hè }æï¢ ±æïã „æ¨èGÚ Îï¶èçÝxææãï ±Hè }æï¢ ±æïã „æ¨èGÚ Îï¶èçÝxææãï ±Hè }æï¢ ±æïã „æ¨èGÚ Îï¶è
ÏæÎH„è ã…GæÚæï¢ ÜUè „vGÎèÚ Îï¶èÏæÎH„è ã…GæÚæï¢ ÜUè „vGÎèÚ Îï¶èÏæÎH„è ã…GæÚæï¢ ÜUè „vGÎèÚ Îï¶èÏæÎH„è ã…GæÚæï¢ ÜUè „vGÎèÚ Îï¶èÏæÎH„è ã…GæÚæï¢ ÜUè „vGÎèÚ Îï¶è
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! Îï¶æ ¥æÐÝï ! ÝÚ}æè ÜUè ÜñU¨è Ïæ-Ú-ÜU„ï¢ ãñ¢ ! ÝÚ}æè
¨ï }æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ ãæï ÜUÚ ±æïã ²ãêÎè }æé¨Ë}ææÝ ãæï xæ²æ J xæéGSG¨Gï ÜUè „ÏææãÜUæçÚ²æï¢ }æï¢ ¨ï ²ïã
|æè ãñ çÜU §¨ ¨ï ÏæéxG…G ± ÜUèÝæ ÐñÎæ ãæï„æ ãñ ç…¨ ¨ï Ïææ’…G ¥±ÜGUæ„ ÜGUyH ± xæGæÚ„xæÚè
„ÜU ÝæñÏæ„ Ðã颙 …æ„è ãñ J ÏæéxG…G ± ÜUèÝæ ÜUè „Ïææã ÜUæçÚ²æ¢ ÐçÉG²ï ¶GæñÈGUï ¶GéÎ汋Îè
¨ï HÚç…G²ï:-
„èÝ çÜGUS}æ ÜUï ¥ÈGUÚæ΄èÝ çÜGUS}æ ÜUï ¥ÈGUÚæ΄èÝ çÜGUS}æ ÜUï ¥ÈGUÚæ΄èÝ çÜGUS}æ ÜUï ¥ÈGUÚæ΄èÝ çÜGUS}æ ÜUï ¥ÈGUÚæÎ
ã…Ú„ïã…Ú„ïã…Ú„ïã…Ú„ïã…Ú„ï ¨çIJÎéÝæ §ÏÝï ¥GÏÏææ¨ ÜUïã„ï ãñ¢, çÜU ÝçÏæIJï ÐæÜU, ¨GæçãGÏæï HæñHæÜU,
¨Ä²æãïG ¥zGHæÜU ÜUæ §àææüÎï ãGÜGUèÜGU„ Ïæ鋲æÎ ãñ: “„èÝ3
çÜGUS}æ ÜUï ¥ÈGUÚæÎ ÜUè
Ý}ææ…Gï¢ ©Ý ÜUï ¨Ú ¨ï »ÜU ÏææçHà„ |æè Ýãè¢ ©Æ„è¢ (1) ÜGUæñ}æ ÜUæ ±æïã §}ææ}æ ç…¨ï Hæïxæ Ш‹Î
Ýãè¢ ÜUÚ„ï (2) ±æïã ¥GæñÚ„ ç…¨ Ýï §¨ ãGæH„ }æï¢ Úæ„ xæé…GæÚè çÜU §¨ ÜUæ àææñãÚ ÝæÚæ…G ãæï (3) ±æïã
Îæï |ææ§ü …æï (çÏæHæ }æSGHïãG„ï àæÚ-§Gü) ¥æШ }æï¢ ÝæÚæ…G ãñ¢ J”
(¨éÝÝï §ÏÝï }ææ…æ, ç…ËÎ:1, ¨G-ÈGUãGæ:516, ãGÎè¨G:971)
ÜUèÝæ ÐÚ±Ú ÜUè àææ}æ„ÜUèÝæ ÐÚ±Ú ÜUè àææ}æ„ÜUèÝæ ÐÚ±Ú ÜUè àææ}æ„ÜUèÝæ ÐÚ±Ú ÜUè àææ}æ„ÜUèÝæ ÐÚ±Ú ÜUè àææ}æ„
ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ }æé¥Gæ…G çÏæÝ …ÏæH ¨ï çڱ沄 ãñ çÜU ¨Ú±Úï …GèàææÝ,¨Ú±Úï …GèàææÝ,¨Ú±Úï …GèàææÝ,¨Ú±Úï …GèàææÝ,¨Ú±Úï …GèàææÝ,
ÚãG}æ„ï ¥GæHç}æ²æÝÚãG}æ„ï ¥GæHç}æ²æÝÚãG}æ„ï ¥GæHç}æ²æÝÚãG}æ„ï ¥GæHç}æ²æÝÚãG}æ„ï ¥GæHç}æ²æÝ ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï §GÏæí„ çÝàææÝ ãñ, “àææ’ÏææÝ ÜUè ЋÎÚã±è¢15
àæÏæ }æï¢ ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ¥ÐÝï Ïæ‹Îæï¢ ÜUæï ÚãG}æ„ ÜUè Ý…GÚ ¨ï Îï¶„æ ¥æñÚ ¨Ïæ ÜUæï ÏæwGàæ Îï„æ ãñ HïçÜUÝ
}æéçàÚÜU ¥æñÚ ÜUèÝæ ÐÚ±Ú Ýãè¢ ÏæwGàææ …æ„æ J”
(¥H »ãG¨æÝ ÏæœæÚ„èÏæ, ¨GãGèãG §ÏÝï ãGÏÏææÝ, ç…ËÎ:7, ¨G-ÈGUãGæ:470, ãGÎè¨G:5236)
}æçxGÈGUÚ„ }æï¢ ÚéÜUæ±Å}æçxGÈGUÚ„ }æï¢ ÚéÜUæ±Å}æçxGÈGUÚ„ }æï¢ ÚéÜUæ±Å}æçxGÈGUÚ„ }æï¢ ÚéÜUæ±Å}æçxGÈGUÚ„ }æï¢ ÚéÜUæ±Å
ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥Ïæê ãéÚñÚæ ¨ï çڱ沄 ãñ çÜU ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝ滥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝ滥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝ滥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝ滥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ»
xæéG²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæxæéG²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæxæéG²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæxæéG²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæxæéG²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï çãÎ沄 çÝàææÝ ãñ, “Hæïxææï¢
ÜUï ¥æ’}ææH ãÚ ãzG„ï }æï¢ Îæï2
ÎzG¥Gæ Ðïàæ çÜU²ï …æ„ï ãñ¢ ²æ’Ýè ÐèÚ ¥æñÚ …é}ææ’Úæ„ ÜUï Úæï…G, Ш ãÚ
}ææï’ç}æÝ Ïæ‹Îï ÜUæï ÏæwGàæ çÎ²æ …æ„æ ãñ }ææ ç¨±æ» ©¨ ¥æÎ}æè ÜUï ç…¨ ÜUæ ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUï ¨æƒ
ÜUèÝæ ãæï, Ш ÜUãæ …æ„æ ãñ §Ý ÎæïÝæï¢2
ÜUæï ÀæïÇG Îæï ²ãæ¢ „ÜU çÜU ç}æH …滢 J”
(¥H »ãG¨æÝ çÏæœæÚ„èÏæ ¨GãGèãG §ÏÝï ãGÏÏææÝ, ç…ËÎ:7, ¨G-ÈGUãGæ:471, ãGÎè¨G:5638)
çÏæHæ ±…ã ÜGUyG¥G „¥GËHéÜGU xæéÝæã ãñçÏæHæ ±…ã ÜGUyG¥G „¥GËHéÜGU xæéÝæã ãñçÏæHæ ±…ã ÜGUyG¥G „¥GËHéÜGU xæéÝæã ãñçÏæHæ ±…ã ÜGUyG¥G „¥GËHéÜGU xæéÝæã ãñçÏæHæ ±…ã ÜGUyG¥G „¥GËHéÜGU xæéÝæã ãñ
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! çÏæHæ }æSGHãG„ï àæÚ-§Gü }æãG…G …Gæ„è ÏæéxG…Gæï ÜUèÝæ ÜUè ±…ã
¨ï }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæ »ÜU Îê¨Úï ¨ï „¥GËHéÜGUæ„ ¶Gy}æ ÜUÚ ÎïÝæ xæéÝæã ± ãGÚæ}æ ¥æñÚ …ã‹Ý}æ }æï¢ Hï …æÝï
±æHæ ÜUæ}æ ãñ J ™éÝæ‹™ï ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥Ïæê ãéÚñÚæ ¨ï çڱ沄 ãñ çÜU ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ÜUï
- 6 -

7. Œ²æÚï ÝÏæè, }ævÜUè }æ-ÎÝè ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï §GÏæí„ çÝàææÝ ãñ: “çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ
ÜUï çH²ï …槅G Ýãè¢ çÜU ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUæï „èÝ3
çÎÝ ¨ï ç…G²æÎæ ÀæïÇGï, ç…¨ Ýï „èÝ3
çÎÝ ¨ï ç…G²æÎæ
ÀæïÇGæ ¥æñÚ }æÚ xæ²æ „æï …ã‹Ý}æ }æï¢ Îæç¶GH ãé±æ J”
(¨éÝÝé ¥Ïæè Îæ±êÎ, ¥H ãGÎè¨G:4914, ç…ËÎ:4, ¨G-ÈGUãGæ:363)
»GïÏæ ÀéÐæÝï ÜUè ÈGU…GèH„»GïÏæ ÀéÐæÝï ÜUè ÈGU…GèH„»GïÏæ ÀéÐæÝï ÜUè ÈGU…GèH„»GïÏæ ÀéÐæÝï ÜUè ÈGU…GèH„»GïÏæ ÀéÐæÝï ÜUè ÈGU…GèH„
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ²æÎ Ú網ï ! çÏæHæ §…æ…G„ï àæÚ-§üG ¥æШ ÜUè ÝæÚæ…Gxæè
ÜUï Ïææ§G¨G ©G}æê}æÝ ÈGUÚèÜGñUÝ ÜUï }ææ ÏæñÝ ÏæÎ xæé}ææçݲæï¢, xæGèÏæ„æï¢, ™éçxGH²æï¢ ¥æñÚ „æïã}æ„ææïã}æ„ææïã}æ„ææïã}æ„ææïã}æ„æï¢ …ñ¨ï
ÜUÏæèÚæ xæéÝæãæï¢ ÜUæ „G±èH ç¨ç˨Hæ Úã„æ ãñ ç…¨ ÜUï Ïææ§G¨G ÎæïÝæï¢2
ãè ÈGUÚèÜGU ¥G…GæÏæï ÝæÚ ÜUï
ãGÜGUÎæÚ ÜGUÚæÚ Ðæ„ï ãñ¢ J ¥æШ ÜUè ÝæÚæ…Gçxæ²æï¢ ÜUï Ïææ§G¨G »ÜU Îê¨Úï ÜUï »ïGÏæ ©ÀæHÝï ÜUæ xæéÝæã |æè
Ïæãé„ çÜU²æ …æ„æ ãñ çHãæ…Gæ ¨wG„ »ãG焲æ„G ÜUè ãGæ…„ ãñ J ¥xæÚ çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUæ »ïGÏæ
}ææ’Hê}æ ãæï …æ» „æï ©¨ï ÀéÐæ ÎïÝæ …GÚêÚè ãñ J }æé¨Ë}ææÝ ÜUï »GïÏæ ÀéÐæÝï }æï¢ ÏæÇGæ ¨G±æÏæ
ç}æH„æ ãñ …ñ¨æ çÜU ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ©GvGÏææ çÏæÝ ¥Gæç}æÚ ¨ï çڱ沄 ãñ, ÝçÏæIJï
}æé¥GÁG…G}æ, Ú¨êHï }ææïãG„Ú}æ, ¨éË„GæÝï …Gè ãàæ}æ, „æ…ÎæÚï ãGÚ}æ, ¨ÚæÐæ …êÎæï ÜUÚ}æ,}æé¥GÁG…G}æ, Ú¨êHï }ææïãG„Ú}æ, ¨éË„GæÝï …Gè ãàæ}æ, „æ…ÎæÚï ãGÚ}æ, ¨ÚæÐæ …êÎæï ÜUÚ}æ,}æé¥GÁG…G}æ, Ú¨êHï }ææïãG„Ú}æ, ¨éË„GæÝï …Gè ãàæ}æ, „æ…ÎæÚï ãGÚ}æ, ¨ÚæÐæ …êÎæï ÜUÚ}æ,}æé¥GÁG…G}æ, Ú¨êHï }ææïãG„Ú}æ, ¨éË„GæÝï …Gè ãàæ}æ, „æ…ÎæÚï ãGÚ}æ, ¨ÚæÐæ …êÎæï ÜUÚ}æ,}æé¥GÁG…G}æ, Ú¨êHï }ææïãG„Ú}æ, ¨éË„GæÝï …Gè ãàæ}æ, „æ…ÎæÚï ãGÚ}æ, ¨ÚæÐæ …êÎæï ÜUÚ}æ,
ãGÏæèÏæï }æéÜUÚü}æãGÏæèÏæï }æéÜUÚü}æãGÏæèÏæï }æéÜUÚü}æãGÏæèÏæï }æéÜUÚü}æãGÏæèÏæï }æéÜUÚü}æ Ýï ÈGUÚ}ææ²æ : “ç…¨ Ýï çÜU¨è ÜUæ ÐæïàæèÎæ »ïGÏæ Îï¶ ÜUÚ
ÀéÐæ²æ „æï ²ïã »ï¨æ ãñ xææï²æ §¨ Ýï ç…G‹Îæ ÎÚ xææïÚ HÇGÜUè ÜUæï ç…G‹Îæ çÜU²æ J”
(¥H }ææï’…}æéH ¥±¨„G, ç…ËÎ:6, ¨G-ÈGUãGæ:97, ãGÎè¨G:8133)
}æé¨Ë}ææÝ ÜUæï ÜñU¨æ ãæïÝæ ™æçã²ï ?}æé¨Ë}ææÝ ÜUæï ÜñU¨æ ãæïÝæ ™æçã²ï ?}æé¨Ë}ææÝ ÜUæï ÜñU¨æ ãæïÝæ ™æçã²ï ?}æé¨Ë}ææÝ ÜUæï ÜñU¨æ ãæïÝæ ™æçã²ï ?}æé¨Ë}ææÝ ÜUæï ÜñU¨æ ãæïÝæ ™æçã²ï ?
ãG…GÚ„ïãG…GÚ„ïãG…GÚ„ïãG…GÚ„ïãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥GÏÎéËHæã §ÏÝï ©G}æÚ ¨ï çڱ沄 ãñ çÜU Ú¨êHï ¥ÜUÚ}æ,Ú¨êHï ¥ÜUÚ}æ,Ú¨êHï ¥ÜUÚ}æ,Ú¨êHï ¥ÜUÚ}æ,Ú¨êHï ¥ÜUÚ}æ,
ÝêÚï }æé…S¨}æ, àææãï ÏæÝè ¥æÎ}æ, }æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH ¥æ’…G}æÝêÚï }æé…S¨}æ, àææãï ÏæÝè ¥æÎ}æ, }æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH ¥æ’…G}æÝêÚï }æé…S¨}æ, àææãï ÏæÝè ¥æÎ}æ, }æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH ¥æ’…G}æÝêÚï }æé…S¨}æ, àææãï ÏæÝè ¥æÎ}æ, }æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH ¥æ’…G}æÝêÚï }æé…S¨}æ, àææãï ÏæÝè ¥æÎ}æ, }æãGÏæêÏæï ÚÏÏæéH ¥æ’…G}æ Ýï ÈGUÚ}ææ²æ,
»ÜU }æé¨Ë}ææÝ Îê¨Úï }æé¨Ë}ææÝ ÜUæ |ææ§ü ãñ Ý §¨ ÐÚ …éGË}æ ÜUÚ„æ ãñ ¥æñÚ Ý ©¨ï Ïæï ²æÚæï }æÎÎxææÚ
ÀæïÇG„æ ãñ …æï ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUè ãGæ…„ ÐêÚè ÜUÚï ¥ËHæã „¥GæHæ ©¨ ÜUè ãGæ…„ ÐêÚè ÜUÚ„æ ãñ ¥æñÚ
…æï çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUè „ÜUHèÈGU ÎêÚ ÜUÚï ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã çÜGU²æ}æ„ ÜUè „ÜUHèÈGUæï¢ }æï¢ ¨ï ©¨ ÜUè
„ÜUHèÈGU ÎêÚ ÈGUÚ}ææ»xææ ¥æñÚ …æï çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUè »GïÏæ Ðæïàæè ÜUÚï „æï ¶GéÎæ» ¨œææÚ
çÜGU²æ}æ„ ÜUï Úæï…G §¨ ÜUè »GïÏæ Ðæïàæè ÈGUÚ}ææ»xææ J”
(¨GãGèãG }æéçSH}æ, ¥H ãGÎè¨G:6580, ¨G-ÈGUãGæ:1394)
»GïÏæ ÀéÐæ¥æï, …‹Ý„ Ðæ¥æï»GïÏæ ÀéÐæ¥æï, …‹Ý„ Ðæ¥æï»GïÏæ ÀéÐæ¥æï, …‹Ý„ Ðæ¥æï»GïÏæ ÀéÐæ¥æï, …‹Ý„ Ðæ¥æï»GïÏæ ÀéÐæ¥æï, …‹Ý„ Ðæ¥æï
ãGG…GÚ„ïãGG…GÚ„ïãGG…GÚ„ïãGG…GÚ„ïãGG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥Ïæê ¨§GüÎ ¶GéÎÚè ¨ï }æÚ±è ãñ, “…æï àæwG¨G ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUè
ÜUæï§ü ÏæéÚæ§ü Îï¶ ÜUÚ ©¨ ÜUè ÐÎæü Ðæïàæè ÜUÚ Îï „æï ±æïã …‹Ý„ }æï¢ Îæç¶GH ÜUÚ çÎ²æ …æ»xææ J”
(ÜU‹…GéH ©G}}ææH, ¥H ãGÎè¨G:6394, ç…ËÎ:3, ¨G-ÈGUãGæ:103)
…Ïæ HÇGæ§ü ÆÝ …æ„è ãñ…Ïæ HÇGæ§ü ÆÝ …æ„è ãñ…Ïæ HÇGæ§ü ÆÝ …æ„è ãñ…Ïæ HÇGæ§ü ÆÝ …æ„è ãñ…Ïæ HÇGæ§ü ÆÝ …æ„è ãñ
¥æШ¥æШ¥æШ¥æШ¥æШ ÜUè ÝæÚæ…Gxæè ÜUï Ïææ§G¨G ©G}æê}æÝ »ÜU Îê¨Úï ÜUè Ïæ ÜU¨GÚ„ xæGèÏæ„ ÜUè …æ„è ãñ, xæGèÏæ„
xæééÝæãï ÜUÏæèÚæ, ãGÚæ}æ ¥æñÚ …ã‹Ý}æ }æï¢ Hï …æÝï ±æHæ ÜUæ}æ ãñ J …Ïæ çÎHæï¢ }æï¢ ÝæÚæ…Gxæè ¥¨GÚ …}ææ„è
- 7 -

8. ¥æñÚ ¥æШ }æï¢ HÇGæ§ü ÆÝ …æ„è ãñ „æï xæGèÏæ„æï¢ ¥æñÚ „æïã}æ„ææïã}æ„ææïã}æ„ææïã}æ„ææïã}æ„æï¢ ÜUæ ¨ñHæÏæ ©}æÇG ¥æ„æ ¥æñÚ
¨ê» …ã‹Ý}æ ã¢ÜUæ„æ ãñ J §¨ ç…G}Ý }æï¢ ¨Ú±Úï ÜUæ§Ýæ„, àææãï }ææñ…êÎæ„ ÜUï Îæï
§àææüÎæ„ }æéHæãG…Gæ ÈGUÚ}ææ§²ï ¥æñÚ ¶GæñÈGUï ¶GéÎæ ¨ï ƒÚæü§²ï J
xæGèÏæ„ ÜUæ ¥G…GæÏæxæGèÏæ„ ÜUæ ¥G…GæÏæxæGèÏæ„ ÜUæ ¥G…GæÏæxæGèÏæ„ ÜUæ ¥G…GæÏæxæGèÏæ„ ÜUæ ¥G…GæÏæ
Œ²æÚŒ²æÚŒ²æÚŒ²æÚŒ²æÚï Œ²æÚï ¥æÜGUæ, }ævÜUè }æ-ÎÝè }æéSG„GÈGUæ ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï §GÏæí„
çÝàææÝ ãñ: “}æñ¢ àæÏæï }æï’Úæ… »ï¨ï Hæïxææï¢ ÜUï Ðæ¨ ¨ï xæé…GÚæ …æï ¥ÐÝï ™ïãÚæï¢ ¥æñÚ ¨èÝæï¢ ÜUæï
„æ¢Ïæï ÜUï Ýæ¶éGÝæï¢ ¨ï ÀèH Úãï ƒï J }æñ¢ Ýï ÐêÀæ, »ï ç…Ïæí§üH ! ²ïã ÜUæñÝ Hæïxæ ãñ¢ ? ÈGUÚ}ææ²æ:
²ïã Hæïxææï¢ ÜUæ xææïà„ ¶æ„ï (²æ’Ýè §Ý ÜUè xæGèÏæ„ ÜUÚ„ï) ¥æñÚ §Ý ÜUè §GÁG…G„ ¶GÚæÏæ ÜUÚ„ï
ƒï J”
(¨éÝÝï ¥Ïæè Îæ±êÎ, ¥H ãGÎè¨G:4878, ç…ËÎ:4, ¨G-ÈGUãGæ:353)
„æïã}æ„ ÜUæ ¥G…GæÏæ„æïã}æ„ ÜUæ ¥G…GæÏæ„æïã}æ„ ÜUæ ¥G…GæÏæ„æïã}æ„ ÜUæ ¥G…GæÏæ„æïã}æ„ ÜUæ ¥G…GæÏæ
…æï àæwG¨G çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÐÚ “Ïææïã„æÝ” Hxææ» (²æ’Ýè »ï¨è ™è…G ÜUãï …æï §¨ }æï¢ Ýãè¢)
„æï ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ©¨ï ÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææH }æï¢ Ú¶ïxææ ²ãæ¢ „ÜU çÜU ±æïã ¥ÐÝè ÜUãè ãé§ü Ïææ„ ¨ï
çÝÜUH …æ» J (¨éÝÝï ¥Ïæè Îæ±êÎ, ç…ËÎ:3, ¨G-ÈGUãGæ:427, ¥H ãGÎè¨G:357) (ÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææHÚÎxæG„éH ¶GÏææH …ã‹Ý}æ }æï¢
»ÜU }æÜGUæ}æ ãñ …ãæ¢ Îæï…Gç¶G²æï¢ ÜUæ ¶GêÝ ¥æñÚ ÐèÐ …}¥G ãæïxææ)
}æ…GÜêUÚæ ãGÎè¨Gï ÐæÜU ÜUï §¨ çãGSG¨Gï “²ãæ¢ „ÜU çÜU ±æïã ¥ÐÝè ÜUãè ãé§ü Ïææ„ ¨ï
çÝÜUH …æ»” ÜUï „ãG„ ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ àæñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }ææïãGçg¨G Îã˱è
ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢: “²æ’Ýè ²ãæ¢ „ÜU çÜU §¨ xæéÝæã ¨ï „æñÏææ ÜUï …GÚè»G, ²æ ç…¨ ¥G…GæÏæ ÜUæ ±æïã
}æéS„ãGÜGU ãæï ™éÜUæ ãñ, ©¨ï |æéxæ„Ýï ÜUï Ïææ’Î ÐæÜU ãæï …æ» J”
(¥çàæ¥Gì¥G„éËH}¥Gæ„, ç…ËÎ:3, ¨G-ÈGUãGæ:290)
ÏæÎìÎé¥Gæ ÎïÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ ãñÏæÎìÎé¥Gæ ÎïÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ ãñÏæÎìÎé¥Gæ ÎïÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ ãñÏæÎìÎé¥Gæ ÎïÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ ãñÏæÎìÎé¥Gæ ÎïÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ ãñ
²æÎ Ú網ï !²æÎ Ú網ï !²æÎ Ú網ï !²æÎ Ú網ï !²æÎ Ú網ï ! ¥ÐÝï ªÐÚ …GéË}æ ÜUÚÝï ±æHï ÜUï ãGÜGU }æï¢ ÏæÎìÎé¥Gæ ÜUÚ ÎïÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ
ãñ, ™éÝæ‹™ï }æéãG}}æÎéÚü¨êHéËHæã}æéãG}}æÎéÚü¨êHéËHæã}æéãG}}æÎéÚü¨êHéËHæã}æéãG}}æÎéÚü¨êHéËHæã}æéãG}}æÎéÚü¨êHéËHæã ÜUæ §àææüÎï çxæÚæ}æè ãñ: “ç…¨ Ýï …GæçH}æ ÐÚ ÏæÎìÎé¥Gæ
ÜUè ©¨ Ýï ¥ÐÝæ §ç‹„ÜGUæ}æ Hï çH²æ J”
(¨éÝÝéçœæÚç}æ…Gè, ç…ËÎ:5, ¨G-ÈGUãGæ:324, ãGÎè¨G:3563)
ÛæxæÇïG ¨ï Ïæ™Ýï ÜUè ÈGU…GèH„ÛæxæÇïG ¨ï Ïæ™Ýï ÜUè ÈGU…GèH„ÛæxæÇïG ¨ï Ïæ™Ýï ÜUè ÈGU…GèH„ÛæxæÇïG ¨ï Ïæ™Ýï ÜUè ÈGU…GèH„ÛæxæÇïG ¨ï Ïæ™Ýï ÜUè ÈGU…GèH„
¥ÐÝï¥ÐÝï¥ÐÝï¥ÐÝï¥ÐÝï ÝzG¨ ÜUè ¶Gæç„GÚ ÛæxæÇGÝï ¨ï }æé¨Ë}ææÝ ÜUæï Ïæ™Ýæ ™æçã²ï ãGœææ çÜU ÜUæï§ü çÎH
¥æ…GæÚè ÜUÚ ÏæñÆï „Ïæ |æè ÏæãG¨G ± „ÜGUÚæÚ ¨ï §çÁ„ÝæÏæ ÜUÚ ÜUï ÎÚ xæé…GÚ ¨ï ÜUæ}æ Hï„ï ãé»
ÛæxæÇGï ¨ï ÐãHê „ãè ÜUÚÝï }æï¢ ãè |æHæ§ü ãñ J „æ…ÎæÚï Îæï2
…ãæÝ, }æÎèÝï ÜUï ¨éË„GæÝ
ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï …‹Ý„ çÝàææÝ ãñ, “…æï ãGÜGU ÐÚ ãæïÝï ÜUï Ïææ ±é…êÎ ÛæxæÇGæ Ýãè¢
ÜUÚ„æ, }æñ¢ ©¨ ÜUï çH²ï …‹Ý„ ÜUï (¥‹ÎÚêÝè) ÜUÝæÚï }æï¢ »ÜU ÍæÚ ÜUæ …Gæç}æÝ ãê¢ J”
(¨éÝÝ ¥Ïæè Îæ±êÎ, ç…ËÎ:4, ¨G-ÈGUãGæ:332, ãGÎè¨G:4800)
- 8 -

9. }æé¨Ë}ææÝ çÜU¨ï ÜUïã„ï ãñ¢ ?}æé¨Ë}ææÝ çÜU¨ï ÜUïã„ï ãñ¢ ?}æé¨Ë}ææÝ çÜU¨ï ÜUïã„ï ãñ¢ ?}æé¨Ë}ææÝ çÜU¨ï ÜUïã„ï ãñ¢ ?}æé¨Ë}ææÝ çÜU¨ï ÜUïã„ï ãñ¢ ?
}æé¨Ë}ææÝæï¢}æé¨Ë}ææÝæï¢}æé¨Ë}ææÝæï¢}æé¨Ë}ææÝæï¢}æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæï ¥æШ }æï¢ ÛæxæÇGÝï ¨ï v²æ ±æ稄Gæ ! ²ïã „æï »ÜU Îê¨Úï ÜUï }æéãæçÈGU…G ãæï„ï
ãñ¢, ™éÝæ‹™ï ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ» xæGé²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ» xæGé²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ» xæGé²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ» xæGé²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ» xæGé²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ
ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï çãÎ沄 çÝàææÝ ãñ, (ÜUæç}æH) }æé¨Ë}ææÝ ±æïã ãñ ç…¨ ÜUè …GÏææÝ ¥æñÚ ãæƒ ¨ï
}æé¨Ë}ææÝ ÜUæï „ÜUHèÈGU Ý Ðãé¢™ï ¥æñÚ (ÜUæç}æH) }æéãæç…Ú ±æïã ãñ …æï §¨ ™è…G ÜUæï ÀæïÇG Îï ç…¨
¨ï ¥ËHæã „¥GæHæ Ýï }æ‹¥G ÈGUÚ}ææ²æ ãñ J
(¨GãGèãGéH Ïæé¶GæÚè, ç…ËÎ:1, ¨G-ÈGUãGæ:15, ãGÎè¨G:10)
§¨ ãGÎè¨Gï ÐæÜU ÜUï „ãG„ ãGÜUè}æéH ©}}æ„ }æzG„è ¥ãG}æÎ ²æÚ ¶GæÝ Ý§üG}æè ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢
çÜU “²æ’Ýè ÜUæç}æH }æé¨Ë}ææÝ ±æïã ãñ …æï HéxæG„Ý àæÚ¥GÝ ãÚ „GÚãG }æé¨Ë}ææÝ ãæï ±æïã }ææï’ç}æÝ ãñ
…æï çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUè xæGèÏæ„ Ý ÜUÚï, xææHè, „æ’Ýæ, ™éxGHè ±xæGñÚæ Ý ÜUÚï, çÜU¨è ÜUæï Ý }ææÚï ÐèÅï,
Ý ©¨ ÜUï ç¶GHæÈGU ÜéUÀ „ãGÚèÚ ÜUÚï J” }æ…GèÎ ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢ çÜU “²æ’Ýè ÜUæç}æH }æéãæç…Ú ±æïã
}æé¨Ë}ææÝ ãñ …æï „ÜUïü ±„GÝ ÜUï ¨æƒ „ÜUïü xæéÝæã |æè ÜUÚï, ²æ xæéÝæã ÀæïÇGÝæ |æè HéxæG„Ý çã…Ú„ ãñ
…æï ã}æïàææ …æÚè Úãïxæè J”
(ç}æ¥æü„éH }æÝæ…èãG, ç…ËÎ:1, ¨G-ÈGUãGæ:29)
¨ÚÜUæÚï }æÎèÝ» }æéÝñÚæ,}æÎèÝ» }æéÝñÚæ,}æÎèÝ» }æéÝñÚæ,}æÎèÝ» }æéÝñÚæ,}æÎèÝ» }æéÝñÚæ, ¨ÚÎæÚï }ævÜU» }æéÜUÚü}ææ Ýï §àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ,
}æé¨Ë}ææÝ ÜUï çH²ï …槅G Ýãè¢ çÜU Îê¨Úï }æé¨Ë}ææÝ ÜUè „GÚÈGU ¥æ¢¶ ¨ï §¨ „GÚãG §àææÚæ ÜUÚï ç…¨
¨ï ©¨ï „ÜUHèÈGU Ðã颙ï J (§çœæãGæÈGéUSG¨Gæ΄éH }æéœæÜGUèÝ, ç…ËÎ:7, ¨G-ÈGUãGæ:177) »ÜU }æÜGUæ}æ ÐÚ §àææüÎ
ÈGUÚ}ææ²æ, çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUæï …æ§…G Ýãè¢ çÜU ±æïã çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUæï ¶GæñÈGU…GÎæ ÜUÚï J
(çÜU„æÏæéÁG…GæïãÎ çH §ÏÝï }æéÏææÚÜU, ÚÜGU}æ:688, ¨G-ÈGUãGæ:240)
§ü…Gæ» }æéçSH}æ§ü…Gæ» }æéçSH}æ§ü…Gæ» }æéçSH}æ§ü…Gæ» }æéçSH}æ§ü…Gæ» }æéçSH}æ
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ²ÜGUèÝÝ ãéGÜêGUÜéGUH §GÏææÎ ÜUæ }æé¥Gæ}æHæ ÏæÇGæ Ýæ…GéGÜU ãñ,
}æxæÚ ¥æã ! ¥æ…ÜUH ÏæïÏææÜUè ÜUæ ÎæñÚ ÎæñÚæ ãñ, ¥G±æ}æ „æï ÜéU…æ ¶G±æ¨G ÜUãHæÝï ±æHï |æè ©G}æê}æÝ
§¨ „GÚÈGU ¨ï xæGæçÈGUH Úã„ï ãñ¢, xæGéSG¨Gï ÜUï (Ïæï…æ §…GãæÚ) ÜUæ }æ-Ú…G ¥Gæ}æ ãñ, xæGéSG¨Gï ÜUè ±…ã ¨ï
¥v¨GÚ ¶G±æ¨G |æè Hæïxææï¢ ÜUè çÎH ¥æ…GæÚè ÜUÚ ÏæñÆ„ï ãñ¢ ¥æñÚ §¨ „GÚÈGU ©Ý ÜUè çÏæËÜéUH „±Á…æïã
Ýãè¢ ãæï„è J ²ÜGUèÝÝ çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUè çÏæHæ ±Áãï àæÚ-§Gü çÎH ¥æ…GæÚè ÜUÏæèÚæ xæéÝæã ãGÚæ}æ
¥æñÚ …ã‹Ý}æ }æï¢ Hï …æÝï ±æHæ ÜUæ}æ ãñ J }æïÚï ¥æÜGUæ ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ ÈGU„æ±æ Ú-…Gç±Ä²æ,
ç…ËÎ:24, ¨G-ÈGUãGæ:342 }æï¢ „GÏæÚæÝè àæÚèÈGU ÜUï ãG±æHï ¨ï ÝvGH ÜUÚ„ï ãñ¢, ¨éË„GæÝï Îæï2
…ãæ¢
ÜUæ ÈGUÚ}ææÝï §GÏæí„ çÝàææÝ ãñ: “ ” ²æ’Ýè ç…¨ Ýï (çÏæHæ ±Áãï
àæÚ-§Gü) çÜU¨è }æé¨Ë}ææÝ ÜUæï §ü…Gæ Îè ©¨ Ýï }æéÛæï §ü…Gæ Îè ¥æñÚ ç…¨ Ýï }æéÛæï §ü…Gæ Îè ©¨ Ýï ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã
ÜUæï §ü…Gæ Îè J”
(¥H }ææï’…}æéH ¥±¨„G, ç…ËÎ:2, ¨G-ÈGUãGæ:387, ãGÎè¨G:3607)
¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ± Ú¨êH ÜUæï §ü…Gæ ÎïÝæ ÜéUzGÈGUæÚ ÜUè }æÁG}æê}æ ç¨GÈGU„ ãñ
- 9 -

10. …ñ¨æ çÜU ¥ËHæã ÐæÚã 22 ¨êÚ„éH ¥ãG…GæÏæ ¥æ²„ 57 }æï¢ §àææüÎ ÈGUÚ}ææ„æ ãñ:-
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: ÏæïàæÜU …æï §ü…Gæ Îï„ï ãñ¢ ¥ËHæã ¥æñÚ
©¨ ÜUï Ú¨êH ÜUæï ©Ý ÐÚ ¥ËHæã ÜUè Hæ’Ý„
ãñ Îé‹²æ ¥æñÚ ¥æç¶GÚ„ }æï¢ ¥æñÚ ¥ËHæã Ýï ©Ý ÜUï çH²ï ç…GËH„
ÜUæ ¥G…GæÏæ „ñ²æÚ ÜUÚ Ú¶æ ãñ J
(ÐæÚã:22, ¥H ¥ãG…GæÏæ:57)
ÏæéÚæ ™™æü ÜUÚÝæ Ïææ§G¨Gï ¥G…GæÏæ ãñÏæéÚæ ™™æü ÜUÚÝæ Ïææ§G¨Gï ¥G…GæÏæ ãñÏæéÚæ ™™æü ÜUÚÝæ Ïææ§G¨Gï ¥G…GæÏæ ãñÏæéÚæ ™™æü ÜUÚÝæ Ïææ§G¨Gï ¥G…GæÏæ ãñÏæéÚæ ™™æü ÜUÚÝæ Ïææ§G¨Gï ¥G…GæÏæ ãñ
¶Gæ¨G ÜUÚ }æéÏæçËHxæG ¥æñÚ ¶éG¨êG¨GÝ çÏæH ¶Gé¨Gê¨G ¨é‹Ýè ¥GæçH}æ ÜUè çÜU¨è ¶Gæ}æè ²æ ¶G„Gæ ÜUæï
çÏæHæ }æSGHãG„ï àæÚ-§Gü çÜU¨è ÐÚ …GæçãÚ ÜUÚÝæ, Hæïxææï¢ }æï¢ §¨ ÜUæ ÏæéÚæ ™™æü ÜUÚÝæ ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ ¥æñÚ
§SHæ}æ ÜUè „ÏHèxæG ÜUï }æé¥Gæ}æHï }æï¢ Ïæãé„ ÏæéÚæ ¥æñÚ Îé‹²æ ± ¥æç¶GÚ„ ÜUï çH²ï ¨wG„ ÝévG¨GæÝ Îïã ãñ J }æïÚï
¥æÜGUæ ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢: ¥æñÚ ¥ãHï ¨é‹Ý„ ¨ï Ïæ„vGÎèÚïÏæ„vGÎèÚïÏæ„vGÎèÚïÏæ„vGÎèÚïÏæ„vGÎèÚï §Hæãè …æï »ï¨è HçxG…Gàæï
ÈGUæçãGàæ ±æÜGUï¥G ãæï ©¨ ÜUæ §wGÈGUæ (ÀéÐæÝæ) ÏæÝS¨ï ÜGéUÚ¥æÝï ¥G…Gè}æ ãGÚæ}æ J :
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: ±æïã Hæïxæ …æï ™æã„ï ãñ¢ çÜU }æé¨Ë}ææÝæï¢
}æï¢ ÏæéÚæ ™™æü ÈñUHï ©Ý ÜUï çH²ï ÎÎüÝæÜU ¥G…GæÏæ ãñ Îé‹²æ ¥æñÚ
¥æç¶GÚ„ }æï¢ J
(ÐæÚã:18, ¥‹ÝêÚ:19)
¶éG¨êG¨GÝ …Ïæ çÜU ±æïã Ïæ‹ÎxææÝï ¶GéÎæ ãGÜGU ÜUè „GÚÈGU Ïæï çÜU¨è ©G…íG „¥}}æéH„¥}}æéH„¥}}æéH„¥}}æéH„¥}}æéH ÜUï Úé…ê¥G ÈGUÚ}ææ
™éÜUï J Ú¨êHéËHæãÚ¨êHéËHæãÚ¨êHéËHæãÚ¨êHéËHæãÚ¨êHéËHæã ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢ “ ” ç…¨ Ýï ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUæï
çÜU¨è xæéÝæã ÜUè ±…ã ¨ï ¥æÚ çÎHæ²æ ±æïã }æÚÝï ¨ï ÜGUÏH §¨è xæéÝæã }æï¢ }æéÏ„Hæ ãæïxææ J
(ÈGU„æ±æ Ú-…Gç±Ä²æ, ç…ËÎ:29, ¨G-ÈGUãGæ:594, …æ}æï©çGœæÚç}æ…Gè, ç…ËÎ:4, ¨G-ÈGUãGæ:226, ãGÎè¨G:2513, ÎæÚéH çÈGURU ÏæñÚê„)
Ïææ’…G Hæïxæ Ïæãé„ ãè ÛæxæÇGæHê „GÏæè¥G„ ÜUï }ææçHÜU ãæï„ï ãñ¢, wG±æã }æwG±æã „‹ÜGUèÎï¢ ÜUÚ„ï,
ÏææH ÜUè ¶æH ©„æÚ„ï, Ïææ„ Ïææ„ ÐÚ ÈGU¨æÎæ„ ÏæÚÐæ ÜUÚ„ï ¥æñÚ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï çH²ï §ü…Gæ ÜUæ
Ïææ§G¨G ÏæÝ„ï Úã„ï ãñ¢, »ï¨ï Hæïxææï¢ ÜUæï ÇÚ …æÝæ ™æçã²ï çÜU ÐæÚã:30 ¨êÚ„éH ÏæéÚê… ÜUè Ψ±è¢ ¥æ²„ï
}æéÏææÚÜUæ }æï¢ ÚÏÏæéH §GÏææÎ ÜUæ §àææüÎï §GÏæí„ Ïæ鋲æÎ ãñ:
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: ÏæïàæÜU ç…‹ãæï¢ Ýï §ü…Gæ Îè }æé¨Ë}ææÝ }æÎæïZ
¥æñÚ }æé¨Ë}ææÝ ¥æñÚ„æï¢ ÜUæï çÈUÚ „æñÏææ Ý ÜUè ©Ý ÜUï çH²ï …ã‹Ý}æ ÜUæ
¥G…GæÏæ ãñ ¥æñÚ ©Ý ÜUï çH²ï ¥æxæ ÜUæ ¥G…GæÏæ J
(ÐæÚã:30, ¥H ÏæéMU… ¥æ²„:10)
çÈGUyÝæ …xææÝï ±æHï ÐÚ Hæ’Ý„çÈGUyÝæ …xææÝï ±æHï ÐÚ Hæ’Ý„çÈGUyÝæ …xææÝï ±æHï ÐÚ Hæ’Ý„çÈGUyÝæ …xææÝï ±æHï ÐÚ Hæ’Ý„çÈGUyÝæ …xææÝï ±æHï ÐÚ Hæ’Ý„
ãGÎè¨Gï ÐæÜU }æï¢ ãñ, “çÈGUyÝæ ¨æï²æ ãé±æ ãæï„æ ãñ ©¨ ÐÚ ¥ËHæã ÜUè Hæ’Ý„ …æï §¨
ÜUæï ÏæïÎæÚ ÜUÚï J”
(¥H …æ}æï©GSG¨GxæGèÚ çHS¨é²ê„Gè, ¥H ãGÎè¨G:5975, ÎæÚéH ÜéU„éçÏæH §GçË}æIJæ, ÏæñÚê„)
- 10 -

11. Îéà}æÝ ÜUæï ÎæïS„ ÏæÝæÝï ÜUæ ÜéGUÚ¥æÝè ÝéS¶GæÎéà}æÝ ÜUæï ÎæïS„ ÏæÝæÝï ÜUæ ÜéGUÚ¥æÝè ÝéS¶GæÎéà}æÝ ÜUæï ÎæïS„ ÏæÝæÝï ÜUæ ÜéGUÚ¥æÝè ÝéS¶GæÎéà}æÝ ÜUæï ÎæïS„ ÏæÝæÝï ÜUæ ÜéGUÚ¥æÝè ÝéS¶GæÎéà}æÝ ÜUæï ÎæïS„ ÏæÝæÝï ÜUæ ÜéGUÚ¥æÝè ÝéS¶Gæ
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ²ïã ©¨GêH ²æÎ Ú網ï çÜU ݅樄 ÜUæï ݅樄 ¨ï Ýãè¢,
ÐæÝè ¨ï ÐæÜU çÜU²æ …æ„æ ãñ çHãæ…Gæ ¥xæÚ ÜUæï§ü ¥æÐ ÜUï ¨æƒ ÝæÎæÝè |æÚæ ¨éHêÜU ÜUÚï „Ïæ |æè
¥æÐ ©¨ ÜUï ¨æƒ }æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„ |æÚæ ¨éHêÜU ÜUÚÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ ÈGUÚ}ææ§²ï §¨ ÜUï }æéSGÏæ„}æéSGÏæ„}æéSGÏæ„}æéSGÏæ„}æéSGÏæ„
݄槅 Îï¶ ÜUÚ ¥æÐU ÜUæ ÜUHï…æ …GÚêÚ Æ‹Çæ ãæïxææ J ! ±æïã Hæïxæ ÏæÇGï ¶GéàæݨGèÏæ
ãñ¢ …æï §¢üÅ ÜUæ …±æÏæ ÐyƒÚ ¨ï ÎïÝï ÜUï Ïæ…æ» …éGË}æ ÜUÚÝï ±æHï ÜUæï }æé¥GæÈGU ÜUÚ Îï„ï ¥æñÚ ÏæéÚæ§ü ÜUæï
|æHæ§ü ¨ï ÅæH„ï ãñ¢ J ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUè „ÚxæGèÏæ ÜUï ç…G}Ý }æï¢ ÐæÚã 24 ¨êÚ» ãGæ }æè}æ
¥S¨ÁÎã ÜUè 34 ±è¢ ¥æ²„ï ÜUÚè}ææ }æï¢ §àææüÎï ÜGéUÚ¥æÝè ãñ:-
„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ: »ï ¨éÝÝï ±æHï ! ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæH
…|æè ±æïã çÜU „éÛæ }æï¢ ¥æñÚ ©¨ }æï¢ Îéà}æÝè ƒè »ï¨æ ãæïï …æ»xææ …ñ¨æ çÜU
xæãÚæ ÎæïS„ J
(ÐæÚã:24, ãGæ }æè}æ ¥S¨ÁÎ㠥沄:34)
ãGéSÝï ¨éHêÜU ÜUæ Ý„è…æãGéSÝï ¨éHêÜU ÜUæ Ý„è…æãGéSÝï ¨éHêÜU ÜUæ Ý„è…æãGéSÝï ¨éHêÜU ÜUæ Ý„è…æãGéSÝï ¨éHêÜU ÜUæ Ý„è…æ
¨çIJÎéÝæ¨çIJÎéÝæ¨çIJÎéÝæ¨çIJÎéÝæ¨çIJÎéÝæ ¨GÎìÚéH ¥ÈGUæç…GH ãG…GÚ„ï ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ ¨çIJΠ}æéãG}}æΠݧGü}æégèÝ
}æéÚæÎ¥æÏææÎè “¶G…Gæ§ÝéH §GÚÈGUæÝ àæÚèÈGU” }æï¢ ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUæ
„GÚèÜGUæ Ïæ„æ„ï ãé» §àææüÎ ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢: }æ-¨GHÝ xæGéSG¨Gï ÜUæï ¨GÏæí ¨ï, …ãH ÜUæï çãGË}æ ¨ï, ÏæÎ ¨éHêÜUè
ÜUæï ¥GzG± (± ÎÚxæé…GÚ) ¨ï çÜU ¥xæÚ ÜUæï§ü „ïÚï ¨æƒ ÏæéÚæ§ü ÜUÚï „ê }æé¥GæÈGU ÜUÚ, ²æ’Ýè §¨ ¶GSGH„
ÜUæ Ý„è…æ ²ïã ãæïxææ çÜU Îéà}æÝ ÎæïS„æï¢ ÜUè „GÚãG }æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„}æãGÏÏæ„ ÜUÚÝï Hxæï¢xæï J
àææÝï Ýé…êGH:àææÝï Ýé…êGH:àææÝï Ýé…êGH:àææÝï Ýé…êGH:àææÝï Ýé…êGH: ÜUãæ xæ²æ ãñ çÜU ²ï㠥沄 ¥Ïæê ¨éçÈGU²æÝ ÜUï ãGÜGU }æï¢ Ýæç…GH ãé§ü çÜU Ïææ ±é…êÎ
©Ý ÜUè çàæg„ï ¥GÎ汄 ÜUï ÝçÏæIJï ÜUÚè}æ Ýï ©Ý ÜUï ¨æƒ ¨éHêÜUï ÝïÜU çÜU²æ, ©Ý
ÜUè ¨GæçãÏæ…GæÎè ÜUæï ¥ÐÝè …Gæñç…IJ„ ÜUæ àæ-ÚÈGU ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ²æ, §¨ ÜUæ Ý„è…æ ²ïã ãé±æ çÜU
±æïã ¨GæçÎÜéGUH }æãGÏÏ愨GæçÎÜéGUH }æãGÏÏ愨GæçÎÜéGUH }æãGÏÏ愨GæçÎÜéGUH }æãGÏÏ愨GæçÎÜéGUH }æãGÏÏæ„ …æ¢ çݨGæÚ ãæï xæ» J
(¶G…Gæ§ÝéH §GÚÈGUæÝ, ¨G-ÈGUãGæ:863, ç…G²æ©H ÜGéUÚ¥æÝ)
ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUè Îæï }æ-ÎÝè ç}æ¨GæHï¢ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUè Îæï }æ-ÎÝè ç}æ¨GæHï¢ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUè Îæï }æ-ÎÝè ç}æ¨GæHï¢ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUè Îæï }æ-ÎÝè ç}æ¨GæHï¢ÏæéÚæ§ü ÜUæï |æHæ§ü ¨ï ÅæHÝï ÜUè Îæï }æ-ÎÝè ç}æ¨GæHï¢
(((((1) ¥Gæ}æ }æé¥GæÈGUè ÜUæ »’HæÝ) ¥Gæ}æ }æé¥GæÈGUè ÜUæ »’HæÝ) ¥Gæ}æ }æé¥GæÈGUè ÜUæ »’HæÝ) ¥Gæ}æ }æé¥GæÈGUè ÜUæ »’HæÝ) ¥Gæ}æ }æé¥GæÈGUè ÜUæ »’HæÝ
ÈGUyãGï }ævÜU» }æéÜUÚü}ææ ÜUï }ææñÜGU¥G ÐÚ ±ãæ¢ ÜUï ¨ÚÎæÚæÝï ÜéGUÚñàæ ¥æñÚ ¥Gæ}æ
Hæïxæ ãGÚ}æï ÜUæ’Ïææ }æï¢ …}¥G ƒï, ²ïã Hæïxæ ±æïãè ƒï …æï }æé¨Ë¨H 21 ÏæÚ¨ ¨ÚÜUæÚï }æÎèÝ» }æéÝñÚæ,
¨ÚÎæÚï }ævÜU» }æéÜUÚü}ææ ÜUï …æÝè Îéà}æÝ Úãï ƒï ¨Ú±Úï ÜUæ§Ýæ„, àæã‹àææãï }ææñ…êÎæ„
¥æñÚ ¨GãGæÏææ ± ¨GãGæçÏæÄ²æ„ ÐÚ ¥GÚ¨G» ãG²æ„ „¢xæ ÜUÚ çÎ²æ ƒæ, }æãGÏæêÏæï
ÚÏÏæéH ¥Ýæ}æ ¥æñÚ ¨GãGæÏæ» çÜUÚæ}æ ÜUæï çã…Ú„ ÜUÚ …æÝï ÐÚ
}æ…ÏæêÚ ÜUÚ çÎ²æ ƒæ, ²ïã ±æïãè …GæçH}æèÝ ƒï ç…‹ãæï¢ Ýï §SHæ}æ ¥æñÚ }æéçSH}æèÝ ÜUæï ¶Gy}æ ÜUÚÝï
ÜUï çH²ï „èÝ ¨æñ }æèH ÎêÚ …æ ÜUÚ |æè §ü}ææÝ ±æHæï¢ ÐÚ ãG}Hï çÜU²ï ¥æñÚ ÜU§ü HÇGæ§²æ¢ HÇG ™éÜUï
- 11 -

12. ƒï J ¥æñÚ ¥æ… ²ïã Hæïxæ ¨éË„GæÝï Îæï2
…ãæÝ, ÚãG}æ„ï ¥GæH}æç}æ²æÝ ÜUè …GÏææÝï
ãGvGÜGUï „…üé}ææÝ ¨ï ¥ÐÝè çÜGUS}æ„ ÜUæ ÈGñU¨GHæ ¨éÝÝï ÜUï }æé‹„ç…GÚ ¨Ú ÛæéÜUæ» ãGæç…GÚ ƒï J ¨ÚÜUæÚï
Ýæ}æÎæÚ, }æÎèÝï ÜUï „æ…ÎæÚ, Îæï2
¥GæH}æ ÜUï }ææçHÜUæï }æéwG„æÚ Ýï §Ý Hæïxææï¢ ¨ï
§çS„zG¨æÚ ÈGUÚ}ææ²æ: ¥æ… „é}æ v²æ ÜUïã„ï ãæï ¥æñÚ v²æ xæé}ææÝ ÜUÚ„ï ãæï ? Hæïxææï¢ Ýï „èÝ3
}æÚ„Ïææ
ÜUãæ, ¥æÐ ãGHè}ææï ÚãGè}æ ÏææÐ ÜUï ÏæïÅï ¥æñÚ »ï¨ï ãè ™™æ ÜUï ÏæïÅï ãñ¢ J ¨ÚÜUæÚ Ýï
ÈGUÚ}ææ²æ: }æñ¢ ±æïã ÜUãê¢xææ …æï ²ê¨éÈGU Ýï ÜUãæ ƒæ:
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: ÜUãæ ¥æ… „é}æ ÐÚ ÜéUÀ }æHæ}æ„ Ýãè¢,
¥ËHæã „é}ãï¢ }æé¥GæÈGU ÜUÚï ¥æñÚ ±æïã ¨Ïæ }æïãÚÏææÝæï¢ ¨ï ÏæÉG ÜUÚ
}æãÚÏææÝ ãñ J (ÐæÚã:3, ²ê¨éÈGU:92)
(¥S¨éÝÝéH ÜéUÏæíæ çHH ÏæñãÜUè, ç…ËÎ:9, ¨G-ÈGUãGæ:199, ãGÎè¨G:18275, ÎæÚéH ÜéU„éÏæéH §GçË}æIJæ, ÏæñÚê„)
¶æGÚ çÏæÀæÝï ±æHæï¢ ÜUæï |æè ÈêUHæï¢ ÜUæ §‹¥Gæ}æ çβæ¶æGÚ çÏæÀæÝï ±æHæï¢ ÜUæï |æè ÈêUHæï¢ ÜUæ §‹¥Gæ}æ çβæ¶æGÚ çÏæÀæÝï ±æHæï¢ ÜUæï |æè ÈêUHæï¢ ÜUæ §‹¥Gæ}æ çβæ¶æGÚ çÏæÀæÝï ±æHæï¢ ÜUæï |æè ÈêUHæï¢ ÜUæ §‹¥Gæ}æ çβæ¶æGÚ çÏæÀæÝï ±æHæï¢ ÜUæï |æè ÈêUHæï¢ ÜUæ §‹¥Gæ}æ çβæ
¥æÐ Ýï ¶GêÝ ÜUï Œ²æ¨æï¢ ÜUæï |æè ÚæãG„ ÜUæ ÐñxæGæ}æ çβæ¥æÐ Ýï ¶GêÝ ÜUï Œ²æ¨æï¢ ÜUæï |æè ÚæãG„ ÜUæ ÐñxæGæ}æ çβæ¥æÐ Ýï ¶GêÝ ÜUï Œ²æ¨æï¢ ÜUæï |æè ÚæãG„ ÜUæ ÐñxæGæ}æ çβæ¥æÐ Ýï ¶GêÝ ÜUï Œ²æ¨æï¢ ÜUæï |æè ÚæãG„ ÜUæ ÐñxæGæ}æ çβæ¥æÐ Ýï ¶GêÝ ÜUï Œ²æ¨æï¢ ÜUæï |æè ÚæãG„ ÜUæ ÐñxæGæ}æ çβæ
(((((2) ¨æñ ÜUæïÇGæï¢ ÜUè …GæçH}ææÝæ ¨…Gæ) ¨æñ ÜUæïÇGæï¢ ÜUè …GæçH}ææÝæ ¨…Gæ) ¨æñ ÜUæïÇGæï¢ ÜUè …GæçH}ææÝæ ¨…Gæ) ¨æñ ÜUæïÇGæï¢ ÜUè …GæçH}ææÝæ ¨…Gæ) ¨æñ ÜUæïÇGæï¢ ÜUè …GæçH}ææÝæ ¨…Gæ
Hæ¶æï¢ }ææçHçÜUIJæï¢ ÜUï ¥G…Gè}æ Ðïà±æ ¥æñÚ }æàãêÚ ¥GæçàæÜGUï Ú¨êH ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ §}ææ}æ
}ææçHÜU Ýï ç¨Ýï 146 çã…Úè }æï¢ ÈGUy±æ çβæ, “¥GÏÏææ¨è ¶GHèÈGUæ ¥Ïæê …æ’ÈGUÚ Ýï
ãGéÜêU}æ„ ÜUï ÎÏææ± ¨ï ¥G±æ}æ ¨ï …ÏæÚÝ Ïæñ¥G„ Hè ãñ, §¨ çH²ï ãéGÜêU}æ„ ÜUè §„Gæ¥G„ ¥G±æ}æ ÐÚ
ÈGU…Gü Ýãè¢, ²ïã Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„ àæÚ-¥GÝ Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„Ïæñ¥G„ ãè Ýãè¢ J” §¨ ±…ã ¨ï }æÎèÝ» }æéÝñÚæ}æÎèÝ» }æéÝñÚæ}æÎèÝ» }æéÝñÚæ}æÎèÝ» }æéÝñÚæ}æÎèÝ» }æéÝñÚæ
ÜUï xæ±ÝüÚ …æ’ÈGUÚ çÏæÝ ¨éHñ}ææÝ ¥GÏÏææ¨è ÜUï ãGév}æ ¨ï ¥æÐ ÜUæï
xæçÚzG„æÚ ÜUÚ ÜUï ¥æÐU ÐÚ Î…ïü …GñH ÈGUÎïü …é}æü ¥Gæ§Î ÜUè x槢ü:
(1) ¥æÐ Ýï ¥GÏÏææ¨è ãGéÜêU}æ„ ÜUè Ïæñ¥G„ ÜUæï ÜUË¥GÎ}æ ÜGUÚæÚ çβæ ãñ J
(2) ¥G±æ}æ ÜUæï ãGéÜêU}æ„ ÜUè §„Gæ¥G„ ¨ï §ç‹ãGÚæÈGU (²æ’Ýè }æé¶GæHÈGU„) ÜUÚÝï ÐÚ ©|ææÚæ ãñ J
(3) ¥æÐ Ýï ¨ÚèãG ÏæxæG汄 ÜUæ §<„ÜUæÏæ çÜU²æ ãñ J §¨ …é}æü ÜUè ÐæÎæàæ }æï¢ ¥æÐ ÜUæïïï
¨æñ ÜUæïÇGï Hxææ» xæ» ¥æñÚ ÜU‹{æï¢ ¨ï ãæƒ ©„Ú±æ çβï xæ» ç…¨ ÜUè ±…ã ¨ï ¥æç¶GÚè ©G}æí „ÜU ¥æÐ
ÐêÚè „GÚãG ãæƒ Ý ©Ææ ¨ÜUï, ãGœææ çÜU ¥ÐÝï ÏæÎÝï }æéÏææÚÜU ÐÚ ¥ÐÝï ãæƒæï¢ ¨ï ™æÎÚ
|æè ÎéÚéS„ Ý ÈGUÚ}ææ ¨ÜU„ï ƒï J
Úæ±è ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ, ç…¨ ±vG„U ÜUæïÇGï Hxææ» …æ Úãï ƒï }æñ¢ ±ãè¢ }ææñ…êÎ ƒæ, …Ïæ …Ïæ ÜUæïÇGæ
ÐÇG„æ ¥æÐ ÜUè …GÏææÝï ÐæÜU ¨ï ²ïã Îé¥Gæ çÝÜUH„è, ²æ’Ýè
“²æ ¥ËHæã !“²æ ¥ËHæã !“²æ ¥ËHæã !“²æ ¥ËHæã !“²æ ¥ËHæã ! §Ý Hæïxææï¢ ÜUæï }æé¥GæÈGU ÈGUÚ}ææ Îï çÜU ²ïã ãGÜGUèÜGU„ ¨ï Ýæ ¥æàÝæ ãñ¢ J” ÜUæïÇGæï¢
ÜUè }ææÚ ÜUè çàæg„ ¨ï ¥æÐ çÏæH ¥æç¶GÚ Ïæïãæïàæ ãæï xæ» J ãæïàæ }æï¢ ¥æ„ï ãè ¥æÐ
ÜUè …GÏææÝï }æéÏææÚÜU ¨ï ÐãHæ …é}Hæ ²ïã …æÚè ãé±æ: “Hæïxææï ! xæ±æã Úãæï çÜU }æñ¢ Ýï
¥ÐÝï }ææÚÝï ±æHæï¢ ÜUæï }æé¥GæÈGU ÜUÚ çβæ J”
(}ææ’ÎÝï ¥wGHæÜGU, çãGSG¨Gæ:3, ¨G-ÈGUãGæ:36,37)
- 12 -

13. ¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ¨GÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„ ãæï J
¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ ÏæÚæ» ÝzG¨ …æï ÏæÎHæ Ý Hï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ ÏæÚæ» ÝzG¨ …æï ÏæÎHæ Ý Hï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ ÏæÚæ» ÝzG¨ …æï ÏæÎHæ Ý Hï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ ÏæÚæ» ÝzG¨ …æï ÏæÎHæ Ý Hï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ ÏæÚæ» ÝzG¨ …æï ÏæÎHæ Ý Hï„ï ƒï
¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ …æï Îéà}æÝ ÜUæï Îé¥Gæ» ¶GñÚ Îï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ …æï Îéà}æÝ ÜUæï Îé¥Gæ» ¶GñÚ Îï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ …æï Îéà}æÝ ÜUæï Îé¥Gæ» ¶GñÚ Îï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ …æï Îéà}æÝ ÜUæï Îé¥Gæ» ¶GñÚ Îï„ï ƒï¨Hæ}æ ©Ý ÐÚ …æï Îéà}æÝ ÜUæï Îé¥Gæ» ¶GñÚ Îï„ï ƒï
}æé¥GæÈGUè ÜUï }æé„¥GçËHÜGU §àææüÎï §Hæãè}æé¥GæÈGUè ÜUï }æé„¥GçËHÜGU §àææüÎï §Hæãè}æé¥GæÈGUè ÜUï }æé„¥GçËHÜGU §àææüÎï §Hæãè}æé¥GæÈGUè ÜUï }æé„¥GçËHÜGU §àææüÎï §Hæãè}æé¥GæÈGUè ÜUï }æé„¥GçËHÜGU §àææüÎï §Hæãè
¥GzG±æï ÎÚxæé…GÚ ÜUï }æé„¥GçËHÜGU}æé„¥GçËHÜGU}æé„¥GçËHÜGU}æé„¥GçËHÜGU}æé„¥GçËHÜGU ÐæÚã 9, ¨êÚ„éH ¥¥GìÚæÈGU ÜUè ¥æ²„ Ý}ÏæÚ 199 }æï¢
§àææüÎ ãæï„æ ãñ:-
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: (»ï }æãGÏæêÏæ) }æé¥GæÈGU ÜUÚÝæ §çwG„²æÚ ÜUÚæï
¥æñÚ |æHæ§ü ÜUæ ãGév}æ Îæï ¥æñÚ …æçãHæï¢ ¨ï }æé¢ã ÈUïÚ Hæï J
(ÐæÚã:9, ¥H ¥¥ìGÚæÈGU, ¥æ²„ 199)
…‹Ý„ ÐæÝï ÜUï „èÝ…‹Ý„ ÐæÝï ÜUï „èÝ…‹Ý„ ÐæÝï ÜUï „èÝ…‹Ý„ ÐæÝï ÜUï „èÝ…‹Ý„ ÐæÝï ÜUï „èÝ3
ÝéSG¶ïGÝéSG¶ïGÝéSG¶ïGÝéSG¶ïGÝéSG¶ïG
ãGG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥Ïæê ãéÚñÚæ ¨ï }æÚ±è ãñ: Ú¨êHéËHæã Ýï
ÈGUÚ}ææ²æ: „èÝ3
Ïææ„ï¢ ç…¨ àæwG¨G }æï¢ ãæï¢xæè ¥ËHæã „¥GæHæ (çÜGU²æ}æ„ ÜUï çÎÝ) ©¨ ÜUæ çãG¨æÏæ
Ïæãé„ ¥æ¨æÝ „GÚèÜGUïï ¨ï Hïxææ ¥æñÚ ©¨ ÜUæï (¥ÐÝè ÚãG}æ„ ¨ï) …‹Ý„ }æï¢ Îæç¶GH ÈGUÚ}ææ»xææ, }æñ¢
Ýï ¥G…Gü ÜUè ²æ Ú¨êHËHæã ±æïã v²æ Ïææ„ ãñ ?
(1) ÈGUÚ}ææ²æ …æï „é}æ ¨ï ÜGUy»G „¥GËHéÜGU ÜUÚï „é}æ ©¨ ¨ï ç}æHæÐ ÜUÚæï J
(2) …æï „é}ãï¢ }æãGÚê}æ ÜUÚï „é}æ ©¨ï ¥G„Gæ ÜUÚæï ¥æñÚ
(3) …æï „é}æ ÐÚ …GéË}æ ÜUÚï „é}æ ©¨ ÜUæï }æé¥GæÈGU ÜUÚ Îæï J
(¥H }ææï’…}æéH ¥±¨„G, ç…ËÎ:1, ¨G-ÈGUãGæ:263, ¥H ãGÎè¨G:909)
¨é‹Ý„æï¢ ÜUè {ê}æï¢ }æ™æÝï ÜUæ }æ-ÎÝè …ÁGÏææ Ú¶Ýï ±æHï §SHæ}æè |æ槲æï ! ¥æШ ÜUï ÛæxæÇGæï¢
ÜUï ¨ÏæÏæ ¨Ú…GÎ ãæïÝï ±æHï ¨çIJ¥æ„¨çIJ¥æ„¨çIJ¥æ„¨çIJ¥æ„¨çIJ¥æ„ ²æ’Ýè xæéÝæãæï¢ ¥æñÚ çÈUÚ §Ý xæéÝæãæï¢ ÜUè ÐæÎæàæ }æï¢ ãæïÝï ±æHï
¥G…GæÏææ„ ÜUè ±§üGÎæ„ ÜUæ §…}ææHè (²æ’Ýè }æéwG„¨GÚ ¨æ) Ïæ²æÝ ãGæç…GÚï ç¶GÎ}ææ„ ÜUÚ ÜUï ÎÚ xæé…GÚ
ÐÚ }æÏÝè çÚ±æ²æ„ ± çãGÜUæ²æ„ ¥G…Gü ÜUÚÝï ÜUï Ïææ’Î ¥Ïæ „çSGÈGU²æ ÜUÚ±æÝï ÜUï }æéÜGUg¨ …ÁGÏææ„
çÎH }æï¢ çH²ï ¨GéËãG ÜUï }æé„¥GçËHÜGU Ïææ’…G ¥æ²æ„ ± çÚ±æ²æ„ ¥G…Gü ÜUÚ„æ ãê¢ J
¥ËHæã ¨GéËãG ÜUÚ±æ»xææ¥ËHæã ¨GéËãG ÜUÚ±æ»xææ¥ËHæã ¨GéËãG ÜUÚ±æ»xææ¥ËHæã ¨GéËãG ÜUÚ±æ»xææ¥ËHæã ¨GéËãG ÜUÚ±æ»xææ
ãG…GÚ„ïãG…GÚ„ïãG…GÚ„ïãG…GÚ„ïãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥Ý¨ ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢, »ÜU Úæï…G ¨ÚÜUæÚï Îæï ¥GæH}æ, ÝêÚïÝêÚïÝêÚïÝêÚïÝêÚï
}æé…S¨}æ,}æé…S¨}æ,}æé…S¨}æ,}æé…S¨}æ,}æé…S¨}æ, àææãï ÏæÝè ¥æÎ}æ, Ú¨êHï }ææïãG„àæ}æ „àÚèÈGUÈGUÚ}ææ ƒï J ¥æÐ
Ýï „ÏæS¨é}æ ÈGUÚ}ææ²æ J ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ©G}æÚ ÈGUæÚêÜGUï ¥æ’…G}æ Ýï
¥G…Gü ÜUè, ²æ Ú¨êHËHæã ! ¥æÐ ÐÚ }æïÚï }ææ¢ ÏææÐ
ÜGéUÚÏææÝ ! ¥æÐ Ýï çÜU¨ çH²ï „ÏæS¨é}æ ÈGUÚ}ææ²æ, §àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ: }æïÚï Îæï ©}}æ„è
¥ËHæã ÜUè ÏææÚxææã }æï¢ Îæï …GæÝê çxæÚ ÐÇGï¢xæï, »ÜUU¥G…Gü ÜUÚïxææ, ²æ ¥ËHæã ! §¨ ¨ï }æïÚæ
§‹¨GæÈGU çÎHæ çÜU §¨ Ýï }æéÛæ ÐÚ …GéË}æ çÜU²æ ƒæ J ¥ËHæã }æég§üG (²æ’Ýè Îæ’±æ ÜUÚÝï ±æHï)
¨ï ÈGUÚ}ææ»xææ: ¥Ïæ ²ïã Ïæï™æÚæ (²æ’Ýè ç…¨ ÐÚ Îæ’±æ çÜU²æ xæ²æ ãñ ±æïã) v²æ ÜUÚï §¨ ÜUï Ðæ¨
- 13 -

14. „æï ÜUæï§ü ÝïÜUè ÏææÜGUè Ýãè¢ J }æÁGHê}æ (}æég§üG) ¥G…Gü ÜUÚïxææ, }æïÚï xæéÝæã §¨ ÜUï ç…G}}æï ÇæH Îï J §„Ýæ
§àææüÎ ÈGUÚ}ææ ÜUÚ ¨Ú±Úï ÜUæ§Ýæ„, àææãï }ææñ…êÎæ„ Úæï ÐÇGï J ÈGUÚ}ææ²æ: ±æïã çÎÝ
Ïæãé„ ¥G…Gè}æ çÎÝ ãæïxææ J v²ê¢çÜU ©¨ ±vG„U (²æ’Ýè ÏæÚæï…Gï çÜGU²æ}æ„) ãÚ »ÜU §¨ Ïææ„ ÜUæ
…GÚêÚ„}æ‹Î ãæïxææ çÜU §¨ ÜUæ ÏææïÛæ ãËÜUæ ãæï J ¥ËHæã }æÁGHê}æ (²æ’Ýè }æég§Gü) ¨ï ÈGUÚ}ææ»xææ,
Îï¶ „ïÚï ¨æ}æÝï v²æ ãñ ? ±æïã ¥G…Gü ÜUÚïxææ, »ï ÐÚ±Îü xææÚ ! }æñ¢ ¥ÐÝï ¨æ}æÝï ¨æïÝï ÜUï ÏæÇGï àæãÚ
¥æñÚ ÏæÇïG ÏæÇGï }æãGËHæ„ Îï¶ Úãæ ãê¢, …æï }ææï焲æï¢ ¨ï ¥æÚæS„æ ãñ¢ J ²ïã àæãÚ ¥æñÚ ©G}Îæ }æãGËHæ„
çÜU¨ Ðñxæ}ÏæÚ ²æ ç¨GgèÜGU ²æ àæãèÎ ÜUï çH²ï ãñ¢ ? ¥ËHæã ÈGUÚ}ææ»xææ: ²ïã ©¨ ÜUï çH²ï ãñ¢
…æï §Ý ÜUè ÜGUè}æ„ ¥Îæ ÜUÚï J Ïæ‹Îæ ¥G…Gü ÜUÚïxææ, §Ý ÜUè ÜGUè}æ„ ÜUæñÝ ¥Îæ ÜUÚ ¨ÜU„æ ãñ ?
¥ËHæã ÈGUÚ}ææ»xææ, „ê ¥Îæ ÜUÚ ¨ÜU„æ ãñ J ±æïã ¥G…Gü ÜUÚïxææ, ±æïã çÜU¨ „GÚãG ? ¥ËHæã
ÈGUÚ}ææ»xææ, §¨ „GÚãG çÜU „ê ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUï ãGéÜGêUÜGU }æé¥GæÈGU ÜUÚ Îï J Ïæ‹Îæ ¥G…Gü ÜUÚïxææ, ²æ ¥ËHæã²æ ¥ËHæã²æ ¥ËHæã²æ ¥ËHæã²æ ¥ËHæã
! }æñ¢ Ýï ¨Ïæ ãéGÜGêUÜGU }æé¥GæÈGU çÜU²ï J ¥ËHæã ÈGUÚ}ææ»xææ: ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUæ ãæƒ ÐÜUÇG ¥æñÚ
ÎæïÝæï¢ §v_ï …‹Ý„ }æï¢ ™Hï …æ¥æï J çÈUÚ ¨ÚÜUæÚï Ýæ}æÎæÚ, Îæï ¥GæH}æ ÜUï }ææçHÜUæï }æéwG„æÚ, àæã‹àææãï
¥ÏæÚæÚ Ýï ÈGUÚ}ææ²æ: ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ¨ï ÇÚæï ¥æñÚ }æwGHêÜGU }æï¢ ¨GéËãG ÜUÚ±æ¥æï v²ê¢çÜU
¥ËHæã |æè ÏæÚæï…Gï çÜGU²æ}æ„ }æé¨Ë}ææÝæï¢ }æï¢ ¨GéËãG ÜUÚ±æ»xææ J
(¥H }æéS„ÎÚÜU, ç…ËÎ:5, ¨G-ÈGUãGæ:795, ¥H ãGÎè¨G:8758)
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ãGÎè¨Gï }æÁGÜêUÚ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï ÎÚç}æ²æÝ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ÜUÚ±æÝï
ÜUè ¨é‹Ý„ï §HæçãÄ²æ ¥æñÚ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ÜUè „ÚxæGèÏæ çÎHæÝï ÜUè ¨é‹Ý„ï }æéSG„GÈGUç±Ä²æ ÜUè }æéàÜUÏææÚ
¶GéàÏæê¥æï¢ ¨ï }æãÜU Úãè ãñ J ¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ÜUÚï ã}æ |æè §¨ ¨é‹Ý„ï ¶éGàÏæêÎæÚ ¨ï ¥ÐÝï …GæçãÚ ±
Ïææç„GÝ ÜUæï }æé¥GœæGÚ ± }æé¥}ÏæÚ ÜUÚ ÜUï §SHæ}æè |æ槲æï¢ }æï¢ |ææ§ü™æÚxæè ÜUè |æÚÐêÚ ¨¥Gì² ÜUÚï¢ ¥æñÚ
¥ÐÝï }ææãGæñH ÜUæï ¨GéËãG ± ¶GñÚ ÜUè ¶GéàÏæê¥æï¢ ¨ï }æãÜU„æ xæéH…GæÚ ÏæçËÜU }æÎèÝï ÜUæ ÏææxæïG ¨ÎæÏæãæÚ
ÏæÝæ Îï¢ J §‹ãè¢ }æéÏææÚÜU ¥„±æÚ ÜUæï §çwG„²æÚ ÜUÚÝï ÜUè „ÚxæèÏæ çÎHæ„ï ãé» ã}ææÚæ ÚÏÏæï }æé…èÏæ
ÐæÚã 26 ¨êÚ„éH ãGé…éÚ愨êÚ„éH ãGé…éÚ愨êÚ„éH ãGé…éÚ愨êÚ„éH ãGé…éÚ愨êÚ„éH ãGé…éÚæ„ ÜUè ÎS±è¢ ¥æ²„ï ÜUÚè}ææ }æï¢ §àææüÎ ÈGUÚ}ææ Úãæ ãñ:-
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: }æé¨Ë}ææÝ }æé¨Ë}ææÝ |ææ§ü ãñ¢ „æï ¥ÐÝï
Îæï |æ槲æï¢ }æï¢ ¨GéËãG ÜUÚæï ¥æñÚ ¥ËHæã ¨ï ÇÚæï çÜU „é}æ ÐÚ ÚãG}æ„
ãæï J
(ÐæÚã:26, ¥H ãGé…éÚæ„ ¥æ²„:10)
ÜGéUÚ¥æÝï ÜUÚè}æ ÜUï Ïæ²æÝ ÜUÎæü ¥wGHæÜGUï ãG¨Ýæ ÜUï }æ…GãÚï ¥„}}æ, „æ…ÎæÚï ãGÚ}æ, ÝçÏæIJï
}æéÜUÚü}æ, Ú¨êHï }ææïãG„Ú}æ, àæÈGUè»G }æé¥GÁG…G}æ ÜUè }æéÜGUg¨ ¨é‹Ý„ |æè ã}æï¢ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG
ÜUÚ±æÝï ÜUæ ¥G}æHè Ýé}æêÝæ ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ Úãè ãñ J ™éÝæ‹™ï
¨GéËãG ÜUÚ±æÝæ ¨é‹Ý„ ãñ¨GéËãG ÜUÚ±æÝæ ¨é‹Ý„ ãñ¨GéËãG ÜUÚ±æÝæ ¨é‹Ý„ ãñ¨GéËãG ÜUÚ±æÝæ ¨é‹Ý„ ãñ¨GéËãG ÜUÚ±æÝæ ¨é‹Ý„ ãñ
¶G…Gæ§ÝéH §GÚÈGUæÝ ¨G-ÈGUãGæ: 229 ÐÚ ãñ, ¨ÚÜUæÚï }æÎèÝæ ÎÚæ…Gxææïàæ ÐÚ
ÜUãè¢ „àÚèÈGU Hï …æ Úãï ƒï çÜU ¥‹¨GæÚ ÜUï Ðæ¨ ¨ï xæé…GÚ ãé±æ, ±ãæ¢ ÜéUÀ ÎïÚ „±vÜéUÈGU
- 14 -

15. ÈGUÚ}ææ²æ (²æ’Ýè ÆãÚï), §¨ …xæã ÎÚæ…Gxææïàæ Ýï ÐïàææÏæ çÜU²æ „æï §ÏÝï ©ÏæIJ Ýï ÝæÜU Ïæ‹Î ÜUÚ
Hè J ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥GÏÎéËHæã çÏæÝ Ú±æãGæ Ýï ÈGUÚ}ææ²æ, ¨ÚÜUæÚ
ÜUï ÎÚæ…Gxææïàæ ÜUæ ÐïàææÏæ „ïÚï }æéàÜU ¨ï ç…G²æÎæ ¶GéàÏæêÎæÚ ãñ J ¨ÚÜUæÚ „æï „àÚèÈGU
Hï xæ» J §Ý ÎæïÝæï¢ ÜUè Ïææ„ ÏæÉG xæ§ü ¥æñÚ ÎæïÝæï¢ ÜUè ÜGUæñ}æï¢ ¥æШ }æï¢ HÇG x槢ü ¥æñÚ ãæƒæ Ðæ§ü „ÜU
ÝæñÏæ„ Ðã颙è J ¨ÚÜUæÚ ±æШ „àÚèÈGU Hæ» ¥æñÚ ÎæïÝæï¢ }æï¢ ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUÚ±æ Îè J
§¨ }æé¥Gæ}æHï }æï¢ ²ï㠥沄 Ýæç…GH ãé§ü:-
„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…éGH §ü}ææÝ: ¥æñÚ ¥xæÚ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï Îæï xæéÚæïã ¥æШ }æï¢
HÇï¢ „æï §Ý }æï¢ ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUÚ±æ¥æï J
(ÐæÚã:26, ¥H ãGé…éÚæ„ ¥æ²„:9)
»ÜU ¥æñÚ }æÜGUæ}æ ÐÚ ¨éGËãG ÜUè „ÚxæGèÏæ çÎHæ„ï ãé» §àææüÎ ãæï„æ ãñ:
„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ:„…ü}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ: ¥æñÚ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ¶êGÏæ ãñ, ¥æñÚ çÎH HæH™ ÜUï ÈU‹Îï
}æï¢ ãñ¢ J
(ÐæÚã:5, ¥ç‹Ý¨æ ¥æ²„:128)
§}ææ}æï ãG¨Ý Ýï ¨éGËãG ÜUÚ±æ§ü§}ææ}æï ãG¨Ý Ýï ¨éGËãG ÜUÚ±æ§ü§}ææ}æï ãG¨Ý Ýï ¨éGËãG ÜUÚ±æ§ü§}ææ}æï ãG¨Ý Ýï ¨éGËãG ÜUÚ±æ§ü§}ææ}æï ãG¨Ý Ýï ¨éGËãG ÜUÚ±æ§ü
§Ý ¥æ²æ„ï }æéÏææÚÜUæ ÐÚ ¥G}æH ¥æñÚ ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUÚ±æÝï ÜUè }æèÆè ¨é‹Ý„ ÜUï ¶éGàÝé}ææ Ú¢xæ ¨ï
ã}ææÚï ¥SHæÈGU ÜUè }æéÏææÚÜU ¨èÚ„ ¶êGÏæ Ú¢xæèÝ ± }æé…GÄ²Ý ãñ ²ïã }æéÏææÚÜU ãG…GÚæ„
}æé¨Ë}ææÝæï¢ }æï¢ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ± ¥}æÝ ÜUï }æ-ÎÝè ÈêUH ç¶HæÝï ÜUï çH²ï ÏæÇGè ¨ï ÏæÇGè ÜGéUÚÏææÝè ÎïÝï ¨ï
|æè ÎÚïxæG Ý ÈGUÚ}ææ„ï, ™éÝæ‹™ï §¨ ÜUè »ÜU ÚæñàæÝ ç}æ¨GæH, ã}ææÚï }ævÜUè }æ-ÎÝè ¨ÚÜUæÚ
ÜUï ݱ樻 ¥GæHè ±ÜGUæÚ, Ýæñ …±æÝæÝï ¥ãHï …‹Ý„ ÜUï ¨ÚÎæÚ, ãGHè}æéœæGÏæ¥GãGHè}æéœæGÏæ¥GãGHè}æéœæGÏæ¥GãGHè}æéœæGÏæ¥GãGHè}æéœæGÏæ¥G
± ÏæéÎüÏææÚ, §}ææ}æï ¥GæHè }æÜGUæ}æ ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ §}ææ}æ ãG¨Ýï }æéÁ„Ïææ ãñ¢ çÜU ç…Ý ÜUï
ÏææÚï }æï¢ ã}ææÚï Œ²æÚï Œ²æÚï ÚãG}æ„ ±æHï ¥æÜGUæ Ýï ²ê¢ ¶GÏæÚï xæGñÏæ ¥¨GÚ §àææüÎ ÈGUÚ}ææ
Îè ƒè, “}æïÚæ ²ïã ÏæïÅæ ¨çIJΠ(²æ’Ýè ¨ÚÎæÚ) ãñ ¥æñÚ ©}}æèÎ ãñ çÜU ¥ËHæã „¥GæHæ §¨ ÜUï
…GÚè»G }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï Îæï xæéÚæïãæï¢ ÜUï }ææÏæñÝ ¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG¨éGËãG ÜUÚ±æ»xææ J”
(¨GãGèãéGH Ïæé¶GæÚè, ç…ËÎ:2, ¨G-ÈGUãGæ:509, ãGÎè¨G:3629)
™éÝæ‹™ï ¥æÐ ¥ÐÝï ±æçHÎï }ææç…Î ¥}æèÚéH }æé¥ìç}æÝèÝ, }ææñHæ» ÜUæ§Ýæ„,
¥GçHIJéH }æé„ü…Gæ àæïÚï ¶GéÎæ ÜUè àæãæ΄ ÜUï Ïææ’Î 6 }ææã ¥æñÚ ™‹Î çÎÝ }拨Ïæï
ç¶GHæÈGU„ ÐÚ ÈGU槅G Úãï ¥æñÚ çÈUÚ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï Îæï xæéÚæïãæï¢ }æï¢ ¨éGËãG ÜUÚ±æÝï ÜUï çH²ï ç¶GHæÈGU„
…ñ¨ï ¥G…Gè}æ }拨Ïæ ¨ï ÎS„ÏæÚÎæÚè §çwG„²æÚ ÈGUÚ}ææ§ü J
ÝzGHè ¨GHæ„æï ¶GñÚæ„ ¨ï ¥zG…GH ÜUæ}æÝzGHè ¨GHæ„æï ¶GñÚæ„ ¨ï ¥zG…GH ÜUæ}æÝzGHè ¨GHæ„æï ¶GñÚæ„ ¨ï ¥zG…GH ÜUæ}æÝzGHè ¨GHæ„æï ¶GñÚæ„ ¨ï ¥zG…GH ÜUæ}æÝzGHè ¨GHæ„æï ¶GñÚæ„ ¨ï ¥zG…GH ÜUæ}æ
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ²ÜGUèÝÝ (²æ’Ýè Hæïxææï¢ ÜUï ÎÚç}æ²æÝ ¨GéËãG
ÜUÚ±æ¥æï) ÜUï }æé„GæçÏæÜGU ¥G}æH ÜUÚÝæ »ÜU §‹„ãæ§üü ¥G…Gè}æ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ãñ J §¨ ¨ï ¥ËHæã
„¥GæHæ §„Ýæ ¶Géàæ ãæï„æ ãñ çÜU ÝzGHè Ý}ææ…G, Úæï…Gï ¥æñÚ ¨G-ÎÜGUæ ÎïÝï ¨ï |æè Ýãè¢ ãæï„æ J
- 15 -

16. ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ ¥Ïæê ÎÎæü ¨ï }æÚ±è ãñ çÜU §}ææ}æé‹ÝçÏæIJèÝ ± }æé¨üHèÝ,
¨çIJÎéH }æé<àæÎèÝ ± SG¨GæçHãGèÝ Ýï (¨GãGæÏæ» çÜUÚæ}æ ¨ï) §àææüÎ
ÈGUÚ}ææ²æ: “v²æ „é}ãïï¢ Ý}ææ…G, Úæï…Gï ¥æñÚ ¨G-ÎÜGUæ ÎïÝï ¨ï ¥zG…GH ÜUæ}æ ÜUè ¶GÏæÚ Ý Îê¢ ?” ¨GãGæÏæ»
çÜUÚæ}æ Ýï ¥G…Gü ÜUè, v²ê¢ Ýãè¢ (»ï ¥ËHæã ÜUï Ú¨êH ) J ÈGUÚ}ææ²æ:
±æïã ÜUæ}æ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ÜUÚ±æ ÎïÝæ ãñ ¥æñÚ ÈGU¨æÎ ÈñUHæÝæ „æï (ÎèÝ ÜUæï) }æê¢ÇÝï ±æHæ (ÜUæ}æ) ãñ J
(}æéSÝÎï §}ææ}æ ¥ãG}æÎ, ¥H ãGÎè¨G:27578, ç…ËÎ:10, ¨G-ÈGUãGæ:422, ÎæÚéH çÈGURU, ÏæñÚê„)
¥ÓÀæ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæñÝ ?¥ÓÀæ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæñÝ ?¥ÓÀæ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæñÝ ?¥ÓÀæ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæñÝ ?¥ÓÀæ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæñÝ ?
Îï¶æ ¥æÐÝï ! §SHæ}æè |æ槲æï¢ }æï¢ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ÜUÚ±æ ÎïÝæ ÜñU¨æ ÈGU…GèH„ ± ¥GÁG}æ„ ±æHæ ÜUæ}æ
ãñ J „æï ±æïã çÜU„Ýæ ¥ÓÀæ ¥æñÚ |æHæ §SHæ}æè |ææ§ü ãñ …æï ¥ÐÝï ÀæïÅæï¢ ÐÚ àæzGÜGU„ ¥æñÚ ¥ÐÝï ÏæÇGæïï¢
ÜUè §GÁG…G„, ã}æ }æàÚÏæ ÎæïS„æï¢ ÜUè }æéÚéñ„ ± ãéG}æü„ ¥æñÚ „}ææ}æ §SHæ}æè |æ槲æï¢ ÜUè |æHæ§ü ¥æñÚ
¶GñÚwG±æãè ÜUï „G…Gïü ¥G}æH ÜUæï §çwG„²æÚ ÜUÚ„ï ãé» ¥ÐÝï ÐæÜUè…Gæ çÜUÚÎæÚ ¥æñÚ ÝïÜU xæézG„æÚ ¨ï
}æé¨Ë}ææÝæï¢ }æï¢ ¨ï àæÚæïü ÈGU¨æÎ ÜUæï ¶Gy}æ ÜUÚÝï ÜUï çH²ï ã}æïàææ ÜUæïàææ¢ Úãï J
¨xæï }æÎèÝæ ÜUæ }ææÝ Ú¶ Hèç…²ï¨xæï }æÎèÝæ ÜUæ }ææÝ Ú¶ Hèç…²ï¨xæï }æÎèÝæ ÜUæ }ææÝ Ú¶ Hèç…²ï¨xæï }æÎèÝæ ÜUæ }ææÝ Ú¶ Hèç…²ï¨xæï }æÎèÝæ ÜUæ }ææÝ Ú¶ Hèç…²ï
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ÏæÚæ» ÜUÚ}æ ! }æéÛæ (¨xæï }æÎèÝæ ) ÜUæ }ææÝ Ú¶
Hèç…²ï J }æïÚæ çÎH Ý „æïçÇG²ï, ¥Ïæ xæéGSG¨Gæ ƒêÜU Îèç…²ï ¥æñÚ ¨¥Gæ΄}æ‹Îè ÜUæ ¨éGÏæê„ Îï„ï ãé»
¥æШ ÜUï §çwG„HæÈG æ„ ¶Gy}æ ÜUÚ Îèç…²ï, ¥ËHæã ÜUè ÏææÚxææã }æï¢ Úæï Úæï ÜUÚ „æñÏææ ÜUèç…²ï
¥æñÚ »ÜU Îê¨Úï ÜUè ¨GæÏæïÜGUæ HçxG…Gàæï¢ }æé¥GæÈGU ÜUÚ Îèç…²ï J »ÜU Îê¨Úï ¨ï }æé¥GæÈGUè „HæÈGUè ÜUÚ
HïÝï ÜUï Ïææ’Î }æãÚÏææÝè ÈGUÚ}ææ ÜUÚ Ýè™ï Îè ãé§ü „ãGÚèÚ ÜUæï ÐÉG/¨éÝ ÜUÚ ¥æñÚ ¥ÓÀè „GÚãG ¨}æÛæ
ÜUÚ ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUè Ïæïã„Úè ÜUï çH²ï Ýè™ï ÎS„¶G„G ÜUÚ ÜUï §¨ ÜUè COPY }æéÛæï §Ú¨GæH
ÈGUÚ}ææ ÜUÚ }æéÛæ ÐæÐè ± ÏæÎÜUæÚ, xæéÝãxææÚæï¢ ÜUï ¨ÚÎæÚ ÜUæ çÎH ¶Géàæ ÜUÚ Îèç…²ï J
¨Ïæ §SHæ}æè |æ槲æï¢ ÜUæï …}¥G ÜUÚ ÜUï …Ïæ }æv„êÏæï ¥GœæGæÚ ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæ²æ xæ²æ
„æï ©‹ãæï¢ Ýï Ïæ ™à}æï Ý}æ §çwG„HæÈGUæ„ ¶Gy}æ ÜUÚ çÎ²ï ¥æñÚ ¥æШ }æï¢ ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ÜUÚ ÜUï „ãGÚèÚ ÐÚ
ÎS„¶G„G ÜUÚ çβï)
¨éGËãG ãæï xæ§ü !¨éGËãG ãæï xæ§ü !¨éGËãG ãæï xæ§ü !¨éGËãG ãæï xæ§ü !¨éGËãG ãæï xæ§ü !
ã}æ …GïH }æï¢ ÎS„¶G„G ÜU‹ÎxææÝ (22 §SHæ}æè |æ槲æï¢) Ýï }æv„êÏæï ¥GœæGæÚ ÐÉGæ/¨éÝæ, ã}æï¢ ¥ÐÝè
Ïæï »ãG焲æç„G²æï¢ ÜUæ §ÜGUÚæÚ ãñ, ã}ææÚï ¨Úæï¢ ÐÚ ÝÎæ}æ„ ÜUæ ÏææÚ ãñ, ã}æ ÎÚÏææÚï ¶GéÎ汋Îè }æï¢ „æñÏææ
ÜUÚ„ï ãñ¢ J ã}æ Ýï »ÜU Îê¨Úï ÜUæï ¥ËHæã ÜUï çH²ï }æé¥GæÈGU ÜUÚ çβæ ãñ J ¥æ… ÜUï Ïææ’Î çÜU¨è |æè
¨GæçÏæÜGUæ xæG-H„Gè ÐÚ ÜUæï§ü çÜU¨è ÜUè ÐÜUÇG Ýãè¢ ÜUÚïxææ ¥æñÚ Ý ãè §¨ ÜUæ „æ’Ýæ ²æ ãG±æHæ Îïxææ J
¥æШ }æï¢ ç}æH…éH ÜUÚ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUÚï¢xæï J ¥xæÚ ¥æ§‹Îæ »ÜU ÈGUÎü ÜUè xæGH„è ÜUæ Îê¨Úï
ÜUæï Єæ |æè ™Hæ „æï çÜU¨è ¨ï „çÁGÜUÚæ çÜU²ï çÏæxæGñÚ ÏæÚæãï ÚæS„ ©¨ ÜUè §SGHæãG ÜUè ÜUæïçàæàæ
ÜUÚïxææ, ÝæÜUæ}æè ÜUè ¨êGÚ„ }æï¢ „‹…Gè}æè „ÚÜUèÏæ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU §¨ }æS¥Hï ÜUï ãGH ÜUè „ÚÜUèÏæ ÜUÚïxææ J
(çÚ¨æHï }æï¢ §SHæ}æè |æ槲æï¢ ÜUï ÎS„¶G„G ãÁGÈGU ÜUÚ çβï ãñ¢)
- 16 -

17. “¨GéËãG }æï¢ ¶GñÚ ãè ¶ñGÚ ãñ” ÜUï ¨æïHã ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï“¨GéËãG }æï¢ ¶GñÚ ãè ¶ñGÚ ãñ” ÜUï ¨æïHã ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï“¨GéËãG }æï¢ ¶GñÚ ãè ¶ñGÚ ãñ” ÜUï ¨æïHã ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï“¨GéËãG }æï¢ ¶GñÚ ãè ¶ñGÚ ãñ” ÜUï ¨æïHã ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï“¨GéËãG }æï¢ ¶GñÚ ãè ¶ñGÚ ãñ” ÜUï ¨æïHã ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï 16 çÝIJ„ï¢çÝIJ„ï¢çÝIJ„ï¢çÝIJ„ï¢çÝIJ„””””
Îæï }æ-ÎÝè ÈêUH:Îæï }æ-ÎÝè ÈêUH:Îæï }æ-ÎÝè ÈêUH:Îæï }æ-ÎÝè ÈêUH:Îæï }æ-ÎÝè ÈêUH:
(1) çÏæxæGñÚ ¥ÓÀè çÝIJ„ ÜUï çÜU¨è |æè ¥G}æHï ¶GñÚ ÜUæ ¨G±æÏæ Ýãè¢ ç}æH„æ
(2) ç…„Ýè ¥ÓÀè çÝIJ„ï¢ ç…G²æÎæ, ©„Ýæ ¨G±æÏæ |æè ç…G²æÎæ J
}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï !}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |æ槲æï ! ¥æÐÝï }æv„êÏæï ¥GœæGæÚ “Ýæ ™æçÜU²æï¢ ÜUæ
§GHæ…” ÐÉG çH²æ J çÎH Ýï …GÚêÚ ™æïÅ ¶æ§ü ãæïxæè, çã}}æ„ ÜUèç…²ï ¥æñÚ ¥ËHæã
ÜUè çÚ…Gæ ÜUè ¶Gæç„GÚ Ýè™ï çH¶è ãé§ü 16 çÝIJ„ï¢ ÜUÚ Hèç…²ï çÜU ÈGUÚ}ææÝï }æéSG„GÈGUæ
ãñ: ²æ’Ýè “}æé¨Ë}ææÝ ÜUè çÝIJ„ ©¨ ÜUï ¥G}æH ¨ï Ïæïã„Ú ãñ J”
(„GÏæÚæÝè }ææï’…}æ ÜUÏæèÚ, ãGÎè¨G:5942, ç…ËÎ:6, ¨G-ÈGUãGæ:185)
• ¥ÐÝï ÝæÚæ…G §SHæ}æè |æ槲æï¢ ¥æñÚ
• ÚêÆï ãé» çÚà„ïÎæÚæï¢ ¨ï ¶GéÎ ¥æxæï ÏæÉG ÜUÚ çÚ…Gæ» §Hæãè ÜUï çH²ï ¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG¨GéËãG ÜUÚ Hê¢xææ
• çÐÀHè ¶G„Gæ¥æï¢ ÐÚ çÜU¨è ÜUæï àæ<}æ‹Îæ Ýãè¢ ÜUÚê¢xææ
• ¨éÝè ¨éÝæ§ü Ïææ„æï¢ }æï¢ ¥æ ÜUÚ çÜU¨è ¨ï „¥GËHéÜGUæ„ ¶GÚæÏæ Ýãè¢ ÜUÚ Hê¢xææ
• ÏæÎ xæé}ææçݲæï¢ • »ïÏæ ÎçÚIJæï¢ • çÎH ¥æ…GæçÚ²æï¢ • xæGèÏæ„æï¢ • ™éçxGH²æï¢
• §Ë…Gæ}æ „Úæçàæ²æï¢ ¥æñÚ àæé}ææ„„æï¢ (çÜU¨è ÜUï ÝévG¨GæÝ ÐÚ ¶éGàæ ãæïÝï ÜUæï “àæé}ææ„„”
ÜUïã„ï ãñ¢) ¨ï Ï晄æ Úãê¢xææ J
• xæGèÏæ„ ± ™éxGHè ¨éÝÝï ¨ï |æè Ïæ™ê¢xææ
• ãGœæH ±éS¥G §SHæ}æè |æ槲æï¢ }æï¢ ¨GéËãG ÜUڱ檢xææ
• ç…¨ ç…¨ Ýï }æïÚè çÎH ¥æ…GæÚè ÜUè ©¨ ÜUæï ¥ËHæã ÜUè çÚ…Gæ ÜUï çH²ï }æé¥GæÈGU ÜUÚ„æ ãê¢
• …æï ÜUæï§ü ¥æ§‹Îæ }æïÚæ çÎH Îé¶æ» ©¨ ÜUæï |æè ¥ÐÝæ ãGÜGU Ðïàæxæè }æé¥GæÈGU ÜUÚ„æ ãê¢ (²æÎ
Úãï ! Ðïàæxæè }æé¥GæÈGU ÜUÚ ÎïÝï ±æHï }æé¨Ë}ææÝ ÜUè çÏæHæ §…æ…G„ï àæÚ-§Gü çÎH ¥æ…GæÚè ÜUÚÝï
±æHæ ¶GéÎæ» …éGH…HæH ÜUè Ýæ ÈGUÚ}ææÝè ÜUï ±ÏææH }æï¢ ÏæãÚ ãGæH xæçÚzG„æÚ ãæïxææ)
• …æï }æïÚï ¨æƒ ÏæéÚæ§ü ÜUÚïxææ ãGév}æï ÜGéUÚ¥æÝè ÜUè §„Gæ¥G„ ÜUÚ„ï ãé» ©¨ ÜUï ¨æƒ |æHæ§ü ÜUÚÝï ÜUè
ÜUæïçàæàæ ÜUÚê¢xææ J
• ²ïã çÚ¨æHæ ÜU}æ ¥…G ÜU}æ 12 ¥GÎÎ „vG¨è}æ ÜUÚê¢xææ (¶éG¨Gê¨GÝ ¥ÐÝï çÚà„ïÎæÚæï¢ ¥æñÚ ©Ý
}æé¨Ë}ææÝæï¢ „ÜU Ðã颙槲ï ç…Ý ÜUè ¥æШ }æï¢ ÝæÚæ…Gçxæ²æ¢ ãæï¢)
- 17 -