1. Μια εργασία για το project της ΄Β
τάξης << Πάμε σαν άλλοτε>>.

2. Ορισμός
Η Άνοιξη είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης.
Αστρονομικά ξεκινά με την εαρινή ισημερία κατά τις 21 Μαρτίου στο
Βόρειο ημισφαίριο (η ακριβής ημερομηνία ποικίλει ανάμεσα στις 19 και 21
Μαρτίου), περιλαμβάνει τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο Μάιο και τελειώνει
με το θερινό ηλιοστάσιο στις 21 Ιουνίου.
Τζιουζέπε Αρτσιμπόλντο (Giuseppe
Arcimboldo), Άνοιξη, 1573.

3. Ορισμός
Ο Μάρτιος ή Μάρτης (Μαρτς στα
ποντιακά), είναι ο τρίτος μήνας του
πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό
ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες.
Το Καλαντάρι του Μαρτίου από το Très
riches heures du duc de Berry

5. Της Ορθοδοξίας
Εθνική γιορτή, Ο Ευαγγελισμός
της Θεοτόκου
Γιορτές του Μαρτίου

6. Ο Μάρτιος στην Ελληνική *λαογραφία
*Λαογραφία: η επιστήμη που εξετάζει το λαϊκό πολιτισμό στις διάφορες
εκδηλώσεις του (ήθη, έθιμα, παραδόσεις, τραγούδια, χειροτεχνήματα κ.ά.).
Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, έργο
του Αντρέι Ρουμπλιώφ
Στη δημώδη παράδοση, ο λαός μας έχει δώσει στον
Μάρτιο διάφορες ονομασίες που σχετίζονται
κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που
επικρατούν στη διάρκειά του. Γι’ αυτό είναι
γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος:
«Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε
και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε», και
«Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης», και
«Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις
αυλές». Παρ' όλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο
καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’
αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της
γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και
Βαγγελιώτης.

7. Τον Μάρτη πάντως ξεκινάει και η Άνοιξη, γι’ αυτό ονομάζεται και
Ανοιξιάτης, ενώ χαρακτηριστική είναι και η παροιμία «από Μαρτιού
καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας». Ο Μάρτης περιλαμβάνει επίσης
και το κύριο μέρος της νηστείας της μεγάλης τεσσαρακοστής: «Δεν λείπει
ο Μάρτης από την Σαρακοστή», όπως χαρακτηριστικά λέγεται.
Άλλα προσωνύμια του Μάρτη στην ελληνική λαογραφία που σχετίζονται με
τις παρατηρούμενες σ΄ αυτόν καιρικές μεταβολές είναι και οι εξείς:
•«Φύλα ξύλα για τον Μάρτη να μη κάψεις τα παλούκια»
•«Όπως ασπρίζουν τα βουνά το Μάρτη από τα χιόνια, έτσι ν΄ ασπρίσουν τα
μαλλιά της νύμφης απ΄ τα χρόνια».
•«Αν ρίξ' ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά
πό 'χει πολλά σπαρμένα».
•«Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει» ή «Μάρτης έβρεχε κι ο θεριστής
χαιρόταν»
•«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυράρης».
•«Οπόχει κόρη ακριβή τον Μάρτη ήλιος μην τη δει»
•«Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε του Μάη το μεσημέρι...».
•«Τον Μάρτη στον ήλιο μη κοιμηθείς».

8. ΜΗΠΩΣ ΞΕΧΑΣΑΤΕ ΝΑ ΦΟΡΕΣΕΤΕ ΜΑΡΤΗ;
Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, συνηθίζεται να φοριέται στον καρπό του
χεριού ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή,
τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης»
φοριέται κυρίως από τα παιδιά για να προστατεύει τα πρόσωπά του από τον
πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν.
Ο "Μάρτης" φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε
σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμμιά
φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην
σκοντάφτει ο κατοχός του.

9. "Μάρτη" δεν φορούσαν μόνο οι άνθρωποι. Σε κάποιες περιοχές της χώρας
κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να
χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες
για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε
άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και
το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να
χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το
δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.
Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο εξαπλωμένο σε όλα τα
βαλκάνια, λόγω της υιοθέτησής του από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το
διατήρησαν. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και
συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, επειδή οι μύστες των Ελευσίνιων
Μυστηρίων συνήθιζαν να δένουν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι
και το αριστερό τους πόδι.

10. ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ
Η κατασκευή του "Μάρτη" είναι πολύ απλή. Χρειάζονται μόνο δύο κλωστές
κεντήματος, μία κόκκινη και μία άσπρη. Κάνεις από έναν κόμπο στη μία άκρη
της καθεμιάς, τη στερεώνεις κάπου με μια καρφίτσα και βάζοντάς την ανάμεσα
στις παλάμες σου τη στρίβεις όσο γίνεται περισσότερο. Οταν στριφτεί καλά την
κομπιάζεις και απ’ την άλλη άκρη της. Επαναλαμβάνεις με τη δεύτερη κλωστή.
Οταν είναι έτοιμες oι στριμμένες τις πιάνεις μαζί -κόκκινη και άσπρη- και τις
τεντώνεις. Σε μια στιγμή, τις αφήνεις απ' τη μια άκρη και μπλέκονται από
μόνες τους.

11. Με την ονομασία Κυριακή της Ορθοδοξίας φέρεται από
τους χρόνους της εικονομαχίας στο Βυζαντινή
Αυτοκρατορία η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης
Τεσσαρακοστής και που πρωτοκαθιερώθηκε από τα μέσα
του 9ου αιώνα.
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας αποτελεί ιδιαίτερη χριστιανική
θριαμβική εορτή, σε ανάμνηση της οριστικής αναστήλωσης
των ιερών και σεπτών εικόνων στη Βασιλεύουσα από την
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα (το 842) όπου και έπαψε από το
γεγονός αυτό ο μακροχρόνιος σάλος που είχε δημιουργηθεί
εκ του ζητήματος των εικόνων. Στη Κωνσταντινούπολη, η
αναστήλωση των εικόνων, εορτάσθηκε το έτος εκείνο με
λαμπρό πανηγυρισμό και λιτανεία με μεγάλη πομπή όπου και
αναθεματίστηκαν οι εικονομάχοι, συλλήβδην οι αιρετικοί και
όλοι οι αναθεματηστέντες από τις Οικουμενικές Συνόδους.
Στο τέλος μνημονεύθηκαν και όλοι οι "αθλητές" της
ευσέβειας και της ορθόδοξης πίστης.

12. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας έχει μια ιδιαιτερότητα για το νησί των Κυθήρων. Το
σημαντικότερο θρησκευτικό έθιμο του νησιού λαμβάνει χώρα κατά τη Μ.
Τεσσαρακοστή και είναι γνωστό ως «η Γύρα της Παναγίας». Είναι έθιμο πολύ
παλιό. Υπάρχει μαρτυρία του 1750, που ο τότε Επίσκοπος Κυθήρων, δίνει
εντολή στους ιερείς να συμμετέχουν στις λιτανείες “της Θαυματοβρύτου και
Αγίας Εικόνος της Θεοτόκου των Μυρτιδίων”. Όμως η «Γύρα» όπως γίνεται
σήμερα καθιερώθηκε από το 1842 με απόφαση της τοπικής Κυβερνήσεως, την
οποία υπογράφει ο Ύπαρχος Κυθήρων Ιωάννης Καλούτσης και προσυπογράφει
ο Άγγλος Τοποτηρητής Κόλχουντ. Στις 4/12/1841, δηλαδή επί Αγγλοκρατίας,
το «Επαρχιακόν Συμβούλιον επί της Θρησκείας» εξέδωσε απόφαση για την
μεταφορά και οριστική τοποθέτηση της Αγίας Εικόνας, από το Φρούριο
Κυθήρων, όπου φυλασσόταν για το φόβο των Πειρατών, στη Μονή Μυρτιδίων

13. Εθνική Επέτειος-Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Το διπλό νόημα της 25ης
Μαρτίου καθιστά την ημέρα ως μια από τις μεγαλύτερες γιορτές του Έθνους,
που γιορτάζεται με πλήθος εκδηλώσεων, εσωτερικά και στην Ομογένεια, με
στρατιωτικές και μαθητικές παρελάσεις.
Μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας, ο Ευαγγελισμός της
Θεοτόκου, γιορτάζεται στις 25 Μαρτίου. Για τους Χριστιανούς, η ημέρα που ο
Αρχάγγελος Γαβριήλ έδωσε στην Παρθένο τον κρίνο ανακοινώνοντάς Της ότι
είναι Ευλογημένη ανάμεσα στις γυναίκες, είναι μέρα χαρμόσυνη. Η Εκκλησία
επιτρέπει στους πιστούς να φάνε ψάρι, ανεξάρτητα με το αν η 25η Μαρτίου
συμπέσει με τη νηστεία του Πάσχα ή ακόμη και με τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Παραδοσιακά, το φαγητό που μαγειρεύουμε είναι μπακαλιάρος σκορδαλιά.

14. Ως έθιμο για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου καθιερώθηκε και ο μπακαλιάρος με
σκορδαλιά. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς να
φάνε ψάρι μόνο δύο φορές, του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων.
Την ημέρα της 25ης Μαρτίου οι Έλληνες τρώνε μπακαλιάρο με σκορδαλιά. Μετά την
παρέλαση, η οικογένεια μαζεύεται στο σπίτι ή σε κάποια ταβέρνα και τρώνε μπακαλιάρο
με σκορδαλιά.
Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινάει με την εποχή των Βίκινγκς, όπου
πρωτοεμφανίστηκε σαν εμπορικό προϊόν περί το 800 μ.Χ. Μάλιστα, λέγεται ότι
κυνηγώντας βακαλάους, οι Βίκινγκς ανακάλυψαν κατά λάθος το "νέο κόσμο".
Πρώτοι τον πάστωσαν οι Βάσκοι, που ξεκίνησαν το εμπόριο του μπακαλιάρου από το
Μεσαίωνα και τον ονόμασαν "ψάρι του βουνού", ενώ στη χώρα μας, ήρθε τον 15ο αιώνα
και στο ελληνικό τραπέζι μπήκε κατά τη διάρκεια της σαρακοστιανής νηστείας.
Με εξαίρεση τα νησιά, όπου υπήρχε πάντα φρέσκο ψάρι, στην υπόλοιπη Ελλάδα ο
παστός μπακαλιάρος ήταν η φθηνή και εύκολη λύση.
Ιστορικά, εκείνοι που έστελναν στην Ελλάδα μεγάλες ποσότητες μπακαλιάρου ήταν οι
Άγγλοι, οι οποίοι τον αντάλλασσαν με σταφίδες.

15. επέλεξε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός το 1821
για να ευλογήσει στη Μονή της Αγίας Λαύρας το
λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης. Μετά από
400 χρόνια Οθωμανικής καταπίεσης, οι
σποραδικές αντιδράσεις των Ελλήνων
οργανώθηκαν σε ένα ενιαίο κίνημα αντίστασης στο
οποίο συμμετείχαν όλες οι κοινωνικές τάξεις. Οι
οπλαρχηγοί, τα μέλη της Φιλικής εταιρείας, οι
προεστοί, προσκύνησαν την Ελληνική Σημαία
δίνοντας όρκο να πολεμήσουν ως την Ελευθερία ή
το Θάνατο. Αυτό εξάλλου είναι και το σύνθημα που
συμβολίζει η σημαία μας. Οι 9 γραμμές (5 γαλάζιες
για τη θάλασσα και 4 άσπρες για τα αφρισμένα
κύματα) είναι οι εννέα συλλαβές της φράσης που
άλλαξε την Ελληνική ιστορία: "Ελευθερία ή
θάνατος".