1. Хөнгөн атлетикийн шидэлтийн
төрлүүд
Өмнөх үг:
Мөн эртний олимпийн тоглолтод жад шидэлт, зээрэнцэг шидэлтийн
төрөл багтдаг байсан бөгөөд туйхайн үед зээрэнцэг нь мод, чулуу, төмөр,
хүрэл зэргээр хийгдсэн, жин нь харилцан адилгүй буюу 1,25-6,63кг
жинтэй, янз бүрийн хэлбэр хэмжээтэй байжээ. /Орчин үеийн Олимпийн
тоглолтод эрэгтэй 2кг, эмэгтэй 1кг зээрэнцэгийг шидэж өрсөлддөг./ зарим
үед жад шидэгчид нэр алдарт хүрдэг байв. Иймээс жад шидэгчийн
баримлыг ч олноор бүтээдэг байжээ.
Орчин үеийн хөнгөн атлетикийн спортыг анх Англи улсад үүссэн гэж
үздэг. 1837 онд Английн Регби хотод орчин үеийн Хөнгөн атлетикийн
анхны тэмцээн болох 2км-н зайн уралдаан болж, тэмцээнд тус хотын
коллежийн оюутнууд өргөнөөр оролцжээ. Удалгүй Итон, Оксфорд,
Кембридж, Лондон хотын коллежуудад зохиогдох болов. Мөн энэхүү
тэмцээн нь ойрын зайн гүйлт, шидэлт, саадтай гүйлт зэрэг төрлүүд
нэмэгдэхийн зэрэгцээ 1851 оноос гүйлтээс уртын харайлт, өндрийн
харайлт, 1864 оноос дүүгүүр шидэлт, бөөрөнцөг түлхэлтийн төрлүүд
нэмэгдэн өргөжижээ. Удалгүй Оксфорд болон Кембридж хотын их
сургуулиудын оюутнуудын хооронд тэмцээн зохиогдсон нь хөнгөн
атлетикийн спортыг хөгжлийн шинэ шатанд авчиржээ. 1865 онд Английн
нийслэл Лондон хотод хөнгөн атлетикийн УАШТэмцээн анх удаа
зохиогджээ. Мөн хөнгөн атлетикийн клубууд ч олноор нээгдэж 1880 онд
Англи улсад Хөнгөн атлетик сонирхогчдын холбоо байгуулагдаж, Их
Британи улсын дээд удирдлагуудаас зөвшөөрлөө аван албан ёсоор үйл
ажиллагаагаа явуулж эхэлжээ.
1868 онд АНУ-ын Нью Иорк хотод анхны хөнгөн атлетикийн клубууд
үүсгэн байгуулагдаж эхэлсэн ба энэ спорт хөгжих гол тулгуур бааз нь их
дээд сургууль, коллежууд байлаа. 1880-1890 оны үед хөнгөн атлетик нь
биеэ даасан спортын төрөл болон хөгжихийн зэрэгцээ Европийн
орнуудаар түгэн дэлгэрч байв.
1896 онд орчин үеийн Олимпийн тоглолт дахин явагдаж эхэлсэн нь
хөнгөн атлетикийн хөгжилд асар том түлхэц болж өгчээ. Грекийн Афин
хотноо болсон зуны Олимпийн анхны тоглолтын хөтөлбөрт хөнгөн
атлетикийн 12 төрөл багтан орж байлаа. Анхны Олимпийн тоглолтын
бараг бүх медалийг АНУ-ын хөнгөн атлетикчид хаман оджээ. 1952 оноос л

2. АНУ-ын хүчтэй өрсөлдөгчөөр ЗСБНХУ-ын тамирчид тодорсон байна.
Анхны Олимпийн тоглолтын 100 жилийн ойгоор буюу 1996 онд АНУ-ын
Атланта хотод болсон тоглолтоор хөнгөн атлетикийн төрлөөр 2000
тамирчин нийт 44 багц медалийн төлөө өрсөлдөж байжээ.
Эмэгтэйчүүд 1928 оноос Олимпийн тоглолтод оролцож эхэлсэн ч
Атлантагийн Олимпийн тоглолтод хөнгөн атлетикийн 20 төрлөөр
өрсөлдөж, 1999 оны Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, 2000 оны
Сиднейн олимпийн тоглолтоор дүүгүүр шидэлт, тулгууртай харайлтын
төрлүүдээр мөн оролцох болжээ.
Олимпийн тоглолтын үеэр хамгийн шуугиан тарисан амжилтуудыг
хөнгөн атлетикийн тамирчид үзүүлдэг байв. Жишээ нь 1968 оны
Мехикогийн олимпийн тоглолтын үеэр АНУ-ын тамирчин Боб Бимон
уртын харайлтын төрөлд байж боломгүй дээд амжилт буюу 8м90см /дээд
амжилтыг шууд см-ээр ахиулсан/ -н үзүүлэлт үзүүлж, энэхүү амжилтыг нь
“21-р зууны харайлт” хэмээн шагшин гайхагдаж байв. Бүхэл бүтэн 20
жилийн дараа л энэ амжилт эвдэгдсэн билээ. Мөн Сөүлийн олимпын
тоглолтын тоглолтын үеэр АНУ-ын тамирчин Флоренс Гриффит Жойнер
100м, 200м, зай төрөлд гайхмшигтай амжилт үзүүлсэн төдийгүй түүний
амжилтад 14 жил хэн ч хүрч чадаагүй билээ.
1912 онд албан ёсоор “Олон улсын Хөнгөн атлетик сонирхогчдын
холбоо” /IAAF/ байгуулагдаж өдгөө эгнээндээ дэлхийн 210 орныг
элсүүлэн 2008 оны байдлаар гишүүн орнуудын тоогоор тэргүүлэгч холбоо
болон үйл ажиллагаагаа явуулсаар байна.