1. Ο ΓΕΝΕΣΙΚΟ΢ ΚΩΔΙΚΑ΢
ΑΝΣΙ΢ΣΟΙΧΗ΢Η ΣΡΙΠΛΕΣΩΝ ΒΑ΢ΕΩΝ ΢Ε
ΑΜΙΝΟΞΕΑ

2. Ο ΓΕΝΕΣΙΚΟ΢ ΚΩΔΙΚΑ΢
• Σο mRNA περιέχει
τη γενετική
πληροφορία του
γονιδίου.
• Η αλληλουχία των
βάςεων του mRNA,
καθορίζει την
αλληλουχία των
αμινοξέων ςτισ
πρωτεανεσ.

3. Σο πρββλημα που έπρεπε να
επιλυθεί ήταν η αςυμφωνία
του αριθμογ των
διαφορετικών
νουκλεοτιδίων (4) που
αποτελογν ςυςτατικά του
mRNA και του αριθμογ των
αμινοξέων (20) που
ςυγκροτογν τισ πρωτεανεσ

4.  Με 4 νουκλεοτύδια , αν για κϊθε νουκλεοτύδιο
αντιςτοιχεύ ϋνα αμινοξύ, οι δυνατού ςυνδυαςμού
για να υπϊρξουν αντιςτοιχόςεισ με αμινοξϋα
εύναι 4 1=4.
 Με 4 νουκλεοτύδια , αν ςε κϊθε 2 νουκλεοτύδια
αντιςτοιχεύ ϋνα αμινοξύ οι δυνατού ςυνδυαςμού
για να υπϊρξουν αντιςτοιχόςεισ με αμινοξϋα
εύναι 42 =16.
 Με 4 νουκλεοτύδια , αν ςε κϊθε 3 νουκλεοτύδια
αντιςτοιχεύ ϋνα αμινοξύ οι δυνατού ςυνδυαςμού
για να υπϊρξουν αντιςτοιχόςεισ με αμινοξϋα
εύναι 43 =64.

5. Ποιο
αντιστοιχεί
στον αριθμό
43 =64.

6. ΟΙ 64 ΢ΤΝΔΤΑ΢ΜΟΙ
ΣΩΝ 4
ΝΟΤΚΛΕΟΣΙΔΙΩΝ
ΑΝΑ 3 ΕΙΝΑΙ
ΑΡΚΕΣΟ΢ ΓΙΑ ΝΑ
ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΘΟΤΝ
ΣΑ 20 ΑΜΙΝΟΞΕΑ

7. ΣΑ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ ΣΟΤ ΓΕΝΕΣΙΚΟΤ ΚΩΔΙΚΑ
Εύναι ςυνεχόσ κώδικασ,
δηλαδό το mRNA
διαβάζεται ςυνεχώσ ανά
3 νουκλεοτίδια χωρίσ να
παραλείπεται κανένα
νουκλεοτίδιο
Εύναι κώδικασ
τριπλϋτασ, μύα
τριϊδα
νουκλεοτιδύων,το
κωδικόνιο,
κωδικοποιεύ ϋνα
αμινοξύ

8. ΣΑ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ
ΣΟΤ ΓΕΝΕΣΙΚΟΤ
ΚΩΔΙΚΑ
Εύναι κώδικασ μη
επικαλυπτόμενοσ,
δηλαδό κϊθε
νουκλεοτύδιο
αντιςτοιχεύ ςε ϋνα
μόνο κωδικόνιο

9. Ο γενετικόσ κώδικασ χαρακτηρύζεται ωσ
εκφυλιςμϋνοσ. Με εξαύρεςη δύο αμινοξϋα
(μεθειονύνη και τρυπτοφϊνη) τα υπόλοιπα 18
κωδικοποιούνται από δύο μϋχρι και ϋξι
διαφορετικϊ κωδικόνια.
Τα κωδικόνια που κωδικοποιούν το ύδιο αμινοξύ
ονομϊζονται ςυνώνυμα.

10. ΢ΤΝΩΝΤΜΑ ΚΩΔΙΚΟΝΙΑ

11. ΚΩΔΙΚΟΝΙΟ ΕΝΑΡΞΗ΢ ΚΑΙ
ΚΩΔΙΚΟΝΙΑ ΛΗΞΗ΢
• Ο γενετικόσ κώδικασ ϋχει κωδικόνιο ϋναρξησ και
κωδικόνια λόξησ.
• Το κωδικόνιο ϋναρξησ ςε όλουσ τουσ οργανιςμούσ
εύναι το AUG και κωδικοποιεύ το αμινοξύ
μεθειονύνη.
• Υπϊρχουν τρύα κωδικόνια λόξησ, τα UAG, UGA και
UAA. Η παρουςύα των κωδικονύων αυτών ςτο
μόριο του mRNA οδηγεύ ςτον τερματιςμό τησ
ςύνθεςησ τησ πολυπεπτιδικόσ αλυςύδασ.

12. • Ο όροσ κωδικόνιο αφορϊ το
mRNA και το γονύδιο από το
οπούο παρϊγεται. Το
κωδικόνιο έναρξης AUG
αντιστοιχεί στο κωδικόνιο
έναρξης της κωδικής
αλυσίδας του γονιδίου ATG
Το τμόμα ενόσ γονιδύου, και του
mRNA του που κωδικοποιεύ μια
πολυπεπτιδικό αλυςύδα, αρχύζει
με το κωδικόνιο ϋναρξησ και
τελειώνει με το κωδικόνιο λόξησ.
Ο όρος
κωδικόνιο

13. ΜΕΣΑΥΡΑ΢Η
t RNA
• Η μετάφραςη του mRNA,
πραγματοποιείται ςτα
ριβοςώματα με τη βοήθεια των
tRNA και τη ςυμμετοχή
πρωτεΰνών και ενέργειασ. Σα
ριβοςώματα μπορογν να
χρηςιμοποιηθογν ωσ θέςη
μετάφραςησ για οποιοδήποτε
mRNA.
• Αυτβ εξηγεί γιατί τα βακτήρια
μπορογν να χρηςιμοποιηθογν
ςαν «εργοςτάςια παραγωγήσ
ανθρώπινων πρωτεΰνών».

14. ΔΟΜΗ ΡΙΒΟ΢ΩΜΑΣΟ΢
Κϊθε ριβόςωμα
αποτελεύται από δύο
υπομονϊδεσ, μια μικρό
και μια μεγϊλη.
Έχει μύα θϋςη
πρόςδεςησ του mRNA
ςτη μικρό υπομονϊδα
και δύο θϋςεισ
ειςδοχόσ των tRNA
ςτη μεγϊλη
υπομονϊδα.

15. • Κϊθε μόριο tRNA ϋχει μια
ειδικό τριπλετα
νουκλεοτιδύων, το
αντικωδικόνιο, με την
οπούα προςδϋνεται, λόγω
ςυμπληρωματικότητασ,
με το αντύςτοιχο
κωδικόνιο του mRNA.
Επιπλϋον, κϊθε μόριο
tRNA διαθϋτει μια ειδικό
θϋςη ςύνδεςησ με ϋνα
ςυγκεκριμϋνο αμινοξύ.
Δομή tRNA

16. ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΩΣΕΪΝΟ΢ΤΝΘΕ΢Η΢

17. Η πρωτεΰνοςγνθεςη διακρίνεται ςε τρία ςτάδια:
• την έναρξη,
• την επιμήκυνςη,
• τη λήξη.
Έναρξη: το mRNA προςδένεται, μέςω μιασ αλληλουχίασ
που υπάρχει ςτην 5' αμετάφραςτη περιοχή του, με το
ριβοςωμικβ RNA τησ μικρήσ υπομονάδασ του
ριβοςώματοσ, ςγμφωνα με τουσ κανβνεσ τησ
ςυμπληρωματικβτητασ των βάςεων.
ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΩΣΕΪΝΟ΢ΤΝΘΕ΢Η΢

18. • Σο πρώτο κωδικβνιο του mRNA είναι πάντοτε
AUG και ς' αυτβ προςδένεται το tRNA που φέρει
το αμινοξγ μεθειονίνη.
• Δεν έχουν βλεσ οι πρωτεανεσ του οργανιςμογ ωσ
πρώτο αμινοξγ μεθειονίνη.
• Αυτβ ςυμβαίνει γιατί, ςε πολλέσ πρωτεανεσ, μετά
τη ςγνθεςή τουσ απομακργνονται οριςμένα
αμινοξέα απβ το αρχικβ αμινικβ άκρο τουσ.
ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΩΣΕΪΝΟ΢ΤΝΘΕ΢Η΢

19. • Σο ςγμπλοκο που δημιουργείται μετά
την πρβςδεςη του mRNA ςτη μικρή
υπομονάδα του ριβοςώματοσ και του
tRNA που μεταφέρει τη μεθειονίνη
ονομάζεται ςγμπλοκο έναρξησ της
πρωτεΰνοςγνθεςησ ΢τη ςυνέχεια η
μεγάλη υπομονάδα του ριβοςώματοσ
ςυνδέεται με τη μικρή
ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΩΣΕΪΝΟ΢ΤΝΘΕ΢Η΢

20. ΢ΤΜΠΛΟΚΟ ΕΝΑΡΞΗ΢ ΣΗ΢
ΠΡΩΣΕΪΝΟ΢ΤΝΘΕ΢Η΢

21. ΕΠΙΜΗΚΤΝ΢Η:
Ένα δεγτερο μβριο tRNA με αντικωδικβνιο
ςυμπληρωματικβ του δεγτερου κωδικονίου
του mRNA τοποθετείται ςτην κατάλληλη
ειςδοχή του ριβοςώματοσ, μεταφέροντασ το
δεγτερο αμινοξγ.

22. Μεταξγ τησ μεθειονίνησ και του δεγτερου
αμινοξέοσ ςχηματίζεται πεπτιδικβσ δεςμβσ
και αμέςωσ μετά, το πρώτο tRNA
αποςυνδέεται απβ το ριββςωμα και
απελευθερώνεται ςτο κυτταρβπλαςμα βπου
ςυνδέεται πάλι με μεθειονίνη, έτοιμο για
επβμενη χρήςη.

23. Σο ριββςωμα και το mRNA έχουν
τώρα ένα tRNA, πάνω ςτο οποίο
είναι προςδεμένα δγο αμινοξέα.
Έτςι αρχίζει η επιμήκυνςη τησ
πολυπεπτιδικήσ αλυςίδασ.

24. Κατόπιν το ριβόςωμα κινεύται κατϊ μόκοσ του
mRNA κατϊ ϋνα κωδικόνιο.
Ένα τρύτο tRNA ϋρχεται να προςδεθεύ
μεταφϋροντασ το αμινοξύ του.
Ανϊμεςα ςτο δεύτερο και ςτο τρύτο αμινοξύ
ςχηματύζεται πεπτιδικόσ δεςμόσ.
Η πολυπεπτιδικό αλυςύδα ςυνεχύζει να
αναπτύςςεται καθώσ μόρια tRNA μεταφϋρουν
αμινοξϋα.

25. ΛΗΞΗ:
ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ
ΠΡΟ΢ΑΝΑΣΟΛΙ΢ΜΟΤ΢

26. • Η επιμόκυνςη ςταματϊ ςε ϋνα κωδικόνιο λόξησ
(UGA, UAG ό UAA), επειδό δεν υπϊρχουν tRNA
που να αντιςτοιχούν ςε αυτϊ.
• Το τελευταύο tRNA απομακρύνεται από το
ριβόςωμα και η πολυπεπτιδικό αλυςύδα
απελευθερώνεται

27. ΕΝΑ ΓΟΝΙΔΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΢ΤΝΘΕ΢ΕΙ
ΠΟΛΛΑ ΜΟΡΙΑ MRNA

28. Αμϋςωσ μόλισ το ριβόςωμα ϋχει μεταφρϊςει τα
πρώτα κωδικόνια, η θϋςη ϋναρξησ του mRNA εύναι
ελεύθερη για την πρόςδεςη ενόσ ϊλλου ριβοςώματοσ
ΠΟΛΤ΢ΩΜΑ
Πβςεσ
πολυπεπτιδικέσ
αλυςίδεσ βλέπεισ;

29. • Πολλά ριβοςώματα μπορογν
να μεταφράζουν ταυτβχρονα
ένα mRNA, το καθένα ςε
διαφορετικβ ςημείο κατά
μήκοσ του μορίου.. Σο
ςγμπλεγμα των ριβοςωμάτων
με mRNA ονομάζεται
πολγςωμα
΢ε τι εξυπηρετογν το
κγτταρο οι διαδικαςίεσ
αυτέσ;

30. • Α) ςε ϋνα αμινοξύ
• Β) ςε μύα τριϊδα
αμινοξϋων
• Γ) ςε μύα τριϊδα
νουκλεοτιδύων
• Δ) μόνο ςε μύα τριϊδα
ριβονουκλεοτιδύων
• Ο βροσ
κωδικβνιο
αναφέρεται:
Έλεγχος
γνώσης

31. • Α) επάνω ςτην
πρωτεανη
• Β) μβνο επάνω ςτο
γονίδιο
• Γ) μβνο επάνω ςτο
mRNA
• Δ) επάνω ςτο mRNA
και επάνω ςτο
γονίδιο απβ το
οποίο παράγεται
• Σο κωδικβνιο
ορίζεται:
Έλεγχος
γνώσης

32. • A) ACU
• B) UUU
• Γ) AAA
• Δ) GGC
• Σε μόριο tRNA δεν
μπορεύ να υπϊρξει
τριϊδα
νουκλεοτιδύων ωσ
αντικωδικόνιο:
Έλεγχος
γνώσης

33. Τμόμα βακτηριακού DNA ϋχει την παρακϊτω ακολουθύα
βϊςεων:
3΄ AAATTTTACTGCATAATGATTCCG-5΄
5΄ TTTAAAATGACGTATTACTAAGGC-3΄
Α) Να ορύςετε την κωδικό και τη μη κωδικό αλυςύδα και να
δικαιολογόςετε την απϊντηςό ςασ.
Β) Να γρϊψετε το mRNA που προκύπτει από τη μεταγραφό
τησ μη κωδικόσ αλυςύδασ του DNA.
Έλεγχοσ
κατανβηςησ

34. Δύνεται το παρακϊτω mRNA βακτηριακού κυττϊρου:
5΄ AUGGUGCACCAGAGUCCUGAGGAGAAGUAA 3΄
Να βρεύτε:
Α) Την αλληλουχύα βϊςεων του δύκλωνου DNA από το οπούο
μεταγρϊφηκε.
Β) Τα αντικωδικόνια του tRNA που αντιςτοιχούν ςτα
κωδικόνια του mRNA.
Έλεγχοσ
κατανβηςησ

35. Δύνεται η κωδικό αλυςύδα του πυρηνικού DNA ενόσ γονιδύου
ευκαρυωτικού κυττϊρου:
ATGCCTCATCGTTGTAGTGGTGATGCTGTTTGA.
εςώνιο
Α) Να ςημειώςετε τουσ προςανατολιςμούσ και να γρϊψετε
την αλληλουχύα των βϊςεων του πρόδρομου mRNA.
Β) Να γρϊψετε το ώριμο mRNA που προκύπτει. Τι
παρατηρεύτε;

36. Το πρώτο αμινοξύ εύναι η
μεθειονύνη, το δεύτερο η
τρυπτοφϊνη και το τρύτο η
βαλύνη
Ποιεσ εύναι οι πιθανϋσ ςειρϋσ
νουκλεοτιδύων ςτο mRNA;

37. • Πόςεσ πεπτιδικϋσ
αλυςύδεσ θα παραχθούν
ςτην εικόνα του
πολυςώματοσ;
• Πόςο εύναι το μόκοσ του
mRNA αν η απόςταςη
μεταξύ διαδοχικών
ριβοςωμϊτων εύναι 120
νουκλεοτύδια;