ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΟΥΣΑΚΟΒ

1. ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢ ΟΤ΢ΑΚΟΒ
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
1

2. ΢έλασ
Σο Σέλας (γεν. του ΢ϋλασ, πληθ. τα ΢ϋλα, ό
΢ϋλα (επικρατϋςτερα), ςε αναφορϊ ςειρϊσ
παρατηρόςεων αμφοτϋρων των πόλων, (κατ΄
αντιςτοιχύα του αγγλικού όρου ςτον
πληθυντικό),
εύναι το φωτεινό ουρϊνio
φαινόμενο που ςυμβαύνει ςτα ανώτερα
ςτρώματα τησ ατμόςφαιρασ και που
παρατηρεύται ιδύωσ ςτισ πολικϋσ περιοχϋσ (εξ
ου και Πολικό ΢ϋλασ),
τόςο ςτο Βόρειο ημιςφαύριο όςο και
ςτο Νότιο αποκαλούμενο ανϊλογα "Βόρειο
΢ϋλασ" και "Νότιο ΢ϋλασ".
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
2

3. Γενικά
 Σο φαινόμενο αυτό εύναι από τα ωραιότερα που προςφϋρει η Υύςη ςε
ποικιλύα χρωμϊτων και ςχεδύων ςε αιφνύδιεσ εμφανύςεισ και με γρόγορεσ
ςχετικϊ μεταμορφώςεισ.
 Η εμφϊνιςη του ΢ϋλαοσ, αν και πολύ ςπϊνια για παραμεςόγειεσ χώρεσ,
κύνηςε το ενδιαφϋρον των ανθρώπων από την αρχαιότητα και όταν
γνωςτό ςτουσ αρχαύουσ Έλληνεσ.
 Πρώτοσ επιςτημονικϊ παρατηρητόσ του φαινομϋνου φϋρεται
ο Αριςτοτϋλησ που όπωσ αναφϋρει ςτα "Μετεωρολογικϊ" του (Α',5):
"Φαίνεται δέ ποτε ςυνιςτάμενα νύκτωρ αἰθρίασ οὔςησ πολλὰ φάςματα ἐν
τῷ οὐρανῷ..., ἡμέρασ μὲν οὖν ὁ ἥλιοσ κωλύει, νυκτὸσ δ' ἔξω τοῦ
φοινικοῦ, (δηλαδή του ιώδουσ), τὰ ἄλλα δι' ὁμόχροιαν οὐ φαύνεται", που
ςημαύνει ότι πρϋπει να εύχε παρατηρόςει ϋντονα το φαινόμενο του
΢ϋλαοσ κατϊ τη διϊρκεια αύθριασ νύκτασ.

Η φωτοβολύα τησ ατμόςφαιρασ (πϊντα κατϊ τον Αριςτοτϋλη) δεν εύναι
ομοιογενόσ αλλϊ τα φϊςματα του φαινομϋνου αυτού παρουςιϊζουν
χϊςματα. Και εύναι εκεύνα που παρουςιϊζουν ακριβώσ το ΢ϋλασ ωσ
κυματιζόμενεσ "ουρϊνιεσ κουρτύνεσ" ό "ουρϊνιεσ μπαλαρύνεσ" όπωσ
χαρακτηρύζεται το φαινόμενο από τουσ ςύγχρονουσ παρατηρητϋσ
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
3

4. Περιοχέσ παρατήρηςησ
 Σο ΢ϋλασ τόςο το Βόρειο όςο και το Νότιο παρατηρεύται
ςυχνότερα κατϊ μόκοσ ζώνησ τησ οπούασ το κϋντρο απϋχει
από τουσ πόλουσ περύπου 10 μούρεσ. Ενώ ακριβώσ πϊνω από
τουσ Πόλουσ εμφανύζονται πολύ αραιότερα.
 Σο κϋντρο π.χ. τησ ζώνησ εμφϊνιςησ του Βόρειου ΢ϋλαοσ
βρύςκεται κοντϊ ςτη βορειοδυτικό ακτό τησ Γροιλανδύασ και
ϊρα πιο κοντϊ ςτην Αμερικανικό όπειρο παρϊ ςτην Ευρώπη
γι αυτό και η ζώνη αυτό εκτεύνεται μϋχρι γεωγραφικό
πλϊτοσ 57 περύπου μούρεσ προσ τον Καναδϊ, ενώ ςτην
Ευρώπη μϋχρι τισ 77 μούρεσ.
 Έτςι όςο νοτιότερα κινούμεθα από αυτό τη ζώνη τόςο και
ςπανιότερη γύνεται η εμφϊνιςη.
 (Τπενθυμύζεται ότι το γεωγρ. πλϊτοσ μετριϋται από τον
Ιςημερινό = 0°).
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
4

5. Επικρατϋςτερο χρώμα του ΢ϋλαοσ εύναι γενικϊ το
λευκό.
Όταν όμωσ παρατηρεύται χρωματιςμϋνο τότε το
κόκκινο επικρατεύ ςτο χαμηλότερο ϊκρο των
ακτύνων που πϋφτουν κϊθετα, το πρϊςινο (με μόκοσ
κύματοσ 5677Α), ςτο ανώτερο και μεταξύ αυτών το
κύτρινο που γρόγορα εξαφανύζεται.
Επικρατέςτερ
η θεωρία
Από τη φαςματοςκοπικό ανϊλυςη του φωτόσ των
΢ελϊων παρατηρόθηκαν εντόσ του φϊςματοσ αυτών
150 γραμμϋσ από τισ οπούεσ η φωτεινότερη και
ςταθερότερη ανόκει ςτο ςτοιχεύο κρυπτόν ωσ και
ςτο Οξυγόνο και ςτο Άζωτο.
Μϋχρι την 10ετύα του "50 υπόρχαν μόνο θεωρύεσ περύ
τησ αιτύασ τησ δημιουργύασ του όχι όμωσ και μακρυϊ
από την πραγματικότητα.
Επικρατϋςτερη θεωρύα όταν εκεύνη
του Αρϋνιουσ όπου το ΢ϋλασ προϋρχεται από
ακτινοβολούμενο από τον Ήλιο κονιορτό από
ςώματα αρνητικϊ ηλεκτριςμϋνα τα οπούα κατϊ την
εύςοδό τουσ ςτα ανώτερα ςτρώματα τησ
ατμόςφαιρασ προκαλούν φωτεινϊ φαινόμενα
ανϊλογα με εκεύνα που παρατηρούνται ςτουσ
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
ςωλόνεσ "Kρούκσ".
5

6. ΢ύγχρονη θεωρία
 Με την εξϋλιξη όμωσ των επιςτημών και των μϋςων ϋρευνασ η δεςπόζουςα θεωρύα
που αποδεύχθηκε και πειραματικϊ εύναι ότι γενεςιουργόσ αιτύα καθύςταται ο
βομβαρδιςμόσ των υψηλών ατμοςφαιρικών ςτρωμϊτων από ηλεκτρόνια που
προϋρχονται από ρεύματα φορτιςμϋνων ςωματύων από τον Ήλιο (παλαιότερα
ηλιακόσ κονιορτόσ).
 Αυτϊ τα ρεύματα που καλούνται ςόμερα ηλιακόσ ϊνεμοσ ό μαγνητικό καταιγύδα εύναι
ανϊλογα ιςχυρϊ με τη δραςτηριότητα του Ήλιου.
 Σα δε φορτιςμϋνα αυτϊ ςωμϊτια (που αποτελούνται κυρύωσ από πυρόνεσ Τδρογόνου
και ηλεκτρόνια) εκτρϋπονται από το μαγνητικό πεδύο τησ Γησ ϋτςι ώςτε τα μεν
ηλεκτρόνια να εγκλωβύζονται γύρω από τουσ μαγνητικούσ πόλουσ, οι δε πυρόνεσ του
Τδρογόνου να διειςδύουν μϋςα ςτην ατμόςφαιρα, κοντϊ ςτουσ μαγνητικούσ πόλουσ,
φθϊνοντασ ακόμη και μϋχρι το ϋδαφοσ αν και εφόςον ϋχουν αρκετό ενϋργεια από τον
Ήλιο.
 Σαυτόχρονα όμωσ τα ηλεκτρόνια που διειςδύουν ςτα υψηλϊ ςτρώματα διεγεύρουν τα
ϊτομα του Οξυγόνου και του Αζώτου που υπϊρχουν ς΄ εκεύνα τα ύψη.
 Η διϋγερςη αυτό γύνεται με την μετατόπιςη των ηλεκτρονύων αυτών των ατόμων που
όμωσ όταν επανϋλθουν ςτην αρχικό τουσ κατϊςταςη εκπϋμπουν πλϋον φωσ που εύναι
χαρακτηριςτικό ςε κϊθε αϋριο και που βρϋθηκε ϋτςι ότι το φαινόμενο αυτό
εμφανύζεται κυρύωσ ςε ύψοσ από 100 χλμ. από το ϋδαφοσ μϋχρι μερικϋσ εκατοντϊδεσ
χιλιομϋτρων υπερϊνω αυτού με αποτϋλεςμα το θϋαμα του φαινομϋνου να γύνεται πιο
φανταςμαγορικό.
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
6

7. ΕΤΧΑΡΙ΢ΣΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΡΟ΢ΟΧΗ ΢Α΢
 ΠΗΓΕ΢: WIKIPAIDIA
16/1/2014
ΑΛΕΞΑΝΡΟ΢
7