2. • Հոսանքի ուժը կախված է
հաղորդչի, որով անցնում է
հոսանքը, ունեցած լարումից և
դիմադրությունից. I=U / R: Այդ
պատճառով կրիտիկական
նշանակության՝ I0= 0,1 Ա-ի, հոսանքի
ուժը կարող է հասնել ինչպես բարձր
լարման և մեծ դիմադրության, այնպես էլ
ցածր լարման և փոքր դիմադրության
դեպքում:
3. • Մարդու մարմինը հաղորդիչ է: Էլ.
հոսանք անցնելով մարմնի միջով կարող
է վնասել կարևոր օրգանները, իսկ
երբեմն անգամ հանգեցնել մարդու
մահվան: Մարդու մահը վրա է հասնում
մոտ 100 մԱ (0,1 Ա) հոսանքի ուժի
դեպքում:
4. • Մարդու մարմնի դիմադրությունը
հաստատուն արժեք չունի: Այն կախված է
մարդու վիճակից, նրա մաշկից, մաշկի
վրա քրտինքի առկայությունից, արյան
մեջ ալկոհոլի պարունակությունից և
այլն: Չոր, կոշտացած մաշկը բարձր
դիմադրություն ունի, իսկ բարակ, նուրբ և
խոնավ մաշկը՝ ցածր:
5. • Դիմադրությունը նվազում է նաև մաշկի
տարբեր վնասվածքների դեպքում
(կտրվածքներ, քերծվածքներ, ճանկռվածքնե
ր): Հոսանքի նկատմամբ առավել զգայուն են
մարմնի այնպիսի հատվածներ, ինչպիսիք
են դեմքի, պարանոցի և ձեռքի ափերի
հակառակ կողմի մաշկը: Սակայն մարդու
համար ամենախոցելին պարանոցի և
ականջաբլթակների վրա գտնվող, այսպես
կոչված, ակուպունկտուրային կետերն են
6. • Մարդու օրգանիզմի վրա էլեկտրական հոսանքի
ներգործությունը կարող է ոչ միայն բացասական, այլ նաև
դրական լինել: Այն օգտագործվում է բժշկության մեջ:Օրինակ՝
ռադիկուլիտի, նևրալգիայի և որոշ այլ հիվանդությունների
դեպքում հիվանդի միջով թույլ հաստատուն հոսանք են
ացկացնում: Սա ցավազրկող ազդեցություն է
ունենում, բարելավում է արյան շրջանառությունը և
այլն:Ուղեղի էլ. գրգռման միջոցով բուժում են հոգեկան որոշ
հիվանդություններ. Հիվանդի մոտ այդ ընթացքում
առաջանումէ ջղաձգման նոպա, որից հետո նա քնում է:Սրտի
միջով անցկացվող կարճատար բարձրավոլտ
էլ.պարպումները սրտի գործունեության խանգարման ծանր
դեպքերում երբեմն օգնում են կանխել հիվանդի մահը:
7. • Կանոները • Օգտվել դիէլեկտրիկ
ձեռնոցներից • Մեկուսացնող
տակդդիրներից Էլեկտրական
սարքավորումների և ցանցերի
հոսանքատար մասերը պետք է
մեկուսացված լինեն գետնից:
Ապահովիչը պետք է միշտ միացված լինի
8. Կայծակ
• Կայծակ նաեւ` շանթ, մթնոլորտում`
ամպերի կամ ամպի և երկրի միջև տեղի
ունեցող կայծային էլեկտրական
պարպում է Սովորաբար դրսևորվում է
պայծառ լույսի բռնկումով և ուղեկցվում
որոտով Պարպման ժամանակ հոսանքի
ուժը հասնում է 10-100 հազար
ամպեր, լարումը` տասնյակ
միլիոնավորներից մինչեւ միլիարդավոր
վոլտերի:
9. • Կայծակների շուրջ 70%-ը տեղի են ունենում
արեւադարձներում, որտեղ մթնոլորտային
շրջանառությունն ամենամեծն է: Երկրագնդի վրա
ամենահաճախը կայծակները տեղի են ունենում
Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության
արեւելքի լեռներում գտնվող փոքրիկ Կիֆուկա գյուղի
մոտ: Մեկ քառակուսի կիլոմետր տարածքի վրա
տարեկան տեղի է ունենում կայծակի 158 բռնկում:
Կայծակները հաճախակի են նաեւ
Վենեսուելայում, Սինգապուրում, Բրազիլիայի
հյուսիսում եւ Կենտրոնական Ֆլորիդայում:
Կայծակի երկարությունը լինում է մի քանի հարյուր
մետրից մինչեւ մի քանի կիլոմետր: Հատկությունները
10. • Կայծակները լինում են գծային, գնդային և
օղաձև ։
Ավելի հաճախ հանդիպում է
գծային կայծակ, որի երկարությունը
հասնում է մի քանի կմ-ի, տևողությունը`
10-4 վրկ-ի, հոսանքի ուժը` 100 կԱ-ի
Գնդային կայծակի բնույթը դեռևս
բացահայտված չէ Կայծակի ավերիչ
հետևանքներից պաշտպանվելու համար
կիրառվում են շանթարգելներ
Տեսակները
11. • •Ցանկացած կայծակ,դա էլեկտրական հոսանք է,որը
կախված պայմաններից կարող է ընդունել տարբեր
ձևեր:Հատկապես զարմանալի են գնդաձև
կայծակները:Բնույթ ըգնդաձև կայծակների դեռևս
հստակ հայտնի չէ:Երբեմն նրանց հետևել են տների և
ինքնաթիռների ներսում: Ինչպես նաև դրա վարքագիծը
հայտնի չէ:Գնդաձ կայծակը կարող է լինել կրակոտ
կարմիր,նարնջագույն կամ դեղին և սավառնել երկնքում
մի քանի վարկյան մինչև որ չանհետանա:Կայծակները
միշտ ուղեկցվում են որոտով և պայծառ լույսի
բռնկումով և ամենից շատ նկատվում է անջրևի
ժամանակ: •Մեզանից ամեն ոք շատ անգամներ է տեսել
հասարակ ,այսպես ասված գծային կայծակներ:Իսկ
գնդաձև կայծակները շատ հազվագյուտ ֆենոմեն է:
Բնության մեջ մոտաորապես հազարաոր հասարակ
կայծակների մեջ հանդիպում են 2-3 գնդաձև կայծակ:
12. Որոտը
• Կայծակին ուղեկցող որոտի առաջացման
բացատրությունը հետևյալն է` էլեկտրական
հոսանքի արագ աճի պատճառով կայծակի
անցուղու ներսում օդը խիստ տաքանում է և
արագ ընդարձակվումֈ Հոսանքի
հանկարծակի ընդհատումից հետո
ջերմաստիճանը կայծակի անցուղում
ընկնում է , քանի որ ջերմությունը
հաղորդվում է մթնոլորտին. անցուղին
արագ սառչում է, օդը կտրուկ սեղմվում, որի
հետևանքով առաջանում են ձայնային
ալիքներֈ
13. Պատահարներ
• Երկրի մակերեւույթին հասած կայծակը հաճախ հրդեհների
և մարդկային զոհերի պատճառ է դառնում 1789թ. Իտալիայի
Բրեշա քաղաքում կայծակը հարվածելով Սբ. Նազար
եկեղեցուն, պայթեցրեց այնտեղի զինանոցում գտնվող
իննսուն տոննա վառոդը: Զոհվեց երեք հազար
մարդ, ավերվեց քաղաքի մեկ վեցերորդը: 1994թ. նոյեմբերի 2-
ին Եգիպտոսի Դրոնկա նավահանգստում կայծակը խփելով
պայթեցրեց նավթատար նավերը, զոհվեց 469 մարդ: 2005թ.
հոկտեմբերի 31-ին կայծակի հարվածից Նոր Հարավային
Ուելսում սատկեց վաթսունութ կով: Պակիստանի
հյուսիսարեւմտյան Ուշարի Դարա գյուղում կայծակից
սպանվեց 30 մարդ: Ամերիկացի անտառապահ Րոյ
Սալիվանը գրանցվել է Գինեսի գրքում այն բանից հետո, երբ
ողջ է մնացել 35 տարվա ընթացքում ստացած կայծակի յոթ
տարբեր հարվածներից հետո: Կայծակի հետ կապված
պատահարներ
