1. Ծառ

2. • Ծառ երկարակյաց բույս (սովորաբար 2
մ-ից ոչ ցածր)՝ բազմամյա
փայտացող ցողուններով և արմատներովֈ
• Տնկարկների ծառերի բունը բարձր է,
գրեթե գլանաձև, իսկ սաղարթը՝ փոքր,
բարձր դիրքովֈ Բաց
տարածություններում աճող ծառերի
բունը կարճ է, հաստ, հիմքում լայնացած,
սաղարթն սկսվում է ցածրիցֈ

3. • Միաշաքիլ ծառերն ունենում են բարակ,
սնամեջ (բամբուկներ), թույլ ճյուղավորված
(վիշապածառ) կամ չճյուղավորված, բայց
խոշոր տերևներով (արմավենի) բներֈ
Առավել բարձրաբուն ծառերից
են սեքվոյաները, դուգլասյան
սոճին (եղևնին) և էվկալիպտները (100-110
մ), առավել հաստաբուն
ենբաոբաբները (տրամագիծը՝ մինչև 9 մ),
ամենաերկարակյացները՝ սեկվոյան,
բաոբաբը՝ 3000-5000 տարիֈ

4. Սեքվոյա
• Սեքվոյա, Մամոնտածառ,
ճահճանոճազգիների ընտանիքի
մշտադալար ասեղնատերև ծառ էֈ Հայտնի է
1 տեսակ՝ մշտադալար սեքվոյանֈ
• Աճում է Կալիֆորնիայի և Հարավային
Օրեգոնի լեռներումֈ Առաջացնում է
հսկայական
անտառներֈ Եվրասիայում հայտնաբերված
է բրածո վիճակումֈ Հազվադեպ մշակվում
է Սև ծովի մերձարևադարձային
ափերին, ՀՀ-ում՝ Իջևանի դենդրարիումումֈ

5. • Միատուն, հսկա ծառ է, բարձրությունը՝ մինչև
110 մ, բնի տրամագիծը՝ 8–10 մֈ Բունն ուղիղ է՝
ծածկված մինչև 70 սմ հաստության կեղևի
շերտով, սաղարթը նեղ կոնաձև էֈ
Ասեղնատերևները գծանշտարաձև են՝
երկկողմանի սանրաձև դասավորվածֈ
Բազմանում է սերմերով և կտրոններովֈ
Բնափայտն արժեքավոր է, օգտագործվում է
նավաշինության, կամուրջների և ստորջրյա
շինարարության մեջֈ Ինտենսիվ
ծառահատումները սեքվոյայի անհետացման
վտանգ են առաջացրել, և այն պաշտպանության
տակ է վերցվածֈ

6. • Ապրում է մինչև 2 հզ. տարիֈ Հյուսիսային
Ամերիկայի «Սեքվոյա» ազգային
պարկում ծառերը 2500–3000 տարեկան
ենֈ Նրանք կարող էին ավելի երկար
ապրել, եթե արմատները դիմանային
ծառի բնի ծանրությանը (քաշը հասնում է
մինչև 1000տ և ավելի), կամ չլինեին
անտառային հրդեհներ ու սողանքներֈ

8. Ուռենի
• Ուռենի ուռազգիների ընտանիքի
տերևաթափ ծառ կամ թուփֈ Հայտնի է 300
տեսակ, որոնք տարածված են
Եվրասիայի և Հյուսիսային
Ամերիկայի բարեխառն
գոտիներումֈ Հայաստանում հայտնի է 10
տեսակ՝ այծուռենի, եռառէջ, դեղնաճյուղ,
կողովի, սպիտակ և այլնֈ Տարածված է
գրեթե բոլոր մարզերումֈ Աճում է գետերի և
առուների ափերին, ջրավազանների
շրջակայքում, խոնավ վայրերումֈ

9. Բուսաբանական
նկարագրությունը
• Բարձրությունը 10–15 մ
էֈ Տերևներն էլիպսաձև են, նշտարաձև,
ամբողջական,
կարճակոթունֈ Ծաղկաբույլը կատվիկ է,
ծաղիկները՝ երկտուն, միասեռֈ Պտուղը
տուփիկ է, սերմերն ունեն սպիտակ
ծաղիկներով փուփուլներֈ Ուռենու որոշ
տեսակների կեղևը պարունակում է
գլիկոզիդներ (սալիցիլին, սալինիգրին),
աղաղանյութեր և այլնֈ Բնափայտը թեթև է,
փափուկ, շուտ փտողֈ

10. Օգտագործումը
• Մատղաշ ընձյուղներն ու տերևներն
օգտագործվում են որպես անասնակեր,
կեղևը՝ կաշի դաբաղելիսֈ Բազմաթիվ
տեսակներ դեկորատիվ են
(հատկապես՝ սպիտակ ուռենու լացող
տարատեսակը, որի բարձրությունը
մինչև 18 մ է)։Ընձյուղները ոսկեդեղին են,
աղեղնաձև՝ դեպի ցած թեքվածֈ Պիտանի
է հակաէրոզային տնկարկների համարֈ

12. Սոճի
• Սոճին (շամի) սոճազգիների ընտանիքի
մշտադալար ասեղնատերև ծառ է, հազվադեպ՝
թուփֈ
• Հայտնի է սոճու մոտ 100 տեսակ՝ տարածված
Եվրասիայի, Հյուսիսային Ամերիկայի
անտառային գոտում, հազվադեպ՝ Հյուսիսային
կիսագնդի արևադարձային գոտու լեռներումֈ ՀՀ
հյուսիսային շրջաններում (1000–1850մ
բարձրություններում) աճում է 1 վայրի տեսակ՝
Կոխի սոճինֈ Անտառամշակույթներում,
դենդրոպարկերում և բուսաբանական
այգիներում տարածված է շուրջ 13 տեսակ՝
Ղրիմի, սովորական, Բանքսի և այլնֈ

13. • Արմատային համակարգը հզոր է՝ ուղղաձիգ
խորը գնացող առանցքային արմատով և
կողմնային ճյուղավորումներովֈ
Բարձրությունը 1,5– 5 մ է, երբեմն՝ մինչև 75
մֈ Մատղաշ սոճու սաղարթը կոնաձև է,
հասունինը՝ կլորավուն կամ հովանոցաձևֈ
Կեղևը գորշ է կամ կարմրաթուխ,
անջատվում է բարակ շերտովֈ Տերևներն
ասեղնաձև են, եռանիստ կամ մի կողմից
կլորավուն, կանաչ կամ կապտագորշ, 2-, 3-,
5-ական փնջերով, պահպանվում են 2 և
ավելի տարիֈ

14. • Կոների երկարությունը 3–10 սմ է,
հյուսիսամերիկյան մի տեսակինը՝ մինչև
50 սմ, տրամագիծը՝ 2,5–8 սմֈ Ծաղկում է
մարտինֈ Սերմերն ընկուզիկաձև են,
սովորաբար՝ թևավորֈ Լուսասեր էֈ
Անտառներ և անտառակներ է
առաջացնում լավ ցամաքեցված
հողերում, զառիթափ լանջերին, բայց
կարող է աճել նաև ճահճուտներումֈ

16. Բաոբաբ
• Բաոբաբ Bombacaceaem ընտանիքի
ծառատեսակ է, որը հիմանականում
տարածված է Աֆրիկայի չոր
արևադարձային սավանաններումֈ
Adansonia անվանումը
ցեղը ֆրանսիացի բնախույզ և բուսաբան
ստացել է Միշել Ադանսոնի պատվին (1727 -
1806), «digitata» տեսակի անվանումը
պայմանավորվում է տերևների ձևով՝ դրանք
ունեն մատների ձև՝ մեկ տերևին՝ 5-7
«մատ»։

17. Արտաքին տեսքը և կառուցվածքը
• Բաոբաբն աշխարհի ամենահաստաբուն ծառերից էֈ
Հայտնի է Բաոբաբի 8 տեսակ, որոնցից 7-ն աճում
է Աֆրիկայի չոր սավանաներում, իսկ
մեկն՝ Ավստրալիայումֈ 10 մ բնի շրջանագիծ ունեցող
ծառն ունի ընդամենը 18-25 մ բարձրությունֈ Էլ ավելի
մեծ է ծառի սաղարթը. գրեթե հորիզոնական դիրքով
տարածվող հաստ ճյուղերը, որոնք սկիզբ են առնում
ծառաբնի վերին մասից, կազմում են մինչև 40 մ
տրամագծով սաղարթֈ Ձմռանը, երբ Աֆրիկայում
չորային շրջան է, ծառի տերևները թափվում են և
Բաոբաբն ընդունում է արտասովոր տեսք՝ այն
նմանվում է արմատներն ի վեր աճող ծառիֈ

18. Կիրառումը
• Մարդիկ օգտագործում են Բաոբաբի բոլոր
մասերը՝ բնափայտը, տերևը, կեղևը և
պտուղներըֈ Ծառի կեղևից պատրաստում են
կոշտ թելեր, պարաններ, ձկնորսական ցանցեր,
գործվածքներֈ Մատղաշ տերևներն օգտագործում
են սննդի մեջ՝ պատրաստում են սալաթ և ապուրֈ
Պտուղները չորացնում են, աղում և
պատրաստում են լիմոնադ հիշեցնող զովացուցիչ
ըմպելիք, որի պատճառով ծառը ստացել է իր
երրորդ անունը՝ «լիմոնադի ծառ»։Բաոբաբի
պտուղներից, տերևներից և արմատներից
պատրաստում են դեղամիջոցներֈ

19. Կյանքի տևողությունը
• Բաոբաբի կյանքի տևողությունը վեճերի
առարկա է, քանի որ այն չունի ծառերին
հատուկ տարեկան օղակներֈ Ըստ
ռադիոածխածնային անալիզի 4,5 մ բնի
հաստություն ունեցող ծառը ապրում է ոչ
պակաս քան 5500 տարի, թեև ըստ ավելի
զգույշ ուսումնասիրողնեի նա աճում է
«ընդամենը» 1000 տարիֈ

20. Ծառերի Օգտակարարությունը
• 1. Ծառերը և ընդանհրապես ամբողջ բուսական աշխարհը մեզ
շատ է օգնում թթվածնի հարցում:
• 2.Շատ ծառեր մեզ նաև օգնում են ապրելու հարցում, այսինքն եթե
մարդը գտնվում է անբնակելի կղզում և անյտեղ ոչ մի ուտելիք չկա,
այդ ժամանակ մեզ օգնում են պտղատու ծառերը:
• 3.Ծառերը նաև շատ լավ փայտանյութ է:
• 4.Ծառերը մեզ համար նույնիսկ դառնում վահան, արևից կամ
անձրևից պաշտպանվելու համար :
• 5.Ծառերի վրա կարելի նույնիսկ ապրել:
• 6.Ծառերը մեր բնությունը ավելի է գունազարդում ու
գեղեցկացնում:
• 7.Ծառերի շնորհիվ պատրաստվում են բազմաթիվ տներ:
• 8.Ծառեըը բազմապիսի են և ամեն մի ծառ յուրովի, իր օգտակար
կետերը ունեն: