Լորենազգիների ընտանիքին պատկանող, մինչև 40 մ բարձրության տերևաթափ ծառ է լորենին։ Կեղևը մոխրագորշագույն է, տերևները սրտաձև հիմքով, հերթադիր, սղոցաեզր կամ ամբողջաեզր։ Ծաղիկները երկսեռ են, դեղնասպիտակավուն, հոտավետ։ Մեր հանրապետությունում տարածված են կովկասյան և սրտաձև տեսակները, որոնք ապրում են 300-400 տարի, բուժական առումով ունեն նույն նշանակությունը և տարածված են հանրապետության սաղարթավոր անտառներում՝ բոխու, կաղնու, թխկու, հաճարի և փշատաձև ծառերի հետ՝ տեղ-տեղ առաջացնելով ոչ մեծ լորուտներ։ Կազմում են հանրապետության անտառային տարածության ընդամենը 0,5%-ը։ Լորենին ստվերադիմացկուն է, կայուն քամու, ցրտի և ծխի նկատմամբ, վատ է տանում ճահճային հողը։
Բազմանում է սերմերով, շիվերով և անդալիսով։ Պտուղները հասունանում են օգոստոս- սեպտեմբերին։ Ծաղկում է 20 տարեկան հասակից և ծաղկած մնում միայն 10-15 օր։
Լորենազգիների ընտանիքին պատկանող, մինչև 40 մ բարձրության տերևաթափ ծառ է լորենին։ Կեղևը մոխրագորշագույն է, տերևները սրտաձև հիմքով, հերթադիր, սղոցաեզր կամ ամբողջաեզր։ Ծաղիկները երկսեռ են, դեղնասպիտակավուն, հոտավետ։ Մեր հանրապետությունում տարածված են կովկասյան և սրտաձև տեսակները, որոնք ապրում են 300-400 տարի, բուժական առումով ունեն նույն նշանակությունը և տարածված են հանրապետության սաղարթավոր անտառներում՝ բոխու, կաղնու, թխկու, հաճարի և փշատաձև ծառերի հետ՝ տեղ-տեղ առաջացնելով ոչ մեծ լորուտներ։ Կազմում են հանրապետության անտառային տարածության ընդամենը 0,5%-ը։ Լորենին ստվերադիմացկուն է, կայուն քամու, ցրտի և ծխի նկատմամբ, վատ է տանում ճահճային հողը։
Բազմանում է սերմերով, շիվերով և անդալիսով։ Պտուղները հասունանում են օգոստոս- սեպտեմբերին։ Ծաղկում է 20 տարեկան հասակից և ծաղկած մնում միայն 10-15 օր։
2.
Օգտագործվում է որպես թարմ կանաչի, որպես
համեմունք՝ վարունգի և այլ թթուների մեջ, իսկ ձմռան ժամանակ
կերակուրների մեջ օգտագործվում է չորացված սամիթըֈ
Սերմերն հարուստ են եթերային յուղով, որն ակտիվորեն
օգտագործվում է հրուշակեղենի, պահածոների և բուրումնավետ
օճառների արտադրության մեջֈ[1] Նույն եթերայի յուղն ավելի քիչ
չափաբաժնով առկա է նաև սամիթի տերևների և ցողունի մեջ, որով
էլ պայմանավորված է բույսի առաձնահատուկ հոտըֈ
Սամիթաջուրը բժշկության մեջ լայնորեն օգտագործվում է
երեխաների ստամոքսային ցավերը մեղմացնելու, ինչպես նաև
առաջացած գազերը հեռացնելու համարֈ Սամիթի տերևները
հարուստ են A և C վիտամիններովֈ
3.
Սամիթի թարմ, նոր չորացված տերևները լայնորեն
օգտագործվում է որպես կանաչիֈ
Սամիթը և քեմոնը աչքի են ընկնում յուրահատուկ
բուրմունքով, ուստի լայն համեմունքային օգտագործում
ունեն տարբեր ճաշատեսակների մեջ
(բորշչ, պահածոյացված սաղմոն և այլն), ինչպես նաև
մարինադ վարունգի պատրաստման մեջֈ[2]
Սամիթը առավելապես թարմ վիճակում է
օգտագործվում, քանի որ չորացման հետ զուգընթաց
արագորեն կորցնում է իր առանձնահատուկ
բույրը, որը, սակայն, կարող է պահպանվել
լիոֆիլիզացիայի (սառցաչորացում) դեպքումֈ
Ձկնամթերքները մեծամասամբ մատուցվում են սամիթի
հետ միասինֈ
4.
Այլազգի մարդկանց կարծիքը Սամիթի մասին
Հույները կարծել են, որ սամիթից ստացված
պատրաստուկները բուժում են աչքի
հիվանդությունները, նրանք օգտագործել են տերևը և
սերմերըֈԳալենը խորհուրդ է տվել օգտագործել
սամիթից ստացված պատրաստուկները դժվար
միզարձակության դեպքումֈՄիջնադարյան
Եվրոպայում հավատացել են, որ սամիթը
հանգստացնում է ստամոքսը, կանխարգելում գազերի
առաջացումը, զկրտոցը և սննդի նեխումը
աղիներումֈԱրաբ բժիշկ Շերազին գրել է, որ սամիթը
օգտակար է նաև բրոնխների
5.
Թուրմն ունի խորխաբեր հատկությունֈ Բուժիչ
հատկություններ ունեն բույսի
ցողունը, տերևները, ծաղկաբույլերը, սերմերըֈ
Մթերելուց մեկ օր առաջ առատորեն ջրեք
բույսը, հավաքեք առավոտյան` անմիջապես
ցողը չորանալուց հետոֈ Պտուղները
հասունանում են ոչ հավասարաչափֈ Ճյուղերը
կապում են փնջերով, չորացումը կատարվում է
ծածկի տակ` կախված վիճակում, 25-30 C
ջերմաստիճանի պայմաններումֈ Հումքի
պահպանման ժամկետը 2 տարի է, չոր խոտը
լավ է պահպանվում լաթե պարկիկում, իսկ
սերմը` ապակե տարայումֈ
6.
Երեխաների համար` գազերի
կուտակում, փորկապություն. Ապակե տարան լցրեք
տրորած սերմով, ավելացրեք արևածաղկի յուղ`
այնքան, որ ծածկի սերմը, 15 րոպե տաքացրեք
ջրային բաղնիքի վրա, 1 շաբաթ
թրմեք, պարբերաբար թափահարեք, քամեքֈ Հումքը
մզեք յուղամզվածքի մեջֈ Տվեք երեխային 2-ական
կաթիլ, օրը 1-2 անգամ, շաքարի կամ հացի հետֈ