2. Češka
• Posle sloma Velikomoravske kneževine, početkom
10.veka, na tlu Češke vladali su lokalni kneževi.
• Vremenom je ojačala porodica Pšemislovića, sa
posedima u okolini Praga
• Oni su morali da priznaju vlast nemačkog cara
• Krajem 12.veka Otokar I Pšemisl postao je je češki kralj.
• Sredinom 13.veka češki kralj Otokar II Pšemisl proširio je
vlast na Austriju i bio je najmoćnija ličnost Svetog
rimskog carstva. Plašeći se njegove moći, za novog
nemačkog cara su izabrali Rudolfa Habsburškog, koji je
pobedio Otokara II i oduzeo mu osvojene teritorije.
• Dinastija Pšemislovića ugasila se 1306.god. Češki
presto tada je pripao dinastiji Luksemburg. Najpoznatiji
vladar te dinastije bio je Karlo IV.
5. • Karlo IV je bio car Svetog rimskog carstva
i češki kralj.
• Posebnu pažnju je posvetio ekonomskom i
kulturnom razvoju Češke, naročito Praga
• Osnovao je nadbiskupiju u Pragu i prvi
univerzitet u slovenskim zemljama (Karlov
univerzitet)
7. • Karlo IV (1316-1378)
• Češki kralj (1346-1378)
• Dopisivao se sa
Petrarkom
• Sagradio je:
• Hradčane (Praški zamak)
• Karlov most
• Katedralu Sv.Vita
• Zamak Karlštajn
9. • Karla IV nasledio je Žigmund Luksemburški, koji je bio i
madjarski kralj i nemački car. U to vreme Češku
potresaju unutrašnji sukobi
• Pored sporova vladara i plemstva, Čeha i Nemaca,
započinje i veliki verski pokret Jana Husa
• Jan Hus je bio propovednik, filozof, rektor Praškog
univerziteta
• Zalagao se za reformu crkve, on se smatra pretečom
reformacije.
• Jan Hus je nacionalni heroj Češke, njegovi sledbenici
nazivaju se husiti
11. • Njegovo učenje je osudjeno na crkvenom
saboru u Konstanci 1415.god., on je
osudjen i spaljen na lomači.
• Njegovo pogubljenje izazvalo je
ogorčenost u Češkoj i dovelo je do
verskog rata: tzv husitskih ratova (1419-
1434)
• Husitski ratovi su prvi sukob u kojem je
vatreno oružje imalo odlučujuću ulogu
12. • Kada je 1526.god. za kralja Češke izabran
Ferdinand Habsburški, Češka je dospela
pod vlast Habsburga, pod kojom će biti
sve do 1918.god.
13. Poljska
• Poljska plemena su u ranom srednjem veku
živela izmedju Visle i Odre
• Ta plemena je ujedinio knez Mješko I u drugoj
polovini 10.veka, sa prestonicom u Poznanju,
gde je osnovao biskupiju.
• On je prvi poznati vladar iz dinastije Pjastovića
• Za vreme njegove vladavine Poljaci su primili
hrišćanstvo, ali i priznali vrhovnu vlast Svetog
rimskog carstva
15. • Boleslav I Hrabri je proširio vlast Poljske na
Šleziju, Pomeraniju, sa Gdanjskom i
Malopoljsku, sa Krakovom, koji je postao nova
prestonica
• On je prvi vladar koji je tako ujedinio sve
tradicionalne poljske zemlje, a osvojio je i
Moravsku i Slovačku.
• Vodio je borbe sa nemačkim carom Henrihom II,
nakon njegove smrti 1025.god. postao je prvi
poljski kralj.
17. • Boleslav Hrabri (966-
1025)
• Vojvoda Poljske (992-
1025)
• Postao je prvi poljski
kralj 1025.god.
18. • Sistem vladavine, u kojem je kralj upravljao
prestonicom u Krakovu, a njegova braća i
srodnici vladali kao vojvode pojedinim delovima
doveo je do unutrašnje nestabilnosti i
rasparčavanja Poljske, što je otvorilo put jačanju
uticaja Nemačke
• Od 12.veka Poljaci su vodili dugotrajne ratove sa
Tevtoncima, koji osvajaju Pomeraniju,
Velikopoljsku i sprečavaju Poljskoj izlaz na Baltik
• Dolazak Nemaca podstakao je privredni razvoj
Poljske, sve više se širi nemački jezik i običaji
19. • Ponovno ujedinjavanje poljskih zemalja započeo
je kralj Vladislav I, početkom 14.veka, a jačanje
Poljske nastavio je sredinom 14.veka Kazimir III,
koji je doneo jedinstveni zakonik za teritoriju
Poljske (Statuti Kazimira Velikog), a u Krakovu je
1364.god. osnovao univerzitet.
• Dao je brojne ustupke poljskom plemstvu
(šljahta), da bi dobio njihovu podršku
• Bio je poslednji vladar iz dinastije Pjastović, koja
izumire 1370.god.
21. • Kazimira III nasledio je Ludovik Anžujski, koji je bio i
madjarski i poljski kralj, što je izazvalo nezadovoljstvo
poljskog plemstva
• Njega je na vlasti nasledila kćerka Jadviga, koja se udala
1386.god. udala za litvanskog kneza Vladislava II
Jagelonac, koji je tada primio hrišćanstvo i tako je
nastala Poljsko-litvanska unija, koja se prostirala od
Baltika do Crnog mora
• U bici kod Grunvalda (poznata i kao Bitka kod
Tanenberga)1410.god. naneli su težak poraz tevtonskim
vitezovima.
• Jagelonci su vladali do 1572.god.
22. Bitka kod Grunvalda (Tanenberga) ostala je
usadjena kao epski dogadjaj u naciolanoj istoriji
Poljaka, Litvanaca i Rusa, smatra se jednom od
najvećih srednjevekovnih borbi
24. Ugarska
• Madjari su nomadko pleme, ugrofinskog porekla,
koji su na prostor Panonske nizije stigli 896.god.
predvodjeni Arpadom iz istočne Evrope.
• Krajem 10.veka Madjari stvaraju državu i
primaju hrišćanstvo.
• Tačno 1000.god. prvi madjarski kralj postaje
Stefan I, koji je krunu dobio od rimskog pape
• On je stvorio feudalnu državu, zapadnog tipa.
25. • Stefan I
• Kralj (1000-1038)
• Pravo ime mu je bilo Vajk
(junak), kada je primio
hrišćanstvo dobio je ime
Stefan (Ištvan)
• Kruna Sv.Stefana ima
mitski značaj, od tada se
ugarske zemlje zovu
“zemlje krune Sv.Stefana
• U katoličkoj crkvi je
svetac od 1083.god. a u
pravoslavnoj od
2000.god.
27. • Krajem 11.veka Ugarska počinje da vodi
osvajačku politiku, 1102.god. madjarski kraljevi
postaju kraljevi Hrvatske i Dalmacije
• U većem delu 12.veku bore se sa Vizantijom za
prevlast u Podunavlju.
• Slabljenje Vizantije, nakon smrti Manojla I
Komnina 1180.god., omogućilo je Madjarima
osvajanje Srema, Beograda i Braničeva
29. • Vremenom je došlo do slabljenja centralne
vlasti i jačanja moći plemstva
• Plemstvo je 1222.god. primoralo kralja
Andriju (Andraš) II, da izda Zlatnu bulu,
kojom su garantovana prava i privilegije
plemstva, vlasteli je takodje priznato pravo
i na otpor kralju u slučaju nepoštovanja
povelje
30. • Težak udarac Ugarskoj bila je invazija Mongola, 1241-
1242.god.
• Mongoli su za sobom ostavili pustoš
• Obnavljajući zemlju, kralj Bela IV je gradio kamene
tvrdjave i zamkove, medju kojima i srednjevekovnu
tvrdjavu u Budimu.
• Nakon izumiranja dinastije Arpadovaca 1301.god., na
vlast u Ugarskoj dolazi Karlo (Karolj) I Robert iz dinastije
Anžujaca
• Njegov sin Ludovik (Lajoš) I je, sredinom 14.veka
istisnuo Veneciju iz Dalmacije, a 1370.god. izabran je i
za kralja Poljske
• Prestonica Anžujaca bila je u gradu Višegradu, kod
Budimpešte
32. • Nakon smrti Ludovika, izumire dinastija
Anžujaca, dolazi do unutrašnjih borbi, a
1387.god. madjarski kralj postaje Žigmund
Luksemburški, koji je bio i vladar Svetog rimskog
carstva
• Posle Kosovske bitke 1389.god. Ugarskoj preti
opasnost od Osmanlija, Žigmund je vodio
antitursku politiku, ali je doživeo poraz u bici kod
Nikopolja 1396.god.
• U borbi protiv Turaka tražio je saveznike medju
susedima, pa je u dobrim odnosima sa Srbijom
(despot Stefan Lazarević)
33. • Posle Žigmundove smrti 1437.god.
usledilo je slabljenje kraljevske vlasti.
• Sredinom 15.veka najistaknutiju ulogu u
Ugarskoj imao je Janoš Hunjadi, koji je bio
i namesnik kraljevske vlasti. On se istakao
u borbama sa Turcima (turska opsada
Beograda 1456.god.)
• U srpskoj narodnoj poeziji je poznat kao
Sibinjanin Janko
34. • Njegov sin Matija Korvin postao je
madjarski kralj (1458-1490)
• Njegova vladavina je poslednji period
uspona madjarske države
• Nakon njegove smrti dolazi do slabljenja
madjarske države i konačnog njenog
poraza protiv Osmanlija u bici na Mohaču
1526.god.
35. Kijevska Rusija
• Kijevska Rusija je prva istočnoslovenska država
• Istočni Sloveni su naseljavali prostor izmedju Karpata,
Baltičkog mora i reka Volge, Dona, Dnjepra i Dnjestra
• Normansko pleme Varjazi trgovali su sa Vizantijom i
osnivali su svoja naselja
• Varjaški knez Rjurik pokorio je slovenska plemena
polovinom 9.veka i osnovao grad Novgorod, da bi zatim
krenuo južnije i proširio vlast do Kijeva
• Rjurikov naslednik Oleg je za svoju prestonicu odredio
Kijev i tako je nastala Kijevska Rusija, početkom 10.veka
37. • Tokom 10.veka kijevski vladari su prihvatili
većinu slovenskih običaja
• U tom periodu kijevski kneževi su porazili
Hazare (turska nomadska plemena, koja
su živela oko reke Volge) i I bugarsko
carstvo
39. • Zlatno doba Kijevske Rusije je period kraja
10. i prve polovine 11.veka u vreme
vladavine kneza Vladimira i Jaroslava
Mudrog
• Za vreme kneza Vladimira I 988.god. Rusi
su primili hrišćanstvo iz Carigrada
• Jaroslav Mudri, naslednik kneza Vladimira,
doneo je prve zakone u Rusiji
41. • Sredinom 11.veka dolazi do slabljenja centralne vlasti
• Ovako razjedinjena zemlja postala je lak plen Mongola
• Mongolsko carstvo stvorio je početkom 13.veka Džingis
Kan i prostiralo se od istočne Azije do Kaspijskog jezera
(drugo najveće carstvo na svetu posle Britanske
imperije)
• Mongoli su osvojili Kijev 1240.god. i stvorili su državu
koja se zvala Zlatna Horda, čiji je centar bio na reci Volgi
• Stanovništvo Rusije plaćalo je porez Mongolima, a porez
su sakupljali domaći kneževi, zavisni od mongolskog
vladara
• Ovaj period ruske istorije naziva se “tatarski jaram”
42. • Džingis Kan (1162-
1227)
• Pravo ime mu je
Temudžin
43. • Pustošenjima Mongola bili su izloženi pre svega
južni delovi Rusije, dok su severni delovi ostali
poštedjeni.
• Novgorod je uspeo da odoli napadima Mongola.
• U vreme mongolske vlasti počinje uspon
Moskve, koja se prvi put spominje 1147.god.
• Moskovski kneževi bili su potomci Aleksandra
Nevskog, novgorodskog i kijevskog kneza, koji
je porazio Švedjane 1240.god. u bici na reci
Nevi, dve godine kasnije 1242.god. porazio je
Tevtonce u bici na Čudskom jezeru, ali je plaćao
danak Mongolima.
45. • Velika Moskovska kneževina uzdigla se u drugoj
polovini 13. i početkom 14.veka
• U 14.veku Moskva je postala sedište mitropolita,
čije je sedište ranije bilo u Kijevu
• Knez Dimitrije Donski porazio je Mongole
1380.god. u bici na Kulikovim poljima, ali su se
Mongoli oporavili od ovog poraza i još jedan vek
vladali Rusijom
• Tokom 15.veka moskovski kneževi su nastavili
da šire svoj uticaj, tako da je i Novgorod priznao
njihovu vlast.
46. • Knez Ivan III Vasiljevič je obustavio plaćanje
danka Mongolima i 1480.god. oslobodio Rusiju
“tatarskog jarma”.
• Nakon pada Carigrada, on je sebe video kao
naslednika Vizantije, Moskovsku kneževinu kao
zaštitnika pravoslavlja a Moskvu kao “Treći
Rim”.
• Kao svoj simbol preuzeo je vizantijskog
dvoglavog orla. Rekonstruisao je moskovski
Kremlj (istorijski kompleks u centru Moskve)
48. Bugarska
• Bugari su narod turskog porekla, 681.god.
oni su se doselili na Balkan, na prostor
izmedju Dunava i planine Balkan
• Ovu teritoriju su već naseljavala slovenska
plemena, koja su Bugari pokorili
• 864.god. bugarski knez Boris je primio
hrišćanstvo, što je ubrzalo stapanje
Bugara i Slovena i radjanje kulture na
staroslovenskom jeziku
50. • Njegov sin Simeon stvorio je I bugarsko
carstvo (893-927), ali se carstvo posle
njegove smrti raspada
• Tradicije I bugarskog carstva obnovio je
Samuilo, krajem 10.veka, ali je 1018.god.
pokoravanjem ovog carstva završena prva
faza bugarske državnosti
• Vizantijska vlast nad Bugarskom potrajala
je sve do kraja 12.veka
52. • Braća Petar i Asen su 1185.god podigli ustanak
protiv Vizantije i stvorili II bugarsko carstvo, sa
prestonicom u Trnovu
• U vreme vladavine njihovog naslednika Kalojana
Bugarska osvaja deo Makedonije, i u Trnovu je
obnovljena patrijaršija.
• Glavni protivnici Bugarske u ovo vreme su
Epirska despotovina i Latinsko carstvo, kao i
Ugarska, koja je takodje pretendovala na
vizantijske teritorije u Podunavlju
53. • Carstvo je dostiglo svoj teritorijalni vrhunac u vreme
Jovana Asena II, koji je 1230.god. u bici na Klokotnici
porazio epirsku vojsku, osvojio Trakiju, Makedoniju,
Albaniju i Tesaliju i postao najmoćniji vladar na Balkanu
• On je uspeo da izdejstvuje priznanje za trnovskog
patrijarha.
• Mongolska najezda 1241.god. dovela je do slabljenja
Bugarske, naslednici Jovana Asena II našli su se u
vazalnom položaju prema Zlatnoj hordi.
• Ovo je i vreme uspona srpske srednjevekovne države,
što razvija srpsko-bugarsko suparništvo
54. • Posle pogibije cara Mihajla Šišmana u bici
kod Velbužda 1330.god. i poraza bugarske
vojske od srpske, Bugarska postaje
drugorazredna država na Balkanu
• U drugoj polovini 14.veka Bugarska se deli
na Vidinsku i Trnovsku Bugarsku.
• Podeljena i oslabljena Bugarska postala je
lak plen Turaka Osmanlija, koji su zauzeli
Trnovo 1393.god. a Vidin 1396.god.
