Somali Islam duruusta ..

waxaaqoray
Samaaxatusheekh
Cabdulcaziizbin cabdullahibin baaz
Waxaaaf-soomaaliku turjuma1
Sheekhcabdiraxmaanmaxamedqeyliye
Waxaadib u'eega1
Sheekhcabdulaahicumarnuur oo kamid
ah culimadasoomaaliYeed

DUnUU$IIilUHlliflnu[H
urffitDno0Blflil
waxaa qoray
Samaaxatusheekh
Cabdulcaziiz bin cabdultahi bin baaz
'waxaa
aF*oornaari ku turjumay
sheekh cabdi raxrnaan rnaxamedqeyliye
Waxaa dib u'eegay
Sheekhcabdulaahi cumar nuur oo kamid
ah culimada soomaaliyeed

Lll LhJ 1 dt urlr,rJr
DunrustaMuhiimka u
t
./t OrJr lrr
AnsaxincadeyneysaeorarkaKutubkanRunKa
sheegaKutubkiisheekhcabdulcasiisBinuBaaz
(ir!t irtrJi.{lt ,r3.1-rJr):
Ilaah baamahadletuItaahii inawaafajiyey
towxiidka inanahanuuniyeyoo ina garadiiiyry
taladacibaadadiisa.
waxaan akhriyayKitaabkan yareeuu turjumay
"sheekhcabdiraxmanMaxamedeayliye Al
Soomaali"kaasoo ka mid atrKutubtamuhiimkaah
oo uu qoraysheekhcaMulcasiis Binu cabdullahi
Binu Baasoo magaciisuyalny "Duruusta
Muhiimka u ah UrnaddaooDhan". Kitaabkflasoo
yar macnoweyna>rambaarsanwaxaalagaheli karaa
wrx badanoo loogabaatranyalny xagg;diinta,
kuwansoo aykamid yihiin arimahan:
l) TiirarkaIslaamka(Arkaan),
2) Tiirarka limaanka"
3) Towxiidka QaybahiisaSadexdaahoo si aadah*
faahfaahsan,
4) p t*rlaaqdaislaamkaiyo usluubtawanaagsan

2
irll irhl i.6!t g:s.rJr
DuruustaMuhiimka u ah Umaddaoodhan
5) Ka fogaanshowaxyaalaha uu islaamku reebay
6) Diyaarinta umuuraha maydka oo loo sheegaysi
faatrfaahsan
7) Salaaddaiyo axkaamteeda oo balaaran
8) Jidka toosan ee loo siyaarto qubuuratl.
Dadaal badanayuu ku bixiyay sheekhusiduu ugu
cadeyn lahaa dadweynaha Soomaaliyeed umuuraha
kor ku xusan,Ilaahna wuu waafajiyey. Waxaan
Jeclahay inaan ku baraartrjiyo culimada qoratraya
Kutubta Af Soomaaliga inay sideedau qoraan
erayada catabiga ah oo soomaaliyowday si gaar
ahaaneederayada ku saabsanxaga Diinta" tusaale
ahaan sida TOWXIID, SHIRKIGA, ILAAF{ iyo
wixii la mid ah.
Waxaa cadeyntanku saabsankutubkan
o'Duruusta
Muhiirnka u ah Umadda oo Dhan" qoray Sheekh
Cabdulaahii Cumar Nuur oo ka mid ahaa
Culumadii ka qalinjabisay JaamacadaMediinah.
Waxaan ku soo xireynaa cadeyntan "Al Xamdu
Lillaahi Rabil Caalamiin, Wasalaatu Wasalaamu
Calaa Rasuutitlaahi Nabiyinaa Muxamed
(J-l ql, rr ule).

irll irl'rJi"rXlrCl.lrll
DuruustaMuhiimka u ah
ORDTIAC:
5 o.ts .,ll Ft l.nr *
.4rei qU-ai f *JT,* I ,J,-t t1 n)y;
ilaahbaamahadlehAlfaahAduunkaoodhan,cidhibta
wanaagsanawaxayusugantahaydadkaAflekacabsiga
badan.aflaah(ar)haunaxariisto,nabadgelyanakorkifia
hakayeeloadoonkiisiiooahaakuusoodirsadayoonoo
waramahayeyNABIGEENfftbfunlfAD,Allah (jr,)
haunaxariistoqarabadiisaudhowiyoasxaabtiisa
dhamaantood.
Intaa kadib:
Taniwaahadalloamaerayolasoo gaabiyeyoo ku
saabsanumuurogarashadoodaarnacadeyntoodaay
kuwaajibtaydadkadhamaantoodinayoiroonaadan
siayu adkaatogarashadadiintoodaISLAAIV{I(A
ah.waxaanku magacaabayqoralkan..Duruusta
Muhiimkau atrUmadaooDhanHaleelkaDariiqa
Toosan".waxaanAilaahaweyneeayu sugnaatay
Raxmada guud iyo tan Gaarka ahba aan

4
Lll L[rJ ta$t .rl.l.tJt
DuFuita Muhiimka u ah Umsddaoodhan
Muslimiinta ah oo uu igaaqbaloatigutta ALLAH
(i,') waadeeqbadanyatraywaanawanaagsanyahay.
DersieaKoo!ruUl
SuuraddaFaatiradaiyo suuradahagssgaaban:
Suurada faatixadaiyo suuadaha g4agaabanlaga
bilaabosuuradaloo yaqaanTJLZILAT
(GARGARIIR) rlaalagagiuro suuraddaloo
yaqaanoAL-NAAS (Dadka)w€xaaloo baalun
yahaysixiddaakhrintoodaiyo korlcaqabashadooda
Wanaakaleoo lagama@ah in macnaha
iyo waajibaadkaay noo soogudbinahayium
suuradahaaanuhorayu tilm&unnay in ay u cadahay
qof walba.
DersieaLabaad
Tiirarka fsiasmka:
Tiirarka Islaamkaoo shan(5) ahcadeyntooda
ga;ashadoodaiyo ogaarrtawa)€ayku saleysan
iniin waain uu qof walbaay u sugantahaysi uu

irlt rrhJ i, Cl,'rl;.,Jt
DuruustaIvluhiimkau ah Umadda(x)dhan
utoosiyoAlle la xariirkiisa,Walaalu yeelofiiro
gaarahqodobadansoosocota:
1) Qiritaankaugu horeyaugunaweynwaa
(.1' J-, r.r-; of, ,.irryl dt ) ar;rte-) in la qirO in uusan
jirin Ilaah xaq lagu caabudo oo uumahayn
ALLAI{ (.1'), lana qiro Nabi Muxamad (r qb nr ,rL-
,,1") in uu yatray kuu ALLAH (ar)soo
dirsaday.Cadeynta macnaha shahaadadalabadaah
oo aan nurna kala hadhikarin" isla markaana dadka
loo sheegahayosi cad inuusanjirin Ilaah xaq lagu
caabudo ALLAH (n' ) moyee. ujeedadu wilray
tahay arinta aanu hoos ku soo cadeyn doono oo
sidanah:
A) Kalimada (.ltv) LA{ ILA{I{A wa><ay
macnaheedu tahay in aad diideyso dhamrna,anwaxii
zumahayn cibaadada Allah (.n')ee xaqa ah.
B) Kalimada (i,,r)t ) ILLA LLAAI{U waxay
macnaheedutahay in aad sugeysocibaadada
ALLAAI{ ( n' ) oo aad u sugeysokaligiis oo aadan
la wadaajineyn cibaadadiisacid arnashay
kale.Labadiixubnood ee zumuka soo hadalayee

6
irll irtrJ i*6lt .r"l.lrlt
DuruustaMuhiimka u ahUmaddaoodhan
ataaLAA ILAAI{A iyo ILLALLAAHU
shuruudahooduwa:<ayyihiin Kuwan Imaandoona
ee siddeedaxubnood (8) atr:
l) Ogaanshodiidahaya aqoon la'aan: Waxaa
nrux walba laga rabaa in uu garanhayo micnaha
labadii kalimo ee aanu soo sheegnay.
2) Aarninitaan Diidehava Sheki: Wanaalooga
jeedaa in uu ruuxu qalbigiisa ka qiro labada
shahaado.
3) Ikhlaas diidahava wadaaiin: Macnahaujeedada
waxay tahay in aad ALLAFI(a') danii aad u
cuskaneyso labada shahaadooo aadancid kale
ALLAT{(a') cibadadiisa la wadaajin.
4) Run Diidahava Been: Ujeedadaqodobkan
waxay tahay in uu qofka rurneysan yatay labada
shahaadooo aynajeesjees ka ahayn.
5) Jacavl diidahava nacevb: Waxa looga
danleeyahayin uu qofl<ujecelyahay DIINTA
f SLArailWIC{oo uusanjirin wax rncayb ama cadho
ah oo uu DIINTA u qab.
6) Elopaanssndiidah?va tasitaan: Waa in uu
ruuxu u hog€uursanyahay shareecadaiyo
qawiulniinta diinta Islamka oo uu ka dheeraado

irlt irhl i"L+ll.,r:.l.rJl
Dumusta Muhiimk"-u
waxii lagareebay,waxii la faraynauu qaatooo uu
ku dhaqaaqofulintooda.
ll waxaa
lagadoonalrayaaruuxainuuqaatooo uuogolaado
asagaoo aqbalahayaDIINTA ISLa{4KA oo
uusanla imaanwax ka horimaanahaya.
8)
ALL{AH (g}:_Ujeedadaqodobkanwaxuyku
saleysantatrayin uu ruuxu ku kufriyo dha'maan
waxa la caabudahayooo uumahaynALLA'{IT (a,).
-laxaa lagukulmiyey shuruudihii€urnsoosheegn^y
labadabeeydeesoosocata
g etiJr S,,f >t-!f i[!. ,;b
U J1lr; rrriil; Lr
t{ (Jrr Orriflr t{,ptt&-),
Ut .ri rlrlr Cf .J)r c9jt
IntaaEuurusoosheegnaywaxaaxiga in la cadeyo
qiritaankanabiMaxamed(+ s&o,.J.-) in uu
yahaykii uu ALLA'{I{ (1,))soodirsaddy,

ir! I irrl i",6!t ,fl-r;Jl
Qiritaankanwuxuu keenahayaain loo nrmeeyo
arimahauu ka waramayoo loo hogaansamorvixii
uu iunray islamarkaanalagadheeraado
waxayaabihiiuu nagateebaY.
Waxaala'iskadoonahayaain aanlagucaabudin
ALAAI{ wuxuu ALLA{I{ (;,r))sharciyeeyey
mooy€e,ALLfu{I{ oo ahku ka adagadoomadiisa
oo weyn, amauujideeyeykuu soodirsadayoo atl
Nabi Maxamed(/- : * n' .]-).
Intaaka dib markii aanuka soohadalaylabada
shatraadoiyo sharciyadoodaloo baahanyatrayin uu
nnrx walba ogsoonyahay,wuxuu sheekhu
(;Ura ,,/ I+") yiri asagaoo u cadaynahayaardayda
TIIRARKA Islaamkaeeshantaah intii hadhayoo
ka koobanxubnahansoosocda:
2) SALAADDA (ar-alt)
3)Talcada(itr1t1
1) Bisha Ramadaanoo la soomo(.rr-ar;?t4))
5) Xajh oo la guto ninkii kari kara
Ot"- r+llgru- 'r
;I fl,}l firrc'=1€ t)

irhJ l,.4lt -r;,,.dt
DuruustaMuhiimka
Tiirarka IIIvIAANKA (orr-:roKrDwaxayka kooban
yihiin LIX (6) nrbnood:
1)In la rumeeyoALLA,AI{ ( a'-rg j.
2) In la rurneeyoMalaa'igtiisa (d,D{,r)
3) In la rumeeyoKutubadiiuu soodajiyey
(.'5-,).
4) In la rumeeyoAdoomadiiuu soodirsaday
(-t-"r:)
5) In la rumeeyoIVLAu{LINTAeIYAAIvIAI{A
( fVt f-*lr*;).
6) In la rumeeyowixii uu ALLA'{I{ kugu
XTTKMIYO( KHAK AA,IASHAR)
v
(r-s a-l--FJt*-l)

l0
irll irhJ irc.{l g:s;'Jl
DuruustalVluhiimkau ah Umaddaoo dhan
DgrsieaAfaraad
QaybahaTawxiidka iyo Shirkiga:
QaybahaTawxiidka:
I ) Towxiidtrnubuubiyah(at )t r*y).
2) TowxiidkacibaadadaALLE (*rl'*-r, ).
3) TowxiidkaMagacyadaiyo TilmaamahaALLE
(-rti.."Jt ; oWll -r,-,y).
Tauxiidurrububivah(.d.rJtr..I ):
Waain uu Qofl<unrmeeyain uu Allaah("t^.-')kii
abuurtay waxkastabakunatasarufauu yahay.V/ax
la wadaaganamajiro arinkaas.
TonxiidksCibaadadaALLE !t +t
Tawxiid Al Uluuhiyah waarurneeynAllah (;r*),
waaKii hufanaaye(..;t.-,.),in uu yahaykii xaq lagu
caabudahayeyoo aanlalawadaajincibaadadiisacid
kale.Tawxiidul Uluuhiyah macnaheeduw€ulLAA
ILA,AI{A ILLALLAAI{U(6r Y!dr) ) oo xanbaarsan

irlt irhl i.+tt ,f ::tJl
DuruustaMuhiimka u ah U
rncnaha ku xaqlagucaabudomajiro ALLAAFI (1,)
moyee.
cibaadadaoo dhanoo ay kamid yihiin SALAADA,
sooNKA iyo waxii la mid ahway,aawaajibah in
loo kaliyeeloALLA,AI{ (^4,)oo qudhah.Mabanaana
in loo iilo cibaadadacid aanALLAAI{ (a') ahayn.
waxaa weeyerumeyndhamaanASMAA wA
SIFAAD(ou.aJrI ek!r r:-i )oo lagasooxigtaykuna
yimid Q{JRAA}IKA kariimka dhexdiisaamba
Ax AADIITHTA ka sugnaataynabigeenii
(+ s* s',J-). SugitaankaALLE ta'l loo sugahayo
magacyadiisaiyo sifaadkiisakaligiijidka ugu
haboon,asagaahufanee(eu-,), oo &rnmacnaha
ASMAA wa SIF'AAD ay xanbaarsantahaymzuna
aanla gadiyeeniyadoonla isweydiineyntatiyeelka
magacyadaiyo tilrnaamahaALLE (rr,)cilmigaay
ku saleysanyihiin.
Iqulxiidka Maea o TilmaamahaALLE
(.:rti.eJr1 r!sr!r+rr):

Duruusta Muhiimka u ah Umadda oo dhan
Waxaa kale oo waajib ah in aan ALLE (;ur)loo
ekeysiinin ama lagu tilmaarnin wax kale anagooka
ambaqaadeynahadalka ALLE (;r'), €Nagaahufanee,
oo uu ku cadeeyeySuuradda
AL-IKHLAAS (ry*)r) oo sheegaysaSidan hoos ku
qoran:
pfJl JlJl rir p--r
.iro.nttat ."o i,l,tf #
.,r-.iliS
'l
t{u (: ..rJ;ll *t I
Magaca Allah yaan ku bilaabaynaaee naxariista
guud iyo mid gsarban&xariista.
l,Waxaaddhahdaa(nahiyow)Allaahwaa
2.AllaahwaaSayiddeeqtoon
3.Alldlahwax ma dhalin, asaganalama dhalin
4.Wax la mid ah ama lagu tilmaami karo Inajiro
(...^JrgJr fj "C
ds.t'd)
1. Ma jiro wax asagaoo kale nh, Allaah
waxuuna isku tilmaamaVinuu waxna maqlo
waxana arko.
Kali

ir! I irhJ i.+tl Cl.l,rJt
DuruustaMuhiimka u ah Urnadffi
waxay badhculumadaka rnidah ka dhigeen
(qaybahaTawxiidka) labaqaybod oo waxay
dhexgeliyeenTawxiidul ssmaawa sifaad (.r,.y
gui.alt1rw!t) Tawxiid Al rubuubiyah(,*rJr-,ri).
wax dhib ahoo ay keeneysoarintanarnajirto
sababtao atrulajeedaduway cadahaylabada
dhinacnawax ay isku diidahayaanmajirto.
1) Wadaajinta(Shirkiga)Weyn(,nrlrJ;Jr)
2) Wadaajinta(Shirkiga)ya(1;.r!r slJr)
3)wadaajinta (shirkiga) qansoon(,r}r rlrlr)
Wadaajinta(Shirkiga)Weyn(rrl' :r,:rr):
wuxuu baaba'inayaafalalkiiuu ruuxuu sameeyey
darALLE (l'), w.xuuna keenahay* cadaablaiu
wuuo qofl<iiku dhintaxaaladaas.Sidauu yiri
ALLAFI oo uu ku cadeeyeyQurankakariimka Bh,
"(.irrLl ryKr.g{.rI+ rf ti -l ,),,. [nnprnilr].
l.Haday wax la wadaajiyaanAllaahwaxaaburi
waxayfali jireen.

ir! | irtrJ i.6lt .f ;.1-tJt
DuruustaMuhiimka u ah Umaddaoo dhan
Waxaakaleoo ALLAH (;'') asagrurHufane
(ut^*) uu ku sheegayQurankakariirnkaah:
n6-iii T$lt g*.trLiot J?.-, l)-r*t-0i if.&lJ ,i6 b ';
( "..Udw ga lrrJlJ J gAri c-1. CII:i ;(Jq
[, u i-tJ'J
Waxaakaleoo uu keenahayudanbigaasninkii ku
dhintain uusanALLAH (irr,)u dtraafeyninoo ay
Jaruraduka tahayxaraam.WaxuunaALLA"AI{ (i'')
ku cadeeyeyQuraankaKariimka ahoo uu yiri
"( ;L! ;l cllri d;)b *- s q !*-of ;ur-1 6rroD"-
Itn :rt-:lt]
,$r orlL: i*r flt 6tr?f rii .it! Jr-{ d/ dl )
( tuo;i Cf .*IrlilJt r
lvt 6srtl
Waxaa ka mid ah arimahan soosocdaoo kala ah:
1)Yeerashadadadka dhintay

t5
irll irhl irct ,r:.l.rJt
DumustaMuhiimka u ah Umaddaoo dhan
2)YeerashadaSanarnyadaiyo cuskashadaay tahay
ujeedaduin dhib haystaqofl<alagaqaadoarnalaga
koriyo.
3) Sharadgalid iyo xoolo loo qaloiyo waxii la mid
ah.
adaajinta(Shirkiga) Yar (;-1n .:UJr)
Wunrl,ryahayshaygaQuraankaamasunnadaay ku
magacawdaywadaajinta(Shirkiga)islamarkaana
uranahaynwadaajintii weyneedwaxaanaka mid ah
IsrUsrUsKA oo ah fal acmaashaka mid atroo
loo sameeyeyhaku arkaandadku.
'waxaa
kale oo
ka mid ah dhaartaAI LE (ar)oo wruffianALLA{I{
(1,) ka ahaynlagudtraartoiyo hadalkaah"
ALLA'AI{ (iD haddiiuu doonoarnahebeluu
doono"iyowaxii la mid ah.sidauu sheegay
Nabigeenii
(+:4'ar *U):
s
,rr!r rtr*lr n(,b -tt*t t J1*iD

l6
ult irtrJ i.,€ft e:s.lJt
Waala weydiiyeywalnrunaku jawaabaynabigu
(/- s*..1' ,J-)'
ttgU-J ltt Waxaanasoowariyey
xadiithkan-IrnaarnuAxmed, -Dhabaraani,-Bayhaqi
wilffIyna ka sooxigteenMaxamuudBin Labiid Al-
fuisaari(* &tu.,a2)oo ka soogudbiyeyR,AAITICBin
Khadejoa ka soodhageystayNabigeenii
(rL : * 5' ..r5")asalkiisunawuu suganyabay.
NabiguwaKlu yiri (+ : .-b.ar.rr.,):
glrri ril ,Or,JJJr.r-,r ,..il, U") oo macnuhu yahay "
I$inkii-ku dhaartaShayaanahaynALLAAH ({rD
waxuu noqdayMushrik " !r*'(Wadaajiye)".
Waxaasoowariyey- ImaaamuAxrn€d,
warintiisunawaaay saxantahaywuxuunaka soo
jeedaaCumarBinu-Khadhaab
(^-olr'
"rrr).
Sidaaoo kalewaxey soowariyeenAbu
Daa'udiyo Tirmiidi asalkiisunasaxanyahayoo ay
ka sooxigteenIbnu Cumar(t-.- 6r,r.ar)oo sheegay
in uu yiri nabigeenu(rL: * nr,rr-):

t7
Lll frhl : rct ,fl.l*Jr
DuruustaMuhiirnka u ah Umaddaoodhan
(otrJll Si-F *ii Irt Jii rilr U")
oo masnahaay xambaarsantahayuu yahay" Ninkii
ku dhaartashaysan ALLAAH ahayn
wuu gaaloobayama (ALLAAH buuwax la
wadaajiyeyCibaadagaarkau ah)".
waxaa tusaalenoonoqonahayahadalkiinabiga
(rt- s* n' .rL")oo uu ku yiri:
(i,)ttrt$i &tor.rrr :ry'j ,F I , iryi ,15Jlrrouru: ry'/l I1
Waxayujeedadutahay" hadhihinaALLAAFI(;ur)
shaygauu doonoiyo HEBELNA doonoeewaxaad
dhahdaanALLAAH(.Ir) shaygauu doonokadibna
uu HEBELNA uu doono".Xadiithkanwaxasoo
siurayAbu Daa'uud,asalkiisunawaasaxanyahay
oo wuxuuka soojeedaaXudeyfahBinul- Yamaan
(.-" ilr ,r;r).
Wadaajinta Yar (,".,!t:Jr:I) rna keeneysodiinta oo
laga baxo, waxayna kale oo ayna keeneynin
cadaabkaoo lagu waaro, waxaysewax u dhimeyszur
Ifuliyeelka A[,LA,AJ:[ (a') ee waajibka ah.

l8
irtt f.d a,ttt .fllrll
Duruush Dlnhiimka u ah Umaddaoo dhan
adaajinta {Shirkiga) Qarsoon (.,l|t c;lt):
Nooca sadeiraadwaa Wadaajinta(Shirkiga) qarsoon
wil(aanaku ttrsinatrayahadalkii nabigeena
(/- s * ^or-rtc) oo u yiri:
*tJt-.drGJ
U6&n(# .tflp u.fr"t ftn
tl {t:[.,U],rt+t J*Jr ?*, .rilr JFI:J0 , irt Jy: Uu* :ry'ri
(*JI&Jr .,lrt,f 6rl
Macnaha Xadiittrkan waa sidan : " Maan idiin ka
waramo shay aanidiinka cabsanahayocabsi ka
badancabsidaMasiixuddalaa|? Waxay dhaheennoo
waran Rasuulkii "Allod', waxuu yiri 'naa
wadaajinta qarsood', waxuuna raaciyey'Nin baa
istaagi, wuxuuna tukani salad,wuuna qumin
salaadiisa asagaoo ujeedadu tatray Ruux fiirinahaya
darted".
Waa'ay banaantatay in loo qaybiyo Wadaajinta
laba >arbnoodoo qudh ah oo ah Wadaajin Weyn
("t!t Jl1) iyo Wadaajin Yar (l-!r J.JJ').
Wadaajinta Qarsoon wil(aa la hoos galin kara
labadaqaybod oo aanu soo sheegnay. Wadaajirua
qarsoon wil€y dhexgeli kartaa Wadaajinta Weyn
sida wadaajinta munaafaqiinta oo gaalnirno

l9
irll i.trf i*6lt .flrrlt
DumustaMuhiimka u ah Umaddaoo dhan
calooleedkaqaba.Ayaguwaxayqarlnjireen( amba
qarin hayaan)wo(y:Blaha ay aaminsanaanjireen oo
a:mxaqqaahayn,waxaaynamuujin jireen
ISLAAIVIKA (cl..)r) ayagaoo dadkaistusinhay4
unacabsanhayanaftooda.
waa'ay banaantahayin wadaajinta Qarsoon
(g4l $-*Jt) lagubiiriyo wadaajintayar(
rr,lf $Fr), sidaISTUSTUSKA oo kale.Arintan
wil€an ku sooshegnayXadiithkii (c**rr1
MaxamuudBin Labiid Al-Ansaarii oo uumuhoray
oogasoohadalayiyo xadiittftii Abii saciid eeuur"nu
soo)n$nay. WaafajintaAllaah bay u sugantahay.
DarsieaShgnaad
anaaqS_ameyn(ot-rlr Al-Ixsaan): Wanaag
Sameynoo atrhogazmsanaanoo loo hogaansarno
ALLAAI{(8D oo qalbigalaganrmeeyo.wanaag
SameyntaTiirkeedawalnruyatny: In aadcaabudo
ALLA"AI{ oo aadu caabudoisagaoo aadarkeyso

DuruustaMuhiimks u ah Umaddaoodhan
oo kale,haddiiaadanahaynku arkahayaasagaayaa
ku arka.
DalglgaLixaad
Salaaddasharuudaheedawaasgaal (9):
1) Waainuuqofl<umuslimyahay-
2) Waainuucaqlileeyahay.
3) Waainuuwax kalasoocikaro.
4) Waainuuwaysoqab.
5) Waainuu nijaasadaiskadhaqo.
6) Waa inuu Cawraddaasturo.
1, Waainuuwaqtigasalaadugalc.
8) Qibladanauu ujeedsado.
9) In taniyoodoSalaadda.
LlfSjga-Ipdobqad
f _::*_---- -_
Salaadatiirarkeeduwaaafariyo toban(14):
1) IstaagRuuxii kara(;, -'.alrg cL'aI')

Llt irhl L+r../Jy'l
2) Takbiiratul ixraam (ctr)r ;'=<): (qodobkan
macnihiisu wuxuu yabay qofl<umarkuu salaada
xidhan hayo waa in uu ku bilaabo asagaoo ku
dhawaaqahayakalirnada ALLA,TA${UAKBAR (i,i
,ft),) wa>raaka xariman oo armla ogoleyn in uu ku
kaco fal iyo hadalkale oo armsoo aroorin.
Salaadasideedubawaxaa lagu galaaALLAAIIU
AKBAR (;rs' ar) wax kale oo ka horeeyanama jiro.
3) Suuraddafaataxadaoo la aktuiyo
4) turukuuc(tf )r)
5) In istaagalagu ekaado nrkuucda kadib
Qf )t 'r^,Jr-r:-eYt)
6) Sujuudaoo laga sujuudotodobo xubnood
(a^*Jt 'Ur.e!r ,,!o r;*Jr) oo ah:
A) Wajigaiyo Sanka
B) LabadaLow ambaJilbaha
C) Labadagacmoodcalaacalahooda
D) LabadaLugoodfarahooda
7) Sujuudaoo lagasootooso(r9,-Jrd/ dlt)
8) Fadhigau dhexeeyalabadasujuudood

22
irll irtrJ i,Ct ,el/t
9) Xasil laguxasilo dhammaanfalalkalagu
sameynhayosalaaddadhexdeeda
10)Kalatartiibintatiirarkasalaadaoo aanlakalahor
marinin.
11)Ataxiyaadkadanbeeesalaaddaloogabarco.
12)Fadhigiisaoo lalayimaado.
13)Nabigeenii(rt s*.1r ,J-,)oo lagusaliyo
(Ct .rb;}.aJty
14) Laba Salaamonaqsi(ou'*u"tt;
Darsiea Sideedaad
glaadda Wa iibaadkeeda:
WajibaadkaSalaaduwaasideed:
1) DhammaanTakbiirahasalaada,takbiirta
xirashadasalaadamooyee.
2) Hadalka"samicallaahuLiman xarnidah"oo
macnihiisuyalny ILLA,AI{AY wuu
maqlahayaaninkii rnatndinahayaoo Laga
doonatrayoimaamka(lt )t) iyo ruuxii kaligiis
tukanhaya.

irll i.trJ i.flt ,f SS;JI
DunrustaMuhiimka u a
3) Kalimada" Rabanaawalakalxarndu,,oolaga
doonahayoin uu ruux walbala yimaad,ooo uy ku
midyihiin " ImaamkEmqmuumkaiyo ruuxii kaligii
tukanhaya.
-
4) Kalimada"s ubxaanaRabiyalcadiim"
(,-r*l g; rrtr-,) oo lalayimaadkolka uu ruuxu
RUKUIJCSAI.{yahay.
5) ranmada "subxaana Rabiya Al-Aclaa
"(,/r!rc, orr-)oo lagudhawaaqokolkuu nruxu
sujuudsanyalny.
6) fafimada "Rabiqlirlii" (J *,*r) oo lagu
dhawaaqolabadasujuudooddhexdoodaasagaoo
ruuxuahmid fadhiya.
7) Atixiyaadkahoreoo Iaakhriyo
8) FadhigaAtixiyaadkahoreoo tutayimaado

Lll irhl f"4ft .f:/t
Dumuita Muhiirnkau ah Umaddaoo dhan
Dgrsig Sgg3irlaad
tixivsadkaCadeyntiisa:
Atixiyaadka cadeyntiisu waa in uu qofl<uoola
yimaado sidasoo socota:
,s€;a3irr ir;;.lt tf-i dJJr;y-Jr ,.1$eJt1,'rt.rl"allt ,& 'rr=gJt
, tr.,l ui -r6:i;, irl il dl 1i re3i ,;^lt-elr irr rrn**S tJt p)-Jt
)rJ:uS t cJ+
Kadib wuxuu u ducayn oo uu barakeynnabigeenii
suubanaakorkiisa (rL t * ilt ../-) wuxuuna akluin
ducadan hoos ku qoran:
c!! , r+l-rrI.Je €.J-etJ ,r1of J r ,,b r ,J.J t,Il J- g4lJt "
, rr=oll!tP c5r! !o5, rAr J i *1 , r43rP !:Y J '# I
'
4 'r;l CJ''lC+t''l JT'*J
Kadib wllxuu magan geli ALL,AII(aI;
ATIXIYAADKA danbe dhexdiisa oo uu ka rnagan
gali cadaabkaJahanemo,cadaabkaqabriga, fitnada
nolasha iyo geeridaba iyo nrasiixudajaal fidrnadiisa

25
irll t rr, U6lr g))rJl
(dhumintiisa).lntaaka dib,ruuxasalaaddakujira
wuxuuu doorleeyahayin .,rubaryo
ALLA,AI{ (i'') oo u baryosidauu doorbido.,wzu<aa
wanaagsanin uu ku dadaaloruux walbain uu
ducadanabiga(d- s4o i' ,,1--)lafasoo guuriyeyku
dhaqmo.Ducooyinkaaswaxaaka mid ah
ducooyinlcansoosocda:
€-.lbu IFdJ | . sltrrtp g.-r t tJ-S-j,llf lt,'l.',ri g6JJr'
, J . s r u a - * d , - U , s f J I v j . i j r f i Y . i J , t l f t l b . r i ;
: g )r ,grlr €.ji .l!l 6r.rt f
Haddiiaartudib ugu noqonoAtixiyaadkahore,waa
in uu istaagoruuxu kolkuu la yimaadolabada
shahado(J-ru or* tJ.J Oi.r1-:trAtI! 4,t) Of{;1D
oo u istaagorakcaddasadexaadeesalaadaha:
Dhuhur,Casar,Maghib, iyo cishahaba,
Haddiiuu ruuru Nabiga(d-r .'l, i'ut ) ku saliyo
kolkuu dhameeyoAtixiyae,dkahorewa) FIICA^I
tahaywaxaanasidaasheegahayaa$Bkeenahaya
AXAADIITH badan dabadeednauu u istaago
ngcaddasadexaad.

26
irll irhJ ir$t C;-l-tlt
DunrustaMuhiimka u ah Umaddaoo dhan
Darsiga Tobnaad
unankaSalaadda
SunankaSalaaddawaxaaka mid ah:
1) Ducadalagufirrfurto Salaadda
2) Gacantarnidigtaatrin lakorsaarogacanta
bidixda ah oo laabtakorkeedala saaromarkauu
ruu4l taaganyahayRukuucdahorteediyo ka dibba.
3) Waa in kor loo qaadolabadagacmoodiyadaoo
ay farahooduiskudhaganyihiin oo ay taaganyihiin
oo lala simo labadagarabanullabadadhagood
markauu muxu arimahansoosocdasamaynhayo:
A) Takbiirtul Ixraam(rti ,ilr)(takbiirta salaadalagu
galo)
B) Marka larularucayo.
C) Markalaga sootoosorukuucda-
D) mar ka lagasooistaagoataxiyaadkahore-
4) Hal tasbiix wixii kabadannrkuucdadhexdeeda
(-,,u'lref.,crt1.,) lyo hal tasbiix wixii kabadansujuuda
dhexdeeda(t!t g1rrt^-)

27
i"!l i4trl hcrt .,f:.lrlt
Duruusta Muhiimka u ah Umaddaeedhan
5) Wixii kabadan "Rabanaa walaka Al xarr,ldu"
(r-l-,JJ: br) rukuucda kolkii lagasootooso waa
sunno, sidoo kale labada sujuudood dhexdooda oo
dambidtraaf lawaydiisto ALLE .
6) Madaca oo lala simo dhabarka nftuucda
dhexdeeda.
4 Sujuuda dhexdeeda waxaa muhiirn ah in
umuurahan sadexda ah Ia samffiyo:
A) Labada Jimood oo taga fogeeyo dhinacyaha
B) Caloosha oo laga fogeeyo labada bowdyood
C) Dhudhumada oo laga fogeeyo bowdyaha
8) Labada dhudhun oo dhulka kor looga qaado
xiliga la zujuud sanyahay ..
9) Qaabka uu ufadhiisanayo qoflca tukanaya waa in
uu Lugtiisa bidix oo goglan uu ku fadhiistaa iyada
oo ay qotonto lugta midigta ah xiliga atixiyaadka
hore iyo labada sajuudood dhexdooda.
l0) Sin ku fadhiisi attociyaadka danbe salaadda
sadexleyda iyo afareyda. Sin ku fadhiisigu waa
fadhi oo uu ku fadhiisto salka oo uu ka yeelo
lugtiisa bidixda ah lugta midiga atr hoosteedalugta
rnidigtuna ay qotcllsan tahay.

28
irlt irtrJ i,4lt ,-,tt),tJl
11) Fartamurugsatadaahoo lataagolabada
attixiyaadilaa lagadhameeyolananuuxnuuxiyo
markii laducaysanayoattaxiyaadkadhexdiisa.
12)NaxariisiyoBarakeynNabiMuxamedkorkiisa
Iayeelo(d-l 4s irr./-) iyoahalkaNabiMuxamed
(d-: qlen,r./-) iyoNabilbraahiim(;X-Jr.,Jr)iyoahalka
Nabilbraahiim(;:uJr+J") atixiyaadkahoredhexdiisa.
13)BaryoALLA.AI{ (a') la baryoAtixiyaadka
danbedhexdiisa.
14)Akhrinta quraankaoo kor loo qaadosalaadda
Subax,Jumcada,salaadalabadaCiidood, Salaadda
Roobdoontq labaddarakcadoodeehoreee
salaadahaMagttribkaiyo Cishaha.
15)Akhinta quraankaoo hoosloo dhigosalaadda
Dutrurka"Casarka,rakcaddasadexaadee
Mlaghribkaiyo labadarakcadoodeedanbeee
Cishaha.
16)Akhrintaka dheeraadkaahSuuratulfaatixaoo
ahquraankakale waa sunno.Vy'axaaloo baahan
yatny ilaalintaintii hadhayoo sooaroortayoo
salaaddasunnooyinkeedaka mid ah inta €unusoo
sheegnaymooyee,waxaanaka mid ah

irll irhl ir4tt .fl.l-rJr
DumustaMuhiimka u ah Umaddaoodhan
A) "Js1-1eLI1trl "(Rabanaawalakal xamdu) wixii
kadheeraad atr kolka ay kasoo istaagturn
(Rukuucda) Imaamka (ruYr),m4rnuurnka (;r,itr)
(oo ah ruuxa kuxidhan imaamka iyo'kan kaligii
Tukanhayaba maxaa yeelay wuursunno sidaaEran
soo sheegnay).
B) Waxaa kale oo ka mid ah in la saarolabada
gacmood oo farahoodu ay kala baxsanyihiin lab ada
LOW (labadajilib) kolka la rukuucsanyatray.
Darsiga Kow.Lvo Toban
alaadaha Waxavaabaha Buriva:
Salaaddawaxyaabaha buriya waa sided:
l) Hadal kas ah asagaoo uu ruuxu ogsoon yahay oo
uu xilsuusan yahay. Ninkii halmaamsani ama cilmi
daro ay ka tahay kama bureyso salaaddu.
2) Qosol
3) Cunid raashin
4) Cabid
5) Cawradda oo feydanta
6) K.aicexasho badanoo qiblada dharrkeedalaga
leexdo
7) ciya?r faraba.lanoc xidhiidhsan salaadda
drrexdeeda.
E) Waysada oo burta.

30
*rtr irhf i.*tl &illl
Ilargiga Laba lvo Toban
avsadashuruudehmda:
Waysada shuruudaheeduwaa TOBAII (10):
Waxaana weeye:
1) Inuu qoflnr islaam yahay .
2) Inuu Caqlileeyahay .
3) inuu wax kala sooci karo.
a) Niyad la yirnaado oo niyadu socoto oo uu san
niyoonin inuu gooyo.ilaa ay waysaddu ka taarn
noqoto.
5) Weyseysiga wixii waajibinahayay (sida saxarada
iyo kaadida) oo gonaama istaaga.
6) In la istijoodo(grar-.)r) oo lagu istijoodo biyo arna
dhagax ama shay adag oo tira nijaasada (1t+6--r;
weysada horteeda.
7) Binrhu waa in ay yihiin kuwo dhaahir ah oo
banaan yahay isticmaalkoodu.
8) Waa in uu sanjirin wax biyaha weysada iyo
jidtrkaada u dhexeeya(sida riinjiga).
9) waqtiga salaadduwaa in uu galo rutxii uu san
go'aynin waxyaabaha ka socda sida haweyneyda

er!t irt*l ircl 1cs:.ll
DuruustaMuhiimkt
dhiigacaadiga aanahaynuu kasocdoiyo ruuxii
kaadidaaynakajoogsaneyniyo ruuxii Neefta
gada.rshaaanceshanlfurin.
WaysadafaradyaalkeedtwaaLix oo,ahsidansoo
socota:
r) wajigu oo la maydhooo aykamid yihiin
Luqluqashoiyo san daar(Mar kariyahj.
2) Gacrmahaoo la dhaqooo rag*rri iyo
maydhitankailaaiyo Suxuladakorkotda.
3) Madzuradham*lliis oo gacantala mariyooo ay
dhaguhuka mid yihiin.
$ Labadalugoodoo Ia maydhooo la dhaafiyo
dhaqiddaAnqawyahakorktoda.
5) Xubnahawaysadasida ay u kala horeeyaanwaa
in loOsameeyo.
6) Falalkawaysadawaain loo-sameeyaasixiriir ah
oo eumwaqti loo dhexeysiin.

irlt t trJ l,rCt ./J.;lJl
Waxaa la suneeyey in waj iggq gacmaha iyo lugaha
dhaqidooda sadexjeer lagu celiyo. waxaa kale oo
!a mid ah Luqluqashada iyo sandaarasiga.
Arimahaas oo dhan waxaa farad ah in la dhaqo nur
kati ah. Madaca larna suneyn wax mar ka badan in
gacanta la mariyo sida ay ku tuseyso Axaadiithta
Nabigga (FL s +b,irr *rt- ) ka soo aroortay.
Darsiga Afar ivo Tobanaad
Waysada waxyaabaha Burinhaya waa lixda qodob
ee soo socota:
l) Kaadi iyo Sacaro
2) Shay Jidhka ka soo baxa oo fool >arnoo rujiuso
ah sida dhiiga iyo malaxda-
3) kaska (Caqhga) oo taga oy sababu tahay Hudo
ama wax kale.
4) Cawradda (Dhadiga iyo Labka) oo gacanta lagu
taabto ayadaoo ay waxba kaa xigin (sida h4ar'.;oo
kale).

Llt frhJ :rr+t1
./JJ"rJl
DuruustaMuhlimlta
5) HitibkaGeelaoo lacunno.
6) Islaamkaoo lagabaxoAllaah(.r,)hanaga
nabadgaliyoanakaiyo muslirniintaoo dhan"
gaalnimo,
Pfraamjin weyn: DhsnkaRuuxaDhintay
Maydhitaankiisa:
Sidasaxiixaahmaydkadhaqidiisawaysadukurna
buayso sida,dadkacilmiggr lehay u
-badan
yihiin,
rnfftaayeelaydaliil ku tusintrayaaya^anjirin,
Laakiin hadaytaabatogacantamaid dhaqaha
cawradaruxadhintay(dhadigaiyo labkaba)ayada
oo aynau dhexeyninshaywa)€awaajibtayin-uu
weysaqaato,
waxaawaajibahruuxarnaydkadhaqain uusan
taabancawradda(dhadigiyo labkaba)maydkain uu
yy ka xigo mooyee(sidagacnrogashigaoo kale).
Waxaasidaasoo kaleahtaabashadaduirarka oon
weysadaburineyninamashahwohakujirtc meesht
amashahwoyeynahI jirin meeslrq.tint* oo eh
culimadulabadahadalay qabaankanugusil$an
wa)€anashardiu ahin uusanshayka soobixin

ir! t irbl +oft 1.,r:l-tJt
nuruusta fvfutiiimka u ah Umaddaoodhan
rtiuxa sidaminada'ookale,IrBxaayeelaywaxaa
jfutaynabiggu'(d^..s&.lrr p) in uu dhunkaday
haweynkiisabadhkood
oo"uutukadayasagaoo azmweysoqaadan.Haddii
aanuu noqonohadalkaAllaah (ary" subxaanahu"
eelabadaayadoodeesuuradaAL-NISA (,Ur;
iyo AL-MAA'IDDA oo uu ku yiri: "cL*r1rp:-r'l Ji"
(Al-Nisa:43 iyo Al-Maa"idda:6) walmalooga
jeedaaGALMADA sidasaxdaaheelabadahadal
Le culimaduleeyihiin,kaasunawaahadalkiiIBNU
CABAAS (.-"iur,r;.1)iyo koox culirnadii horelyo
kuwii danbeka rnid ahAlraahwaafajintaassagaa
iskaleh.
Darsiga,Shanivo Tobnaad
IskuqurxintaAkhlaaqdaWanssgsaneeloo
JideeyeyNinkastaoo Muslim ah:
IskuqumintaakhlaaqdawaffragsaneelajideeyeYco
ruux kastaoo muslimah lagarabow'axaaka mid
ah:

irlt d..trl : n0lI ' 'ssJl
DuruustaMuhiimk" t
l) Run
2) Amaano
3) Dhawrsooni
4) Xishood
5) Geesinimo
6) Deeqsinimo
7) Balanoofin
8) Ka Hufanaanwaxii Eebbexari*uy oo dhan
9) DarisWanaag
10)KaalmeyntaDhibaateysanahaintii la karo
iyo waxii la mid ah oo akhlaaqda wanaagffin ah oo
uu ku tusinhayoKitaabkaiyo iun*du.
Ku dhaqanka aadaabtawacan ee Islaamka waxaa ka
mid ah:
l) salaanta
2) Waji Furnaanta
3) naidigtaoo wix lagu cunno
4) tvtidigta oo wzx lagu cabo

blt Ltd lqlt ,fl.lrJt
ih Umaddaoo dhan
5) Bisinkaoo loo qabtofalkabilowgiisa(sida
cunitaankaiyo Cabitaanka)
6) MahadinAlle kolka lagabaxoFalka(cunitaanka
iyo Cabitaar*a)
fy ln LaguMahadiyoAlle kolka la hindhisoodo
B)Ruuxahindhisoodaoo loduceeyohaddiiu ku
xamdiyoAlle.
9) Bukaankaoo la booqdo
rbl Maydkaoo la raacotukashoiyo xabaaliddarted
l li Ducadaayshareesadujideysaykolliamasjidka
la galahayoiyo gurigabaiyo markaLagasoo
baxahayolabadoodaba,
12) Ku dhaqankaaadaabtawanaagsanwaqtiga
safarkaaadiutt"V iyo markaaadlajoogto
waatidiintq qaraabada,dariska"dadkawaaweyniyo
kuwa yaryarba.
13)U hambalyeyntadadkailmo ay u dhasheen'
barakeyntakuwa Isguursaday,sarnirsiintakuwa ay
dhibaatad*ku chacary iyo waxii la mid ahoo ay k8
mirJl'ftrin dhar{irashads"dhardigashadaiyo kabo
qaedeshada.

i.l I i.hl irglr .f.l$Jr
Darsiea Toban ivo Todobaad
Ka DigtoonaanlawadaajintaAllaa[iyo
QaybahaMacaasida:
Drgtooruurn iyo digitaan lawadaajinta ( ama
shariikyeelida)allaah iyo qaybahacaasinimadaoo
ay ka mid yihiin todobaddanwax halaageysey:
1) Ilaah oo lala wadaajiyo shay
2) Sixirka
3) Naf la gooyo oo dilkeedu xaaraanyahay in si xaq
ah lagu dilo mooye
4) Ribo oo Ia cuno
5) Xoolaha agoontaoo la cuno
6) Baqashoarnacarar dharaartamuslimiinta iyo
qaaladaay isu saftaandagaal awgeed
7) Gabdhahawarungsan oo aan xumaanta aqoon oo
Alle rumeeyey oo w€rxlagasheegooo loo g;fo.
waxaa kale oo ka mid ah wax yaabahala isaga
digahayo:
t) Labadii ku dhashayoo caasilagu noqdo
2) Qaraabadaoo la gooyo
3) Markhaati beenah

irll irtrJ i.glt .rl/l
a u ah Umadda oo dhan
4) Been lagu dhaarto
5) Dariska oo la dhibo
6) Dadka oo la dutmiyo ha noqoto Dhiigboda,
Xoolahooda iyo cirdigooda ( sharaftooda)
1) Shay maandooriygah oo la isticmaalosida
(Khamrida i.w.m)
8) Khamaar la ciYaaro
9) Xan
10) Isku DiI iyo waxii la mid ah oo ka mid ah
waxyaabihii uu reebayAllaah (4,) iyo Rasuulkiisu
('J-l * itr rrl-)
Darsiea Sideed ivo Tobnaad
Maydka Qabanqaabadiisa,Ku Tukashadiisa iyo
Xabaalidiisa faahfaahinta arin kaana waasidan
soosocota :
I ) Wa xaa,Ia j i<ieeyeyinRuuxa naftuaykabaxayso in
loo ilabto AshahaadadaLaa Ilaaha illallaahu
(.i, vt .riY) waxaana ku tusinhaya hadalkii Nabiga
(J-l * or *rLe):

39
ir! | i*hJ : ,0tr,r::tJl
DuruustaMuhiimka u ah umaddi oodhan
"{J qubta kuwiina dhimanhaya ashahaadada",
mulimbaana kuwariyay kitaabkiisa saxiixa ah.
waxaa loogajeedaaxadiithkan kuwiina naftu ay
qaad-qaadeyso,kuwaas ooy kamuuqato
calaamadahadhimashadu .
2) Haddii ay cadaatodhimashadaruuxu, Indhaha
waa la isugu qabtaalabadaDaanna waa la isku
adkeeyaaoo [a isu keeni, arinkana sunnahaayuu ku
soo arooray.
3) wal<aa waajib ah ruuxa muslimka ah eedhin tay
in ladhaqo haduusanahyn shahiid ku dhintay dagaal
(xaq). Haduu yahay ruuxa dhintay shahiid loomana
Meydhahayo, lagunatukan mahayo, w€lx€nnalagu
xabaali dharkiisa rnaxaayeelay shuhadadiidug*tkii
uxuD lagulaayeyNabigu(r,rl qror,r.rl-)numa
dhaqinkumanatukanin.

40
irll irtrJ {"ttt Cll.rJt
Duruusta Muhiimka u ah Urnadda oo dhan
4) HabkaMaydkaloodhaqahayo:
Marka uguhoreysawaain cawraddaRuuxamaydka
ahla qariyry kadibnawil( yarkor loo qaadaaoo
calooshalngamajuujiyaaoo ay abaataamajuujintu
mid turid badanayku jirto. Kadibruuxa.
maydkadhaqahayagacantiisawuxuuku duuduubi
Karin (cadyar oo Iruro ah)Elrnawax la mid ah
(gacma-gashi),sidaasbuuuguistijeyn,kadibnawuu
u weyseynsidaweysadasalaadaoo uu kadibna
meydhiMadaxaiyo Gadtrkaasagaoo
isticmaalahayaBIYO iyo GOB amawax la mid ah.
Kadibnawa)nrumeydhidhinasamidigtaahoo uu
ku xijin dhinacabidixdaah.Kadibnasidaasoo kale
ay.uumar labaadiyo nur sadexaadugu meydhi,
markaSabagacantiisaayuumarincaloosharuuxa
maydkaahhaddii uu sheyka soobaxo(gadaasha)
wuu ka dhaqimeeshana(gadaasha)waxuu ku awdi
(gufeyn)suufiyo waxii la mid ah.Haddiiayna
istaaginwaxagadaashaka socdamaydkawar<aa
laguawdi dhoobokululamawaxii qalabahee
cusubeetakhaatiirtusoosaartayoo ay ka mid
yihiin sharootadaiyo waxii la mid ah.Waxaakadib
lagucelin waysoqaadkiihaddiiuusanku
meydhminsadexjeer wtlxaaloogudarahayaa

Llt Lhl qll ,,rrl:J,l
Duruu;teMuhlim
meydhitaanshanaadarnameydhitaantodobaadsi
tiro isdhaafah.Kadibnawaxaamaydkalaguingajin
maro,dabadeednameelahalaabataddaatriiaa
kilkistraoo kaleiyo xubnahiiuu ka sujuudijiray
wzu€aloogabuufinbaraafuun.Haddiilagudaadiyo
badaril<iisaoo dhanbaraafuunkawey t<asii fiican
tahay.Dharkalagukanfahsyotnryaka foox baa
lagushiddaa.
Haddiishaambahiisaarnscidiyahiisaaydhaadheer
yihiin waalagajari hsddiiroodaayanrottibma
l$, Qofl<,amaydkaah tirnahaloomashanlaynhayo,
bisqintanalomaxiirahayolamanagudahayomaxaa
yeelaymajirto waxdaliil ahoo tus-inhayasidaas
Qofl<ahaweynkaahhadeydhimatotimaheeda
sadexqayhod baaloo guntioo gadaalbaaloo
siideyn.
5) KafankaMaydka:
l) Qofl€ Ninka rhr
Sidawanaagsanwaain nhka lagukanfoSADEX
l'{ARo oo cADcAD oo aynakhamiisiyo
cimaamadkujirin sidii Nabiga(rrul rl, i' ../-) lagu

42
i.!l irhJ i.6lt ./:r.tJl
Duntusta Muhiimka u ah Umadda oo dhan
sameeyey,waxaanala dhexgelinrnaydkasadexdaa
rnarooo laguduuduubi,haddiilagukanfokhamiis
iyo HOOS-GUNTIiyo marolaguduuduubodhib
ma laha.
2) Qofka Haweenl;a ah :
Qofta haweenkaah waa in lagu kanfo SHAN
MARO oo ay ka mid yihiin DIRIC SHI-ILUG ah oo
gacmo-dheerleh, HAGOOG, t{oos-GUNTI iyo
laba maro oo lagu duuduubo.
3) Wiilka Yar iYoGabadha Yar:
Ilmaha yar eewiilka ah waxaa lagu kanfi HAL
MARO ilaa SADEX MARO,Gabadha Yarna waxaa
lagu kanfi HAL KHAMIIS iyo LARO MARO oo
lagu duuduubo.
Dham aandadka Maydka ah ee aanu soo sheegnay
wru(aa suganoo waajibtay in lagu kanfo IIAL
MARO ooqoflcaastureysajidhkiisa oo dhan.
4) ninka muxrimka ah:
,Hadduu meydku yahay ku MUXRIM ah oo xajinya
arnll culnreysan taya waxaa lagu Meydhi BIYO iyo
GOB, waxaanalagu kanfi go'iisa HOOSE (marada
dhexda ugu xiran) iyo go'iisa KORE (maradauu
jeeniq€uusanyahay) arnadhar kale oo ka duwatl

irlt i"ltrJt+t .,r:.lrlr
DuruusfaMuhiimka u ah Umaam
madaxiisaiyo wajigiisa lama daboolahayoloomana
marinhayo baraafuun,rnaxaayeelay waxaa la soo
saari maalinta qiyaamaha asagaoo ku
dhau'aaqahaya:"A llaahuma labbeyka"
sicr xaciithkaR.asuulliaka sugnaaray.
5) HAWEENAYDA MUXRIMADA ATI:
Haddii uu yatny muxrimka dhintay qof haween ah
waxaa loo kanfi sida haweenkakale loo kanfo
laakiin baraafuun loonur rnarinhayo, wajigeedana
niqaab lagu xiri mahayo, gacrno-gashiloo galin
mahayo waxaaselagu dabooli wajigeeda iyo
gacmaheedaKafanta lagu kanfay sidii Eurnuu soo
cadeynayhabka haweenka loo kanfahayey.
6) Dadka u xaq leh Meydhitaanka, ku
Tukashadda iyo xabaalida Maydka:
A) Qofka Ninka ah:
waxaa ugu xaq leh in uu meydho, kuna tukado,
uuna xabaalo ruuxa ninka ah ee geeriyooday qoftii
uu ka dardaarmay, kadibna Aabihii, kadibna

Llr LtJ r4tt g::;Jl
UuruusttMuhlimks u th Umaddaoodhan
awoowgii,kadibnasidaay u kalaxigaandadka
qaraabadaah.
B) Qolka Hsweynh ah:
Sidafricanhaweyneydawa)€ameydldruuxii ay ka
dardaarantay,kadibnsHooyade€d,kadibna
ayeydeed,kadibnahaweenkaladhashaysidaay u
kalaxigaan.
C) LabadaIsqabta:
Labadaruux eeisqabtawuu meydhikaraakubakan
kaleInaxaayeelayABU BakaruSidiiq
(cc&r,*l) wuaa meydhayhaweeneydiisii,ALI
IbnuAbii Dhaalible lrru*r) walruumeydluy
Haweeneydiisii(Faadumoo'g*r1rt*.rr;").
7) Habks looguTukanhayoMaydka:
AfarjeerbaalaguTakbiirsan(oola dhihi Allashu
Akbar " -ft .Il"), waluanala akhrintakbiirta
koobaadkadib:
SuwaddaFaatuada,haddiiuu ku darosuurad
gaabanama aayadamalabaayadoodwey fiican
tahay,waxaanaku yimid xadiithsaxiixahoo IBNU
CABAAS (tqr.!r ur.r) uu warintrayo,kadibna

ir!l irtrl ir6il ,t:l!l
wuu takbiirsantakbiir labaadwaxuunaraacinSaliga
Nabiga(d- s* &'../-) sidasaligaataxiyaadkaoo
kale,kadibnawuu takbiirsantakbiir sadexaad
wzxuunaodhan:
,UtriLVf |S,Urf lUglv J,t# til u Jrtg, ,L:r.f Un})Att6lJr
n6lJt,0 E-It r/ia $f t r+ly..pl ,;}-ft rlr irrit Lr *:orf Cf ,r+!,
l rtl! l*l2,rl*& gutt,lj ffl1,e,isrr,r!vr,r.1r; ,l .*,
.J *f-r ,.,,.,Jld/ uAdlr vdtrA .f rrLlr g, e, ,r.njrJ egl
,rflt vlir gt oiol2,L{t rt+r{ J ,*lrf u tp )bl.l ,'Jr) dr.r.!rrlJrJ
.cr{ t'rrr I; c;[ u] I frClt ,ql d *l ,o] q,d eJrl ,JUt Vr.rrl
KadibnaTakbiir Afaraadbuutakbiirsan,wilxuuna
f?gu bixi halsalaan(halsalaamonaqsi)oo
MIDIGTA ah.waxaanawanaagsan(oo sunnaah)
in uu kor u qaadogacmahakolkastaoo uuruuxu
takbihsanhayo.
Haddii uu meydkuyrhey qof haweensh wsxae
le odhan:
. ft ( ..' t .lrl r"+utl
HaddiiMeydkuyahayLaboqol waxtalaodhan:

lrll irhl i"'6lt Cl/t
u ah Umadda oo dhan
tt (... tJ Pt r+lJt
Haddii meydku laba ka badan yahay waxaa la
odhan:
. tr (.../ Pt rclJ'
Haddii meydku Ilmo yar yahay waxaa la odhan
badalkii ducaddadanbi dhaafka ahayd:
t +:{jlf q JiJ 6!r ,tqtf Wir;-t,',- rht! tfs) tlti rle*t dJl)
a+r-rrl rtt6,d 'L.i1 ,..n--ilil'i; f L"{ 'i*is ul.,fl *' p:
qtt*rFl ,--rlip '!*I ri1 ,;)-Jt1 6)i''elt {r
SidasuruBdaahwaxaaweeyein uu Irnaarnku
MadaxaNinka maYdkaahku hagugo,
Haweeneydanadhexdeedaiskuaadiyo' Haddii
Maydadkuaybadanyihiin oo ayka koobanyihiin
RAG iyo DUIvIA& ragguwaain uu sooxigaa
dhankaImaamkaoo ay haweenkunaka danbeeyaan
oo ayqibladdaka xiggaan-
HacldiiMeydadkarar,r.nkujiraarl wiilkii yaraabaa
lagahormarinhaweeneydqkadibnaHaweeneyda
uluuku xigi, kadibnagabadhayar ayaakuxigi oo
qibladdaka sii xigsan.
Wiilk ayarMadaxiisuwll)ftluku hagaagiNfu*a
Madaxiisa Haweeneydubadhtankeeduwuxuuku

ir!l i/trl irdl,l eS:!l
lngaagi Ninka Madaxiisa" sidaasoo kale gabadhii
!'areyd madaxeedawaxuu ku hagaagi madaxa
haweeneyda,waxuuna ahaanbadhtzurkeeduNinka
madaxiisa.
Dadka ku tukan haya maydka dhamaantoodwocay
ahaanImaamka gadaashiisain uu yahay rnid kaligii
ah mooyee oo znn helin meel uu ka istaagosafl<a,
kaaswaxuu lstaagi Imaamka Midigtiisa.
8) Maydka Habkii loo Xabaali lahaa:
Sidashareecadujideeysay waa in xabaashala qodo
in dhan Nin badhtankiis oo dheerarkiisu yahay
nin uurngaabneyn oo utanandheereyn. Waxaana
sunnaah oo kale in uu xabaashadhexdeedaahaado
IIL oo dhanka qibladda ah. Waa in la jiifiyo
Maydka IILka dhexdiisaoo loo jiifiyo dhinaca
midigla alr, wiuma in la furfuro kafanka rneelihii la
gunguntay kafankana maydka lagama siibahayo ee
waa bgatagi, wajiga Maydka laga feydi mahayo ha
atraadoRAG ama DUI,fA& Kadibna waxaa lagu
qarin hayaa dhoobo rngaganoo hadanalagu dhajin
dhoobo qoyan ilaa ay ka adkaatooo ay ka ilaaliso
carradain ay IILka u gudubto.

ir!t erd lr0t ,f S:lt
Duruusta Muhiimka u ah Urnadda oo dhan i
Dhoobo adaghaddii lawaayo waxaa lagu sameyn
hayaasheygiikaleoo ayka mid yihiin: Alwaax, i
qoryoilna dhagaxyooo ka ilaalin maydkac€urada.i
Kadib ayaawilraa lagurogi carradii,wa>rinsunno
ah in la dhohomarkaas:
ArJfr) iJ,*:,Et p-r
Xabaashakor ayaaloo qaadiin dhanTAAKO,
waxaanalaguduldaadinqaruuro<haddiiay
suurtowdo,biyonawaalagudulfrdhin. Waxaaloo
jideeyeykuwasagootintayay maydkain ay
Istagaanxabaashaagteedaoo ALLAII u baryaan
maycika, rnaxaayeelayNabiga(d- t * &'ulr)
waxuu ahaaMaydkahadduuxabaaloku dul istaaga,
waxuunaodhanjiray:
(JL-{olt a1l,€,,'hJrrJrjL It , r#! t2rAut1
Tsasoo rnacnaheeduyahay:Danbidhaafu
waydiiyawalaalkiinoo u weydiiyasugnaansho
oo uu Allaahhedalkawanasgsanku toosiyo
rnaxaayeelayhsddsr la su'aalahayaa.
9) Waxaaloojideeyeyninkii aanku tukanmaydka
in uu ku tukadoxabaashakorkeedarnaxaayeelay

DuruustaMuhllmknu ah Umnddaoodhan
Nabiga(d- t * &',F) banarinkaasameeyey.
Laskiin waxaashardiah in uusanmaydku
duugnaynmuddobil kabadan.Haddiiaymuddadu
ka badnaatoBIL , lamajideeyninsalaaddaxabaasha
dusheedda,rnaxaayeelaylagamasooguurinin
nabiga(r'u,ldr &rel.r) isagaoo ku tukaddayxabaal
BIL kadibwaqtigiiruuxala xabaalay.
t0) IJrnabansnadadkiiuu maydkuka dhintayin ay
CLII.INOdadkau sarneeyaanmaxaayeelayhadalkii
JARIIRBIN CaMillahAl Bajalioo ahaasaxaabi
qiimobadan(^- aru;r):
(irh,Jl Cf .il .rJt.r.+;tAJr lr:.,o.l c.*It J.f ,rllel.r:rlr .u utfy
Mscnuhuwaa:Waxaanuku tirin jiray dadkaku
kulmahayagurigadadks lagadhintayiyo
cunaddasamaynteedawaqtigiimaydkala
xabaalayka dib, baroor,waxaanawariyey
xsdiithkgnIrnaarnAxmedoosanadwansagsan
kuwariyay.
Haddii loo sameeyocuntodadkalagadhintayama
martidoodadhibmalaha.Waxaaloojideeyey
qaraabadoodii,dariskoodiiin ay u sameeyaancunto
dadkiilagadhintaymarcsyeelaynabiga

ir)l a.t J i.4!t ,,1-t;-rJt
DuruustaMuhiimka u ah Umadda oo dhan
(rJ-,1{=brr',rL")kolkayu tirnidgeeridii,JACFAR
BIN ABII DHAALIB (.-"&ro-.".)oo ku dhintay
SI-tA,Ajv{waxuuamarku siiyeyAhalkiisa
in ay u sameeyaancuntoAhalkii Jacfarwaxuuna
yiri :
(pd&" l, fou icl)
"
'Waxaa
U yimid sheyMashquuliyey"
Iladkii lagadhintay haddii ay ugu yeeraan
cuntaddii loo keenaydariskoodaama dad kale dhib
ma laha,waqti go'anna ma laha inta aanshareecada
ka ogahay.
l l) Uma banaanahaweeneydain ay
isubasanbasisoRuux dhintaywax ka badansadex
dharaarood inuu muxa dhintay ninkeeda yabay
rnooyee.Haddii uu ninkeedu dhinto wa:raawaajib
ku ah in ay is basan baasiso
AFAR BILOOD iyo TOBAN BARI, in ay UUR
leedahaymooyee.tladdii ay LIUR leedalny
BASANBAASINTU wil€y ku joogsankolka ay
dhasho,Iraxaa yeetayNabiga (nI-J !l' It, ./-)
sunihiisasaxiixaah baadaliil u ah. Ruuxa laga
dhintay hadduuyahay Rag urrutbanaanoin uu

er! I 4rtrJL 6t.r,f S sdt
DuruustaMuhiimka u ah Urnaddaoo dhan
ISUBASANBAASIYO ruux qaraabadiisaah ama
cid kale.
12) Waxaa loo jideeyey ragain ay siyaartaan
xabaalahamarkay doorunn si ay ugu baryaan
ilaahay naxariisnaugu weydiiyaan dadka dhintay oo
ay geeridanaku xasuustaaniyo w€rxageeridaka
danbeeyaoy ka rnid talny XISAAR iyo
SU'AAT qabri maxaayeelayhadalkii Nabiga
(rJ-l * f' ,,J.")ayaau daliil ah oo ahaa:
(a;!r f f rr dp , :F I tssil)siyaarta qubuuraha
waxay idin xasuusinAkhiro"
Xadiithkan waxaa soo s€nrayImaam Muslim
wexuunaku soo saaraySaxiixiisa. Waxuu ahaa
rasuulku ku baraasxaabtiisahaddii av xabaalaha
tagaan in ay dhahaan:
, Oyr! gt A' rJ rJ!u! J ,gr.*l*lr; ip;I I d/ .r,--rJrpf n{J" 1.),t-Jiy
(#Jt(:*|lJ L, .1r .ri-,lf ^irrp-; ,+lU!r E, f,JAr JL
DucadanWaa:( Nabadgetyodushiinaha ahaato
dadkaxabaashaku jirow ooMu'mim iyo
muslimlahoow,anagunahaddiiEBBEidmo
waanuidiinimaandoonsa,rvaxaanullaahay

52
Llt lrhl U6lt .rl$lt
idiin weydlineynasidinkaiyosnagabadhlbaato
la'sarlrllaahayhs u naxariistokuweenahoreyey
lys kuweentdanbeeyey).
Haweenkaumabanaanoinaysiyaartaanxabaalaha
maxasyeelayRasuulku(rJ-l ,J'.dt,,/r) wuu
lacnadayHaweer*axabaalahasiyaaranhaya
,Waxaanaloogacabsanahayaaxabaalahahadday
tagaanin ayku FIDNOOBAAN kunaSAMIRi
waayaSn.
Sidaasoo kalewaxaanhaweenkau bana^aneynin ay
Maydkaxabaalahau racaan,maxaayeelayrasuulku
(d-l rl, &',/.r) wuu ka reebayarintaasHaweenka.
Haddiisalaadlagutukanhayomaydkameelmasjid
ahdhexdiisaamameelloogutalagalaytukasho,
salaeddawaaloojideeyeyragaiyo haweenka
dhamaantood.
Kaniwaxaaweeyedarsiggiiugudabbeeyey
eekitaabakaniina fududaadayuruwintiisu
.ryt4t.JTf , J.J # *,Jt d-l Il rtr J

53
i"!l irhJ ir61 .fl-l.rJr
Duruusta Muhiimka u ab Umadda oo dhan
Waano:
Kalirnadwaanoahoo &u:ujeedinhayonafteeyda
iyo walaalahaygaSomaliyeedoo ahcabsiddaAlle
asagaaHufanee.Walaalatrowku la yimaadaoo ku
noolaadain uu ku dhaqmofalalkawanaagsanee
Allah uu farahayo,ahownaku ka dheeraadaoo ka
reebanwaxii uu Allah asagaHufaneeuu kaa
reebay.
Waxyaalahauu Allah ku faraywaxaauguweyn
umuurahan:
1) Cibaadadaoo Allah lookaliyeelo
2) Nabiga(d- : * a'.J-) Risaaladiisaoo la
rumeeyo.
3) Salaadanalaoogo
4) Zakadanala bixiyo
5) BishaRamadaannalasoomo
6) Gwiga Alle (Makkah)oo loo xajiyo
Umuuaha Alle uu kaareebaynawaxaauguweyn
kuwan:
I) Alle cibaadadiisaoo lalawadaajiyoshay
kale.
2) In [agooyoNaf Alle u hogaansanin si
xaqnirnoahlagudilo mooyee.

DuruustaMuhiirnkau ah Urnaddaoodhan
3) Gabdhahauu Alle xumaantaka ilaashay
ee (rnuxsinaadkaah) oo la masabido.
4) Dhabarka oo lajeediyo (Baqashoawgeed)
waqti dagaalah oo Muslimiinta iyo
Gaalada dhexrnarahaya.
5) In lagu caasiyo labadii ku dhashay
6) [n loo tago na.a'gzumkuu banaaneyn
7) In la cuno shayzuBO ka soojeeda
8) In la cuno agoontaxoolaheeda
9) In la sameeyomakhraatibeenah
10) In dadka Ia sixro
I 1) In Been lagu dharto
12) In kharnrada iyo waxii la mid ah la cabo
l3) In Meel aanbanaaneynloogagalmoodo
haweeneydaxaaskakuu ah
14) In Been sheeg,Iskudir iyo Xan la
caadeysto
l5) Arimahaasiyo kuwo foolxun oo la mid ah
oo lagu dhaqmo.
Waxaankale oo aan isku biuaarujineynaa
kuligeenbain uu Allah noo abuurtay in €un
caabudnooo w€LxuuAlle yiri:
(Or**J It ./.i)tt *l €-iI* t r)

55
ir! I dJ.hJe*+h ,r1;-rJl
(Jma abuurin jin iyo insi illaa inay icaabudaan
mooyee).Waxuu kale oo aayadkale ku yiri Allah
asagaaHufanee:
(t+r n>tttili Gi n1-*it)
(Ma waxaad u maleyneysaanin aan idiin
abuurnay ciyaar). walaal Alle wturku ogsoon
ninka wanaagsaniyo ninka xun, haddanasi ay
xujaddu ugu ooganto makhluuqa dhexdiisa waxaa
cad in dadkii loo abuuray in la mariyo imtixaan
aduunkakorkiisa oo loo kala baxo qof yeetaywixii
uu faray Alle iyo ku diida. ogsoonow in uu AIle
Banii Aadamka siiyey caqli aynan lahayn
makhluqaadkakale sida uu ku sheegayeuraanka
Kariimka ah:
(lri ,A Vf -riJr)
(waxaan Ku Dh aartay in aanKa raameynay
Aadam caruurtiisa). Meel kale Allah waxuu
noogusheeguyo? uu yiri:
(f-tt'' g*>t d ot-,)l tilt .rill
(Waxaan ku Dhaartay rn aan Insaanka u
abuurnay sida ugu qurux badan). Karaameyntzus
waxay keentay in dusha lagasaaro Bani Aadamka

56
ir! I {.tJ ttcll Cl-r.rJr
DunrustaMuhiimt a u ah U
takaaliif badanoo lagadoonahayoin uu guto
mudadalrunoolyahay.
Kuligeenbawaanogsoonnahayin Insaanku
leeyahaywaqti xadidanoo Eurnarkeynohadiyo jeer
kuwo waqtigoodiiuu dhamaadayoo loo sii wado
god rnadow.Allah waxuuyiri:
(.]r!t iial ,ri) Jt)
(Naf Ia arkaba waxay dhadhamin Geeri).
Geerida sideedabawaxaa lagu nng acaabaa
Qiyaamaha Yar oo xabaashawaxaa ka danbeeya
su'aal iyo xisaab. Qiyaamaha Weyn oo iurn loo kala
hareyn oo saarneyndoona makhluuqa oo dhant.
Ilaahay wuxuu yidhi (^e*-l Y! gUt.n'rf '|f)
(Makhluuqa m dhan waa la halaagiooway dhiman
Atle rmyee). Sidaa owgeed waxaawaajib ah in uu
insaanku ka dheerado xunuranta kana toobad keeno
duruubta ka dhacday inta aynan qiyaamaddii
yareyd la soo gudbooffuul oo aynan NAFTU qaad-
qaadin. Xiliga Banii Aadamka ay Naftu qaad-
qaadeyso wax towbad ah oo laga aqbali nrajirto
sida uu noo sheegiQtuaanka oo uu Alte ku yiri:

57
ir! | Irtrl fr$t .'fl.l.rJt
DunrustaMuhiimkau ah Umaddaoodhan
€.,1UI JU grflt
nr.rrl p I5!d. .rt-Jr dlllrr{ ,,,rr! lafl g ,,rt1)
(irJ(
(Umashssneysotowbedukuwaku krcahayafelslka
xunooorrn hayawsantowbadkeenaymsrlrsy
Geerldumld ka mldah u tlmaado).
Waxaakaleoo aanisfareynaain lagadigtoonaado
oo naftala xakameeyoiyadooinsaankalagadooni
in uu towbadkeenointa aynandhicin eiyaamaha
weyn sidauunoo sheegayAlle oo uu ku yiri
Quraanka:
r/lrfr s!.,c,trt,rq d! rfeL.,C! rfr*[r ,4;b0fII irrA Jr)
(.f Uq1d c--t lt #.'r r-.t ,ft tr/r4rJ, eh I g!.,srrt.,r.r
(NablMuramadowmlyeysugahayaanlnuuu
ylmaadoRablss&smaMalea'lgtaamaqmr ka mld
ahayaadkaRablgaamoyaane,dharaartaay
lmrneysoqasrke mtdahNrbl Muramadowayaadka
Rrblgsr warbaumatrrshayonaftallmarnlreedutyo
camalwrnsf,g;anoory Jrmeysayhaddltrynanhorey
ilmeanu !absyn).
walaal waxaadogsooruaetadharaaftaasin uu Alle
kulr-inhayo Makhluuqaoo dhanoo uu ku
kuhninhayohalmeeloo ruu( walbaay soo

58
irll iotcJe-4tt CS:lt
Duruusta Muhiirnka u ah Urnaddaoo dhan
foodsaaridhibaato weyo. Imaatinkamaalintaasiyo
sifadeedaAllah wuu noo sheegayoo ^'axuuyiri:
(r1t+:,l-t clJ11,r:lt I LF l# -rJ))
(Waa Dharaar dadka la sookulminhayowaana
dharaar la imaandoono).Waxaadharaartaasla
miisaarniruux walba camalkiisauu la yimid khayr
iyo shar sida uu Alle noo sheegayoo ah:
e*t ir-f .,tj-ltf)
(1Iiisaanku rl'aa xaq dharaartaas).Walaal
ogsoono^rdadku dharaartaain ay u kala bixi laba
kooxood sidauu ku cadeeyeyAllah quraankiisaoo
uu yiri:
Gr-Jt J C_j: llt ,t ,r-j)
(Koox Jannadda ayey galeysa,Kooxna Naarta
Saciiro ah ayey galeysa).Allah ha nagayeelo
kuwa uu janeyndoono oo ku w€nraFardowsa,
Allahuma Aamiin. ..Allaahuma Aamiin. ..Allahuma
Aamiin.
Walaalatnyga Somaliyeed waxaan u sheegahayain
ay iska ilaaliyan oo ay ka digtooffadaan falalka xun
ee ka leexinhayawaddadat,oosanoo ninkii qaadau
horseediNaar galid iyo halaag.Allaah wuu noo
cadeyeyoo waxuu yiri:

i"!l d".tr.li.4tt ; SS;.JI
1d--,,,f &.OF Ft tyq: ); ogtl Lr:-'i.-.*rf rjo rr!;1
(Kani waa jidkeyga toosaneeqaada,Ha qaadina
wadooyinka yar-yarka ah eeidinka leexinhaya
waddada toosan).
Walaal wadadda toosan waxaa ka leexin kara
QABIIL. Nabigu (rt : +-b&r.,L') waxuu ku
tilmaamay qabiil oo gardaro loogu hiiliyo
Jaahilnimo ureysa.Hadalkaawaa,hadalNabi ka
soo yeerayee ha dhayalsaninaoo ogaadain la
idiinka digahaya aakhiro xumo iyo dhibaato aduun.
walaal qabiilka lamadiidanaoo Allah waxuu ku
yiri QuraankaKariimka ah sidan.
(t-rr-rt-lJ&i s F fti*l)
(Waxaan idinka yeelnayShucuub iyo
Qabiilooyin ka farcamahaya). v/aa in ay kaa
dhaadhacdaain loola jeedo macnahaarintan ku
saabsanqabiilka in uu Alle ugu talagaloy in la isku
aqoonsadooo ruuxa nasabkiisaaanla garan waayin.
Walaalnaftaadaha Dulminin oo ogsoonow
Quraankaujeedadiisu in aynan nuuna ahayn in la
isku xadgudbosi D{"ILfu{Iku saleysanQabiil
ara'giis.Waxaad kale oc aadcgaatawalaalkayorvoo
an isku baraarujineynaakuligeenhadii aad gardaro

60
LtJl rrhJ l.+lt dJJJI
DuruustsMuhiimks u sh Umaddsoodhan
qabiilkagarabku siisoin uusanqabiilkuwaxbakuu
tareynkolkaqabrigalagugaliyo oo calnalkaadiiku
raaci.Marnayuusanku sirinaduunoo ogsoonowin
uu qabrigukugunoqongodNaareedamaJanno
hsdbasidauu yahaycamalkaaadaduunkaka soo
kasbatayoo marnaha hilmaaminin aydadkaad
taqaanayiyo qaraabadaadiiay ka soonoqonmarkay
caradakugugadiyaan.Waxaasooaroortayoo
suganhaddiiuu geeriyoodoinsaankuin ayraaceyso
sadexshay:
1) Dadkisii
2) Xoolihisii
3) Camalkisii
Dadkisiiiyo Xoolihisiiwayka soonoqonoo waxaa
ku hari Carnalkisii,Warogsoonowin dharaarta
Qiyaamedadkaaduwaxbaku tareyn.Waxayku
taraniskabadaayeewaadka carariadooka
cabsanhayain ay wax kuuqabsadaansidauu Allah
kitaabkisanoogusheegay:
.ib bg F1.. ..1rlJ(J . l+U tryw I . r*lf ult .o*i dr,ry'i * lrr)
.1q{

i+{ll ./J}tll
(Dharaarta qiyaameedwuu ka cararahaya
ruuxu walaalkii, hooyadii, aabihii, xaaskiisii iyo
caruurtiisii, QOF walba oo kuwaa ka mid ah
dharaartaa waxaa ku filan dhibaatada haysata).
Waxuu yiri oo kale Alle Subxaanahu:
{,-t dl l;Lai3 +l: csVl.:+ i:. t- V e y !r&ir-} eA ry-)
.(!a-,-ft*.f.r!tJA:
(Wuxuu jecetyahaykan Allah diiday dharaarta
qiyaame cadaabkeedaawgiis in uu isku furto
Wiilashiisa, xaaskiisa,walaalihii iyo qabiilkiisii
dadka ka celin jiray xaq iyo baadhilba iyo dadka
dhulka ku noolaasi uu uga badbaado
dhibaatada haysata).Walaalqof ay sugitaas
maxaa ubanaarl jidkaadu ma toosan yatray,xisaabi
naftaadainta a n adiga lagu xisaabinin oo ku dadaual
in aad xaqa midigta ku qabsato,>rurnaantarra,aad ka
dheerato.
Allah Subxaanahuwa tacaalaaxumaanta ha naga
dheereyokuligeenbaoo wadadatoosanha na
garansiiyo, waanadanha naga yeelo kuwii qaata oo
ay anfacdo. AJlah ha naga yeelo kuwii ku dhinta
khaaturnawaruurgoo ku b,iirasaabiqiinta.
JeediyahaWaanadail rytt walaaikiin:
SheekhCabdurahmaan Muxamed eayliye.

arll ielc arrl|f trlgr$l
G+ill irt r.ilii
jl{ O{dJll*t Of}*trtlr+
rjl.glnlf {illl ,rl!4.?;l
ttld.r.ll OrJf*r / A+ill
crbg
.lfr trdll+r / G+ilf
.Jl.g-llrblr si
6et-ill/a*-+OlIj+l IeLt"
of . YolA (Y. Y) ' .rftl/Oj+

Ctillirtv {iJli
j! rf dllfr drrH-:,rJh{
{dL.}.ll irlJl ,J!r+.1r
r*asrJ'-rlsICi.;tJl
1511 |
1i rer'dll,tr SriJl
jbell rblr rl

Somali Islam duruusta ..

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

More from Helmon Chan

More from Helmon Chan (20)

Somali Islam duruusta ..