SlideShare a Scribd company logo
1 of 10
सामाजिक अध्ययन तथा िीवनोपयोगी ससप सिक्षा
क
े शवप्रसाद पराजुली keshabprasadparajuli@gmail.com
सा.अ. ले सभ्य समाि गने नागरिक तयाि गर्छ ।
िी.सस.ले िीवन सिल, सहि ि सफल बनाउँर् ।
डिजिटल साक्षिताले सूचनाको प्राप्ती, पहहचान,
मूल्याङ्कन, उपयोग ि सञ्चाि गने क्षमता हिन्र् ।
साइवि नैततकता = इन्टिनेटमा असल व्यवहाि ।
साइबि अपिाध = इन्टिनेटमा गैिकानुनी कायछ ।
तनर्छय = ववचािपूवछक गरिएको तनष्कर्छ ।
सञ्चाि = सूचना आिानप्रिान गने प्रक्रिया ।
तनाव व्यवस्थापन = मानससक सन्तुलन िाख्ने काम
अन्तिवैयजततक ससप = सञ्चाि गने िनससप ।
टोसलकायछ = समूहमा काम गने िक्षता ि गुर्स्ति ।
मानवको िैववकीय उद्ववकास = पुच्र्ि नभएका,
ठािो जिउिाल, ठु लो मजस्तष्क ि िुई खुट्टाले हहँड्ने
निवानििस्तै पुखाछबाट उद्ववकास भई िसमक रुपमा
अहहलेको मानवका रुपमा ववकास भएको प्रक्रिया ।
४४-५८ लाख बर्छ अतिको होमोतनि आडिछवपथेकस
१०-४० लाख बर्छ अतिको अस्रालोवपथेकस
१५-२३ लाख बर्छ अतिको होमो ह्याबबसलस handy
१-१८ ला.ब. अतिको होमो इिेतटस- अक्रिका बाहहि
३०हिाि-१.५ ला.ब. अतिको होमो तनयन्ििथलेजन्सस
िमछनीको तनयन्िि उपत्यकाको नामका आधािमा
१.५ ला.ब. अतििेखखको होमो सेवपयन्स
समाि ववकासका चिर्हरुुः
मातसछ अनुसाि- आहिम साम्यवाि, िासप्रथा, सामन्तवाि ि पूँिीवाि ।
टाइलि ि मोगाछनका अनुसाि- ढुङ्गे, बबछि ि सभ्य ।
तनम्न पुिापार्ार् कालखण्िको मुख्य मानव प्रिातत =
होमो इिेतटस । आगोको व्यवजस्थत प्रयोग ।
प्रमुख औिाि = हाते बन्चिो ।
मध्य पार्ार् युगमा ज्यासमतीय आकािका औिािहरु । साांस्कृ ततक
परिवतछनका आधािमा िाजन्तकािी युग समेत भतनने नव पार्ार् युगमा
धातुको आववष्काि भएको ।
पूँिीवािी समािको मुख्य वविेर्ता = उत्पािनका साधनहरुमा तनिी
स्वासमत्व, नाफा क
े जन्ित स्वतन्र बिाि
औद्योगगक समाि = गुिािामुखी उत्पािन प्रर्ालीलाई ठु लो परिमार्मा
वस्तुको उत्पािनद्धािा प्रततस्थापन गिेको ।
सहिीकिर् = सहि ि सहिी िनसङ्ख्यामा वृद्गध ।
ववश्वव्यावपकिर् =ववश्वभिमा तर्टो ि सजिलो रुपमा पिस्पि सम्बन्ध
स्थावपत हुनसतने अवस्था ।
व्यजततवािी प्रवृविमा बढोििी हुनुको मुख्य कािर् =
बढ्िो आधुतनकता वा प्रववगधको ववस्ताि
बहुसाांस्कृ ततकता = सभन्िै सांस्कृ ततहरूको अन्तििुलन ।
सामाजिक व्यवहािसँग सम्वजन्धत सामाजिक प्रक्रियाहरूुः
पिसांस्कृ तत ग्रहर् – मौसलक सामाजिक ढाँचा बिसलने ।
आत्मसात ् - मौसलक सामाजिक वविेर्ताहरु हिाउने ।
एकता – सुमधुि सामाजिक सम्बन्धको स्थापना ।
सम्झौता – हठहरु त्यागेि सामाजिक व्यवस्था स्थावपत ।
प्रततस्पधाछ – मातनस ि समुिायको क्षमता ववकास हुने ।
सहकायछ – साझा आवश्यकताहरुको पूततछ ।
द्वन्द्व – अजस्थिताको कािर् सामाजिक व्यवस्थामा आँच
अनुक
ू लन – नयाँ समािमा िुलसमल हुने ।
मानविास्रीहरुका ववचािमा सांस्कृ तत भनेको समािका
सिस्यहरु बीच िहेको साझा सामाजिक व्यवहािहरुको
समग्र स्वरुप ।
नेपालुः २६ डिग्री २२ समनेटिेखख ३० डिग्री २७ समनेट उििी
अक्षाांि ि ८० डिग्री ४ समनेटिेखख ८८ डिग्री १२ समनेट पूवी
िेिान्ति ।
सबभन्िा होचो स्थान धनुर्ाको मुखखयापट्टी मुसहितनया
https://www.youtube.com/watch?v=fokSQ3-iLDc
https://www.youtube.com/watch?v=lumHWqRxygQ
https://www.youtube.com/watch?v=LS49ShYHm-w
वाताविर् = पृथ्वीमा उपलब्ध प्राकृ ततक ि साांस्कृ ततक
तत्वहरुको समग्र अवस्था ।
िीगो ववकास लक्ष्य= सन ् २०१६ िेखख २०३० सम्मका लागग
१७ वटा लक्ष्य सहहत कायाछन्वयनमा िहेको सांयुतत
िाष्रसङ्िीय ववकास कायछिम ।
प्रकृ ततले मानवको िािीरिक बनोट, स्वभाव, बौजध्िक
तीक्ष्र्ता आहिमा पतन प्रभाव पािछर् ।
प्रकृ तत ि मानव बीचको सम्बन्ध बबगग्रिा ववपद् आइलाग्ने
प्रिुर्र्ले िलबायु परिबतछन ि हरित गृह प्रभाव बढ्ने ।
ववश्वमा भौगोसलक ववववधताुः
बर्ैभरि गसमछ हुने क्षेर- अमेिन बेँसी, धेिै बर्ाछ, िङ्गल ।
बर्ैभरि धेिै गचसो हुने क्षेर- ध्रुवीय, इन्युट ि एजस्कमो ।
अत्यन्त सुतखा हावापातनको क्षेर- मरुभूसम, उँट, मरुद्यान
अन्नको भण्िाि- समिीतोष्र् हावापानी, िाँसे मैिान
ववश्वको बगैंचा- भूमध्यसागिीय क्षेर, िससला फलफ
ू ल
ऊष्र् िाँसे मैिान- कङ्गो बेँसी, ववश्वको गचडियाखाना
ववश्वक
ै अग्लो सगिमाथा ि होचो मृत सागि (४१८ सम)
पहािी ि मैिानी क्षेरहरू
िक्षक्षर् अमेरिकाको अमेिन बेँसीमा अग्ला, मोटा, टुप्पामा
झ्याम्म पिेका, सुरिला रुख भएका िना सिावहाि िङ्गल
ववश्वका क
ु नै चाि प्रमुख िाँसे मैिानुः उिि अमेरिकाको
प्रेरिि, अस्रेसलयाको िाउन्स, युिोपको स्टेप्स ि िक्षक्षर्
अमेरिकाको पम्पास ।
भूमध्यसागिको वरिपरि हहउँिमा बर्ाछ ि ठन्िा तथा
ग्रीष्ममा न्यानो ि सुतखा ।
अमेरिकाको वाससङ्टन ि न्युयोक
छ सहिहरु िमि :
पोटोम्याक ि हड्सन निी क्रकनािमा िहेका र्न ् ।
नेपालको पहािी प्रिेि समुि सतहबाट ६०० िेखख २८००
समटि उचाइमा िहेको र् ।
नेपालको तिाई प्रिेिमा िहेका क
ु नै चािवटा मुख्य धासमछक
स्थलहरु विाह क्षेर, िानकी मजन्िि, गढीमाई, लुजम्बनी ।
https://www.youtube.com/watch?v=As9lQ3DQs5w
https://www.youtube.com/watch?v=IDz3oSKbWOs
https://www.youtube.com/watch?v=-Uby0nALW8w
https://www.youtube.com/watch?v=pqzY1y3AXnI
https://www.youtube.com/watch?v=zZJFozFsnIU
https://www.youtube.com/watch?v=ZPZnTAAGKvs
https://www.youtube.com/watch?v=BPDtA-Oy16Y
भौगोसलक ववववधता
https://www.prasashan.com/2019/11/13/151227/
https://www.karobardaily.com/news/135705

More Related Content

More from KeshabPrasadParajuli1 (8)

Mathematics quiz4
Mathematics quiz4Mathematics quiz4
Mathematics quiz4
 
Mathematics quiz3
Mathematics quiz3Mathematics quiz3
Mathematics quiz3
 
Mathematics quiz2
Mathematics quiz2Mathematics quiz2
Mathematics quiz2
 
Mathematics quiz1
Mathematics quiz1Mathematics quiz1
Mathematics quiz1
 
Gamification campaign of scrabble club pokhara
Gamification campaign of scrabble club pokharaGamification campaign of scrabble club pokhara
Gamification campaign of scrabble club pokhara
 
Math quiz general
Math quiz generalMath quiz general
Math quiz general
 
Social and life skills2
Social and life skills2Social and life skills2
Social and life skills2
 
Scrabble club pokhara
Scrabble club pokharaScrabble club pokhara
Scrabble club pokhara
 

Social and life skills5

  • 1. सामाजिक अध्ययन तथा िीवनोपयोगी ससप सिक्षा क े शवप्रसाद पराजुली keshabprasadparajuli@gmail.com
  • 2.
  • 3. सा.अ. ले सभ्य समाि गने नागरिक तयाि गर्छ । िी.सस.ले िीवन सिल, सहि ि सफल बनाउँर् । डिजिटल साक्षिताले सूचनाको प्राप्ती, पहहचान, मूल्याङ्कन, उपयोग ि सञ्चाि गने क्षमता हिन्र् । साइवि नैततकता = इन्टिनेटमा असल व्यवहाि । साइबि अपिाध = इन्टिनेटमा गैिकानुनी कायछ । तनर्छय = ववचािपूवछक गरिएको तनष्कर्छ । सञ्चाि = सूचना आिानप्रिान गने प्रक्रिया । तनाव व्यवस्थापन = मानससक सन्तुलन िाख्ने काम अन्तिवैयजततक ससप = सञ्चाि गने िनससप । टोसलकायछ = समूहमा काम गने िक्षता ि गुर्स्ति ।
  • 4. मानवको िैववकीय उद्ववकास = पुच्र्ि नभएका, ठािो जिउिाल, ठु लो मजस्तष्क ि िुई खुट्टाले हहँड्ने निवानििस्तै पुखाछबाट उद्ववकास भई िसमक रुपमा अहहलेको मानवका रुपमा ववकास भएको प्रक्रिया । ४४-५८ लाख बर्छ अतिको होमोतनि आडिछवपथेकस १०-४० लाख बर्छ अतिको अस्रालोवपथेकस १५-२३ लाख बर्छ अतिको होमो ह्याबबसलस handy १-१८ ला.ब. अतिको होमो इिेतटस- अक्रिका बाहहि ३०हिाि-१.५ ला.ब. अतिको होमो तनयन्ििथलेजन्सस िमछनीको तनयन्िि उपत्यकाको नामका आधािमा १.५ ला.ब. अतििेखखको होमो सेवपयन्स
  • 5. समाि ववकासका चिर्हरुुः मातसछ अनुसाि- आहिम साम्यवाि, िासप्रथा, सामन्तवाि ि पूँिीवाि । टाइलि ि मोगाछनका अनुसाि- ढुङ्गे, बबछि ि सभ्य । तनम्न पुिापार्ार् कालखण्िको मुख्य मानव प्रिातत = होमो इिेतटस । आगोको व्यवजस्थत प्रयोग । प्रमुख औिाि = हाते बन्चिो । मध्य पार्ार् युगमा ज्यासमतीय आकािका औिािहरु । साांस्कृ ततक परिवतछनका आधािमा िाजन्तकािी युग समेत भतनने नव पार्ार् युगमा धातुको आववष्काि भएको । पूँिीवािी समािको मुख्य वविेर्ता = उत्पािनका साधनहरुमा तनिी स्वासमत्व, नाफा क े जन्ित स्वतन्र बिाि औद्योगगक समाि = गुिािामुखी उत्पािन प्रर्ालीलाई ठु लो परिमार्मा वस्तुको उत्पािनद्धािा प्रततस्थापन गिेको । सहिीकिर् = सहि ि सहिी िनसङ्ख्यामा वृद्गध । ववश्वव्यावपकिर् =ववश्वभिमा तर्टो ि सजिलो रुपमा पिस्पि सम्बन्ध स्थावपत हुनसतने अवस्था । व्यजततवािी प्रवृविमा बढोििी हुनुको मुख्य कािर् = बढ्िो आधुतनकता वा प्रववगधको ववस्ताि
  • 6. बहुसाांस्कृ ततकता = सभन्िै सांस्कृ ततहरूको अन्तििुलन । सामाजिक व्यवहािसँग सम्वजन्धत सामाजिक प्रक्रियाहरूुः पिसांस्कृ तत ग्रहर् – मौसलक सामाजिक ढाँचा बिसलने । आत्मसात ् - मौसलक सामाजिक वविेर्ताहरु हिाउने । एकता – सुमधुि सामाजिक सम्बन्धको स्थापना । सम्झौता – हठहरु त्यागेि सामाजिक व्यवस्था स्थावपत । प्रततस्पधाछ – मातनस ि समुिायको क्षमता ववकास हुने । सहकायछ – साझा आवश्यकताहरुको पूततछ । द्वन्द्व – अजस्थिताको कािर् सामाजिक व्यवस्थामा आँच अनुक ू लन – नयाँ समािमा िुलसमल हुने । मानविास्रीहरुका ववचािमा सांस्कृ तत भनेको समािका सिस्यहरु बीच िहेको साझा सामाजिक व्यवहािहरुको समग्र स्वरुप ।
  • 7. नेपालुः २६ डिग्री २२ समनेटिेखख ३० डिग्री २७ समनेट उििी अक्षाांि ि ८० डिग्री ४ समनेटिेखख ८८ डिग्री १२ समनेट पूवी िेिान्ति । सबभन्िा होचो स्थान धनुर्ाको मुखखयापट्टी मुसहितनया https://www.youtube.com/watch?v=fokSQ3-iLDc https://www.youtube.com/watch?v=lumHWqRxygQ https://www.youtube.com/watch?v=LS49ShYHm-w वाताविर् = पृथ्वीमा उपलब्ध प्राकृ ततक ि साांस्कृ ततक तत्वहरुको समग्र अवस्था । िीगो ववकास लक्ष्य= सन ् २०१६ िेखख २०३० सम्मका लागग १७ वटा लक्ष्य सहहत कायाछन्वयनमा िहेको सांयुतत िाष्रसङ्िीय ववकास कायछिम ।
  • 8. प्रकृ ततले मानवको िािीरिक बनोट, स्वभाव, बौजध्िक तीक्ष्र्ता आहिमा पतन प्रभाव पािछर् । प्रकृ तत ि मानव बीचको सम्बन्ध बबगग्रिा ववपद् आइलाग्ने प्रिुर्र्ले िलबायु परिबतछन ि हरित गृह प्रभाव बढ्ने । ववश्वमा भौगोसलक ववववधताुः बर्ैभरि गसमछ हुने क्षेर- अमेिन बेँसी, धेिै बर्ाछ, िङ्गल । बर्ैभरि धेिै गचसो हुने क्षेर- ध्रुवीय, इन्युट ि एजस्कमो । अत्यन्त सुतखा हावापातनको क्षेर- मरुभूसम, उँट, मरुद्यान अन्नको भण्िाि- समिीतोष्र् हावापानी, िाँसे मैिान ववश्वको बगैंचा- भूमध्यसागिीय क्षेर, िससला फलफ ू ल ऊष्र् िाँसे मैिान- कङ्गो बेँसी, ववश्वको गचडियाखाना ववश्वक ै अग्लो सगिमाथा ि होचो मृत सागि (४१८ सम) पहािी ि मैिानी क्षेरहरू
  • 9. िक्षक्षर् अमेरिकाको अमेिन बेँसीमा अग्ला, मोटा, टुप्पामा झ्याम्म पिेका, सुरिला रुख भएका िना सिावहाि िङ्गल ववश्वका क ु नै चाि प्रमुख िाँसे मैिानुः उिि अमेरिकाको प्रेरिि, अस्रेसलयाको िाउन्स, युिोपको स्टेप्स ि िक्षक्षर् अमेरिकाको पम्पास । भूमध्यसागिको वरिपरि हहउँिमा बर्ाछ ि ठन्िा तथा ग्रीष्ममा न्यानो ि सुतखा । अमेरिकाको वाससङ्टन ि न्युयोक छ सहिहरु िमि : पोटोम्याक ि हड्सन निी क्रकनािमा िहेका र्न ् । नेपालको पहािी प्रिेि समुि सतहबाट ६०० िेखख २८०० समटि उचाइमा िहेको र् । नेपालको तिाई प्रिेिमा िहेका क ु नै चािवटा मुख्य धासमछक स्थलहरु विाह क्षेर, िानकी मजन्िि, गढीमाई, लुजम्बनी ।