Het belang en de charme van slaapplaatstellingen - Sjouke Scholten - Friese Vrijwilligersdag Natuur 7 september 2019 Earnewald

1. Vogels op slaapplaatsen
Sjouke Scholten
07 september 2019

2. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Opzet presentatie
• Wat is een slaapplaats?
• Welke vogels slapen samen?
• Waar slapen vogels?
• Hoe tel je slaapplaatsen?
• Doel van slaapplaatstellingen

3. Sovon Vogelonderzoek Nederland

4. Sovon Vogelonderzoek Nederland
‘Slaapplaatsen’
• Gemeenschappelijk, dus >1
• Trekbewegingen
• ‘s nachts of overdag
• Meestal buiten broedseizoen
• Warmte/bescherming/informatie

6. ~140 soorten in Nederland
Aalscholver Fazant Stadsduif Grote Lijster
Kleine Zilverreiger Kraanvogel Holenduif Ekster
Grote Zilverreiger Scholekster Houtduif Kauw
Purperreiger Kemphaan Turkse Tortel Roek
Kleine Zwaan Grutto Halsbandparkiet Zwarte Kraai
Wilde Zwaan Regenwulp Ransuil Bonte Kraai
Taigarietgans Wulp Velduil Raaf
Toendrarietgans Oeverloper Oeverzwaluw Spreeuw
Kleine Rietgans Kokmeeuw Boerenzwaluw Huismus
Kolgans Stormmeeuw Huiszwaluw Ringmus
Dwerggans Kleine Mantelmeeuw Boompieper Vink
Grauwe Gans Zilvermeeuw Graspieper Keep
Grote Canadese Gans Grote Mantelmeeuw Waterpieper Groenling
Brandgans Lachstern Oeverpieper Sijs
Rotgans Reuzenstern Gele Kwikstaart Kneu
Brilduiker Grote Stern Grote Gele Kwikstaart Frater
Nonnetje Visdief Witte Kwikstaart Barmsijs
Bruine Kiekendief Noordse Stern Merel Geelgors
Blauwe Kiekendief Dwergstern Kramsvogel Rietgors
Smelleken Zwarte Stern Koperwiek Grauwe Gors

7. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Waar slapen vogels?

8. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Aantalsconcentraties

9. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Welke soorten tellen we?
www.sovon.nl

10. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Een telgebied claimen

11. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Regionale coördinator
• Wie telt wat?
• Simultaan tellen is het leukst!
Grote gebieden

12. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Methode, deel I: zoeken

13. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Pas op, voorverzamelplaats!

14. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Methode, deel II: tellen
wanneer? ‘s avonds, maar ganzen en zwanen ‘s ochtends. De
voorkeursdatum komt overeen met pieken in voorkomen
soort.
waar? Op strategisch punt invallende/uitvliegende vogels
tellen. Pas stoppen als het donker is of als alles weg is.
Meestal ongeveer 1 uur. Houd afstand!
hoe? Met verrekijker en app. Kleine groepen vogels kunnen
per individu, grote groepen vereisen meer aandacht. Grote
slaapplaatsen worden simultaan geteld.
Camera kan handig zijn!

15. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Voorbeeld: ganzen

16. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Invoeren gegevens
of

17. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Plezier en mooie waarnemingen!
Waarom slaapplaatsen tellen?

18. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Slaapplaatsen & de wet
Besluit N2000 Kwade Hoek (2008)
N2000-gebied/N2000 area Soort Doelstelling Aantal±SD
Kwalifica
tie
Lauwersmeer Kleine Zwaan 360 202±147
Lauwersmeer Kolgans 26000 22045±4118
Lauwersmeer Grauwe Gans 29000 13126±5485
Lauwersmeer Brandgans 60000 65556±7268
Lauwersmeer Grutto 2200 1163±265

19. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Bescherming en Natura 2000

20. Landelijk Meetnet Slaapplaatsen
Natura 2000-gebieden
Broedvogels Niet-broedvogels
Foerageren
Slapen

21. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Trendberekening: Kemphaan

22. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Vergelijkingen: Kemphaan

23. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Fochteloërveen: ganzen/zwanen

24. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Fochteloërveen: ganzen/zwanen
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
11 jan.
2014
8 nov.
2014
10 jan.
2015
21 nov.
2015
9 jan.
2016
19 nov.
2016
14 jan.
2017
18 nov.
2017
20 jan.
2018
10 nov.
2018
19 jan.
2019
Ganzen slaapplaats Fochteloërveen
0
20
40
60
80
100
120
11 jan.
2014
8 nov.
2014
10 jan.
2015
21
nov.
2015
9 jan.
2016
19
nov.
2016
14 jan.
2017
18
nov.
2017
20 jan.
2018
10
nov.
2018
19 jan.
2019
Zwanen slaapplaats Fochteloërveen

25. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Fochteloërveen: ganzen/zwanen
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
11 jan.
2014
8 nov.
2014
10 jan.
2015
21 nov.
2015
9 jan.
2016
19 nov.
2016
14 jan.
2017
18 nov.
2017
20 jan.
2018
10 nov.
2018
19 jan.
2019
Ganzen slaapplaats Fochteloërveen
0
20
40
60
80
100
120
11 jan.
2014
8 nov.
2014
10 jan.
2015
21
nov.
2015
9 jan.
2016
19
nov.
2016
14 jan.
2017
18
nov.
2017
20 jan.
2018
10
nov.
2018
19 jan.
2019
Zwanen slaapplaats Fochteloërveen
0
5000
10000
15000
20000
25000
8 nov.
2014
10 jan.
2015
21 nov.
2015
9 jan.
2016
19 nov.
2016
14 jan.
2017
18 nov.
2017
20 jan.
2018
10 nov.
2018
19 jan.
2019
Ganzen slaapplaats Fochteloërveen
Toendrarietgans Kolgans Grauwe gans
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
11 jan.
2014
8 nov.
2014
10 jan.
2015
21
nov.
2015
9 jan.
2016
19
nov.
2016
14 jan.
2017
18
nov.
2017
20 jan.
2018
10
nov.
2018
19 jan.
2019
Zwanen slaapplaats Fochteloërveen
Knobbelzwaan Wilde Zwaan Kleine Zwaan

26. Sovon Vogelonderzoek Nederland
IJSSELMEER
• Makkumer Noordwaard
• Stoenckherne
• Bocht van Molkwerum
• Steile Bank
OVERIGE
• Waddenzeekust
• Waddeneilanden
• Oudegaasterbrekken
• Fochteloërveen
• Van Oordt’s Merksen
Vacante gebieden in Friesland

27. Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Voor iedere telling een mail van landelijke/regionale
coördinator.
• Regelmatige terugkoppeling provinciale/landelijke
resultaten via de wetterfûgelnijsbrief en sovon.nl.
• Artikelen in Sovon Nieuws en Limosa
Coördinatie vanuit Sovon

28. Meer weten?

29. Met dank aan
• Alle slaapplaatstellers
• Rijkswaterstaat Waterdienst, Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
en Ministerie van Economische Zaken (EZ)
• Fotografen en filmers: Albert de Jong, Peter Eekelder, Harvey van
Diek, Johan Poffers, Geert de Vries, Roel Hoeve, Koos Dansen, Hans
Gebuis, Garry Bakker, Thomas van der Es, Trinus Haitjema, Olaf
Klaassen, Arjan Boele, Franka Slothouber, Otto Faulhaber, Ton
Trompert, Mervyn Roos, Gerrit Hiemstra, Eilert Voss, Sem Jongeling