Sistem endokrin terdiri daripada beberapa kelenjar yang merembeskan hormon ke dalam aliran darah untuk mengawal seluruh fungsi badan. Kelenjar-kelenjar utama termasuk kelenjar pituitari, tiroid, adrenal dan pankreas yang merembeskan hormon seperti T3, T4, insulin dan kortisol untuk mengawal metabolisme, pertumbuhan dan fungsi organ lain.

2. SISTEM ENDOKRIN
5.1 STRUKTUR DAN FUNGSI
SISTEM ENDOKRIN I
MAAP 1114
KSKB KOTA KINABALU

3. OBJEKTIF PEMBELAJARAN
• Di akhir sesi pembelajaran, pelatih akan dapat:
1. Menghuraikan lokasi kelenjar-kelenjar
sistem endokrin
2. Menyenaraikan kelenjar-kelenjar sistem
endokrin
3. Menyatakan fungsi kelenjar hipotalamus
4. Menyatakan fungsi kelenjar pituitari
5. Menyatakan fungsi kelenjar adrenal
6. Menyatakan fungsi kelenjar Islet pankreatik

4. SISTEM ENDOKRIN
• Sistem yang menghasilkan hormon
untuk mengawalatur aktiviti badan
• Hormon-hormon dihasilkan dari
kelenjar-kelenjar endokrin

5. DEFINISI
• KELENJAR ENDOKRIN
▫ Kelenjar tanpa salur yang merembeskan
hormon secara langsung ke dalam aliran
darah untuk diangkut ke seluruh badan ke
organ sasaran tertentu
• KELENJAR EKSOKRIN
▫ Kelenjar seperti kelenjar peluh dan
kelenjar saliva yang merembes ke dalam
duktus di mana sekresi akan diangkut ke
lokasi spesifik

6. PANKREAS
PITUITARI
TIROID
TIMUS
PINEAL
PARATIROID
ADRENAL
OVARI
TESTIS
JENIS-JENIS KELENJAR ENDOKRIN
LOKASI

7. LOKASI
KELENJAR
–
KELENJAR
ENDOKRIN

8. LOKASI KELENJAR-KELENJAR ENDOKRIN
Jenis-jenis
kelenjar
Lokasi organ sistem endokrina
1. Kelenjar
pituitari
Terlekat pada organ hipotalamus
2. Kelenjar
tiroid
Berada di bawah larink anterior
trakea
3. Kelenjar
paratiroid
Posterior pada permukaan kelenjar
tiroid

9. LOKASI KELENJAR-KELENJAR ENDOKRIN
5. Kelenjar
pineal
Terletak di antara hemisfera
serebral
6. Ovari
(wanita)
Posterior pada permukaan
ligamen lebar dan melekat pada
mesovarium
4. Kelenjar
adrenal
Berada di atas pada setiap ginjal

10. LOKASI KELENJAR-KELENJAR ENDOKRIN
9. Timus Berada di mediastinum
7. Testis
(lelaki)
Tergantung pada korda
spermatik dalam kaviti skrotum
8. Sel - sel islets
of langerhans
Berada di pankreas yang terletak
di belakang gaster

11. HIPOTALAMUS
• Terletak bawah talamus,
di atas kelenjar pituitari
• Saiz kecil
• Hipotalamus berhubung
dengan :
▫ lobus posterior kelenjar
pituitari melalui fiber
saraf
▫ lobus anterior pituitari
melalui sistem
kompleks salur darah

12. FUNGSI HORMON
HORMON FUNGSI
Corticotropin-
releasing hormone
(CRH, CRF)
Merangsang pituitari anterior
merembeskan ACTH (bersama
vasopressin)
Gonadotropin-
releasing hormone
(GnRH, LHRH )
Merangsang pituitari anterior untuk
merembeskan LH dan FSH

13. FUNGSI HORMON
HORMON FUNGSI
Thyrotropin-
releasing
hormone (TRH,
TRF )
Merangsang pituitari anterior untuk
merembeskan TSH
Growth hormone-
releasing
hormone (GHRH,
GHRF, GRF )
Merangsang pituitari anterior
merembeskan hormon pertumbuhan

14. KELENJAR PITUITARI
• Terletak di Hipofisial
Fossa pada tulang
sfenoid, di bawah
hipotalamus
• Saiz:
-diameter 1cm
-sebesar kacang
pea
-berat:4g

15. • Terdapat satu rangkaian
fiber saraf antara
hipotalamus dan lobus
posterior pituitari
• Di antara lobus ini
terdapat satu tisu yang
nipis - lobus intermediat
(fungsinya tidak diketahui)
KELENJAR PITUITARI

16. • Terbahagi
kepada:
▫ Lobus anterior
(Adenohipofisis)
▫ Lobus posterior
(Neurohipofisis)

17. Bekalan darah
• Arteri – dibekalkan oleh
cabangan dari arteri
karotid internal
• Lobus anterior –
Dibekalkan secara tidak
langsung oleh darah yang
memasuki hipotalamus
• Lobus posterior –
Dibekalkan secara terus
oleh cabangan arteri
karotid

18. • Darah vena
▫ dari kedua-dua
lobus
mengandungi
hormon
▫ meninggalkan
kelenjar melalui
vena yang
memasuki sinus
vena antara lapisan
dura mater

19. PITUITARI ANTERIOR (ADENOHIPOFISIS)
• Merangsang atau
merencat rembesan
hormon dari kelenjar
endokrin lain
• Berperanan dalam
rembesan hormon yang
dihasilkan oleh
hipotalamus
• Mengawal keseimbangan
hormon (mekanisma
suapbalik negatif)

20. Hormon-hormon yang dirembeskan di
pituitari anterior
1. Hormon pertumbuhan
(GH)
2. Hormon perangsang tiroid
(TSH)
3. Hormon
adenokortikotropik
(ACTH)
4. Hormon prolaktin
5. Hormon gonadotropik
(FSH & LH)

21. HORMON FUNGSI HORMON
Hormon
Pertumbuhan
(GH)
Merangsang tumbesaran tulang,
otot, tisu penghubung dan organ
Hormon
Perangsang
tiroid (TSH)
Merangsang kelenjar tiroid
merembeskan hormon tiroksin
(T4) dan triiodotironin (T3)
Hormon
Adenokortikotropik
(ACTH)
Merangsang korteks adrenal
mengeluarkan hormon kortisol

22. HORMON FUNGSI HORMON
Hormon
prolaktin
 Merangsang penghasilan susu
selepas wanita melahirkan anak
Hormon FSH  Merangsang perkembangan folikel
dalam ovari
Merangsang penghasilan hormon
estrogen pada wanita
Merangsang perkembangan sperma
dalam testis

23. HORMON FUNGSI HORMON
Hormon LH  Merangsang proses ovulasi pada
wanita
 Merangsang perembesan hormon
estrogen dan progestron
 Merangsang sel Leydig
merembeskan hormon testosteron
pada testis lelaki

24. PITUITARI POSTERIOR
(NEUROHIPOFISIS)
• Terbina dari
▫ sel perembes
(pituisit dan serat
saraf) daripada
hipotalamus
▫ nukleus optik supra
dan nukleus
paraventrikular
hipotalamus

25. Hormon-hormon yang dirembeskan di
pituitari posterior
1. Oksitosin
2. Hormon
antidiuretik
(ADH) /
Vasopresin

26. HORMON FUNGSI HORMON
Oksitosin  Merangsang pengecutan otot
licin uterus semasa proses
kelahiran
 Merangsang susu
dirembeskan dari kelenjar
mamari selepas proses
kelahiran

27. HORMON FUNGSI HORMON
Hormon
antidiuretik (ADH)
/ Vasopresin
 Meningkatkan ketelapan air di
tubul distal dan tubul pengumpul
di ginjal
 ADH yang berlebihan akan
menyebabkan salur darah
mengecut dan tekanan darah
menjadi tinggi

28. KELENJAR PITUITARI & HORMON

30. DAH TIDO KE???

31. BERI PERHATIAN!!!

32. KELENJAR TIROID
• Terletak pada
pangkal leher
• Anterior trakea
(pada aras
servikel ke-5, 6, 7
dan torasik
pertama), bawah
larink

33. • Kelenjar banyak
pembuluh darah,
dikelilingi kapsul
berserat
• Mempunyai 2 lobus:
berada di sisi rawan
tiroid dan rawan
cecincin trakea
Lobus berbentuk kon
5 cm panjang
3 cm lebar

34. • Kedua-dua lobus
disambung oleh isthmus
terletak depan trakea
• Terbentuk daripada
sejumlah folikel
• Folikel berbentuk bulat
& dikelilingi satu lapisan
sel epitelium kuboidal
• Di dalam folikel - cecair
pekat  koloid

35. Bekalan Darah
• Bekalan darah
arteri ialah melalui
arteri tiroid
inferior dan
superior
• Pengembalian
darah vena ialah
melalui vena
jugular internal

36. Bekalan Saraf
• Bekalan saraf
oleh saraf non
recurrent
laryngeal

37. Hormon-hormon yang dirembeskan di
kelenjar tiroid
1. Tiroksin (T4)
2. Triiodotironin
(T3)
3. Kalsitonin

38. HORMON FUNGSI HORMON
Tiroksin (T4) &
Triiodotironin (T3)
 Meningkatkan kadar
metabolisma karbohidrat, protein
dan lipid dalam badan
Kalsitonin  Merendahkan aras kalsium dalam
darah
 Mengurangkan serap semula
kalsium dari tulang
 Menghalang serap semula
kalsium oleh tubul renal

39. KELENJAR PARATIROID
• Terdiri dari 4 kelenjar
kecil, bergaris lintang
5 mm
• Terletak di permukaan
posterior lobus kiri
dan
kanan kelenjar tiroid

40. • Dikelilingi oleh tisu
perantara
berbentuk kapsul
• Terdiri daripada sel
yang berbentuk
sfera yang tersusun
selari dengan
saluran yang
mengandungi darah

41. Hormon yang dirembeskan di kelenjar
paratiroid
1. Hormon parathormon (PTH)
Fungsi:
▫ Meningkatkan aras kalsium dalam
darah
▫ Merangsang penyerapan kalsium
diusus kecil

42. KELENJAR ADRENAL
• Terletak di bahagian
atas ginjal
• Berukuran 4 cm
panjang dan 3 cm
tebal
• Terdapat dua kelenjar
iaitu di kutub atas
ginjal kanan dan kiri

43. • Bekalan darah arteri
ialah melalui aorta
abdomen dan arteri
ginjal
• Bekalan vena ialah
melalui vena
suprarenal
▫ vena kava inferior
▫ vena renal kiri /
kanan

44. • Mempunyai dua
lapisan:
1. Lapisan korteks
(eksternal)
2. Lapisan medulla
(internal)

45. Korteks Adrenal
• Hasilkan 3
kumpulan hormon
dari kolestrol
• Dikenali sebagai
adrenokortikokoids
(kortikosteroids /
kortikoids)

46. • Bahagian korteks
terdiri dari lapisan:
1. zona glomerulosa
hormon
mineralokortikoid
2. zona fasikulata
hormon
glukortikoid
hormon seksual

47. Hormon-hormon yang dirembeskan di
korteks adrenal
1. Glukokortikoid
(kortisol &
kortikosteron)
2. Mineralokortikoid
(aldosteron)
3. Androgen

48. HORMON FUNGSI HORMON
Glukokortikoid  Meningkatkan aras glukosa
darah
Mineralkortikoid  Merangsang penyerapan
semula natrium di tubul renal
Androgen  Merangsang perkembangan
ciri-ciri seks sekunder

49. Mengantuk???

50. Medula adrenal
• Dikelilingi oleh
korteks adrenal
sepenuhnya
• Terbina dari sumber
tisu yang sama
dengan sistem saraf

51. Hormon-hormon yang dirembeskan di
medula adrenal
1. Noradrenalin
2. Adrenalin

52. HORMON FUNGSI HORMON
Noradrenalin  Memelihara tekanan darah –
menyebabkan vasokonstriksi
Adrenalin  Mengembangkan salur darah
di otot, jantung dan otak
 Menukarkan glikogen
glukosa
 Meningkatkan kadar
metabolisma
 Meningkatkan kadar
pernafasan

53. 5 minutes….
• Apakah hormon yang dirembeskan oleh kelenjar
tiroid?
• Dimanakah PTH dirembeskan dan apakah
fungsi PTH?
• Senaraikan hormon yang dirembeskan di
korteks adrenal

54. ISLET PANKREATIK
• Terhasil dari kumpulan
sel Langerhans di
dalam pankreas
• Tidak mempunyai
duktus
• Rembesan hormon
akan masuk ke vena
pankreatik dan
diedarkan dalam sistem
sirkulasi

55. - terdiri daripada tiga jenis
sel:
1.Sel  - merembes
glukagon
2.Sel  - merembes
insulin
3.Sel  - merembes
somatostatin

56. HORMON-HORMON YANG DIREMBESKAN
• Glukagon - meningkatkan paras glukosa darah
• Insulin - merendahkan paras glukosa darah
• Somatostatin – Merencat sekresi insulin dan
glukagon

57. KELENJAR PINEAL
• Terletak di dalam otak
di bahagian belakang
ventrikel ke 3
• Berukuran 10 mm
panjang
• Berwarna merah
keperangan dan
diselubungi kapsul

58. Hormon yang dirembeskan di kelenjar
pineal
• Melatonin
• Fungsi:
▫ Merencat pertumbuhan dan perkembangan organ
seks sebelum matang-menghalang sintesis
gonadotrofin
▫ Memberitahu otak perubahan keadaan siang dan
malam

59. KELENJAR TIMUS
• Terletak di: atas
mediastinum, belakang
sternum
• Memanjang ke atas hingga
akar leher
• Berat: 10-15g (lahir),
maksimum 30-40g
(remaja), merosot dan
kembali ke berat semasa
lahir pada pertengahan
umur.

60. • Fungsi:
▫ Merangsang
perkembangan sistem
imun
▫ Sel limfosit (sum-sum
tulang) dihantar ke
kelenjar timus untuk
berkembang sebagai
Limfosit T (terlibat
dalam sistem imun)

61. OVARI
• Hormon yang
dirembeskan:
1. Estrogen
2. Progestron

62. Hormon-hormon setempat
• Histamin
▫ Disintesis oleh sel mast (tisu) dan basofil (darah)
▫ Dibebaskan ketika proses inflamasi -> ↑ketelapan
salur darah dan dilatasi salur darah
▫ Kontraksi otot licin pada bronkus dan salur
gastrousus
▫ Merangsang rembesan jus gastrik

63. Hormon-hormon setempat
• Serotonin
▫ Hadir dalam platlet, otak dan dinding usus
▫ Menyebabkan sekresi usus dan kontraksi otot licin
▫ Menyebabkan vasokonstriksi di kawasan luka

64. • Prostaglandin mempengaruhi:
▫ agregasi platlet
▫ penghasilan renin oleh ginjal
▫ suhu badan ketika inflamasi
▫ tindakbalas kelenjar pituitari terhadap
hormon yang dirembeskan di
hipotalamus
Hormon-hormon setempat

65. LATIHAN..
• Namakan hormon yang dirembeskan di ovari
dan testis.
• Berikan fungsi bagi setiap jenis hormon yang
dirembeskan di ovari dan testis.
• Berikan fungsi hormon setempat berikut:
▫ Histamin
▫ Serotonin
▫ Prostaglandin

66. SEKIAN, TERIMA KASIH…