Zubia Santillana liburuan oinarrituriko aurkezpena, sistema endokrinoa eta lokomozio-aparatua gaia lantzeko dbh 3. mailan.

1. SISTEMA ENDOKRINOA
Mikel Entziondo Txakartegi

2. 1. Sistema endokrinoa
1.1. Osagaiak:
Guruin endokrinoak Zelula multzoak dira, zenbait substantzia kimiko
sortzen dituztenak (hormonak)
Hormonak Mezulari kimikoak, prozesu ugaritan parte hartu
Itu-zelulak Errezeptore espezifikoak dituzten zelulak (hormona
jakinak hartuko dituzte)

3. a) Guruin endokrinoak
- Hipotalamoa
Zer? NS eta SE lotzen dituen zentro nagusia
Non? Garun enborrean
Funtzioak? NSko seinaleak hartu
Faktore askatzaile eta inhibitzaileak
(hipofisira, hango hormona
jariaketa kontrolatzeko)

4. - Hipofisia
Zer? Guruin endokrino garrantzitsua
Non? Hipotalamoaren azpian
Funtzioa? Hormonak jariatu odolera, beste
guruin batzuetan eragiteko

6. b) Hormonak
Organo eta ehunetako prozesuak abiarazi edo
geldiarazi.
Adibidez, metabolismoa, hazkuntza, ioien eta
uraren arteko oreka, garapena, ugalketa,
portaera…
d) Itu-zelulak
Hormonak zelula
horietan eragingo du
(mintzeko errezeptore
espezifikoengatik)

7. 1.2. Prozesua
1. Guruin endokrinoek estimulua hauteman
Hormona jariaketa
2. Hormonak odolera, eta itu-zeluletara (horiek
errezeptoreak dituzte hormona jakina hartzeko)
Giltza-sarraila
3. Informazioa erreakzio kimiko bihurtu, eta
erantzuna abiarazi.
4. Hormona bat = funtzio bat
(bete ostean, desagertu)

11. 1.3. Hormona-jariaketaren kontrola
Atzeraelikadura negatiboa deritzon
mekanismoari esker.
Odoleko hormona kantitatea maila jakinera
iristean, seinaleak hormona jariaketa gelditu.

13. 2. Guruin endokrino eta hormona
nagusiak
https://www.youtube.com/watch?v=ISw5j4znFJ
k

15. 3. Sistema endokrinoko gaixotasunak
Arrazoiak:
1. Hormona bat behar bezala jariatzen ez delako:
- Hipofuntzioa (guruin endokrinoak ez ditu
hormona nahiko sortzen)
- Hiperfuntzioa (guruin endokrinoak hormona
gehiagi sortzen ditu)
2. Itu-zeluletan errezeptoreetan
arazoak

17. a) Diabetes mellitus

18. b) Hipertiroidismoa

19. c) Hipotiroidismoa

20. d) Nanismoa eta gigantismoa
(hazkuntzaren hormonan arazoak)

22. 4. Lokomozio-aparatua
Eskeleto-sistema
Lokomozio-aparatua
Gihar-sistema (muskuluak)
* Gogoratu aginduak nerbio-sistemak
prestatzen dituela

23. Bete ezazu hurrengo taula
Eskeleto-sistema Gihar-sistema
Osagaiak
Funtzioa

24. Eskeleto-sistema Gihar-sistema
Osagaiak Hezurrak
Giltzadurak (artikulazioak,
bi hezur elkarrekin lotzen
dituzte)
Lotailuak (ligamentuak,
ehun konjuntibo fibrotsu
eta elastikoak, hezurrak
lotzen dituzte giltzaduretan)
Eskeleto-giharrak
Tendoiak (giharrak eta
hezurrak lotzen dituzten ehun
konjuntibozko zuntzak)
Funtzioa - Mugimendua
- Gorputzari forma, pisuari
eustea
- Kaltzioa eta fosforoa
pilatzea
- Odol-zelulak sortzea
- Mugimendua

25. Palanka-sistema gorputza mugitzek:
giharrek (osagai aktiboak) indarra eragin
hezurretan (osagai pasiboa)

26. NS Giharrak Tendoiak Hezurrak

28. 6. Hezurrak

29. Hezur luzeen atalak
Epifisia (ertzetan, zabalak, artikulazioak bertan)
Metafisia (hazkuntza-kartilagoa han)
Diafisia (erdiko atala)

30. Hezur luzeen ehunak
1. Hezur-ehun arola (esponjotsua)
- Hezur luzeetako epifisietan, hezur txikien barnealdean
- Hezur muin gorria bertan (eritrozito edo globulu
gorriak sortzen…)
2. Hezur-ehun trinkoa
- Hezur luzeen diafisiaren zati bat, hezur guztien
kanpoko aldea
- Hezur-muin horia bertan (ehun adipotsua, odolaren
eraketa)
3. Hazkuntza-kartilagoa
- Metafisiaren barruan
- Hezurren hazkuntza (gero hezur-ehuna sortu)

35. 7. Giltzadurak
Bi hezur elkarrekin lotzen dituzten egiturak
3 motatakoak:
1. Mugikorrak
2. Erdi mugikorrak
3. Finkoak

36. 1. Mugikorrak
Atala Azalpena Funtzioa
Giltzadura-barrunbea
Likido sinobiala
Kapsula sinobiala
Giltzadura-kartilagoa
Meniskoak
Lotailua

39. 2. Erdimugikorrak
Kartilago eta lotailuak
(ligamentuak) mugikortasuna
mugatuz

40. 3. Finkoak (suturak)
Hezurrak bakarrik (lotura sendoak, puzzle
bezala)

42. 8. Eskeleto-giharrak
Eskeleto-giharrak daude gihar-sisteman,
tendoiekin lotzen direlarik hezurretara.

43. Gihar-ehun ildaskatua
Gihar bakoitza organo askea, faszikuluen
elkarketak osatua.

46. Bibliografia
http://highered.mheducation.com/sites/007249585
5/student_view0/chapter6/animation__bone_growt
h_in_width.html
https://www.fisioterapia-
online.com/articulos/sindrome-de-las-crecederas-o-
sindrome-de-osgood-schlater