Praca kończąca studia podyplomowe "Infobrokering i wywiad rynkowy" na Uniwersytecie Jagiellońskim

1. 1 Opieka

2. Rynek usług dla osób starszych jest określany jako srebrna gospodarka (ang. silver
economy, niem. seniorenwirtschaft). Mamy przyjemność przekazać Państwu raport na temat
srebrnej gospodarki w Polsce. Celem naszych badań było znalezienie w Polsce niszy na rynku usług
telekomunikacyjnych dedykowanych osobom 65+ oraz przybliżenie jak polski rynek srebrnej
gospodarki może skorzystać z osiągnięć krajów Unii Europejskiej, które stanowią elitę tej gałęzi
gospodarki.
Przygotowany przez nas raport zawiera dane o rynku opiekunów dla osób starszych
potrzebujących pomocy w codziennym życiu we własnym domu. Prezentujemy także technologie
ułatwiające osobom starszym samodzielne funkcjonowanie na co dzień. Pozwalamy sobie także
zwrócić Państwa uwagę na niszę w agroturystyce, tzw. gospodarstwa opiekuńcze (ang. home care),
które są alternatywną drogą rozwoju indywidualnych gospodarstw wiejskich.
2 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

3. SPIS TREŚCI
1. Rekomendacje.............................................................................................4
2. Opieka nad seniorem..................................................................................5
3. Problemy geriatryczne...............................................................................6
3.1 Deficyt lekarzy geriatrów...............................................................6
3.2 Deficyt oddziałów i poradni geriatrycznych.................................7
3.3 Deficyt pozaszpitalnej opieki i usług opiekuńczych.....................9
3.4 Przykłady dobrych praktyk w Europie.........................................15
3.5 Deficyt osób koordynujących leczenie seniorów.........................17
4. Rolnictwo społeczne a senior.....................................................................18
4.1 Gospodarstwa opiekuńcze..............................................................18
5. Senior a technologia....................................................................................20
5.1 Teleopieka.........................................................................................20
5.2 Odbiór teleopieki..............................................................................21
5.3 Kategoryzacja teleopieki..................................................................22
5.4 Trendy w teleopiece..........................................................................23
5.5 Inteligentny dom...............................................................................24
5.6 Polska.................................................................................................26
5.7 Polscy gracze.....................................................................................27
Bibliografia......................................................................................................28
3 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

4. REKOMENDACJE
Za 25 lat będzie 9,6 mln osób starszych
Prognoza demograficzna dla Polski w najbliższych 25 latach przewiduje wzrost liczby
osób starszych o ok. 3 mln., co przy jednoczesnym spadku liczby urodzeń spowoduje gwałtowny
wzrost zapotrzebowania na usługi dla tej grupy społecznej.
Zapotrzebowanie na usługi geriatryczne
Seniorzy będą potrzebować specjalistycznej opieki medycznej. W związku z potrzebą
pozostawania jak najdłużej samodzielnym, a równocześnie obaw związanych ze zdaniem na
własne siły osoby 65+ będą potrzebowały wsparcia w codziennych sytuacjach życiowych.
Wzrośnie zapotrzebowanie na wykwalifikowane opiekunki osób starszych, specjalistów geriatrów
i mieszkania chronione .
Komfort życia seniorów
Osobie starszej satysfakcję z życia i dobre samopoczucie gwarantuje poczucie bycia
potrzebnym. Seniorzy nie mogą czuć się wykluczeni z życia społeczności, w której żyją. Konieczne
jest zapewnienie seniorom wsparcia technologicznego, a w wypadku osób przewlekle chorych także
ich opiekunom, w samodzielnym funkcjonowaniu na co dzień. Ważne jest także zapewnienie
rozrywki i wypoczynku osobom 65+, co stwarza szansę dla indywidualnych gospodarstw rolnych
na zapewnienie sobie dodatkowych dochodów przez tworzenie gospodarstw opiekuńczych.
Technologie ułatwiające samodzielne funkcjonowanie osób starszych
Współczesne osiągnięcia technologii komputerowych pozwalają na zapewnienie
bezpieczeństwa w samodzielnym funkcjonowaniu osobom w podeszłym wieku, zapewniają także
seniorom rozrywkę i edukację. Do zapewnienia komfortu życia osobie starszej potrzebne są usługi
z zakresu telechnologii asystujących, związanych ze służbą zdrowia, związanych z opieką nad
seniorem w domu i inteligentne domy. W porównaniu do krajów UE sytuacja na Polskim rynku
telematyki jest w początkowej fazie rozwoju, co w powiązaniu z prognozami demograficznymi
gwarantuje szybki rozwój tego rynku.
4 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

5. 1. OPIEKA NAD SENIOREM
Problem starzenia się społeczeństwa w najbliższej dekadzie może w wymierny sposób
wpłynąć na wydolność systemu opieki zdrowotnej. Sytuacja demograficzna Polski stawia nasz kraj
w pierwszym szeregu państw zainteresowanych wydajną i skuteczną, a więc gwarantującą wysoki
poziom życia jej adresatów, polityką senioralną. Dodatkowo wzrost średniej długości życiaw Polsce
może się wiązać z kilkukrotnie większym poziomem wydatków ponoszonych w systemie opieki
zdrowotnej na zapewnienie jak najbardziej godnego przeżycia starości. W porównaniu z innymi
państwami Unii Europejskiej Polska w sensie demograficznym nadal jest stosunkowo młoda. Polacy
przeciętnie są młodsi o trzy lata od mieszkańców UE. Jednakże obserwowany jest postępujący proces
starzenia się społeczeństwa, a w perspektywie najbliższych dwudziestu kilku lat nastąpi jego gwałtowne
przyspieszenie. Za kluczowy wskaźnik tego procesu należy uznać prognozę Głównego Urzędu
Statystycznego, według której udział osób w wieku poprodukcyjnym w strukturze ludności Polski
zwiększy się z 16,8% w 2010 r. (ok. 6,5 mln osób) do prawie 27% (ok. 9,6 mln osób) w 2035 r.
Te zmiany demograficzne spowodują zwiększenie zapotrzebowania na usługi geriatrii,
zwanej medycyną wieku starszego, która zajmuje się głównie stanami wielochorobowymi i jest
zorientowana na rozwiązywanie złożonych problemów zdrowotnych, środowiskowych i socjalnych
osób starszych, np. przez rozpoznawanie i leczenie chorób, zapobieganie schorzeniom, edukację
i wsparcie psychologiczne udzielane pacjentowi oraz jego opiekunom. Standardem w geriatrii jest
całościowa ocena geriatryczna prowadzona przez zespół specjalistów z różnych dyscyplin medycznych
i pozamedycznych, tj. lekarza, pielęgniarkę, terapeutę, psychologa, dietetyka oraz pracownika
socjalnego.
W polskiej opiece zdrowotnej nad pacjentem geriatrycznym standardem jest leczenie
licznych, pojedynczych chorób przez wielu specjalistów przy braku wymiany informacji między nimi.
Zamiast stawiania pacjentowi diagnozy całościowej kieruje się go na szereg badań dodatkowych oraz
przepisuje wiele leków. Skutkiem takich działań jest nadmierna konsumpcja leków przez osobę starszą
i duże zagrożenie wystąpienia niepożądanych efektów ubocznych ich przyjmowania. Geriatria stanowi
tylko 1% usług na rzecz osób starszych w systemie Narodowego Funduszu Zdrowia. Według danych
Centrali NFZ z 2010 r. osoby powyżej 65. roku życia są najczęściej leczone przez: internistów,
chirurgów, kardiologów, okulistów, ortopedówi neurologów. System ochrony zdrowia i polityki
społecznej nie oferuje rozbudowaneji pozaszpitalnej zorganizowanej opieki dla osób starszych. Nacisk
kładziony na aspekt zdrowia seniorów, skutkuje również zaniedbaniem sfery psychicznej pacjenta,
która determinuje skuteczność procesu leczenia lub łagodzenia dolegliwości wieku podeszłego.
5 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

6. 2. PROBLEMY GERIATRYCZNE
Według przewidywań Eurostatu proces starzenia się społeczeństw krajów UE będzie
postępował w nadchodzących dziesięcioleciach, a problemy zdrowotne osób starszych w podobnym
stopniu dotyczyć będą wszystkich krajów UE.
Źródło: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10370.pdf
Wg raportu NIK, kierunki działań na rzecz poprawy opieki geriatrycznej dotyczą
zwiększenia liczebności kadry i bazy geriatrycznej, w szczególności:
• lekarzy geriatrów,
• poradni i oddziałów geriatrycznych
• pozaszpitalnej opieki geriatrycznej (m.in. opiekunek osób starszych),
• osób koordynujących leczenie seniorów.
Deficyt lekarzy geriatrów
Większość lekarzy w Polsce nie miała szansy zaznajomić się z geriatrią w ramach
edukacji przed i podyplomowej, dopiero od roku geriatria została włączona do cyklu szkolenia
specjalistów medycyny rodzinnej. Jak wskazuje poniższy wykres kształcenie w zakresie geriatrii
w tej specjalizacji jest w Polsce niezwykle potrzebne. Lekarz rodzinny integruje i kontynuuje
zalecenia wielu specjalistów w długoterminowym leczeniu seniora, a wobec braku geriatrów
w systemie opieki musi stać się „geriatrą pierwszej linii”. Brak dostatecznej kadry i bazy
geriatrycznej sprawia, że ludzie starzy w Polsce niemal w ogóle nie mają dostępu do lekarza
specjalisty i usług dedykowanych osobom 65+.
6 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

7. Deficyt geriatrów w Polsce (liczba geriatrów na 10 tys. osób 65+ w Polsce i w wybranych krajach UE)
Źródło: S. Kropińska, K. Wieczorowska-Tobis: Opieka geriatryczna
w wybranych krajach Europy. (2009) Geriatria nr 3
Seniorów w Polsce leczą głównie interniści - 30% udziału w wydatkach NFZ na
populację 65+, kardiolodzy - analogicznie ok. 10% oraz reumatolodzy - około 4% wydatków NFZ.
Pozostała część finansów NFZ na tę populację rozdzielona jest na pozostałe dyscypliny zabiegowe
i niezabiegowe. Interesujące jest, że finansowanie rehabilitacji osób starszych nie jest w ogóle ujęte
w zestawieniu NFZ.
Geriatryczna populacja ryzyka: Selekcja w Polskiej Opiece Zdrowotnej - wykorzystanie geriatrów
Źródło: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10370.pdf
Deficyt oddziałów i poradni geriatrycznych
Jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli nt. "Opieki medycznej nad osobami
w wieku podeszłym" z 2014 r., na przestrzeni ostatnich lat pogorszył się dostęp do opieki
geriatrycznej, z uwagi na mniejszą liczbę poradni i oddziałów geriatrycznych, do których pacjenci
przyjmowani są bez konieczności oczekiwania. Wpływ na tę sytuację ma także wzrost liczby
seniorów w ostatnich latach, którzy oczekują na przyjęcie do poradni i oddziałów na udzielenie
świadczenia. Dostęp do świadczeń geriatrycznych wykazuje duże zróżnicowanie terytorialne.
7 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

8. Liczba poradni geriatrycznych w Polsce posiadająca kontrakt z NFZ na 2015 r.
Źródło: wg danych NFZ na dzień 20.11.2015.
Najniższą liczbę poradni geriatrycznych w 2015 r. zaznaczono kolorem czerwonym. Jeszcze do
niedawna w województwie warmińsko-mazurskim nie było ani jednego szpitalnego oddziału
geriatrycznego, ani poradni geriatrycznej, żaden lekarz geriatra nie udzielał świadczeń na podstawie
umowy z NFZ. Najwyższą wartość świadczeń zrealizowanych w lecznictwie szpitalnym
odnotowano w województwie śląskim.
Przykład szpitala geriatrycznego w Polsce z pełną bazą usług geriatrycznych dla osoby starszej,
tj. Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II w Katowicach
Źródło: http://katowice.emc-sa.pl/pl/szpital-geriatryczny-im-jana-pawla-
ii/oferta/pobyt_opikunczy
Ceny usług opiekuńczo-pielęgiarskich w tego typu szpitalu oscylują w granicach 170 zł/dobę dla
pacjenta samodzielnego, a 200 zł./dobę dla pacjenta niesamodzielnego.
8 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

9. Deficyt pozaszpitalnej opieki i usług opiekuńczych
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
np. zabiegi higieniczne i pielęgnacyjne oraz zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne
usługi opiekuńcze są usługami dostosowanymi do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju
schorzenia lub niepełnosprawności, tj: pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, pomoc w załatwianiu
spraw urzędowych, rehabilitację fizyczną i winne być sprawowane przez osoby ze specjalistycznym
przygotowaniem zawodowym. Ośrodki pomocy społecznej są podmiotami uprawnionymi do
przyznawania usług opiekuńczych, ustalania zakresu, czasu i miejsca ich świadczenia. Zdaniem
zespołu, ds. gerontologii przy Ministrze Zdrowia, istnieje potrzeba kontraktowania przez Narodowy
Fundusz Zdrowia dziennej hospitalizacji jednodniowej, wizyt domowych zespołu geriatrycznego,
czy geriatrycznych zespołów konsultacyjnych w większych szpitalach, zwłaszcza tych, które nie
dysponują oddziałami geriatrycznymi1
.
Dane statystyczne GUS mówią, iż w latach 2010-2035 wzrośnie udział:
• gospodarstw jednoosobowych (z 26,9 do 32,5%),
• dwuosobowych (z 26,5 do 28,7%)
• gospodarstw bez dzieci (z 67,6 do 75,8%).
Ta sytuacja zrodzi wzrost zapotrzebowania na usługi opiekunek osób starszych, które będą
zatrudniane do opieki w coraz dłuższym czasie i szerszym zakresie. Potrzeba opiekuńcza, w tym
nad osobami starszymi, w polskim społeczeństwie jest stosunkowo duża. Potwierdza to analiza
przeprowadzona przez prof. A. Wilmowską-Pietruszyńską, która stwierdza, że tego typu osoby
całkowicie lub przynajmniej częściowo wymagają pomocy w codziennym życiu ze strony innych
osób:
• ponad 2 mln osób dorosłych nie może przenieść torby na zakupy o wadze 5 kg na odległość
10 m,
• ponad 700 tys. osób nie jest w stanie samodzielnie się umyć,
• ponad 350 tys. nie ubierze i nie rozbierze się samodzielnie,
• ponad 250 tyś. osób musi mieć pomoc, aby wstać czy położyć się do łóżka,
• ponad 100 tys. nie zje samodzielnie posiłku i musi być karmiona,
• ponad 200 tys. osób nie może samodzielnie korzystać z ubikacji,
• ponad 300 tys. nie odkręci kurka od gazu czy kranu.
Jest także duża grupa seniorów, która może funkcjonować na podstawowym poziomie
1Standardy postępowania w opiece geriatrycznej. (2013) W: Gerontologia Polska nr 2. Dostępny w WWW:
http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2013-02-1.pdf
9 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

10. we własnym gospodarstwie domowym, ale nie jest w stanie o nie dbać, ani uczestniczyć w życiu
społecznym – problemem jest m.in. załatwianie formalnych spraw. Wspieranie seniora w jego
domu może nie tylko mu pomóc, ale i opóźnić proces starzenia. Część osób wymaga jednak stałej
długoterminowej opieki. Zajmują się nimi zwykle rodzina lub trafiają one do ośrodków opieki
stacjonarnej.
Badanie przeprowadzone przez prof. M. Grewińskiego i dr A. Karwackiego pokazało,
że organizowaniem i świadczeniem usług opiekuńczych w kraju w głównej mierze zajmują się
przedstawiciele Ośrodków Pomocy Stacjonarnej, a jedynie 4,9% organizacje pozarządowe. Warto
zwrócić uwagę na fakt, że część OPS-ów zatrudnia na etaty lub zlecenie osoby, które dostarczają
usługi opiekuńcze (poza pracownikami socjalnymi). W skali całego kraju 2,1% OPS-ów zleca
usługi także podmiotom prywatnym, np. w województwie mazowieckim było to 1,4%
zatrudnionych. Z braku kadry lub dla oszczędności w wielu gminach usługi opiekuńcze zleca się
podmiotom prywatnym. Wybór wykonawcy dokonywany jest zwykle poprzez kryterium ceny, co
często obniża jakość usług.
Jednak są także takie OPS-y, które prowadzą swoisty outsourcing usług na rzecz
organizacji pozarządowych. Otwieranie się na kontraktowanie tego typu usług – na razie
w stosunkowo niewielkim zakresie w skali kraju – można uznać z jednej strony za przyszłościowy
trend ku wielosektorowej polityce społecznej wykorzystującej oraz wzmacniającej prywatny
i społeczny potencjał obywateli2
.
2 R. Bakalarczyk, Seniorzy w systemie wsparcia - usługi opiekuńcze (2016) Dostępny w WWW:
http://polityka.zaczyn.org/seniorzy-w-systemie-wsparcia-uslugi-opiekuncze-2/
10 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

11. Procentowy udział gmin z danego województwa, w których realizowane są usługi opiekuńczo
gospodarcze dla osób starszych
Źródło:http://irss.pl/wp-content/uploads/2011/07/Instytucje-wobec-potrzeb-osob-starszych-
raport-IRSS.pdf
Najskuteczniejszym systemem opieki mogą okazać się usługi środowiskowe
świadczone w miejscu zamieszkania, które umożliwiają dłuższe funkcjonowanie w znanym
otoczeniu.
11 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

12. Potrzeby i lęki polskich seniorów
Źródło: http://starsirodzice.pl/potrzeby-i-leki-polskich-
seniorow-raport
Zintegrowana odpowiedź na potrzeby opieki i pomocy obejmuje bardzo różne rodzaje
opieki:
• opiekę zdrowotną,
• usługi socjalne skierowane do osób starszych potrzebujących opieki i pomocy,
• opiekę w zakresie chorób poznawczych;
• opiekę paliatywną i terminalną,
• usługi świadczonych w domu, w społeczności lub w domu opieki społecznej.
Nieformalni opiekunowie zapewniają większość opieki dla osób starszych
wymagających opieki i pomocy - w zależności od regionu Polski od 70 do 90% potrzeb w zakresie
opieki świadczona jest przez nieformalnych opiekunów, np. członkowie rodziny, kobiety w wieku
55 lat i powyżej.
12 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

13. Opiekunka osób starszych
Źródło:https://promedica24.com.pl/o-firmie/biuro-prasowe/?
details=opiekunka-osob-starszych-zawod-z-przyszloscia
Przykład skali zapotrzebowania na opiekę w powiecie wejherowskim
Źródło: http://docplayer.pl/11115256-Raport-powiatowy-powiat-wejherowski.html
Dla wielu rodzin na wagę złota jest pomoc wykwalifikowanego opiekunki lub opiekuna,
który potrafi fachowo zająć się osobą w podeszłym wieku. Rodzinom seniorów i im samym coraz
częściej zależy na sprawdzonych, fachowych i legalnie działających pracownikach. Opiekun osób
starszych może działać jako jednoosobowa firma. Poza opieką pielęgnacyjną pomaga w
prowadzeniu domu i codziennym życiu. Do jego zadań należy: sprzątanie, zakupy, gotowanie,
spacery, zabiegi higieniczne, prześcielenie łóżka, kontrolowanie zawartości apteczki i umilanie
czasu wolnego (spacery, czytanie gazet, rozmowa).
Średni czas tego typu usługi wynosi 2 godz dziennie kilka razy w tygodniu. Ważna jest także
13 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

14. dyspozycyjność poza czasem wyznaczonym na wykonanie tego typu usługi, również w godzinach
nocnych, a także dostęp do odpowiedniego i przystępnego środka transportu. Opiekunka osób
starszych musi być czujna także w nocy i pilnować, by chory nie wyszedł z domu czy nie zrobił
sobie krzywdy. Opiekunka ma prawo do dni wolnych, wówczas osobie starszej musi pomóc rodzina
lub przyjść inna osoba z firmy świadczącej usługi opiekuńcze.
Osoba prowadząca firmę opiekunów osób starszych lub w niej pracująca nie musi mieć
wysokich kwalifikacji. Jednak ze względu na coraz bardziej zaawansowane choroby seniorów
zwykła empatia, zrozumienie, czułość, pracowitość i sprawność fizyczna nie wystarczą. Coraz
częściej w tej branży liczy się nie tylko doświadczenie w opiece nad chorym, ale także fachowa
wiedza. Dlatego w takiej firmie prawdziwym skarbem są wykwalifikowane pielęgniarki. Ich praca
zwykle jest doraźna, np. przychodzą podać zastrzyk, zaaplikować lekarstwa, zmienić opatrunki czy
obsłużyć konkretne urządzenie medyczne. Równie cenna jest pomoc psychologów. Pielęgniarki lub
psycholodzy mogą pracować na zlecenie, łącząc te zajęcia ze stałą pracą w placówce medycznej.
Jednak z powodzeniem można zatrudniać osoby, które ukończyły specjalistyczny kurs z zakresu
opieki nad osobami starszymi3
.
Zwykle praca opiekunka dochodzącego do pacjenta na różną ilość godzin dziennie
wyceniana jest w systemie godzinowym (10-15 zł za godzinę). Opiekunka zatrudniona do
całodziennej opieki zwykle wynagradzana jest w systemie miesięcznym (ok. 2,5 tys. zł),
a pracująca w systemie dwutygodniowym (ok. 1,2 tys. zł).
Miesięczne wynagrodzenie całkowite brutto na stanowisku opiekun osób starszych
Źródło: http://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-opiekun-osob-starszych
3 Silver economy - to będzie w Polsce niezły biznes. (2014) Dostepny w WWW:
http://wgospodarce.pl/informacje/16843-silver-economy-to-bedzie-w-polsce-niezly-biznes,
A. Grotek, Pomysł na biznes :opieka nad seniorami. (2015) Dostępny w WWW:
http://superbiz.se.pl/prawo-przedsiebiorcy/pomysl-na-firme-opieka-nad-seniorami_617308.html,
Srebrna gospodarka jaka jest sytuacja osób starszych . W: Dziennik Polski (2015) Dostepny w WWW:
http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/zdjecia/3924509,srebrna-gospodarka-jaka-jest-sytuacja-osob-
starszych,5633289,id,t,zid.html
14 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

15. Ustawa o osobach starszych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., określa
zakres monitorowania i przedstawiania informacji o sytuacji osób starszych, krąg podmiotów
uczestniczących w realizacji tego zadania i sposób jego finansowania oraz przewiduje budowę
infrastruktury Dziennych Domów Pomocy w ramach rządowego projektu Programu Senior-Wigor
na lata 2015-2020. Program zakłada dofinansowanie działań jednostek samorządu terytorialnego na
rzecz rozwoju sieci Dziennych Domów Senior-Wigor na ich terenie służących świadczeniu usług
opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych osobom starszym poza miejscem ich
zamieszkania, w tym: aktywności ruchowej edukacyjnej, kulturalnej, rekreacyjnej i opiekuńczej,
pomoc w usługach opiekuńczych rodzinnego domu pomocy, pobytu w mieszkaniu chronionym oraz
zwiększenie dostępności usług pielęgniarsko-opiekuńczych w godzinach nocnych4
Przykładowe mieszkanie chronione - Pensjonat Jutrzenka
Źródło: http://opspniewy.pl/mieszkania-chronione
Przykłady dobrych praktyk w Europie
Niemcy - tymczasowe zabiegi w ostrych oddziałach geriatrii/rehabilitacji (AG/R). Zespoły
oddziałów AG/R wspierają także starsze osoby, których niezależność jest zagrożona, umożliwiając
im życie w ich własnych domach. Zespół składa się z lekarzy, pielęgniarek i pomocników opieki,
terapeutów, pracowników socjalnych, psychologów, dietetyków, księży/pastorów.
www.goeg.at/de/Bereich/Akutgeriatrie-remobilization-Begleitung-und-Steuerung.html
4 Świadczenie pomocy osobom starszym przez gminy i powiaty : informacja o wynikach kontroli. Najwyższa Izba
Kontroli. (2015) Dostępny w WWW: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10415,v,artykul_12808.pdf
15 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

16. Austria - wielospecjalistyczny zespół do obsługi demencji. Serwis prowadzony jest przez
"Volkshilfe", austriacką organizację pozarządową. Oferuje bezpłatną Infolinię Demencji, miejskie
imprezy informacyjne, wykłady techniczne o demencji i opiece, bezpłatne wizyty domowe
z informacją o demencji, badania kontrolne, itp.
www.volkshilfe-bgld.at/Demenzteam
Belgia - federacje pomocy i opieki domowej, menadżer. Federacje są sieciami specjalistów
utworzonymi, aby pomóc osobom starszym w domu tak długo, jak to możliwe. Zapewniają im i ich
rodzinom opiekę i fachową pomoc, tj. opiekę zdrowotną - lekarz rodzinny i szpital, sprzątanie
wykonywane przez specjalistów, wsparcie w codziennej działalności, ale także fryzjera,
specjalistów pracujących w celu adoptowania domu, itp. Menadżer jest przydzielony do osoby i jest
odpowiedzialny za kontaktowanie różnych specjalistów. Federacje są finansowane ze środków
publicznych.
http://www.fasd.be/FASD
http://www.familiehulp.be
http://www.wgk.be/
http://www.wgk.be/
Belgia - nocna opieka. Kilka organizacji świadczących nocne usługi opieki oraz pobytu przez
profesjonalistów i wolontariuszy dla słabych, starszych osób w domach. Usługi te umożliwiają
również osobom starszym szybszy powrót do domu po pobycie w szpitalu lub centrum rehabilitacji
w jak najlepszych warunkach bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia.
www.nachtzorg.be
www.nachtzorgvlaamsbrabant.be
www.nachtzorgbrussel.be
www.ucpbruxelles.be/IMG/pdf/Gaz__electricite_tarif_social.pdf
www.ocmwgent.be
www.ocmw-destelbergen.be/?q=node/98
Czechy - Wyższa Akademia oferuje zajęcia nt. przemocy wobec osób starszych, np. organizuje
seminaria, o tym jak zapobiegać przemocy. Zajęcia są prowadzone przez policję i skierowane do
osób starszych. Na zajęciach uczstnicy uczą się takich zachowań, aby nie paść ofiarą przestępstw.
Finlandia – Istnieje Ustawa zapewniająca każdej osobie powyżej 75 roku życia, otrzymanie oceny
16 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

17. swoich potrzeb. Ocena zostanie dokonana w ciągu 7 dni od złożenia wniosku w nienagłych
przypadkach. Pod uwagę brane są potrzeby w zakresie opieki domowej, usług mieszkaniowych,
wsparcia dla nieformalnej opieki oraz usługi socjalne, np. usługi dla osób niepełnosprawnych,
usługi w zakresie uzależnień, pomocy społecznej lub przyjęcia do domu opieki.
www.stm.fi
Francja - programy szkoleniowe dla profesjonalistów - MobiQual. Program jest inicjatywą
obywatelską, której celem jest poprawa jakości usług specjalistycznych dla osób starszych
wymagających opieki i pomocy oraz dla osób niepełnosprawnych. Jest skierowany do wszystkich
specjalistów opieki zdrowotnej i sektora społecznego. Obejmuje opiekę, walkę z bólem, opiekę
paliatywną, depresję, odżywianie i diety, choroby Alzheimera i ryzyko infekcji.
www.mobiqual.org
Deficyt osób koordynujących leczenie seniorów
Raport z badań Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie z 2015 r.
pokazał, że brak jest dostatecznej koordynacji pomiędzy instytucjami pomocy społecznej, a
systemem opieki zdrowotnej. Problem ten wyrażał się także m. in. we wspominanym już wcześniej
braku wyraźnego rozgraniczenia zakresów podmiotowych domów pomocy społecznej i zakładów
opiekuńczo-leczniczych. Ewentualnym rozwiązaniem tego problemu byłaby bardziej
zaawansowana koordynacja działań tych systemów lub przeniesienie kwestii zakładów opiekuńczo-
leczniczych oraz opieki hospicyjnej i paliatywnej do kompetencji resortu pracy5
.
5 Opiekunowie rodzinni osób starszych - problemy, potrzeby wyzwania dla polityki społeczej : raport z badań.
17 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

18. 3. ROLNICTWO SPOŁECZNE A SENIOR
Rolnictwo społeczne to działania prowadzone w gospodarstwach wiejskich mające na
celu świadczenie usług dla osób o szczególnych potrzebach, np. świadczenia rehabilitacyjne,
terapeutyczne, czy stworzenie miejsc pracy chronionej itp. Działania mają na celu integrację
społeczną. Obecnie można wyróżnić cztery obszary działania rolnictwa społecznego:
• zajęcia reedukacyjne i terapeutyczne,
• integrację w świecie pracy i włączenie społeczne,
• działania edukacyjne,
• usługi opiekuńcze6
.
Gospodarstwa opiekuńcze
Zmiany w strukturze społeczno-gospodarczej wsi powodują konieczność reorientacji
zawodowej rolników, praca na roli we własnym gospodarstwie coraz częściej przestaje być
jedynym źródłem utrzymania. Dalsze zwiększanie efektywności produkcji rolnej prowadzi do
zwiększania się bezrobocia w gospodarstwach wiejskich i konieczność poszukiwania
pozarolniczych źródeł dochodu. Takim źródłem dodatkowych funduszy mogą być gospodarstwa
opiekuńcze (ang. home care). Są to gospodarstwa rolne oferujące wsparcie dla osób potrzebujących
pomocy, np. osób starszych lubiących wypoczywać na wsi. W takim gospodarstwie osoby 65+
mogą wykonywać różne prace w domu i obejściu, np karmić zwierzęta, hodować kwiaty, zbierać
owoce lub realizować swoje pasje, np. majsterkowanie w warsztacie stolarskim. Aktywne
uczestnictwo seniorów w życiu ma działanie terapeutyczne i przyczynia się do zachowania
aktywności oraz poczucia bycia potrzebnym. Jednocześnie przebywając w takim gospodarstwie
senior ma zapewnionę opiekę ze strony właściciela gospodarstwa, co zwiększa jego poczucia
bezpieczeństwa.
Gospodarstwa opiekuńcze funkcjonują na terenie UE już od końca XX w.
Niekewstionowanym liderem w tej dziedzinie jest Holandia. Trudno podać aktualną i dokładną
ilość gospodarstw wEuropie, poniżej dane z 8 państw będących liderami w tej dziedzinie, tj.
Holandii, Włoch, Francji, Norwegii, Flandrii, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii.
6 Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego w sprawie: „Rolnictwo społeczne: zielone usługi
terapeutyczno-opiekuńcze oraz polityka społeczna i zdrowotna”. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (2013) Dostepny
w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/41/EKES%20Rolnictwo%20spo%C5%82eczne.pdf
18 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

19. Gospodarstwa opiekuńcze w Europie (dane za rok 2011)
W UE gospodarstwa opiekuńcze działają wg różnych modeli realizacji funkcji
opiekuńczych. Dominuje model działań na bazie gospodarstwa rolnego, tak jest w Holandii
i Flandrii. Według modelu publicznych instytucji społecznych, instytucji służby zdrowia działa
opieka w Niemczech, Francji i Irlandii. We Włoszech istnieją gospodarstwa prywatne, ale bardziej
powszechne są spółdzielnie socjalne7
.
W Polsce pionierem są gospodarstwa rolne w Borach Tucholskich w województwie
kujawsko-pomorskim. W 2014 r. na terenie Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie powstały
gospodarstwa opiekuńcze oparte na modelu holenderskim. Gospodarstwa zostały przystosowane do
potrzeb osób starszych, a właściciele ukończyli kursy dla opiekunów osób starszych. Wśród
materiałów opublikowanych na stronie Ośrodka jest “Indywidualny plan utworzenia gospodarstwa
opiekuńczego”, w którym podano przykładowe usługi świadczone w gospodarstwie8
.
7 Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia Holenderskie. (2014) Dostępne w WWW:
http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/37/GOSPODARSTWA%20OPIEKU%C5%83CZE%20-
WYDAWNICTWO.pdf
8 Gospodarstwa opiekuńcze. Dostępne w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/
19 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce
Źródło:http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/37/GOSPODARSTW
A%20OPIEKU%C5%83CZE%20-WYDAWNICTWO.pdf

20. 4. SENIOR I TECHNOLOGIA
Unia Europejska od paru lat traktuje osoby starsze coraz poważniej. Powstał również
specjalistyczny termin „srebrna gospodarka”, który dotyczy usług przeznaczonych specjalnie dla
osób starszych 65+. Ten rynek obecnie zajmuje trzecie miejsce wśród gospodarek świata, zarabiając
7 mld dolarów rocznie. Szacuje się, że w roku 2020 prywatne wydatki osób starszych osiągną 15
bln dolarów i zajmie 25% PKB Europy. Stymulowanie tej gospodarki powoduje efekt tworzenia się
rynków oraz przyciąganie już istniejących. Pojawia się najczęściej temat zdrowego starzenia, który
będzie dotyczył polityki społecznej, ale również biznesu i gospodarki. Zdaniem Komisji
Europejskiej źródłem inspiracji i kierunku inwestycji jest obecnie technologia
i teleinformatyka. Technologie skupiają się na profilaktyce, szybkim wykrywaniu chorób
i niezależnym życiu, poprzez samodzielne działania i zdrowe środowisko gospodarstwa domowego.
Szczególnie ten trend zmierza w kierunku medycyny i opieki domowej9
.
Teleopieka
Coraz popularniejszym terminem staje się telemedycyna – jest to forma wymiany
informacji medycznych pomiędzy dwoma stronami, przebiegająca przy wykorzystaniu narzędzi
telekomunikacyjnych, której celem jest poprawa stanu zdrowia pacjenta10
. Często funkcjonuje
zamiennie ze sformułowaniem „teleopieki” i jest to bardziej jasny termin. Teleopieka ma za zadanie
odciążenie służby zdrowia oraz przedłużenie czasu niezależnego życia osób starszych w ich
domach, w efekcie, poprawę jakości życia11
. Technologie informacyjne są ratunkiem wobec
rosnącego zapotrzebowania na całodobową opiekę osób starszych i stanowi duży potencjał
rynkowy12
. Rozwój aplikacji mobilnych na smartphonach otworzył możliwości kreowania nowych
usług i relacji między pacjentem a lekarzem13
.
9 Growing out the silver economy (2015). Dostępny w WWW: http://ec.europa.eu/research/innovation-
union/pdf/active-healthy-ageing/silvereco.pdf.
10 Raport : Uwarunkowania rozwoju Telemedycyny w Polsce (2014). Dostępny w WWW: http://medgo.pl/wp-
content/uploads/2014/08/Raport-telemedycyna-fin-22.07.2014.pdf.
11 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe : current state and future developments. Dostępny w WWW:
http://www.sbfi.admin.ch/themen/01370/02396/02399/index.html?
lang=de&download=NHzLpZeg7t,lnp6I0NTU042l2Z6ln1acy4Zn4Z2qZpnO2Yuq2Z6gpJCEeHt4e2ym162epYbg2c_JjKb
NoKSn6A--
12 OECD: Help wanted? Providing and Paying for Long Term Care (2011). Dostępny w WWW:
https://www.oecd.org/els/health-systems/47836116.pdf.
13 Raport Obserwatorium ICT : Trendy w telemedycynie (2013). Dostępny w WWW:
http://www.technopark.gliwice.pl/files/artykuly/Trendy%20w%20telemedycynie.pdf?
PHPSESSID=d579804ba7ba4bc1473d77c828d15722.
20 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

21. Telemedycyna w Europie i na świecie
Globalny rynek telemedycyny odnotował, mimo kryzysu gospodarczego, wzrost z 9,8
mld dol. w 2010 r. do 11,6 mld dol. W 2011 r. Spodziewany jest dalszy rozwój tego rynku do 27,3
mld dol. W 2016 r. przy średniorocznej stopie wzrostu wynoszącej 18,6 %14
. Kraje rozwijające się
mogą pochwalić się wyższą skalą inicjatyw w zakresie telemedycyny, co wynika z braku
specjalistów oraz oddalonych od siebie o kilkadziesiąt do kilkuset kilometrów miejsc
zamieszkaniach i centrum specjalistycznej opieki medycznej. Objęcie wiedzy medycznej w całości
przez jednego lekarza dawno już stało się niemożliwe. Dochodzi do specjalizacji i tworzenia wielu
wąskich dziedzin medycyny. Stąd też, w celu pełnego wykorzystania możliwości współczesnej
medycyny, konsultacje pacjentów odbywają się u wielu specjalistów, nieraz oddalonych o setki lub
tysiące kilometrów.15
Obecna wielkość rynku teleopieki w tzw. „starych” krajach Unii Europejskiej
to 1.85 mln użytkowników w Wielkiej Brytanii, 0.75 mln w Hiszpanii, 0.5 mln w Niemczech, 0.5
mln we Francji16
.
Odbiór teleopieki
Większość pacjentów odbiera teleopiekę jako pozytywny rozwój w kierunku
dostępności medycyny. Opisywane, towarzyszące temu emocje, to „poczucie bezpieczeństwa” oraz
„opieki w domu”, także poprawa samopoczucia oraz poczucia wolności, w przeciwieństwie do
ciągłego przetrzymywania pod stałą kontrolą w szpitalu. Choć podkreślano, że należy do tych
14 Raport : Uwarunkowa rozwoju…, jw.
15 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe.
16 J. Killen : Evolving Fixed Line Telecare to Chronic Disease Support Using Mobile (2014). Dostępny na WWW:
https://www.b2match.eu/system/echalliance-at-mobileworldcongress2014/files/14.Joe_Killen_.pdf?1393850488
21 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce
Źródło własne

22. rozwiązań podchodzić z ostrożnością i trudno tym usługom zastąpić wizytę u lekarza twarzą
w twarz. Pozytywny oddźwięk wobec teleopieki został odnotowany w Wielkiej Brytanii, gdzie The
UK's Departmment of Health's Whole System Demonstrator przeprowadził badania na grupie 3200
respondentów i wykrył, że śmiertelność (nagłe przypadki) może zostać zredukowana z 45% do 20%
poprzez natychmiastową konsultację medyczną oraz możliwość przyjęcia mniejszej ilości
pacjentów do szpitala jednocześnie17
. W Szkocji natomiast wprowadzono program teleopieki na lata
2006-2010. Program miał za zadanie zapoznać osoby starsze z wachlarzem usług i narzędzi, które
pozwolą na większą niezależność i bezpieczeństwo w ich domach, ograniczając konieczność
zatrudniania obcych osób i angażowania rodziny. Poddano badaniu 44 tys. osób (4 tys. Osób
z demecją), wyniki były zaskakujące: 2,5 tys. zwolnień ze szpitala, uniknięcie 8,5 tys. nagłych
przypadków powrotu do szpitala oraz 3,8 tys. wezwań do domu. W efekcie inwestycja 13 milionów
funtów pozwoliła na oszczędzenie 48,4 miliona funtów18
.
Kategoryzacja teleopieki:
• sensory ruchu i monitoring, oceniający stan zdrowia oraz wykonywane ruchy osoby starszej,
• detektory i systemy alarmowe kontrolujące lokalizacje i ewentualne upadki,
• urządzenia komunikacyjne pozwalające na kontakt z lekarzem, pielęgniarką, często
zsynchronizowane wizualnie i poprzez urządzenia medyczne,
• wideo i inne urządzenia wizualne (również telekonferencje) ułatwiające komunikację
i konsultacje oraz diagnostykę na odległość,
• aplikacje na smartphone kontrolujące i zarządzające czasem osób przewlekle chorych,
aplikacje przypominające, podpowiedzi; także dla asystentów i opiekunów osób starszych,
• wyspecjalizowane urządzenia medyczne podłączone do Internetu by oceniać kondycję zdrowotną
oraz przekazywać uzyskane wyniki do lekarza lub do osoby, która opiekuje się osobą starszą.
Spektrum wykorzystania technologii teleinformatycznych jest szerokie, np.: alarmy
17 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe.
18 World Robotics 2015 Service Robots (2015). Źródło: Interneational Federation of Robotics. Dostępny
na WWW: http://www.ifr.org/service-robots/statistics/.
22 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce
Źródło własne

23. bezpieczeństwa, elektroniczne sensory, monitory przy drzwiach, detektory łóżek, wideo monitoring
itd. Te usługi i narzędzia mogą podnieść bezpieczeństwo osób starszych i ich niezależność w domu.
Ponadto, stanowią niezwykłą pomoc dla opiekunów osób starszych w ich codziennej pracy oraz
w zadaniach organizacyjnych19
.
Trendy w teleopiece
Coraz większe środki w telemedycynę angażują także wielkie koncerny, jak na
przykład GE i Intel, które badają i projektują produkty z zakresu domowych technologii
wspomagających opiekę telemedyczną. Również mniejsze firmy technologiczne starają się ze
swoimi produktami znaleźć miejsce w niszach rynkowych20
. Wzrost usług w teleopiece przewiduje
się w następujących obszarach:
• podniesienie użyteczności mobile health - czyli tworzenie aplikacji na smartphone
współgrających z telemedycyną, dzięki szybkiej transmisji danych. Jest to możliwość tania
oraz prosta; ułatwiająca codzienną pracę opiekunów;
• podniesienie użyteczności asystentów cyfrowych – monitorujących stan zdrowia,
umożliwiających komunikację oraz wyposażonych w funkcję alarmu;
• zwiększenie inteligencji sprzętów już istniejących, poprzez ich wzajemną kompatybilną
współpracę, prostotę i ekonomię obsługi, produkty będą mniejsze tańsze dzięki czemu
zwiększy się inteligencja domu; urządzenia będą używane by przewidywać oraz
19 Telecare Technology for an Ageing Society in Europe, jw.
20 Raport Obserwatorium ICT : Trendy w telemedycynie, jw.
23 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce
Źródło własne

24. przeciwdziałać. Celem jest, by zamiast leczenia, móc zdusić problem w zarodku. Każda
osoba będzie posiadać telefon, który sprawdzając stan zdrowia, wysyłać będzie raporty do
grup zainteresowanych (rodziny, lekarza, opiekuna).
Rosnąca popularność teleopieki wpłynie również na inne sektory. Większość projektowanych
obecnie urządzeń służy do użytku domowego. W przyszłości urządzenia mobilne,
telediagnostyczne oraz inne teleusługi będą służyć również innym dostawcom usług zdrowotnych,
wzrośnie również liczba chorób, które będzie można leczyć „na odległość21
.
Inteligentne domy
Teleopieka w swych usługach i narzędziach często łączy się z innymi typami
technologii pomocniczych dla osób starszych. Pojawiają się także technologie asystujące w życiu
codziennym, technologie ułatwiające komunikację, a także inteligentne domy (patrz tabela na
koniec rozdziału).
Rynek inteligentnych domów (połączenie ICT oraz i podobnych technologii asystująco-
komunikacyjnych) rośnie coraz szybciej, z szacunkowych dochodem osiągającym 51.77 miliarda
dolarów do 2020 roku. Główni gracze na świecie w tym przemyśle to: Siemens AG (Niemcy),
Schneider Electric S.A. (Francja), ABB Ltd. (Szwajcaria), Ingersoll-Rand PLC (Irlandia)22
.
Systemy inteligentnego domu (ang. smart home) są uważane za dobrą alternatywę (w przypadku
osób w podeszłym wieku) lub rozwiązanie uzupełniające (w przypadkach cięższych schorzeń,
21 K. Gaßner, M. Conrad : ICT enabled independent living for elderly (2010). Dostępny w WWW: http://www.iit-
berlin.de/de/publikationen/ict-enabled-independent-living-for-elderly/at_download/download.
22 Growing out the silver economy (2015).
24 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce
Źródło własne

25. również neurologicznych) dla tradycyjnych form opieki, zarówno domowej jak
i zinstytucjonalizowanej. Oferowany przez systemy inteligentnego domu to wzrost samodzielności
pacjentów, wsparcie pacjenta „w tle” oraz całodobowy monitoring, w tym z wykorzystaniem
modułów medycznych i telemedycznych, mogą zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa
pacjenta. Funkcje inteligentnego domu dedykowane osobom niepełnosprawnym mogą być
indywidualnie konfigurowane, podobnie jak sterowniki i zakresy uprawnień (np. do zmian
w systemie) poszczególnych członków rodziny czy opiekuna, co może zwiększać bezpieczeństwo
np. dzieci23
.
Tabela typów technologii zaprojektowanych dla osób starszych
Typ technologii Usługi Narzędzia
Technologie asystujące Przypomnienia
Plany zadań
Bezpieczeństwo domowe: alarmy
(domowe, kuchenne, lodówka,
przecipożarowe, powodziowe), detektory
ruchu, przeciwupadkowe, alarmy o
nienormalnych aktywnościach, teleopieka
Bezpieczeństwo na zewnątrz
Asystent do codziennych aktywnościach
Komunikacja i wideokonferencje z opiekunem
Aktywny tryb życia
Gry umysłowe
Czujniki: powodzi, ciśnienia drzwi, dymu,
gazu, temperatury
Elektryczne monitory przy gotowaniu
Automatyczny system światła
Dźwignie przy prysznicu i łóżku
Zawieszki i bransoletki
GPS
Automatyzacja domowa
Telefony komórkowe
Ekrany dotykowe
Zdalny intercom
Ułatwienia dostępu do Internetu
Roboty wyposażony w różne usługi I
aplikacje: rozpoznanie mowy i twarzy,
mobilność i ruch, czujniki, kamera i
mikrofon, nogi robotyczne, szelki
mechaniczne, baterie,
Inteligentne domy Kontrola świateł i innych przyrządów w
domu
Automatyzacja domu według planu
Pilot kontrolujący lamp i innych przyrządów
Interfejs komputerowy
Oprogramowanie
Technologie związane
ze służbą zdrowia
Wideokonferencyjne wizyty domowe
Ocena psychiczna i fizjologiczna
Konsultacja medyczna, monitoring i apteka
Konsultacje regularne i nagłe
Wykrywanie nagłych przypadków
Instrukcje rehabilitacyjne
Telenauka
Edukacja zdrowotona (wideo-wiadomości)
Długoterminowa opieka poprzez sieć
informacyjną
System home wideo
System monitoringu domowego, poprzez
jednostkę podstawową z ekranem LCD z
przyciskami odpowiedzi i ekran dotykowy
Osobisty system opieki zdrowotny
wyposażony w dekoder i połączony z
telewizją
Urządzenia peryferyjne: stetoskop
analogowy, cyfrowy ciśniomierz, glukometr,
waga, szkła powiększające, słuchawki do
smartphone wyposażony w osobistego
cyfrowego asystenta (PDA)
Wejścia sieciowe
23 E. Mikołajewska, D. Mikołajewski : Możliwości automatyzacji i robotyzacji otoczenia osoby niepełnosprawnej.
„Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” Nr 2/2013 (7). Dostępny w WWW:
https://www.pfron.org.pl/download/5/329/05-EmiliaMikolajewska.pdf
25 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

26. Technologie związane z
opieką w domu
Telemedycyna
Monitoring aktywności
E-learning dla opiekunów
Wideotelefon informacyjny
System telemedycyny
Osobisty komputerowy
Wiedeotelefon
(z oprogramowaniem)
Wideodomofony
Konsola alarmów domowych
Czujniki/detektory: dymu, zalania,
temperatury, pobytu w łóżku, lokacji w
domu, ruchu
Alarmy, przypomnienia
Źródło: Mapping of effective technology-based services for independent living for older people at home (2015).
http://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=8581
Polska
Obecnie Unia Europejska choć uznaje to nie kwalifikuje świadczeń telemedycznych
jako usług medycznych, to samo dzieje się w polskim prawodawstwie. Brak regulacji jednak nie
wyklucza późniejszych zmian. Telemedycyna jest w Polsce obecna od wielu lat, a jej rozwój jest
coraz szybszy, zarówno pod względem technologicznych jak także rozwoju spektrum zastosowania
zarówno wobec pacjentów jak i stronie świadczącej usługi medyczne. Ze specjalnym akcentem na
rozwój jednostek szpitalnych. Szczególnie rozwijają się: teleradiologia oraz telekardiologia24
.
Ciągle brakuje szczegółowych regulacji prawnych obejmujących: diagnostykę,
doradztwo, konsultacje na odległość, chociaż pojawiają się pewne regulacje (o wysokim stopniu
ogólności) polskie:
- Rozporządzenie RM z 2004 w sprawie przyjęcia Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006
(wykorzystanie usług społeczeństwa informacyjnego dla rozwoju m.in. telemedycyny)
- Ustawa z 2011r. o systemie informacji w ochronie zdrowia Standardy kształcenia
- Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty25
.
Należy wskazać, iż już w chwili obecnej niektóre podmioty lecznicze w Polsce
korzystają z rozwiązań telemedycyny. Są to m.in.: Uniwersytety Medyczne w Warszawie,
Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Polska Akademia Nauk, Instytut Matki
i Dziecka. Telemedycyna Polska S.A., Osiem spółek powstałych w ramach projektu "Kigmed.eu"
(MedGo, eMedicina Polska, M.Mobile Research, Medgenetix, Genomix, Nefrologin, Abacus Med,
Edu4med). Głównie instytucji badawczych i szkół medycznych. Telemedycyna rozwija się w
Polsce głównie w dużych szpitalach i klinikach, w ramach których, otwierane są kolejne
specjalistyczne instytuty, samodzielne jednostki i tym podobne podmioty. Świadczą one usługi
przede wszystkim na rzecz podmiotu, w ramach którego działają, ale jednocześnie służą do
szybszego i tańszego procesu wspólnych konsultacji ze specjalistami z innych jednostek
24 Raport Obserwatorium ICT : Trendy w telemedycynie, jw.
25 Tamże.
26 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

27. medycznych. Istniejące inicjatywy mają w przeważającej większości zasięg regionalny (czy wręcz
lokalny)26
.
Polscy gracze
Telemedycyna nie jest dla polskiego rynku obcym zjawiskiem, w szczególności
rozwinięta współpraca ze szpitalami oraz przychodniami. Są to firmy:
Medicalgorithmics S.A, Medgo Sp. z o.o., M. Mobile Research Sp. z o.o., Medgenetix Sp. z o.o.
Genomix Sp. z o.o., eMedicina Polska Sp. z o.o., Nefrologin Sp. z o.o., Abacus Med. Sp. z o.o.
Edu4med Sp. z o.o. Wszystkie spółki tworzą klaster pod nazwą Telekigmed i współdziałają ze sobą
w ramach tego klastra.
Jeśli chodzi o inteligentne domy, to na przód wysuwają się takie firmy jak: Fibaro
Group (znana na całym świecie), Homelogic oraz Elektris. W sumie istnieje w Polsce około 40 firm
zajmujących się inteligentnymi domami, w porównaniu z rynkiem europejskim, a szczególnie
skandynawskim jest to słaby wynik i jest to dowód na to, że rynek nie osiągnął jeszcze mocnej
pozycji.
Wobec tematu teleopieki i zastosowań technologii asystujących w opiece domowej jest
tematem dopiero w rozwijającym się w Polsce. Wyszukiwanie oddało bardzo niejasne wyniki,
tematem powtarzającym się jest firma Polskie Centrum Opieki, Comarch, Medical Data
Technology (jako jedyna firma oferuje połączenie opieki fizycznej w postaci konsultanta wraz
z technologiami asystującymi). Brakuje firm, które by łączyły w sobie opiekę przez profesjonalnych
opiekunów do osób starszych i narzędzi, które to im by ułatwiły pracę, choć za granicą jest to temat
już powszechny.
26 Tamże.
27 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

28. BIBLIOGRAFIA
Bakalarczyk R., Seniorzy w systemie wsparcia - usługi opiekuńcze (2016) Dostępny w WWW:
http://polityka.zaczyn.org/seniorzy-w-systemie-wsparcia-uslugi-opiekuncze-2/
Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce. (2015)
Dostępny w WWW: http://docplayer.pl/11115256-Raport-powiatowy-powiat-wejherowski.html
Ile zarabia opiekun osób starszych : raport z badań. (2016) Dostępny w WWW:
http://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-opiekun-osob-starszych
http://polityka.zaczyn.org/seniorzy-w-systemie-wsparcia-uslugi-opiekuncze-2
Instytucje wobec potrzeb osób starszych : raport. (2011) oprac. Instytut Rozwoju Służb
Społecznych Dostępny w WWW: http://irss.pl/wp-content/uploads/2011/07/Instytucje-wobec-
potrzeb-osob-starszych-raport-IRSS.pdf
Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia Holenderskie. (2014). Dostępne
w WWW: http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/37/GOSPODARSTWA%20OPIEKU%C5%83CZE%20-
WYDAWNICTWO.pdf
Growing out the silver economy (2015). Dostępny na WWW:
http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/active-healthy-ageing/silvereco.pdf
Help wanted? Providing and Paying for Long Term Care (2011). Dostępny na WWW:
https://www.oecd.org/els/health-systems/47836116.pdf
KillenJ., Evolving Fixed Line Telecare to Chronic Disease Support Using Mobile. ( 2014).
Dostępny na WWW: https://www.b2match.eu/system/echalliance-at-
mobileworldcongress2014/files/14.Joe_Killen_.pdf?1393850488
K. Gaßner, M. Conrad : ICT enabled independent living for elderly (2010). Dostępny w WWW:
http://www.iit-berlin.de/de/publikationen/ict-enabled-independent-living-for-
elderly/at_download/download
Kropińska S., Wieczorowska-Tobis K. : Opieka geriatryczna w wybranych krajach Europy.(2009)
„Geriatria”. Dostępny w WWW:
http://www.akademiamedycyny.pl/geriatria/archiwum/200901_geriatria_Opieka%20geriatryczna
%20w%20wybranych%20krajach%20Europy%20Kropinska.pdf
Mapping of effective technology-based services for independent living for older people at home
(2015). Dostępny w WWW: http://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=8581
Mikołajewska E., Mikołajewski D., Możliwości automatyzacji i robotyzacji otoczenia osoby
niepełnosprawnej. „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” Nr 2/2013 (7).
Dostępny w WWW: https://www.pfron.org.pl/download/5/329/05-EmiliaMikolajewska.pdf
Opieka medyczna nad osobami w podeszłym wieku u progu rewolucji demograficznej. (2016)
"Kontrola Państwowa". Dostępny wWWW: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10370.pdf
28 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

29. Opiekunka seniorów zawodem z przyszłością? wnioski z wyników badań w Polse i w Niemczech.
(2014) Dostępny w WWW:
https://promedica24.com.pl/o-firmie/biuro-prasowe/?details=opiekunka-osob-starszych-zawod-z-
przyszlosci
Opiekunowie rodzinni osób starszych - problemy, potrzeby wyzwania dla polityki społeczej : raport
z badania. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, (2015) Dostępny WWW
http://www.rops.krakow.pl/pliki/raporty_Obserwatorium/Opiekunowie_rodzinni_os__b_starszych_
raport.pdf
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego w sprawie: „Rolnictwo społeczne:
zielone usługi terapeutyczno-opiekuńcze oraz polityka społeczna i zdrowotna”. Dziennik Urzędowy
Unii Europejskiej (2013) Dostepny w WWW:
http://www.opieka.kpodr.pl/attachments/article/41/EKES%20Rolnictwo%20spo%C5%82eczne.pdf
Potrzeby i lęki polskich seniorów : raport. (2015) Dostępny w WWW:
http://starsirodzice.pl/potrzeby-i-leki-polskich-seniorow-raport
Raport Obserwatorium ICT : trendy w telemedycynie (2013). Dostępny na WWW:
http://www.technopark.gliwice.pl/files/artykuly/Trendy%20w%20telemedycynie.pdf?
PHPSESSID=d579804ba7ba4bc1473d77c828d15722
Silver economy - to będzie w Polsce niezły biznes. (2014) Dostepny w WWW:
ttp://wgospodarce.pl/informacje/16843-silver-economy-to-bedzie-w-polsce-niezly-biznes
Srebrna gospodarka jaka jest sytuacja osób starszych (2015) „Dziennik Polski” Dostępny w
WWW: http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/zdjecia/3924509,srebrna-gospodarka-jaka-jest-
sytuacja-osob-starszych,5633289,id,t,zid.html
Standardy postępowania w opiece geriatrycznej. (2013) „Gerontologia Polska”. Dostępny w WWW:
http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2013-02-1.pdf
Świadczenie pomocy osobom starszym przez gminy i powiaty : informacja o wynikach kontroli.
Najwyższa Izba Kontroli. (2015) Dostępny w WWW:
https://www.nik.gov.pl/plik/id,10415,v,artykul_12808.pdf
Telecare Technology for an Ageing Society in Europe : current state and future developments.
Dostępny na WWW: http://www.sbfi.admin.ch/themen/01370/02396/02399/index.html?
lang=d&download=NHzLpZeg7t,lnp6I0NTU042l2Z6ln1acy4Zn4Z2qZpnO2Yuq2Z6gpJCEeHt4e2y
m162epYbg2c_JjKbNoKSn6A--
Uwarunkowania rozwoju Telemedycyny w Polsce (2014). Dostępny na WWW:
http://medgo.pl/wp-content/uploads/2014/08/Raport-telemedycyna-fin-22.07.2014pdf
29 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce

30. Portale o srebrnej gospodarce
http://opspniewy.pl/mieszkania-chronione
http://katowice.emc-sa.pl/pl/szpital-geriatryczny-im-jana-pawla-ii/oferta/pobyt_opikunczy
www.goeg.at/de/Bereich/Akutgeriatrie-remobilization-Begleitung-und-Steuerung.html
www.volkshilfe-bgld.at/Demenzteam
http://www.fasd.be/FASD
http://www.familiehulp.be
http://www.wgk.be/
http://www.wgk.be/
www.nachtzorg.be ,
www.nachtzorgvlaamsbrabant.be ,
www.nachtzorgbrussel.be ,
www.ucpbruxelles.be/IMG/pdf/Gaz__electricite_tarif_social.pdf ,
www.ocmwgent.be
www.ocmw-destelbergen.be/?q=node/98
www.stm.fi
www.mobiqual.org
30 - Rynek usług dla osób starszych w Polsce