Rumunia

Rumuński
elementarz
Rumunia leży w południowo-wschodniej
Europie, na obszarze 237,5 tys. km kw.
Stolicą kraju jest Bukareszt, w którym
mieszka ok. 2 mln mieszkańców.
1

O kraju
Rumunia dzieli się na 41 okręgów i miasto wydzielone Bukareszt. Według konstytucji z
1991 r. (ostatnie zmiany w 2003 r.) kraj ten jest republiką o ustroju parlamentarno –
gabinetowym, ważną rolę odgrywa ośrodek prezydencki. Językiem urzędowym jest
rumuński.
2
Rumuński elementarz

Ludność
Karpaty dzielą kraj na podstawowe krainy historyczno-geograficzne. Z racji stosunkowo
młodej historii Rumunii jako całości, krainy te – przynależne niegdyś do różnych państw –
cechuje wyraźne zróżnicowanie językowo-wyznaniowo-kulturowe.
Według przeprowadzonego w listopadzie 2011 r. spisu powszechnego, liczba ludności
spadła do 20,1 mln osób (21,4 mln osób według wcześniejszych oficjalnych danych).
Około 12 proc. ludności stanowią mniejszości narodowe. Najsilniejszą z nich są Węgrzy
(6,5 proc.). Zamieszkują oni tereny uprzednio należące do Węgier – czyli Siedmiogród.
Pozostałe główne mniejszości stanowią: Romowie (3,3 proc.), Ukraińcy (51 tys.), Niemcy
(36 tys.), Turcy (27,7 tys.), Rosjanie-Lipowanie (23,5 tys.) i Tatarzy (20,3 tys.). W regionie
Bukowiny żyje także grupa Rumunów polskiego pochodzenia (ok. 3,5 tys. osób).
3

Waluta
Walutą rumuńską jest lej (skrót RON, 1 lej=100 bani). Rumunia ma płynny kurs walutowy.
Bank centralny interweniuje na rynku walutowym, nie podając do publicznej wiadomości
dat i skali interwencji. Wymiany można dokonać w bankach i w kantorach. Kantory
walutowe zazwyczaj nie stosują prowizji od transakcji. Różnica kursu kupna i kursu
sprzedaży w kantorach waha się do kilku do kilkunastu lei na każde wymieniane 100 euro.
Spread, czyli różnica między kursem kupna a sprzedaży, zależy w dużej mierze od pory
dnia i tygodnia: rośnie w dni wolne oraz wieczorami.
4

Przynależność do organizacji
Od 2004 roku Rumunia jest członkiem NATO (Paktu Północnoatlantyckiego), od roku
2007, wraz z Bułgarią, przystąpiła do Unii Europejskiej, której jest jednym z najuboższych
członków. Rumunia należy też do WTO. Od momentu akcesji do UE w 2007 roku, kraj ten
a uczestniczy w wypracowywaniu wspólnej polityki handlowej, przede wszystkim poprzez
uczestnictwo w pracach Komitetu 133. Na forum UE Rumunia aktywnie zabiegała o
uwzględnienie interesów nowych krajów członkowskich w negocjacjach dotyczących
unijnego budżetu na lata 2014-2020, polityki spójności, kształtu Wspólnej Polityki Rolnej i
działań pro wzrostowych. Kluczowe znaczenie dla rumuńskiej gospodarki w 2014 r. ma –
w zgodnej opinii ekonomistów – zwiększenie relatywnie niskiego (na tle pozostałych
krajów członkowskich) poziomu wykorzystania środków unijnych. Ma to spowodować
wzrost w najważniejszych gałęziach gospodarki. Za realizację tego zadania odpowiada
utworzone w 2012 r. Ministerstwo Funduszy Europejskich Rumunii.
5

6
Rumunia zabiega o przyjęcie do OECD. W ramach przygotowań do członkostwa
uczestniczy w pracach szeregu Komitetów OECD oraz prowadzi działania wewnętrzne o
charakterze promocyjno – informacyjnym.
Rumunia jest członkiem założonej w 1992 roku przez 11 państw (Albania, Armenia,
Azerbejdżan, Bułgaria, Gruzja, Grecja, Mołdawia, Rumunia, Rosja, Turcja i Ukraina)
inicjatywy współpracy regionalnej w regionie Morza Czarnego o nazwie Black Sea
Economic Co-operation (BSEC; Organizacja Czarnomorskiej Współpracy Gospodarczej).
Celem tej inicjatywy jest stopniowa integracja regionu z europejską i światową
gospodarką.
Rumunia, jako członek UE, dąży do tworzenia pragmatycznych relacji pomiędzy BSEC i
Unią, szczególnie w obszarze promocji przedsiębiorczości, małych i średnich
przedsiębiorstw, inwestycji, transportu, bezpieczeństwa energetycznego, ochrony
środowiska, kontroli granic i zapobiegania przestępczości.

7
Rumunia pozostaje orędownikiem Synergii Czarnomorskiej, inicjatywy Komisji
Europejskiej, zmierzającej do zapewnienia większej spójności w regionie Morza Czarnego.
Synergia Czarnomorska zakłada zacieśnioną współpracę w zakresie m.in. energetyki,
transportu, ochrony środowiska, wymiany handlowej, zatrudnienia i spraw społecznych
oraz rozwoju regionalnego. Od 1995 r. Rumunia jest członkiem Inicjatywy Środkowo-
Europejskiej (CEI).
Rumunia aktywnie uczestniczy w pracach nad Europejską Strategią na rzecz Regionu
Dunaju (EUSDR), zmierzającą do zacieśnienia współpracy państw, przez które przebiega
Dunaj i jego dorzecza. 8 listopada 2010 r. w Bukareszcie odbył się Szczyt Strategii
Naddunajskiej, podczas którego przedstawiciele Austrii, Bułgarii, Czech, Niemiec, Węgier,
Rumunii, Słowacji i Słowenii przyjęli tzw. Deklarację z Bukaresztu. W grudniu 2010 r.
Komisja Europejska zatwierdziła i opublikowała Komunikat na temat Strategii.

8
W styczniu 2011 r. ogłoszono wybór krajów koordynujących obszary priorytetowe -
Rumunia koordynuje 3 dziedziny w ramach Strategii Naddunajskiej: transport rzeczny
(razem z Austrią), turystykę i kulturę (razem z Bułgarią), zarządzanie zagrożeniami dla
środowiska (razem z Węgrami). Strategia została zatwierdzona przez Radę Europejską na
posiedzeniu 24 czerwca 2011 r.

9
Co warto wiedzieć
o gospodarce

PKB
Według danych Narodowego Komitetu Statystyki Rumunii w 2013 r. rumuńska
gospodarka odnotowała wzrost PKB o 3,5 proc. (PKB wyniósł nominalnie 631,1 mld lejów)
i był to najlepszy rezultat w UE. Dwa sektory rumuńskiej gospodarki przyczyniły się do
tego wyniku: trzecią część wzrostu wygenerował sektor rolny (ponad
dwudziestoprocentowy wzrost wartości dodanej), odnotowano również wysoki wzrost
produkcji przemysłowej - o 7 proc. w stosunku do 2012 r. Najważniejszym czynnikiem
wzrostu w 2013 r. był eksport – wartość sprzedaży zagranicznej towarów w 2013 r. była
wyższa o 10 proc. od wyniku roku poprzedniego (ponad dwudziestodwuprocentowy
wzrost eksportu odnotowali producenci samochodów i części samochodowych w
Rumunii). Zweryfikowane dane rumuńskiego instytutu statystyki pokazują, że pod koniec
ub.r. miało również miejsce długo wyczekiwane ożywienie popytu wewnętrznego.
10
Co warto wiedzieć o gospodarce

11
W 2013 r. produkcja energii elektrycznej w Rumunii spadła o 3,2 proc., w wyniku
zmniejszenia produkcji energii cieplnej o 18,5 proc. Za to wzrost produkcji nastąpił w
elektrowniach wodnych o 23,9 proc., atomowych o 1,3 proc. oraz wiatrowych o 77,8 proc.
Zużycie energii elektrycznej spadło natomiast o 6,0 proc.
Zamknięcie roku budżetowego 2013 zakończyło się deficytem na poziomie 3,6 mld euro.
Rządowa prognoza i przewidywania KE i MFW zakładają wzrost PKB w 2014 r. o 2,2
proc. Według koalicyjnych polityków głównymi czynnikami pro wzrostowymi mają być
inwestycyjne nakłady z budżetu państwa, wyższa stopa absorpcji środków unijnych (w
lutym 2014 r. – 34 proc.) i w efekcie zwiększony wewnętrzny popyt konsumpcyjny oraz
eksport. Prognozy niezależnych ośrodków i banków dotyczące wzrostu PKB wahają się w
przedziale 2,3-2,5 proc. (część banków zapowiedziała rewizję w górę swoich prognoz – do
3 proc.).

12
Eksperci są zgodni, że wzrost gospodarczy jest uzależniony od realizacji reform
strukturalnych, stopnia wykorzystania unijnych funduszy, wyników branż eksportowych i
pozostałych czynników zewnętrznych. Po stronie zagrożeń przedstawiciele największych
instytucji finansowych zwracają uwagę na spadek akcji kredytowej, pomimo stałego
wzrostu wartości depozytów w bankach rumuńskich. Jest to efektem ograniczania
transferów do rumuńskich spółek-córek europejskich banków, poziomu tzw. „złych”
kredytów - zarówno w segmencie przedsiębiorstw jak i osób fizycznych - oraz wysoki
odsetek niewypłacalności przedsiębiorstw.
Rumunia skutecznie realizuje politykę konsolidacji finansów publicznych. Sukcesem
kolejnych rządów jest utrzymywanie deficytu budżetowego na poziomie poniżej 3 proc.
PKB i jego nieznaczne stopniowe redukcje, szczególnie w warunkach rosnących
wydatków. W czerwcu 2013 r.

13
KE zamknęła procedurę nadmiernego deficytu wobec Rumunii. Deficyt budżetowy w 2013
r. nie przekroczył zakładanego poziomu 2,5 proc. PKB (w ujęciu kasowym), w br. ma
zostać zredukowany do poziomu 2,2 proc. PKB. Wysokość dochodów budżetowych w
2014 r. zaplanowano na poziomie 216,8 mld lei (32,9 proc. PKB; rok wcześniej – 33,1
proc. PKB); wydatków – 231,2 mld lei (35,1 proc. PKB).
Na wydatki o charakterze inwestycyjnym w 2014 r. przewidziano 39,8 mld lei (6 proc.
PKB). Poziom długu publicznego pozostaje w bezpiecznej relacji do PKB (poniżej 40
proc.). Pod koniec października 2013 r. (najnowsze dostępne dane), dług publiczny
Rumunii wyniósł 242 mld lei, czyli 38,7 proc. PKB. Rezerwy walutowe Narodowego Banku
Rumunii na koniec 2013 r. wynosiły 32,5 mld lei, co oznacza że w ciągu roku zwiększyły
się o 1,3 mld euro.

14
Prognozy ratingu dla Rumunii na nadchodzące lata wg. Standard &Poor’s.
Standard & Poor’s (S&P) podał prognozy ratingu dla Rumunii na nadchodzące lata.
Amerykańska firma finansowa działa od 1860 roku i na przestrzeni 150 lat stworzyła swoje
oddziały w 25 krajach, w których zatrudnia ogółem ponad 1.400 analityków gospodarczo-
finansowych. Należy do pierwszej trójki firm z branży analizy finansowej na świecie, obok
Moody’s i Fitch. Od 1966 roku wchodzi w skład McGraw Hill Financial z siedzibą w
Nowym Yorku.

15
Prognoza wskaźników makroekonomicznych dla Rumunii
-dane z Standard & Poor’s.
2013 2014 2015 2016 2017
Nominalne PKB w mld USD 189 205 214 222 234
PBK/ mieszkańca w USD 9.435 10.257 10.752 11.192
11.816
Realny wzrost PKB 3,5 2,8 3,0 3,2 3,2
Deficyt budżetowy w % z PKB -2,3 -2,2 -1,9 -1,8 -1,8
Zadłużenie rządowe w % z PKB 38,4 38,4 38,5 38,5 38,5
Deficyt na rachunku obrotów bieżących w % z PKB -1,1 -1,0 -1,3
-1,8 -2,1

Inflacja
W 2013 r. zarejestrowano najniższy w ostatnim dwudziestoleciu wskaźnik inflacji - ceny
konsumpcyjne wzrosły o 1,55 proc. Jest to efekt m.in. dobrych zbiorów w rolnictwie i
redukcji stawki VAT na pieczywo. W marcu 2014 r. roczna stopa inflacja wyniosła 1,04
proc. Cel inflacyjny banku centralnego na 2014 r. pozostaje na poziomie 2,5 proc. (+/- 1
proc.). Analitycy oczekują, że z uwagi na tzw. „efekt bazy” i kwietniową podwyżkę akcyzy
na paliwa, stopa inflacji osiągnie 3-3,5 proc. na koniec roku. W pierwszych miesiącach
2014 r. bank centralny dokonał kolejnych zmian wysokości referencyjnej stopy
procentowej, kończąc cykl obniżek na poziomie 3,5 proc.
16

Bezrobocie
W grudniu 2013 r. stopa bezrobocia liczona wyniosła 7,1 proc. (719 tys. osób). Problem
bezrobocia dotyka szczególnie osób młodych (15-24 lata) – pod koniec 2013 r. 26,8 proc.
spośród nich pozostawało bez pracy. Według szacunkowych danych, w styczniu 2014 r.
stopa bezrobocia wzrosła do 7,3 proc.
17

Główne sektory gospodarki
Główny udział w tworzeniu PKB Rumunii ma sektor usług - w 2013 r. wygenerował 44
proc. PKB; na przemysł przypadło 30 proc. PKB, sektor budownictwa – 7,9 proc. PKB,
rolnictwo dostarczyło 5,6 proc. PKB. Sektor rolnictwa – dzięki dobrym zbiorom zbóż – w
2013 r. odnotował ponad dwudziestoprocentowy wzrost wartości dodanej (nadwyżki
przychodów ze sprzedaży). W 2013 r. zarejestrowano jednoprocentowy spadek wartości
dodanej w sektorach budownictwa i handlu oraz ośmioprocentowy wzrost wartości
dodanej w przemyśle (w stosunku do 2012 r.).
18

19
W sektorze usług największy udział w tworzeniu PKB miały: handel detaliczny i hurtowy,
naprawa samochodów, usługi transportowe i logistyczne, hotele i restauracje – pozycje te
wygenerowały w 2013 r. łącznie 10,8 proc. PKB; sektor obrotu nieruchomościami
dostarczył 7,8 proc. PKB, sektor IT i łączności – 3,3 proc. PKB, sektorze „przedstawienia,
działalność kulturalna i rekreacyjna; naprawy urządzeń domowych i inne usługi”– 2,9 proc.
PKB, sektor pośrednictwa finansowego i ubezpieczeń – 2,2 proc. PKB. Struktura produkcji
przemysłowej wyglądała w 2012 r. następująco: 76 proc. wartości produkcji przemysłowej
dostarczył przemysł przetwórczy, na sektor wydobywczy przypadło 3,5 proc., produkcję i
dostawy energii elektrycznej i gazu – 17,1 proc.. Na przemysł maszynowy i elektroniczny
przypadło produkcji 19,4 proc. przemysłowej kraju (w tym produkcja środków transportu –
11 proc.), przemysł spożywczy miał 12,7 proc. udziału w strukturze produkcji
przemysłowej Rumunii, przemysł metalurgiczny – 11,4 proc., przemysł petrochemiczny i
produkcja koksu – 10,5 proc., przemysł chemiczny, farmaceutyczny i gumowy – 7,3 proc.

20
Przemysł wydobywczy jest dla Rumunii bardzo ważnym sektorem gospodarki . Przyczynia
się znacznie do rozwoju tego kraju dostarczając różnych produktów mineralnych.
Głównym bogactwem naturalnym Rumunii są złoża węgli kopalnych: brunatnego,
kamiennego, antracytu, złota i srebra, rudy polimetaliczne, miedź, sól oraz substancje
niemetaliczne.
W Rumunii działają cztery kopalnie węgla kamiennego oraz dwie - węgla brunatnego.
Szacuje się, że możliwe do eksploatacji zasoby węgla kamiennego wynoszą ok 600 mln
ton, a węgla brunatnego 3,4 mld ton. Organami odpowiedzialnymi za wydobycie kopalin w
Rumunii jest Ministerstwo Gospodarki – Generalna Dyrekcja Zasobów Mineralnych oraz
Krajowa Agencja Zasobów Mineralnych.

21
W ciągu ostatnich kilku lat zostało zamkniętych w Rumunii około 550 kopalń, głównie z
powodu braku efektywności i przestarzałych technologii. Według przedstawicieli
Generalnej Dyrekcji Zasobów Mineralnych w Ministerstwie Gospodarki, dużo zamkniętych
kopalni wciąż posiada bogate zasoby węgla, dlatego też zgodnie z nową polityką
energetyczną powinny zostać ponownie otwarte. Nowoczesne technologie stosowane
aktualne na świecie pozwalają na taką ewentualność. Zdaniem Ministerstwa Gospodarki,
wielu przedsiębiorców, w tym zagranicznych, jest zainteresowanych inwestowaniem w
rumuński przemysł wydobywczy.
Złoża eksploatacyjne węgla kamiennego w Rumunii wynoszą ok 600 mln ton.
Według Narodowej Agencji Zasobów Mineralnych, Rumunia posiada 54 ośrodków
wydobycia węgla kamiennego, z czego 34 znajdują się w Petrosani (okręg Hunedoara), a
20 w Lupac-Anina (okręg Caras Severin). Jedynym producentem węgla kamiennego w
Rumunii jest Kompleks Energetyczny Hunedoara. Wykorzystywane są tam cztery
podziemne kopalnie w Zagłębiu Górniczym Petrosani: kopalnie Lupeni, Vulcan, Livezeni i
kopalnia Lonea.

22
Kompleks Hunedoara został powołany decyzją rządu 1023/2011 i powstał przez
połączenie przedsiębiorstw: Societatea Nationala Huilei (Krajowe Przedsiębiorstwo Węgla
Kamiennego) oraz Elektrociepłowni Deva i Paroseni. Głównym akcjonariuszem CE
Hunedoara jest Ministerstwo Gospodarki. CE Hunedoara specjalizuje się w wydobyciu
węgla kamiennego i wytwarzaniu przy jego pomocy energii elektrycznej. Średnia
produkcja węgla kamiennego wynosi ponad 1,5 mln ton rocznie. Posiada sześć bloków
energetycznych o mocy około 1225 MW. W roku 2013 CE Hunedoara osiągnął obrót netto
190 mln euro. Firma zatrudnia około 7000 pracowników, z których ok. 5200 pracuje przy
działalności górniczej, a 1800 jest związana z działalnością energetyczną.

23
Zgodnie z założeniami Strategii Górniczej na lata 2012 - 2035, niektóre z celów
priorytetowych dla sektora węgla kamiennego w Rumunii to:
• restrukturyzacja działalności eksploatacyjnej
• modernizacja rentownych kopalń ukierunkowana na skuteczne i opłacalnie ekonomicznie
działania wydobywcze
• zmiany legislacyjne.
Historia wydobycia węgla brunatnego w Rumunii sięga roku 1957, a złoża eksploatacyjne
szacuje się na 3,3 mld ton.
Według Narodowej Agencji Zasobów Mineralnych, Rumunia posiada 197 ośrodków
wydobycia węgla brunatnego. Obecnie wydobycie odbywa się jedynie w 44, natomiast
działalność w pozostałych 153 ośrodkach została wstrzymana. Największym ośrodkiem
wydobywczym jest Oltenia, lider na rynku rumuńskim z 95-proc. udziałem w całej
produkcji. Węgiel brunatny jest eksploatowany w systemie odkrywkowym (kamieniołomy)
– 95 proc. i podziemnych zakładach górniczych – 5 proc.

24
Kompleks CE Oltenia powstał na podstawie decyzji rządu 1024/2011. Został utworzony w
wyniku połączenia następujących zakładów: Societatea Nationala lignitului Oltenia
(Narodowe Przedsiębiorstwo Węgla Brunatnego Oltenia), CE Turceni (Kompleks
Energetyczny Turceni), CE Rovinari (Kompleks Energetyczny Rovinari) oraz CE Craiova
(Kompleks Energetyczny Craiova). Głównym właścicielem CE Oltenia jest Ministerstwo
Gospodarki. CE Oltenia specjalizuje się w wydobyciu węgla brunatnego oraz produkcji
energii elektrycznej i ciepła w oparciu o jego wydobycie. Firma odnotowała wydobycie w
2013 r. na poziomie ok. 23 mln ton. CE Oltenia ma 13 bloków energetycznych o mocy
około 3900 MW. Obecnie Odział CE Oltenia posiada w eksploatacji 17 kopalń
odkrywkowych i dwie podziemne.
W 2013 roku CE Oltenia odnotowała obroty na poziomie 600 mln euro, czyli o 20 proc.
więcej niż w roku poprzednim. Firma zatrudnia ok. 18.800 pracowników, z których 13.000
jest zaangażowanych w działalność górniczą, a 5.800 w działalność energetyczną. W
ciągu ostatnich trzech lat CE Oltenia dokonała inwestycji środowiskowych na kwotę ok.
307 mln euro.

25
Zgodnie ze Strategią Górniczą 2012-2035, niektóre z celów priorytetowych dla
sektora węgla brunatnego w Rumunii to:
• koncentracja działalności na obszarach górniczych o potencjale i efektywności
ekonomicznej
• rozbudowa istniejących ośrodków w celu skutecznego wykorzystania oraz zgodnie z
zapotrzebowaniem na węgiel brunatny
• otwarcie nowych ośrodków wydobywczych na podstawie efektywności ekonomicznej
• kontynuacja programów naprawczych i modernizacyjnych
• przyciągnięcie nowych, w tym zagranicznych, źródeł finansowania.

26
CE Oltenia, największa firma wydobywcza w Rumunii, ma 170 sztuk wysokiej jakości
sprzętu górniczego oraz ponad 280 km przenośników, dzięki czemu może zapewnić
wydobycie na poziomie 34 mln ton rocznie. Firma dysponuje 27 koparkami wirnikowymi.
Zakup sprzętu i usług górniczych w Rumunii odbywa się na drodze przetargów. Sprzęt jest
nabywany zarówno od lokalnych producentów, jak i od importerów - dystrybutorów.
Przykładowe przetargi publiczne w branży górniczej z ostatnich lat w Rumunii to:
• przetarg ogłoszony przez CE Oltenia w lutym 2014 r. na zakup sprzętu górniczego firmy
Komatsu, wygrany przez rumuńskiego importera i dystrybutora Marcom R.M.C. 94
• przetarg ogłoszony przez CE Oltenia w lutym 2014 r. na naprawę i konserwację dźwigów
w kopalnii Husnicioara, wygrany przez rumuńską firmę Load Sys Group
• przetarg ogłoszony przez CE Hunedoara w styczniu 2014 r. na zakup łańcuchów
ogniwowych górniczych, wygrany przez rumuńskiego producenta Lant Minier

27
• przetarg ogłoszony przez CE Oltenia we wrześniu 2013 r. na zakup części zmiennych
dla sprzętu górniczego mechanicznego, wygrany przez rumuńskiego importera i
dystrybutora Petrostar Com,
• przetarg ogłoszony przez Krajową Spółkę Węglową w sierpniu 2012 r. na zakup rolek do
przenośników taśmowych podziemnych, wygrany przez rumuńskiego producenta Axa
Company.
Jednym z głównych importerów i dystrybutorów sprzętu górniczego w Rumunii jest
Marcom R.M.C. 94. Firma importuje i dystrybuuje sprzęt górniczy takich marek jak:
Komatsu, Potain, Grove, Indeco oraz Mantovanibenne. Siedziba firmy znajduje się w
m.Ilfov, skąd dystrybuuje swoje produkty po całym kraju. Firma posiada ok. 80
pracowników. W roku 2013 odnotowała obrót na poziomie 13 mln euro. Głównymi
klientami firmy są: CE Oltenia, Apa Nova Bucuresti, Romgaz.

28
Import sprzętu górniczego
Import automatycznych maszyn do cięcia skał oraz drążenia tuneli, wyniósł w Rumunii ok.
200 tys. euro w 2013 r. i był o 23 proc. wyższy niż w roku 2012. Rumuński import
pozostałych maszyn do cięcia i drążenia skał wyniósł w 2012 r. 9 mln euro. Import w 2013
r. maszyn do wierceń i pogłębiania szybów wyniósł 2,5 mln euro, a import pozostałych
maszyn z tej kategorii wyniósł ok. 4 mln euro.

Specyfika rynku
Gospodarka rumuńska jest bardzo chłonna. Należy spodziewać się, że gdy wyjdzie ona z
kryzysu, zapotrzebowanie na polskie towary – cieszące się dobrą renomą – będzie
systematycznie wzrastać. Odnosi się to do wszystkich trzech podstawowych kategorii
importu, tj. importu inwestycyjnego (głównie w zakresie konstrukcji budowlanych i
materiałów budowlanych), zaopatrzeniowego (podzespołów do maszyn i surowców
wykorzystywanych w gospodarce rumuńskiej), jak i konsumpcyjnego (w szczególności
żywności). Ważne są plany rządu rumuńskiego dotyczące rozwoju infrastruktury (m.in.
sieci autostrad), reformy służby zdrowia (przewidującej kompleksową modernizację
szpitali) i rozwoju sektora przetwórstwa żywności (konieczność spełnienia przez zakłady
tego sektora standardów UE).
29

Bariery w dostępie do rynku
Podstawowym problemem zgłaszanym przez firmy polskie przy prowadzeniu współpracy z
kontrahentami rumuńskimi jest biurokracja rumuńska i często towarzysząca jej
arbitralność przy interpretowaniu prawa oraz korupcja.
Urzędnik rumuński nie ponosi większych konsekwencji swoich działań. Nierzadko w
sposób całkowicie dowolny rozumie i interpretuje obowiązujące prawo, które dodatkowo
często się zmienia i nierzadko jest niezrozumiałe. Często tego typu działania mają na celu
wymuszenie łapówki. Dotyczy to w szczególności administracji fiskalnej i obsługi przejść
granicznych, gdzie oczekiwanie na łapówki i wymuszenia ze strony administracji są
nagminne.
Jedną z obiektywnych przeszkód dla rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej i
realizacji strategii eksportowych przez polskie przedsiębiorstwa może okazać się
niedostateczna infrastruktura transportowa.
30

31
Przy rosnącej wymianie handlowej i istniejącej sieci dróg oraz przejść granicznych na
trasach z Polski do Rumunii, transport samochodowy w niedługim czasie osiągnie
maksimum wydolności. Transport towarów drogą lotniczą i morską między Polską i
Rumunią praktycznie nie istnieje. Nierozwiązana pozostaje sprawa transportu kolejowego,
który mógłby przejąć część masy towarowej. Transport przez większość
zainteresowanych jest uznawany za długotrwały i uciążliwy (co szczególnie utrudnia
dostawy szybko psujących się towarów żywnościowych). Istniejące projekty rozwoju sieci
transportowej nie są skierowane bezpośrednio w kierunku Polski. Włączony do sieci
europejskiej korytarz drogowy IV, łączący Rumunię przez Węgry, Czechy z Niemcami
tylko w ograniczonym stopniu przyczyni się do poprawy połączenia drogowego z Polską.
Szansą na poprawę sytuacji jest polska inicjatywa Via Carpatia, do której przystąpiła także
Rumunia.

32
Polskie firmy transportowe skarżą się na utrudnienia ze strony rumuńskich służb
drogowych i podatkowych oraz przy odprawie TIR-ów na przejściach granicznych.
Dotyczy to jednak wszystkich przewoźników, niezależnie od kraju pochodzenia, i bywa
wynikiem niedostatecznej wiedzy kierowców o obowiązujących przepisach (waga i
wymiary pojazdów, zezwolenia na transport, etc.).
Stan rumuńskich dróg się poprawia, buduje się autostrady, jednak wciąż odradza się
podróżowanie nocą. Jeśli taka konieczność zaistnieje, należy zwrócić szczególną uwagę
na poruszające się po drogach nieoświetlone furmanki i rowery oraz na zaparkowane na
pasach ruchu nieoświetlone pojazdy. Dozwolona prędkość w Rumunii wynosi
maksymalnie 130 km/h na autostradzie, 90 km poza terenem zabudowanym i 50 km w
miastach. Międzynarodowe prawo jazdy nie jest obowiązkowe, wymagane jest
ubezpieczenie komunikacyjne OC (honorowane są polisy polskich towarzystw
ubezpieczeniowych).

33
Za przewinienia w ruchu drogowym wymierza się karę pieniężną i punkty karne.
Rumuńska policja drogowa jest wyjątkowo rygorystyczna. Kierowcy muszą zachować
szczególną ostrożność. Za złamanie przepisów ruchu drogowego grożą nie tylko wysokie
mandaty, lecz także - coraz częściej stosowane - kary polegające na zatrzymaniu prawa
jazdy na czas określony. Na przykład za przekroczenie linii ciągłej, albo przekroczenie
dozwolonej prędkości, trzeba liczyć się z możliwością utraty prawa jazdy na 30, 60 lub 90
dni.
Należy również pamiętać, że procedura zwracania dokumentu jest długotrwała. Po
zatrzymaniu prawa jazdy można podróżować po Rumunii na podstawie tzw. "dovada",
czyli dokumentu zastępczego, ważnego dwa tygodnie. Dopiero po upływie tego okresu
prawo jazdy przesyłane jest do Komendy Głównej Policji w Bukareszcie, stamtąd do
Wydziału Konsularnego Ambasady, następnie zaś do urzędu w Polsce, który dokument
wydał. Taki tryb postępowania powoduje, że kierowca zostaje pozbawiony prawa jazdy na
kilka kolejnych tygodni.

34
Mandat za wykroczenie drogowe należy zapłacić bezzwłocznie w najbliższym punkcie
„CEC" (KASA OSZCZĘDNOŚCIOWA). Mandat można opłacić wyłącznie na terenie
Rumunii i jedynie w lejach. Wysokość mandatu jest uzależniona od liczby punktów
karnych i wynosi od 10 do 200 euro. Prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu jest
zabronione. Jeżeli stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu przekracza 0,8 promila lub
kierowca jest pod wpływem środków odurzających bądź środków o podobnym działaniu,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do pięciu lat.
Kierowcy powinni być przygotowani na konieczność wniesienia opłat specjalnych przy
przekraczaniu granicy. Ich wysokość zależy od typu samochodu. Od 1 stycznia 2005 r.
obowiązują opłaty drogowe (winiety) dla wszystkich pojazdów poruszających się po
drogach krajowych - można je wykupić na przejściach granicznych i stacjach
benzynowych PETROM. Brak winiety pociąga za sobą kary w wysokości 250-500 lei za
samochód osobowy.

Zakładanie spółek
Zakładanie, funkcjonowanie i regulacje podatkowe dotyczące firm i przedstawicielstw
otwieranych w Rumunii przez zagraniczne spółki i organizacje gospodarcze określa
Ustawa nr 571 z dnia 22.12.2003 r.
Spółki zagraniczne i organizacje gospodarcze mogą zakładać swoje przedstawicielstwa w
Rumunii, za zgodą ministerstwa odpowiedzialnego za gospodarkę. Wydawanie
zezwolenia obejmują: przedmiot i warunki wykonania działalności, czas oraz siedzibę.
Jeżeli dany inwestor zagraniczny zdecyduje się na otwarcie pełnej działalności
gospodarczej, może wybrać jedną z pięciu form spółek handlowych: spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, akcyjne, komandytowe, komandytowo-akcyjne i spółki partnerskie.
Dominującą formą organizacji gospodarczej jest spółka z o.o. i taka też forma
rekomendowana jest przy rozpoczynaniu działalności w Rumunii.
36
ABC biznesu

37
Możliwe jest również prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną.
Jednakże w Rumunii prowadzenie działalności gospodarczej na zasadzie
samozatrudnienia jest możliwe wyłącznie przez osoby posiadające udokumentowane,
odpowiednie wykształcenie lub przygotowanie zawodowe (w formie stosownych studiów
lub odbytego szkolenia specjalistycznego ,przeprowadzonego przez akredytowaną
jednostkę szkoleniową) w rodzaju działalności, którą dana osoba chce wykonywać.
Opcjonalnie jest akceptowalne udokumentowane posiadanie 3-letniego doświadczenia w
wykonywaniu danego zawodu na terytorium Rumunii potwierdzone dokumentem tzw.
„Carta de munca” (odpowiednik karty pracy).
ABC biznesu

Rejestracja samozatrudnienia
Rejestracja samozatrudnienia jest dokonywana w lokalnym oddziale Rejestru Handlowego
(RH). Podczas rejestracji są potrzebne następujące dokumenty:
• wniosek o rejestrację
dowód rezerwacji nazwy (rezerwacji dokonuje się wcześniej również w siedzibie RH)
• kopia dowodu tożsamości (dowodu osobistego lub paszportu), potwierdzona pisemnie
przez wnioskodawcę za zgodność z oryginałem
• kopia kontaktu wynajmu lub kopia dowodu własności lokalu, gdzie będzie
zarejestrowana bądź prowadzona działalność
• jeśli jest to wymagane, pozwolenie na zmianę sposobu wykorzystania lokalu
• wzór podpisu
• zaświadczenie o niezaleganiu w płaceniu podatków wydawane przez odpowiedni oddział
RH, w przypadku obywateli polskich, którzy wcześniej nie prowadzili działalności w
Rumunii jest wydawane stosowne zaświadczenie
38
ABC biznesu

39
• oświadczenie o spełnianiu wymagań prawnych odnośnie do warunków sanitarnych,
sanitarno-weterynaryjnych, ochrony środowiska, ochrony pracy (stosowne formularze są
dostępne w siedzibie RH)
• poświadczenie wydawane przez polskie Ministerstwo Edukacji Narodowej odnośnie
posiadania stosownych, odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Musi być ono
przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego
• dowody wniesienia wymaganych opłat.
Formularze (tylko w języku rumuńskim) są dostępne w siedzibie Rejestru Handlowego i na
stronie: www.onrc.ro/romana/formulare.php#table_2.
W siedzibie RH można uzyskać pomoc prawną przy wypełnianiu dokumentów.
Opcjonalnie można skorzystać z porad własnego prawnika.
ABC biznesu

Rejestracja firmy w formie spółki
Rejestracja nazwy firmy w Rejestrze Handlowym
Pierwszą rzeczą konieczną przy rejestracji firmy w Rejestrze handlowym (www.onrc.ro)
jest sprawdzenie, czy wybrana nazwa jest dostępna i – jeżeli Rejestr to potwierdzi –
zastrzeżenie jej na trzy miesiące. Tak zastrzeżoną wstępnie nazwą można się posługiwać
przy kolejnych krokach rejestracji.
1. Przygotowanie dokumentów
Przygotowanie i poświadczenie notarialne dokumentów spółki (akt założycielski nowej
spółki, deklaracje wspólników, odpowiednio tłumaczenie dowodów osobistych lub aktów
założycielskich wspólników, uprawomocnienie zarządcy spółki itd.)
2. Zdeponowanie środków w banku jako kapitału założycielskiego
Przy rejestracji spółki konieczne jest ustanowienie jej kapitału założycielskiego w formie
depozytu bankowego. W przypadku spółki z o.o. (nazywanej w Rumunii SRL) kapitał
minimalny wynosi 200 lei
40
ABC biznesu

41
3. Rejestracja firmy w Rejestrze Handlowym
Uzyskanie wpisu do Rejestru Handlowego jest połączone z decyzją sądu, publikacją w
Gazecie Oficjalnej, rejestracją do celów podatkowych (w tym otrzymaniem odpowiednika
NIP), rejestracją do celów statystycznych i rejestracją związaną z ubezpieczeniem
społecznym. Konieczne jest przy tym określenie takich informacji, jak kapitał założycielski,
nazwa, właściciele, zarząd, siedziba, zakres działalności
4. Rejestracja umów o pracę
Wszystkie umowy o pracę osób zatrudnionych w firmie muszą być zarejestrowane w
lokalnym Urzędzie Pracy w terminie do 20 dni od momentu rozpoczęcia pracy. W Rumunii
Karta Pracy (rum. Carnet de Munca) jest nadal podstawowym dokumentem pracownika
określającym jego staż pracy, zajmowane stanowisko, zmiany w uposażeniu etc.
ABC biznesu

42
Dokumenty rejestracyjne przedstawicielstw wraz z tłumaczeniami, zalegalizowane
notarialnie w Rumunii, oraz kopię umowy najmu lokalu, w którym będzie się znajdować
przedstawicielstwo, należy złożyć w Biurze Rejestracyjnym Ministerstwa Finansów i
Gospodarki, Departament Główny ds. Polityki Handlowej (rum. Directia Generala Politici
Comerciale, Sektor 1, Bucuresti, str. Lon Campineanu nr 16, parter).
Jednocześnie należy złożyć certyfikat, wydany przez Generalny Departament Finansów
Publicznych, funkcjonujący w ramach Urzędu Miasta Stołecznego Bukareszt, Biuro ds.
Przestrzegania Konwencji o Unikaniu Podwójnego Opodatkowania i Przedsiębiorstw
Zagranicznych (rum. Directia Generala a Finantelor Publice + Prmiaria Municipiului
Bucuresti, Serwiviul apllicarea Conventiilor de Evitare a Dublei impuneri si
Rejestracja przedstawicielstwa firmy
zagranicznej
ABC biznesu

43
Reprezentante straine), potwierdzający dokonanie wpłaty równowartości kwoty 1200
dolarów (300 dol. kwartalnie) w rumuńskich lejach, po kursie Narodowego Banku Rumunii
z dnia dokonania przelewu, stanowiącej coroczną opłatę za funkcjonowanie
przedstawicielstwa.
Należy również pamiętać, że przedstawicielstwa muszą płacić roczny podatek ryczałtowy
(zamiast standardowego CIT) w wysokości 4000 euro. Obligatoryjny termin wydania
zezwolenia na funkcjonowanie przedstawicielstwa wynosi 30 dni od daty złożenia
dokumentów.
ABC biznesu

44
Obowiązki zagranicznego
przedstawicielstwa
• prowadzenie działalności zgodnie z prawem (w dziedzinie gospodarczo-finansowej,
dewizowej, porządku publicznego)
• prowadzenie przejrzystej księgowości, zgodnie z Ustawą 4202004 do Regulaminu
Wykonawczego Prawa Księgowego 7041993
• dokonywanie operacji finansowo-bankowych poprzez konta dewizowe założone w
bankach na terenie Rumunii, zgodnie z obowiązującymi przepisami i Regulaminem
Dewizowym wydanym przez Narodowy Bank Rumunii
• firmy zagraniczne i ich przedstawicielstwa w Rumunii oraz ich pracownicy ponoszą
współodpowiedzialność za szkody wynikłe z czynów popełnionych przez nich na terenie
Rumunii.
ABC biznesu

45
Ważnym ograniczeniem działalności przedstawicielstw jest brak możliwości podpisywania
kontraktów handlowych – do ich podpisania jest konieczne przybycie pracowników
bezpośrednio zatrudnionych w firmie-matce. Przedstawicielstwo może podpisywać
kontrakty wyłącznie związane z jego bezpośrednim funkcjonowaniem (wynajem lokalu,
leasing samochodu itp.).
ABC biznesu

Rumunia

Recommended

Recommended

More Related Content

More from PortalPromocjiEksportu

More from PortalPromocjiEksportu (20)

Rumunia