4. Voorwoord
Gemeente Amsterdam Stadsdeel West is erin geslaagd een aanpak te ontwikkelen, waarin in een
logische lijn wordt gewerkt aan de professionalisering van het vrijwilligerswerk. Zowel bezien vanuit de
vrijwilligersorganisaties zelf, als vanuit de vrijwilligers. Dat is het proces dat we in deze handleiding
zullen beschrijven.
De Amsterdamse aanpak is erop gericht de maatschappelijke participatie van bewoners in Amsterdam
West te bevorderen door het fundament van het georganiseerde vrijwilligerswerk in de wijk te
versterken. De aanpak is vernieuwend omdat gelijktijdig aan twee doelen wordt gewerkt: zowel de
ontwikkeling van het vrijwilligersveld als het versterken van vrijwilligers zelf. Met de inzet van de
aanpak, die de titel 1.001 Krachten Gebundeld draagt, is het zowel het stadsdeel als de
ondersteunende organisaties gelukt om vrijwilligersorganisaties met elkaar te verbinden die elkaar
anders nooit hadden gevonden.
De sociale sector staat, met het oog op de huidige economische en maatschappelijke ontwikkelingen,
voor een grote uitdaging. In het licht daarvan is het relevant om te kijken naar manieren waarop
vrijwilligersorganisaties versterkt kunnen worden, alsmede hoe zij onderling te verbinden zodat zij ook
elkaar versterken. Uiteindelijk dient een sterk vrijwilligersveld weer een hoger doel: het vergroten van
de maatschappelijke participatie.
Doelen van de handleiding
De handleiding geeft een beschrijving van het geheel aan activiteiten dat in stadsdeel Amsterdam West
heeft plaatsgevonden, die samen een aanpak of methode (gaan) vormen. De stappen die zijn gezet
om tot de aanpak te komen, laten zien wat er is gedaan, wat daarin succesvol was en wat er nodig is
om het effect te verduurzamen.
Het voornaamste doel van de handleiding is de opgedane kennis te borgen: hoe zorgen we ervoor dat
het goede bewaard blijft en blijft groeien? Door de aankomende opheffing van de afzonderlijke
stadsdelen is juist die kennisborging een aandachtspunt.
De handleiding is tevens een eerste stap naar de mogelijkheid om als effectieve interventie en de
databank Effectieve Sociale Interventies te worden opgenomen.
Voor wie is de handleiding geschreven
De handleiding is geschreven voor gemeenteambtenaren die een opdracht hebben de participatie op
wijkniveau te versterken. De handleiding biedt hen inspiratie en een stappenplan dat input kan bieden
bij de totstandkoming van participatie bevorderende projecten.
Hoezo, krachten bundelen?
De aanpak hebben we de titel 1.001 Krachten Gebundeld meegegeven. Het waarom daarvan laat zich
na het lezen van de handleiding makkelijk raden. De uit twee fasen bestaande aanpak richt zich op het
versterken en ontwikkelen van vrijwilligersorganisaties aan de ene kant en het versterken en
ontwikkelen van vrijwilligers aan de andere kant. Organisatie en vrijwilligers worden met elkaar
verbonden en krachten worden versterkt, ontsloten en gebundeld. Vrijwilligersorganisaties en
vrijwilligers vinden elkaar en dat versterkt weer de onderlinge samenhang en uitwisseling. Dit werkt
stimulerend en versterkend voor zowel organisaties als voor de vrijwillige inzet in de wijk. De bundeling
vindt daarmee plaats op meerdere niveaus.
5. Verantwoording
De handleiding is gebaseerd op de ervaringen en kennis van organisaties die betrokken zijn geweest
bij het project Verankering 1.001 Kracht (zie bijlage). Interviews zijn gehouden met Gerda Sordam,
beleidsadviseur van de gemeente Amsterdam, stadsdeel Amsterdam-West, Coraline Gerritsen,
coördinator VIP en medewerker participatie en activering bij ABC-alliantie en Rosa van Barschot,
directeur van de stichting Blik op Talent. Ook zijn de ervaringen meegenomen die zijn opgehaald bij de
Turkse Vrouwenvereniging Hilal Başak in Amsterdam West. Tot slot is gebruik gemaakt van bij Movisie
aanwezige kennis en ervaring, die hielpen om de vertaalslag tussen praktijk en handleiding te kunnen
leggen.
Woord van dank
Dank is verschuldigd aan Gerda Sordam, beleidsadviseur van stadsdeel Amsterdam West, Coraline
Gerritse, medewerker participatie en activering bij ABC-alliantie en coördinator VIP en Rosa van
Barschot, directeur van de stichting Blik op Talent. Ook dank ik Elif Pekru, voorzitter van de Turkse
vrouwenvereniging Hilal Başak voor haar openhartigheid en medewerking aan de totstandkoming van
de handleiding.
6. Utrecht, 9 september 2015 * 1.001 krachten gebundeldUtrecht, 9 september 2015 * 1.001 krachten gebundeld
Inhoudsopgave
1 Inleiding .............................................................................................................................................1
2 De aanpak in vogelvlucht ..................................................................................................................3
2.1 Krachten bundelen in twee fase en zeven stappen...................................................................3
2.2 Waarom aan de slag met 1.001 Krachten Gebundeld? ............................................................3
2.3 Op welke vraag biedt deze aanpak een antwoord? ..................................................................3
2.4 Wat is het doel van de aanpak? ................................................................................................3
2.5 Voor wie: doelgroep?.................................................................................................................4
3 1.001 Krachten bundelen in zeven stappen ......................................................................................5
3.1 Stap 1: samenwerkingsafspraken maken en vastleggen ..........................................................5
3.2 Stap 2: werven en selecteren van de vrijwilligersorganisaties ..................................................5
3.3 Stap 3: Een gezamenlijke start..................................................................................................6
3.4 Stap 4: Aan de slag met het portfolio.........................................................................................6
3.5 Stap 5: Afronding portfoliotraject ...............................................................................................7
3.6 Stap 6: ambassadeurschap en vrijwilligers betrekken...............................................................7
3.7 Stap 7: Match vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ...............................................................8
4 1.001 Krachten Gebundeld: wat is er nodig? ....................................................................................9
4.1 Competenties van de uitvoerende organisaties ........................................................................9
4.2 Randvoorwaarden voor de toepassing......................................................................................9
4.3 Kosten........................................................................................................................................9
4.4 Succesfactoren ..........................................................................................................................9
5 Centrale krachten: betrokkenen aan het woord ..............................................................................11
5.1 Investeren met duurzame opbrengst: VIP ...............................................................................11
5.2 Verwachtingen managen: Blik op Talent .................................................................................11
5.3 Trots op betere organisatie: Vrouwenvereniging Hilal Başak..................................................11
6 Literatuurlijst en leestips ..................................................................................................................13
7 Lijst met geïnterviewden..................................................................................................................14
7. 1
1 Inleiding
Barst het in uw stad van de actieve vrijwilligersorganisaties? Wordt het vrijwilligerswerk voldoende
ondersteund? Zijn uw bewoners actief en betrokken? Lukt het u tegelijkertijd niet om iedereen met
elkaar te verbinden? Heeft u leuke vrijwilligersplekken, maar komen de vrijwilligers niet? Of heeft u
voldoende mensen die zich in willen zetten, maar is er onvoldoende plek? Dan is de aanpak 1.001
Krachten Gebundeld wellicht een goede inspiratiebron!
1.001 Krachten Gebundeld is een aanpak om participatie in de wijk breed te bevorderen door middel
van vrijwilligerswerk. De aanpak verschilt van andere aanpakken in de zin dat er tegelijkertijd op twee
niveaus wordt gewerkt. Enerzijds worden mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, maar nog
zonder arbeidspotentieel (trede 2 Participatieladder
1
) toegeleid naar vrijwilligerswerk. Anderzijds wordt
aandacht besteed aan het versterken van het georganiseerde vrijwilligerswerk en het creëren van
plekken.
De vrijwilligersorganisaties die met de aanpak aan de slag gaan, gaan een organisatie-ontwikkeltraject
in dat hen professionaliseert en versterkt. Zij zijn vanuit dit ontwikkeltraject beter in staat om
uitdagende vrijwilligersplekken te creëren. Vrijwilligers die zich voor deze aanpak aanmelden worden
gematched aan een plek en vanuit daar wordt ook hun ontwikkeling ingezet. De aanpak biedt daarmee
een combinatie van ontwikkeltrajecten voor het maatschappelijk middenveld die in elkaar haken.
Achtergrond en aanleiding
Van 1 januari 2007 tot 1 januari 2010 draaide in een aantal gemeenten in Nederland het project
Duizend en één Kracht. Het doel van het project was er in eerste instantie gericht om allochtone
vrouwen te activeren om deel te nemen aan vrijwilligerswerk. Daarnaast zette het project zich in om
interculturalisatie op de agenda te krijgen bij vrijwilligersorganisaties en ondersteuning te bieden bij het
vormgeven van intercultureel vrijwilligersbeleid. Doelgroep binnen het project Duizend en één Kracht
waren allereerst allochtone vrouwen. De kracht van het project zat met name in het verbinden van
activiteiten en betrokken organisaties en het bundelen van alle aanwezige kennis en ervaring. Door
meer samen te werken en initiatieven met elkaar te verbinden ontstond meer aandacht voor de
onderlinge samenhang in het activiteitenaanbod van de verschillende actoren. Dit leverde een keten op
waarin vrouwen via scholing, begeleiding en bemiddeling hun eigen krachten ontdekten en versterkten.
Onderzoek van Movisie naar de verbinding tussen beleid en praktijk
2
laat zien dat het binnen de
Duizend en één Kracht-methodiek moeilijk is om op ketenniveau iets duurzaams op te zetten.
Organisaties zijn onvoldoende ingericht en/of toegerust op de doelgroep en blijken moeilijk in staat zich
aan te passen. Uit het onderzoek komen een aantal knelpunten naar voren:
- Er zijn onvoldoende geschikte vrijwilligersplekken.
- De beschikbare geschikte vrijwilligers zijn moeilijk bereikbaar.
- Organisaties zijn weinig bereid en/of ervaren te weinig capaciteit om vrijwilligers voor langere
tijd en intensief te begeleiden.
- Er zijn onvoldoende mogelijkheden voor de vrijwilligers om ervaring op te doen.
- Er is onvoldoende mogelijkheid om snel een vervolg te bieden na de aanmelding van een
vrijwilliger.
1
Zie voor uitleg over de treden van de participatieladder: http://www.participatiegids.nl/stappen/toekomst/participatieladder
2
Eyma, Jenny van en Hinsberg, Annemarie van, Doorpakken met Duizend en één Kracht. Schakelen tussen het beleid en de
praktijk. Utrecht, april 2011.
8. 2
- Veel vrijwilligersprojecten zijn slechts van tijdelijke aard waardoor continuïteit van de
inspanning en verduurzaming van de effecten niet of onvoldoende gewaarborgd kunnen
worden.
Context
De aanpak 1.001 Krachten Gebundeld springt in op het gesignaleerde probleem dat ondanks de
veelheid aan actieve partijen, vrijwilligersorganisaties, ondersteuners en bewoners, een goede match
maar zelden gemaakt wordt. Een van de oorzaken hiervan is dat vraag en aanbod niet effectief op
elkaar afgestemd zijn. Bewoners die zich willen inzetten weten vaak niet of er in hun wijk iets te doen is
en of dat past bij wat ze zelf graag zouden willen. Ook blijkt het vrijwilligerswerk soms te weinig
toegankelijk of moeilijk bereikbaar, bijvoorbeeld omdat het buiten de wijkgrenzen ligt en de fysieke
afstand te groot is.
De aanpak 1.001 Krachten Gebundeld komt voort uit het project Verankering 1.001 kracht dat op
initiatief van gemeente Amsterdam, stadsdeel West tot stand is gekomen. Het project past binnen het
uitvoeringsprogramma vrijwilligerswerk 2010-2012, dat erop is gericht het aantal vrijwilligers in
Amsterdam te vergroten en dit potentieel ook te benutten. Enerzijds door burgers aan te sporen actief
te worden in hun wijk, en anderzijds om de belemmeringen die de participatie van deze burgers in de
weg staan zoveel mogelijk weg te nemen.
Betrokken partijen
Het project is uitgevoerd in nauwe samenwerking met het Vrijwilligers Informatie Punt (VIP) dat
onderdeel is van de welzijnsaanbieder in West ABC-alliantie, en de stichting Blik op Talent. De
opdracht van VIP ligt in de ondersteuning en versterking van vrijwilligersorganisaties door middel van
het verstrekken van informatie en advies, stimuleren van verbinding in het veld en training en scholing.
De stichting Blik op Talent richt zich op de individuele vrijwilliger. Met behulp van participatiecoaches
werkt zij aan de empowerment van individuele bewoners.
Opbouw van de handleiding
Hoofdstuk 2 bekijkt de aanpak 1.001 Krachten Gebundeld in vogelvlucht en schetst de kaders van de
aanpak.
In hoofdstuk 3 wordt de aanpak stap voor stap beschreven.
Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van de randvoorwaarden die moeten worden gerealiseerd om de
aanpak te laten slagen. Ook worden hier succesfactoren benoemd.
In hoofdstuk 5 komen betrokkenen aan het woord.
Tot slot wordt een literatuurlijst met leestips gepresenteerd en daarna volgen de bijlagen.
9. 3
2 De aanpak in vogelvlucht
2.1 Krachten bundelen in twee fase en zeven stappen
De aanpak 1.001 Krachten Gebundeld bestaat uit twee fasen:
Fase 1: Verbinden vrijwilligersveld
Fase 2: Versterken vrijwilligers.
De twee fasen kennen vervolgens een aantal stappen:
Fase 1:
1. Samenwerkingsafspraken maken en vastleggen
2. Werven en selecteren van de vrijwilligersorganisaties
3. Startbijeenkomst/kick-off
4. Aan de slag met het portfolio
5. Afronding portfoliotraject
Fase 2:
6. Vrijwilligers werven/betrekken
7. Vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers matchen
2.2 Waarom aan de slag met 1.001 Krachten Gebundeld?
Een goed doorlopen traject levert een aantal resultaten op:
1. Versterkte vrijwilligersorganisaties die bedrijfsmatig hun organisatie op orde hebben en een
duidelijke visie hebben op hun rol in de samenleving en op participatiebevordering.
2. Versterkte vrijwilligers die meer zicht hebben op de eigen competenties en met meer
zelfvertrouwen een bijdrage leveren aan de dragende samenleving.
3. Een keur aan uitdagende en vindbare vrijwilligersplekken.
4. Meer succesvolle matches tussen vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers.
2.3 Op welke vraag biedt deze aanpak een antwoord?
Het barst in de stad van de actieve vrijwilligersorganisaties. Er zijn daarnaast tal van actieve en
betrokken burgers die allerlei initiatieven ontplooien. Toch lukt het niet om een goeie match te maken.
De aanpak van Amsterdam West probeert antwoord te vinden op de vraag:
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat alle actieve en betrokken partijen in het stadsdeel met elkaar
worden verbonden zodat iedereen die dat wil een bijdrage kan leveren?
2.4 Wat is het doel van de aanpak?
Het doel van de aanpak is een effectieve match maken tussen ambitieuze vrijwilligersorganisaties en
betrokken burgers teneinde de participatie en vrijwillige inzet in het stadsdeel mogelijk te maken, te
stimuleren en te vergroten.
10. 4
2.5 Voor wie: doelgroep?
De doelgroep binnen de aanpak zijn enerzijds alle burgers met een ambitie actief te zijn in eigen buurt
of wijk. Anderzijds zijn het de vrijwilligersorganisaties met een ambitie zichzelf te versterken en zich in
te zetten voor de participatie van burgers.
Beginpunt ligt bij het stadsdeel, omdat wij goed overzicht hebben in wat er allemaal is en gebeurt in het stadsdeel.
Ik zag wel dat er vrijwilligersorganisaties waren die heel actief waren. Vooral in deze buurt. Ook
ondersteuningsorganisaties en bewonersgroepen.. En ik zag daarnaast ook de ontwikkelingen naar aanleiding
van de onderzoeken die plaatsvonden. Als het gaat om bijv. werkeloosheid, zie je dat werkeloosheid in
Amsterdam niet zozeer te maken heeft met het feit dat er geen werk is. Want er is werk. De mensen zijn er ook.
Maar op een of andere manier kan de match niet gemaakt worden. Dat zag ik ook. Toen dacht ik: ”Weet je wat,
we hebben genoeg ingrediënten hier om er een lekker soepje van te maken. We hoeven niets nieuws te
verzinnen. We zouden gewoon met wat we al hebben al redelijk ver kunnen komen. Om bij te dragen aan het
maken van die goede match”. Gerda Sordam, gemeente Amsterdam stadsdeel Amsterdam West.
11. 5
3 1.001 Krachten bundelen in zeven stappen
3.1 Stap 1: samenwerkingsafspraken maken en vastleggen
Stap 1 start met het maken van afspraken tussen de initiatiefnemer van het traject, veelal de gemeente
of het stadsdeel, en de in het traject samenwerkende partijen. De intentie is uitgesproken om met
elkaar en met de aanpak aan de slag te gaan en er worden afspraken gemaakt over het verloop van
het traject. In een gezamenlijk projectplan wordt beschreven welke activiteiten worden uitgevoerd, wie
welke taken op zich neemt, wie welke verantwoordelijkheid heeft en wat ieders rol in het traject is. Ook
kan in de het projectplan worden opgenomen hoe de communicatie zal verlopen. Dit kan ook in een
apart communicatieplan worden opgenomen.
3.2 Stap 2: werven en selecteren van de vrijwilligersorganisaties
Om aan de slag te kunnen met vrijwilligersorganisaties, zult u ze eerst moeten enthousiasmeren en
interesseren in het project. Dit is stap twee van de aanpak. Met de vrijwilligersorganisaties gaat u een
professionaliseringstraject in dat eruit bestaat een portfolio op te bouwen dat de basis is voor
vrijwilligersmanagementbeleid van de organisatie.
De werving van organisaties kan via traditionele kanalen verlopen, zoals websites, de (buurt)krant,
flyer, social media zoals LinkedIn, Facebook en/of Twitter. Daarnaast kunt u als gemeente aan de
ondersteuningsorganisatie vragen of zij binnen hun netwerk een aantal vrijwilligersorganisaties kunnen
aanwijzen voor een portfoliotraject.
De geschiktheid van een organisatie voor een portfoliotraject is te bepalen aan de hand van een zestal
criteria:
1. Voldoende motivatie om aan het traject deel te nemen.
2. Bereidheid om kritisch naar zichzelf te kijken.
3. Bereidheid en ambitie om een professionaliseringsslag te maken in de interne organisatie.
4. Organisaties moeten de tijd hebben om aan de slag te gaan met het traject en met wat daaruit
naar boven komt.
5. Voldoende mogelijkheid om vrijwilligerswerk te creëren.
6. Deelnemers aan het traject dienen de Nederlandse taal voldoende te beheersen.
De selectiecriteria worden getoetst in een interview met de geïnteresseerde vrijwilligersorganisaties. Dit
interview dient als een soort intake en geeft een beeld van de motivatie die de vrijwilligersorganisatie
heeft om aan het traject deel te nemen. Daarnaast worden tijdens het interview specifieke knelpunten
in kaart gebracht en wordt de ondersteuningsbehoefte van de organisatie inzichtelijk. Wanneer de
organisatie geschikt is om deel te nemen aan het traject, wordt een doelstelling geformuleerd waarmee
de organisatie aan de slag gaat.
De aanpak 1.001 Krachten Gebundeld, leent zich minder voor beginnende vrijwilligersorganisaties. Om
succes te kunnen behalen met het traject, is voldoende voedingsbodem nodig. Als er nog geen
vraagstukken rondom de interne bedrijfsvoering bestaan, valt er nog onvoldoende te
professionaliseren.
12. 6
3.3 Stap 3: Een gezamenlijke start
Wanneer er voldoende vrijwilligersorganisaties zijn om aan het traject deel te nemen, kunt u een
startbijeenkomst of kick off meeting beleggen. In deze startbijeenkomst wordt het traject nogmaals
uitgelegd aan alle deelnemende vrijwilligersorganisaties en kunnen aanvullingen op het programma
worden geïnventariseerd. Zo kunnen organisaties bijvoorbeeld zelf de wens uiten voor een collectief
aanbod op thema’s als fondsenwerving of financiële verantwoording. Het lokale vrijwilligerssteunpunt
kan hier vervolgens een aanbod op verzorgen.
In het programma van 1.001 Krachten Gebundeld worden in ieder geval de volgende onderdelen
opgenomen:
- Organisaties werken aan het formaliseren van een vrijwilligersbeleid met aandacht voor taken
en verantwoordelijkheden en waar die zijn belegd.
- Organisaties maken aanwezige verworven competenties en vaardigheden inzichtelijk.
- Organisaties stellen een vertrouwenspersoon aan.
- Organisaties werken aan het creëren van aantrekkelijke vrijwilligersplekken.
3.4 Stap 4: Aan de slag met het portfolio
Met de vrijwilligersorganisaties worden individuele trajecten opgezet. Binnen de vrijwilligersorganisaties
wordt met zoveel mogelijk betrokkenen (bestuursleden, vrijwilligers en evt. mensen uit de doelgroep)
een portfolio van de organisatie samengesteld. In een tijdsbestek van vijf dagdelen wordt de
organisatie geleerd wat het belang is van een goed vrijwilligersbeleid en hoe dit kan worden
vormgegeven. Ook is aandacht voor fondsenwerving, het schrijven van een goede fondsaanvraag en
PR en promotie. Daarnaast wordt gekeken hoe binnen de organisatie nieuwe, kwalitatief goede
vrijwilligersplekken kunnen worden gecreëerd.
Parallel aan het samenstellen van het portfolio, wordt er gewerkt aan een actieplan. Het laatste
dagdeel van de training wordt plan aan de hele organisatie gepresenteerd.
Het portfoliotraject is gebaseerd op twee methodieken van loopbaanbegeleiding, te weten EVC
3
en
CH-Q
4
. EVC staat voor Erkenning Verworven Competenties. Dit is een methode die de kennis en
vaardigheden die mensen in hun dagelijkse omgeving hebben opgedaan, inzichtelijk wordt gemaakt.
Het is een individueel traject gericht op het in kaart brengen van de persoonlijke ontwikkeling. Binnen
de aanpak 1.001 Krachten Gebundeld, worden elementen van EVC op organisaties toegepast en
wordt de organisatieontwikkeling in kaart gebracht.
CH-Q is een van oorsprong Zwitsers loopbaansysteem dat inzicht geeft in de eigen ambities,
competenties en ontwikkelrichtingen. In groepsverband worden persoonlijk portfolio’s gemaakt. Tijdens
een CH-Q training worden opdrachten gegeven die de competenties inzichtelijk maken en wordt er
gewerkt aan een actieplan om na de training mee aan de slag te kunnen. Aan het eind van de training
worden de actieplannen door de deelnemers van de groep gepresenteerd en ontvangen zij een
certificaat van de stichting CH-Q Nederland.
3
EVC staat voor Erkenning Verworven Competenties. Via een EVC-procedure kunnen kennis en kunde, opgedaan in de
dagelijkse (werk)omgeving, zichtbaar worden gemaakt. Bijvoorbeeld in de vorm van een certificaat of diploma. Meer over EVC
leest u: https://www.movisie.nl/tools/evc-procedure-vrijwilligerscompetenties
4
CH-Q is een loopbaanmethode, waarin mensen in groepsverband werken aan het versterken van hun persoonlijk
ondernemerschap (www.ch-q.nl)
13. 7
Het CH-Q model is geschikt voor verschillende doelgroepen en wordt steeds op maat aangeboden om
het te laten aansluiten bij de belevingswereld van de deelnemers.
De aanpak 1.001 Krachten Gebundeld is een combinatie van deze twee methoden. Organisaties
worden uitgedaagd te onderzoeken welke competenties ze als organisatie in huis hebben en hoe goed
ze georganiseerd zijn. Vervolgens wordt gekeken naar ontwikkelkansen en worden actieplannen
gemaakt om de ontwikkeling te verduurzamen. De ontwikkeling is erop gericht het eigen
vrijwilligersmanagement te versterken. Het portfolio dat tijdens het ontwikkeltraject wordt zodanig
opgebouwd dat het een stevige basis legt voor het eigen vrijwilligersbeleid, omdat het alle facetten van
het vrijwilligersmanagement behandeld (5xB: Binnenhalen, Begeleiden, Belonen, Behouden en
Beëindigen
5
).
3.5 Stap 5: Afronding portfoliotraject
Het portfoliotraject met de organisaties wordt per organisatie doorlopen. Na vijf dagdelen ligt er een
portfolio en is er een actieplan gemaakt, dat gepresenteerd wordt. U kunt de presentaties van de
actieplannen tijdens een feestelijke afsluitende bijeenkomst laten plaatsvinden. Organisaties komen
elkaar daar (weer) tegen en kunnen op die manier verbindingen aangaan.
Alle deelnemende organisaties krijgen tijdens deze afrondende bijeenkomst een certificaat. Daarnaast
ontvangen zij een aanbevelingsbrief van de wethouder.
De stappen 1 tot en met 5 nemen ongeveer 6 maanden in beslag. De verantwoordelijkheid voor de te
doorlopen stappen ligt in beginsel bij de gemeente, maar kan vervolgens worden gedelegeerd naar de
uitvoerders. De gemeente is initiatiefnemer. Het portfoliotraject wordt uitgevoerd door een daarin
bekwame organisatie, bekend met de EVC-procedure en mogelijk ook met CH-Q. De
vrijwilligersondersteuning (vrijwilligerscentrale, welzijnsinstelling) coördineert het project in de praktijk.
3.6 Stap 6: ambassadeurschap en vrijwilligers betrekken
Om het traject breed onder de aandacht te brengen, worden ambassadeurs benoemd. Ambassadeurs
zijn enthousiaste sleutelfiguren binnen de vrijwilligersorganisaties die worden ingezet voor de promotie
en profilering van hun organisatie.
Ambassadeurs worden gekoppeld aan een coördinator van de ondersteuningsorganisatie en zij gaan
net als de organisaties een ontwikkeltraject in. In dit ontwikkeltraject leren zij hoe zij anderen kunnen
enthousiasmeren en kunnen werven voor vrijwilligerswerk binnen de deelnemende organisaties. Er is
tevens aandacht voor het verbinden van specifieke (nieuwe) doelgroepen aan de eigen
vrijwilligersorganisatie Daarnaast worden zij bekwaamd in het geven van voorlichting over
vrijwilligerswerk in de vorm van een workshop onder de naam Test je talent met vrijwilligerswerk. Ook
gaan de ambassadeurs een regulier EVC-traject in, gericht op de eigen ontwikkeling en het vertalen
van de ervaring die zij opdoen in het ontwikkeltraject naar de praktijk. Het EVC-traject moet uiteindelijk
toeleiden naar vrijwilligerswerk.
5
https://vrijwilligerswerk.nl/sites/default/files/documenten/5xb.pdf
14. 8
3.7 Stap 7: Match vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties
Wanneer de vrijwilligersorganisaties het portfoliotraject hebben doorlopen, hebben ze een goed beeld
van hun eigen activiteiten en waar vrijwilligers nodig zijn. Daarnaast zijn nieuwe activiteiten ontwikkeld,
waarop vrijwilligers kunnen worden geworven. Op basis van wat de organisaties in het
organisatieontwikkeltraject hebben geleerd, kunnen zij nu zelfstandig vrijwilligers gaan werven. Ze
kunnen er ook voor kiezen zich hierbij te laten ondersteunen door de
lokale vrijwilligersondersteuner wiens opdracht het is om organisaties
en vrijwilligers met elkaar te verbinden.
Vrijwilligersorganisaties die aan hebben deelgenomen aan het
ontwikkeltraject geven aan zich gesterkt te voelen om kritischer naar
zichzelf en het vrijwilligersbestand te kijken. Doordat de organisaties
zich bewuster zijn van waar ze op moeten letten komen betere
matches met nieuwe vrijwilligers tot stand. De nieuwe vrijwilligers
kunnen vervolgens effectiever worden ingezet.
De aanpak maakt dat organisaties beter in staat zijn zichzelf te
beoordelen op de kwaliteit van hun vrijwilligersbeleid en de activiteiten
die ze aanbieden. Daardoor kunnen ze gerichter werven en selecteren
en zijn ze beter in staat verwachtingen te managen van (nieuwe)
vrijwilligers.
Enthousiaste vrijwilligers zijn daarnaast ook weer goede ambassadeurs die de vrijwilligersorganisatie
en het vrijwilligerswerk binnen hun eigen netwerk kunnen promoten. Dit kan uiteindelijk weer tot nieuwe
aanwas van vrijwilligers leiden.
Stap 6 en stap 7 zijn vooral gericht op het inzetten van de opgedane kennis voor de profilering van de
organisaties, het promoten van het vrijwilligerswerk en het werven en matchen van (nieuwe)
vrijwilligers. De vrijwilligersondersteuner speelt ook hier weer een belangrijke rol als coördinator en als
adviseur. Deze tweede fase van de aanpak 1.001 Krachten Gebundeld kent evenals de eerste fase
een doorlooptijd van 6 maanden.
‘Door het portfoliotraject
werden we ons veel
bewuster van waar hulp van
vrijwilligers nodig was en dat
we daar ook gewoon om
konden vragen. Vrijwilligers
moeten ook iets toevoegen.
We hoeven niet voor
iedereen de poort open te
zetten.’ (Elif Pekru, voorzitter
Hilal Basak).
15. 9
4 1.001 Krachten Gebundeld: wat is er nodig?
4.1 Competenties van de uitvoerende organisaties
De rol van de gemeente is die van regisseur en facilitator. De uitvoering van het traject ligt bij andere
organisaties. Dit zijn idealiter organisaties die expertise hebben op begeleiding, ondersteuning en
versterking van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Te denken valt aan partijen als een lokale
vrijwilligerscentrale of vrijwilligersondersteuner, de welzijnsaanbieder met vrijwilliger inzet in het pakket
of een andere lokale speler die zich bezig houdt met het versterken van vrijwilligerswerk vanuit het
perspectief van de vrijwilliger of de vrijwilligersorganisatie.
4.2 Randvoorwaarden voor de toepassing
Om het traject 1.001 Krachten Gebundeld te laten slagen dient aan een aantal randvoorwaarden te
worden voldaan:
- De gemeente heeft voldoende budget nodig om een professionaliseringstraject voor
vrijwilligersorganisaties te kunnen (laten) vormgeven en aan te bieden.
- Er dienen voldoende ambitieuze vrijwilligersorganisaties te zijn om het traject te kunnen
volgen, alsmede voldoende procesbegeleiders. Het is belangrijk dat er een netwerk is waaruit
zowel organisaties als ambassadeurs geworven kan worden.
- Omdat het totale traject twee fasen van 6 maanden bestrijkt (fase 1: organisatieontwikkeling en
fase 2: matching van vrijwilligers) is het van belang organisaties te betrekken, zowel in
uitvoering als begeleiding, die deze tijd willen en kunnen investeren.
4.3 Kosten
De totale kosten van traject in Amsterdam West zijn geraamd op € 30.000 voor de gemeente. Deze
kosten zijn vooral nodig voor de professionele begeleiding in de EVC ontwikkeltrajecten.
4.4 Succesfactoren
Er zijn een aantal kritische succesfactoren te benoemen in de aanpak 1.001 Krachten Gebundeld zoals
deze in stadsdeel Amsterdam West is uitgezet.
Gemeentelijke regie
Allereerst lag de regie bij het stadsdeel. Het initiatief om de ineffectieve matching van vrijwilligers en de
versnippering van het vrijwilligerswerk te bestrijden is door het stadsdeel opgepakt. De gemeente of
het stadsdeel heeft de middelen om hierin projecten te initiëren en opdrachten uit te zetten voor de
uitvoering van die projecten. Een beleidsambtenaar die goed op de hoogte is van de lokale situatie en
bekend is bij de daar aanwezige spelers is daarin een extra succesfactor.
De gemeente faciliteert de vrijwilligersorganisaties om mee te doen met het traject door de kosten te
dragen en ruimte en begeleiding beschikbaar te stellen. Organisaties hoeven daardoor alleen een
tijdsinvestering te doen, maar hebben geen kosten aan deelname. Voor vrijwilligersorganisaties, die
doorgaans een beperkt budget hebben, is dit een grote motivator.
Creëren van goede vrijwilligersplekken
16. 10
Wat werkt in de aanpak 1.001 Krachten Gebundeld is dat er niet aan symptoombestrijding wordt
gedaan, maar dat er geïnvesteerd wordt in het stellen van de juiste diagnose. Wat is er nodig om
belemmeringen die mensen voelen om te participeren en zich in te zetten weg te nemen? Het
aanbieden van uitdagende vrijwilligersplekken in de buurt is een antwoord. In plaats van enkel tijd en
geld te investeren in werving van nieuwe vrijwilligers, wordt inspanning verricht om te zorgen dat
nieuwe vrijwilligers ook echt ergens terecht kunnen.
Maatwerk in begeleiding
Een succesfactor binnen 1.001 Krachten Gebundeld is de aandacht voor goede begeleiding. Deze
begint met een zorgvuldige werving en het goed, volledig informeren van geïnteresseerde
vrijwilligersorganisaties. Daarnaast is er ruime aandacht voor een heldere formulering van de
ondersteuningsbehoefte van de deelnemende organisatie waarna op maat begeleiding kan worden
geboden. Passend bij de omstandigheden, de context en de belevingswereld van de organisatie. Deze
zorgvuldigheid stimuleert de bereidheid van organisaties om in het traject te investeren.
17. 11
5 Centrale krachten: betrokkenen aan het woord
5.1 Investeren met duurzame opbrengst: VIP
1.001 Krachten Gebundeld is een aanpak die vraagt om een investering. Investering in organisaties,
maar ook in vrijwilligers en zeker ook in de onderlinge samenwerking. In aandacht en tijd gerichte
ondersteuning en begeleiding. Organisaties en vrijwilligers hebben tijd nodig om tot het besef te komen
dat ze toegevoegde waarde kunnen hebben, wat die toegevoegde waarde is en hoe het hen verder
brengt in hun ontwikkeling. De investering levert niet direct wat op, maar is ook niet van het ene op het
andere moment weer weg. De opdracht die het VIP heeft om te verbinden en participatie te bevorderen
is een mooie kans om gericht te investeren. Hoewel de bezuinigingen ons soms onrustig maken, is het
goed om geduld te hebben. Dan komen we stap voor stap verder. Coraline Gerritsen
5.2 Verwachtingen managen: Blik op Talent
1.001 Krachten Gebundeld is een mooi initiatief, maar er is ook nog ruimte voor verbetering. Blik op
Talent heeft vooral te maken met mensen die op trede 2 van de participatieladder staan. Deze mensen
moeten met name worden geactiveerd om deel te gaan nemen aan georganiseerde activiteiten
buitenshuis. Dat is niet voor iedereen even gemakkelijk.
Binnen de aanpak wordt deze doelgroep ook betrokken. Zij zijn de nieuwe vrijwilligers binnen de
versterkte organisaties en kunnen onder de juiste voorwaarden aan hun ontwikkeling werken door bij
die vrijwilligersorganisaties vrijwilligerswerk op te pakken. Dit doet hen mogelijk een trede stijgen op de
participatieladder en toeleiden naar vrijwilligerswerk, maar zal niet altijd toeleiden naar arbeid.
Vrijwilligerswerk is een mooie opstap naar werk, maar dat is niet voor iedereen bereikbaar.
Verwachtingen daarover moeten goed gemanaged worden om teleurstelling en frustratie te
voorkomen. Iemand die vrijwilligerswerk doet in de ouderenzorg en enthousiast wordt over zorg
verlenen, kan niet direct solliciteren zonder daarvoor een opleidingstraject te volgen. Daar transparant
over zijn, is heel belangrijk. Rosa van Barschot
5.3 Trots op betere organisatie: Vrouwenvereniging Hilal Başak
Hilal Başak is een Turkse vrouwenvereniging, opgericht in 1991. De organisaties richt zich op het
vergroten van de weerbaarheid van Turkse ouderen, vrouwen en meiden in de maatschappij. Het
algemene doel van de vereniging is: bevorderen van de maatschappelijke positie en arbeidsparticipatie
van de Turkse vrouw in de Nederlandse samenleving op een zodanige wijze dat zij haar eigen identiteit
kan behouden.
De vereniging organiseert cursussen op allerlei gebied. Soms over de verbinding en de ontmoeting,
soms met een meer educatief karakter. Er worden daarnaast informatieve bijeenkomsten
georganiseerd waarin actuele thema’s worden besproken. Ook zijn vier jongeren actief in een aparte
jongerenafdeling, waar activiteiten worden ontwikkeld voor jongeren vanaf 15 jaar.
Krachten Gebundeld binnen Hilal Başak
De vereniging Hilal Başak heeft deelgenomen aan het traject in Amsterdam West en is enthousiast
over het resultaat. Trots is er ook over het portfolio. Hoewel de organisatie al geruime tijd draaide was
er voorheen sprake van een weinig georganiseerd activiteitenaanbod. Vrijwilligers meldden zich en
pakten iets op.
18. 12
Na het doorlopen van het traject is de kennis en expertise gebundeld. Dat heeft ertoe geleid dat de
organisatie kritischer is geworden en eisen stelt aan nieuwe vrijwilligers. Er is genoeg te doen, maar
het moet wel tweerichtingsverkeer zijn. Elif Pekru
19. 13
6 Literatuurlijst en leestips
Onderzoek Movisie
EVC Procedure
1.001 Kracht methodiek
Nota Vrijwilligersbeleid Amsterdam West
20. 14
7 Lijst met geïnterviewde personen
ABC-Alliantie/VIP
Coraline Gerritsen
www.abc-west.nl/vip-bos-lommer
Amsterdam Stadsdeel West
Gerda Sordam
www.west.amsterdam.nl
Blik op Talent
Rosa van Barschot
www.blikoptalent.nl
Hilal Başak
Elif Pekru
www.spe-amsterdam.nl/informatie/organisaties/hilal-basak.html
Meer over participatie in Amsterdam:
www.amsterdam.jekuntmeer.nl/over-jekuntmeer
