Raport z ewaluacji przeprowadzonej w ramach projektu "Wpływ organizacji pozarządowych na rozwój społeczeństwa obywatelskiego w latach 1989-2019"

1. Raport z ewaluacji
przeprowadzonej w ramach projektu
Wpływ organizacji pozarządowych
na rozwój społeczeństwa obywatelskiego
w latach 1989-2019
Opracował:
Sławomir Wieteska
Wałbrzych, 10.06.2019 r.
Zadanie publiczne jest dofinansowane ze środków budżetu
Samorządu Województwa Dolnośląskiego

2. SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI.............................................................................................................................................. 2
STRESZCZENIE ......................................................................................................................................... 3
CEL I ZAKRES EWALUACJI........................................................................................................................ 3
NARZĘDZIE .............................................................................................................................................. 3
Wyniki – przedstawienie danych zawartych w wykresach...................................................................... 6
Wyniki ewaluacji – część opisowa......................................................................................................... 11
Wnioski.................................................................................................................................................. 12

3. STRESZCZENIE
W ramach zadania publicznego „Wpływ organizacji pozarządowych na rozwój społeczeństwa
obywatelskiego w latach 1989-2019”, dofinansowanego ze środków budżetu Samorządu
Województwa Dolnośląskiego, zaplanowano zorganizowanie i przeprowadzenie konferencji
edukacyjnej dla przedstawicieli sektora pozarządowego, samorządów lokalnych oraz aktywnych
obywateli, w ramach której przeprowadzono badanie ankietowe. Oddano 68 wypełnionych ankiet,
co stanowi 66,66% zwrotów na 102 uczestników.
CEL I ZAKRES EWALUACJI
Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na pytanie „Czy obywatele odczuwają, że mają wpływ
na zmianę swojego otoczenia?”
Badanie było prowadzone metodą ankietową, anonimową. Badanie zostało przygotowane przez zespół
projektowy i realizowane wśród osób zgłaszających się do udziału i uczestników konferencji
w dniu 31.05.2019 r. W badaniu zastosowano pytania jednokrotnego i wielokrotnego wyboru.
Zespół projektowy rozesłał wraz z zaproszeniami ok. 250 ankiet, a podczas konferencji rozdał
ok. 100 ankiet, z czego wypełnionych zwrócono łącznie 68 ankiet.
Część dotycząca wniosków w niniejszym raporcie jest wynikiem analizy ankiet oraz informacji
zwrotnych zebranych w trakcie interaktywnego panelu dyskusyjnego prelegentów z uczestnikami
podczas konferencji.
Badanie było prowadzone z uwzględnieniem następujących składowych:
 DOŚWIADCZENIA ankietowanego/ankietowanej zarówno pod kątem angażowania się
w działalność społeczną jak i korzystania z niej,
 ZAANGAŻOWANIA tj. ocena w jakich obszarach obywatele powinni rozwiązywać problemy
społeczności lokalnych i jakie powinni otrzymywać wsparcie,
 SKUTECZNOŚCI tj. w jaki sposób obywatele odczuwają wpływ na otoczenie oraz jakie czynniki
mogą ją wesprzeć,
 WIEDZY tj. które dobre praktyki zaprezentowane na konferencji edukacyjnej uznają za
inspiracje do ich działania oraz na ile wiedza pozyskana na konferencji będzie miała wpływ
na partnerskie i kompleksowe rozwiązywanie problemów społecznych.
NARZĘDZIE
W badaniu zastosowano następujące pytania:
1. Czy kiedykolwiek angażował(a) się Pan/Pani w aktywność na rzecz społeczności lokalnej?
(proszę zaznaczyć każdą prawidłową odpowiedź)
 porządkowanie okolicy
 pomoc sąsiadom i znajomym
 działania „agitacyjne” (namawianie do sortowania śmieci, zbieranie podpisów pod petycją)
 działalność regularna w stowarzyszeniach/fundacjach
 jednorazowy wolontariat, pomoc akcyjna
 udział w konsultacjach społecznych
 inne formy aktywności (jakie?) ………………………………..
 nigdy nie angażowałem/łam się w aktywność na rzecz społeczności lokalnej

4. 1. Czy kiedykolwiek korzystał(a) Pan/Pani lub Pana/Pani najbliższe otoczenie ze wsparcia
organizacji pozarządowej lub społeczności lokalnej?
 tak
 nie
2. Jeżeli tak, to w jakim zakresie, jeżeli nie, proszę przejść do następnego pytania.
 udział w zajęciach sportowych
 udział w warsztatach/szkoleniach/zajęciach edukacyjnych
 wyjazdy/wycieczki/obozy
 opieka zdrowotna/rehabilitacja
 szkolenia zawodowe/staże/pomoc w znalezieniu zatrudnienia
 organizacja czasu wolnego
 działalność w zakresie kultury i tradycji (koncerty/wernisaże/warsztaty/spektakle etc.)
 pomoc prawna
 inny obszar działalności (jaki?)………………………………….
3. Czy obywatele powinni rozwiązywać problemy społeczności lokalnej?
 zdecydowanie powinni, w każdej formie i w każdym obszarze życia społecznego
 powinni ale wyłącznie w formie zinstytucjonalizowanej (np. fundacja/stowarzyszenie)
 powinni wyłącznie we współpracy z administracją publiczną
 nie powinni, problemy społeczne powinien rozwiązywać samorząd lub państwo
4. Jaki wpływ mają obywatele w rozwiązywaniu problemów społecznych? (proszę zaznaczyć
w skali od 5 do 1; 5 bardzo duży wpływ, 1 – nie mają wpływu)
 5 4 3 2 1  nie mam zdania
5. W jakim obszarze obywatele najbardziej powinni rozwiązywać problemy społeczności
lokalnej? (proszę zaznaczyć każdą odpowiedź, z którą się Pan/Pani zgadza)
 pomoc osobom niepełnosprawnym
 edukacja dzieci i młodzieży
 kultura
 pomoc osobom bezrobotnym
 ekologia
 zmiana zagospodarowania przestrzennego miejscowości
 wychowanie przedszkolne i opieka nad dziećmi do lat 3
 wspieranie przedsiębiorców
 promocja regionu
 prowadzenie świetlic środowiskowych
 inne (jakie?)…………………………………….

5. 6. Co może mieć wpływ na skuteczność działań obywateli? (proszę zaznaczyć każdą odpowiedź,
z którą się Pan/Pani zgadza)
 wsparcie samorządu
 działania partnerskie
 zaangażowanie znacznej części obywateli danej społeczności
 zaspokajanie realnych potrzeb
 wsparcie sektora biznesu
 nie mam zdania
7. Który z przedstawionych na konferencji obszarów/tematów może stać się w przyszłości
inspiracją dla Pana/Pani działań?
 praca profilaktyczna i rozwojowa z dziećmi i młodzieżą
 angażowanie młodzieży w działania społeczne
 wspieranie ofiar przemocy i praca ze sprawcami przemocy
 budowania systemu wsparcia na rzecz osób z niepełnosprawnościami
 kształcenie liderów społecznych – edukacja pozaformalna
 rola nauczyciela/wychowawcy, jako edukatora świadomych i zaangażowanych obywateli
 partnerskie rozwiązywania problemów społecznych oraz rozwoju lokalnego
 rola ekonomii społecznej i solidarnej w aktywizacji osób z grup zagrożonych marginalizacją
 rozwój i wspieranie małych organizacji pozarządowych
 żaden z powyższych

6. Wyniki – przedstawienie danych zawartych w wykresach
34
44
23
26
37
29
11
0
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Suma
Czy kiedykolwiek angażował(a) się Pan/Pani
w aktywność na rzecz społczności lokalnej
Suma z Porządkowanie okolicy
Suma z Pomoc sąsiadom i znajomym
Suma z Działania agitacyjne
Suma z działalność regularna w
stowarzyszeniach/fundacjach
Suma z Jednorazowy wolontariat/pomoc
akcyjna
Suma z Udiał w konsultacjach społecnych
Suma z Inne formy aktywności
Suma z nigdy nie angażowałem/łam się w
aktywność na rzecz społeczności lokalnej
60
8
0
10
20
30
40
50
60
70
Suma
Czy kiedykolwiek korzystał/a Pan/Pani lub Pana/Pani
najbliższe otoczenie ze wsparcia organizacji
pozarządowej lub społeczności lokalnej?
Suma z tak
Suma z nie

7. 28
40
19
3
15
29
44
7
0
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Suma
Jeżeli tak, to w jakim zakresie
Suma z udział w zajęciach sportowych
Suma z udział w
warsztatach/szkoleniach/zajęciach
edukacyjnych
Suma z wyjazdy/wycieczki/obozy
Suma z opieka zdrowotna/rehabilitacja
Suma z szkolenia
zawodowe/staże/pomoc w znalezieniu
zatrudnienia
49
17
4
0
0
10
20
30
40
50
60
Suma
Czy obywatele powinni rozwiązywać
problemy społeczności lokalnej?
Suma z zdecydowanie powinni, w każdej
formie i w każdym obszarze życia
społecznego
Suma z powinni ale wyłącznie w formie
zinstytucjonalizowanej
Suma z wyłącznie we współpracy z
administracją
Suma z nie powinni, problemy powinien
rozwiązywać samorząd lub państwo

8. 14
21
19
8
3
1
0
5
10
15
20
25
Suma
Jaki wpływ mają obywatele w rozwiązywaniu problemów
społecznych? (5 bardzo duży wpływ, 1 – nie mają wpływu)
Suma z 5
Suma z 4
Suma z 3
Suma z 2
Suma z 1
Suma z Nie mam zdania
45
50 50
37
64
48
26
24
55
51
2
0
10
20
30
40
50
60
70
Suma
W jakim obszarze obywatele najbardziej powinni rozwiązywać
problemy społeczności lokalnej?
Suma z pomoc osobom niepełnosprawnym
Suma z edukacja dzieci i młodzieży
Suma z kultura
Suma z pomoc osobom bezrobotnym
Suma z ekologia
Suma z zmiana zagospodarowania
przestrzennego miejscowości
Suma z wychowanie przedszkolne i opieka
nad dziećmi do lat 3
Suma z wspieranie przedsiębiorców
Suma z promocja regionu
Suma z prowadzenie świetlic
środowiskowych
Suma z inne
(jakie?)…………………………………….

9. 55
45
52
34
27
0
0
10
20
30
40
50
60
Suma
Co może mieć wpływ na skuteczność działań obywateli?
Suma z wsparcie samorządu
Suma z działania partnerskie
Suma z zaangażowanie znacznej części
obywateli danej społeczności
Suma z zaspokajanie realnych potrzeb
Suma z wsparcie sektora biznesu
Suma z nie mam zdania

10. 33
47
17
5
11
31
23
15
38
0
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Suma
Który z przedstawionych na konferencji obszarów/tematów
może stać się w przyszłości inspiracją dla Pana/Pani działań?
Suma z praca profilaktyczna i rozwojowa z
dziećmi i młodzieżą
Suma z angażowanie młodzieży w
działania społeczne
Suma z wspieranie ofiar przemocy i praca
ze sprawcami przemocy
Suma z budowania systemu wsparcia na
rzecz osób z niepełnosprawnościami
Suma z kształcenie liderów społecznych –
edukacja pozaformalna
Suma z rola nauczyciela/wychowawcy,
jako edukatora świadomych i
zaangażowanych obywateli
Suma z partnerskie rozwiązywania
problemów społecznych oraz rozwoju
lokalnego
Suma z rola ekonomii społecznej i
solidarnej w aktywizacji osób z grup
zagrożonych marginalizacją
Suma z rozwój i wspieranie małych
organizacji pozarządowych
Suma z żaden z powyższych

11. Wyniki ewaluacji – część opisowa
1. Doświadczenie
Odbiorcami konferencji były osoby zaangażowane w działalność na rzecz społeczności lokalnej.
Ponad 38% ankietowanych działało lub działa regularnie w stowarzyszeniach czy fundacjach, a blisko
55% było wolontariuszami. Duża część ankietowanych jest zaangażowana w działalność na rzecz
najbliższej okolicy. 50% brało udział w porządkowaniu okolicy, a niemal 65% pomaga sąsiadom
lub znajomym. Pomimo specyficznej grupy ankietowanych, którzy biorą udział w życiu społecznym
niewielu z nich bierze udział w konsultacjach społecznych (26%).
Ankietowani nie tylko uczestniczą aktywnie w działaniach na rzecz społeczności lokalnej, ale stają się
również często odbiorcami usług świadczonymi przez organizacje społeczne. 88% ankietowanych
korzysta z działalności sektora obywatelskiego, najwięcej osób w obszarze kultury i tradycji
– blisko 65%, oraz jako odbiorcy działań edukacyjnych (warsztaty, szkolenia, zajęcia edukacyjne)
– niespełna 59%.
2. Zaangażowanie
Uczestnicy konferencji, którzy wzięli udział w badaniu w zdecydowanej większości uznali,
że obywatele powinni rozwiązywać problemy społeczności lokalnej, z czego 72% uznało, że powinna
to być każda działalność bez względu na formę, 25% uznało, że wyłącznie w formie
zinstytucjonalizowanej – np. stowarzyszenie/fundacja, a tylko 6% ankietowanych, że wyłącznie
we współpracy z administracją.
W obszarach, których obywatele powinni rozwiązywać problemy społeczności lokalnej wyraźnie
odzwierciedlają się obecne problemy i potrzeby społeczne.
Spośród obszarów, które należy wspierać najwięcej odpowiedzi uzyskała ekologia – ponad 94%
oraz promocja regionu – niespełna 81%. Co ciekawe promocja regionu jako jedyny nie jest obszarem
ujętym w ustawie z dnia z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie. Ankietowani bardzo mocno podkreślili również potrzebę działania w obszarze
edukacji dzieci i młodzieży, kultury a także prowadzenia świetlic środowiskowych – odpowiednio
73,5%, 73,5% oraz 75%.
3. Skuteczność.
Na pytanie „Jaki wpływ mają obywatele w rozwiązywaniu problemów społecznych?” ankietowani
odpowiadali w pytaniu zamkniętym w pięciostopniowej skali, przy czym 5 – oznaczało bardzo duży
wpływ, a 1 – nie mają wpływu.
Mimo dużego zaangażowania ankietowanych w działalność społeczną ankietowani najwięcej
odpowiedzi udzielili zaznaczając jedynie 4 – prawie 31% oraz 3 – blisko 28%. Duży wpływ
na rozwiązywanie problemów odczuwa tylko 20,5%, z kolei mały lub brak wpływu zaznaczyło łącznie
aż 16% ankietowanych, co biorąc pod uwagę specyfikę osób badanych wydaje się dużo.
Ankietowani wskazywali również na czynniki, które mogą poprawić skuteczność działań obywateli.
Blisko 81% ankietowanych uznało, że jest to wsparcie samorządu, a 76% wskazało na zaangażowanie
większej liczby obywateli danej społeczności. Ankietowani w sporej części (66%) uznali,
że skuteczność można poprawić poprzez działania partnerskie organizacji działających dla danej
społeczności, co zmniejszyłoby zjawisko rozproszenia wsparcia. Uczestnicy konferencji dostrzegli
również rolę biznesu we wspieraniu działalności społecznej. Wsparcie sektora prywatnego za ważny
czynnik w skuteczności aktywności obywatelskiej uznało blisko 40%.

12. 4. Wiedza
W pytaniu dotyczącym dobrych praktyk zaprezentowanych na konferencji edukacyjnej uczestnicy
mogli zaznaczyć kilka odpowiedzi.
Najwięcej wskazań otrzymał panel dotyczący angażowania młodzieży w działania społeczne – 69% oraz
wspieranie małych organizacji pozarządowych – blisko 56%. Kolejnymi obszarami były:
rola edukatora świadomych zaangażowanych obywateli oraz praca profilaktyczna i rozwojowa
z dziećmi i młodzieżą. Wyraźnie więc rysuje się obszar niezwykle istotny dla aktywnych obywateli,
tj. wspieranie aktywności obywatelskiej i edukacja w tym obszarze.
Wnioski
Uczestnicy konferencji Wpływ organizacji pozarządowych na rozwój społeczeństwa obywatelskiego
w latach 1989-2019, to w zdecydowanej większości osoby zaangażowane w działalność sektora
obywatelskiego w różnych obszarach i formach działalności. Większość ankietowanych (96%) wskazało
na więcej niż jeden obszar swojej działalności społecznej. Ankietowani są również osobami
korzystającymi z usług organizacji pozarządowych (88% osób wskazało taką odpowiedź). Pomimo
dużego zaangażowania uczestników badania w działalność społeczną, przekonanie o wpływie
na zmianę otaczającej rzeczywistości jest niewielkie. Panel dyskusyjny pozwolił zarysować przyczyny
takiego stanu rzeczy (bez twardych danych). Przede wszystkim jest to poczucie osamotnienia
w działalności i zwiększenie nakładów pracy na działania formalne. Uczestnicy konferencji jako
najważniejsze problemy sektora obywatelskiego wskazywali na: brak napływu nowej fali społeczników
oraz bardzo duże zjawisko bierności społecznej wśród młodzieży. Ponadto uczestnicy badania
wskazywali na przeregulowanie działalności sektora obywatelskiego, które wynika z coraz to nowych
aktów prawnych i regulacji dotyczących organizacji społecznych.
Ankietowani widzą sprawczość swoich działań. Jedynie 4% z nich uważa, że organizacje nie mają
żadnego wpływu (w tym 2 osoby, które nie korzystały z usług organizacji społecznych). Niemniej
wskazują na konieczność współpracy z administracją publiczną i większą rolę partnerstw,
w tym partnerstw z samorządami, w rozwiązywaniu problemów społecznych. Wyzwania stojące przed
sektorem pozarządowym są odzwierciedleniem potrzeb społecznych. Ankietowani wyraźnie wskazali,
że problemami, którymi sektor powinien się zająć to ekologia oraz promocja regionu.