Raport przygotowany WYŁĄCZNIE dla firm, które w 2010 r. wyraziły zgodę na udział w przedsięwzięciu i wypełniły ankietę. Po trzech latach został upubliczniony w sieci.

1. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Katedra Turystyki
Aspekty planowania strategicznego
i form współpracy firm turystycznych
PROJEKT FOR-TOUR
Raport z badania ankietowego przedsiębiorstw
Krzysztof Borodako
Kierownik Projektu Badawczego
(borodako@uek.krakow.pl)
Raport z badań przeznaczony wyłącznie do uŜytku wewnętrznego firm biorących udział w badaniu
Autor: © Krzysztof Borodako, Katedra Turystyki Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Niniejsze opracowanie chronione jest prawem autorskim. Ani całość, ani Ŝadna część niniejszego opracowania, nie moŜe być
sprzedawana, odstępowana w celu późniejszej sprzedaŜy. Niniejszy raport nie moŜe być publikowany w jakikolwiek sposób ani powielany
w mediach (tradycyjnych i elektronicznych) bez uprzedniej, pisemnej zgody autora opracowania.
Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2009-2011 jako projekt badawczy pt:
Badanie wybranych atrybutów foresightu regionalnego w małopolskich firmach turystycznych
Kraków 2010

2. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Spis treści
Kluczowe wyniki badań ...................................................................................................................................... 3
Aspekty planowania strategicznego w firmach turystycznych................................................................................. 4
Współpraca w regionie oraz częstotliwość kontaktów między podmiotami w ciągu ostatniego roku .......................... 6
Formy oraz zakres konsultacji prowadzonych przez pracowników badanych firm..................................................... 9
Charakter oraz cele realizowanych kontaktów biznesowych ................................................................................ 10
Znajomość dokumentów strategicznych i celów strategicznych turystyki w regionie .............................................. 11
Charakterystyka badanej zbiorowości – przedstawiciele firm ............................................................................... 12
Charakterystyka badanej zbiorowości – badane podmioty................................................................................... 13
Charakterystyka badania.................................................................................................................................. 15
Notka o autorze .............................................................................................................................................. 15
dr Krzysztof Borodako © 2

3. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Kluczowe wyniki badań
Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie następujących głównych wniosków dotyczących badanych podmiotów:
w ponad trzech czwartych firm turystycznych kierownictwo omawia istotne decyzje z doświadczonymi pracownikami
niŜszego szczebla;
w ponad dwóch trzecich firm sprzyja się nieformalnym konsultacjom pracowników dotyczących istniejących problemów
w firmie i otoczeniu, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie firmy;
w ponad dwóch trzecich badanych firm organizowane są spotkania dyrekcji firmy z pracownikami celem przekazania
informacji o przyjętych w firmie celach strategicznych;
śledzenie trendów rozwojowych w branŜy turystycznej jest w zakresie kompetencji wybranych pracowników w ponad
połowie badanych firm;
przewaŜająca większość (84%) kierownictwa firm jest otwarta na propozycje pracowników dotyczące zmian
w oferowanych produktach turystycznych;
władze firm podejmują swoje decyzje w procesie planowania strategicznego na podstawie najczęściej informacji
uzyskanych od swoich pracowników – w 60% przypadków;
aŜ w 70% firm turystycznych pracownicy mogą liczyć na wsparcie organizacyjne i merytoryczne w przypadku
przygotowywania propozycji zmian produktowych i procesowych;
w prawie 70% firm turystycznych zatrudnieni są pracownicy posiadający wiedzę o istniejących technologiach
wykorzystywanych w sektorze turystyki, podczas gdy jedynie 5% firm takich pracowników zdecydowanie nie zatrudnia;
prawie połowa badanych firm współpracuje z maksymalnie pięcioma obiektami bazy noclegowej i gastronomicznej, a co
piąta badana firma takiej współpracy w ogóle nie prowadzi z obiektem noclegowym i prawie co trzecia z obiektem
gastronomicznym. Wśród współpracujących między sobą firm dominują rzadkie oraz średnie częstotliwości kontaktów
z tymi podmiotami;
aŜ 58% badanych przedsiębiorstw turystycznych współpracuje z kilkoma firmami transportowymi (do pięciu podmiotów),
a jedna piąta tych firm takiej współpracy nie prowadzi. Tutaj równieŜ dominują rzadkie i średnie częstotliwości kontaktów
z tymi podmiotami;
badane firmy w prawie jednej trzeciej przypadków nie współpracują z prywatnymi atrakcjami turystycznymi, a 45%
badanych firm deklaruje współpracę z maksymalnie 5 podmiotami;
w grupie badanych firm turystycznych aŜ 14% deklaruje współpracę z ponad 20 biurami podróŜy (w tym agentami
turystycznymi), przy czym co piąty badany kontaktował się często z tymi podmiotami, a aŜ 14% bardzo często;
prawie jedna trzecia firm współpracowała z organizatorami turystyki (z 1-5 podmiotami współpracującymi), przy czym aŜ
co dziesiąta firma współpracowała z ponad 20 tego typu podmiotami;
niespełna połowa firm współpracowała z organizacjami turystycznymi, a 41% takie współpracy nie prowadziła;
57% respondentów deklaruje współpracę z maksymalnie pięcioma urzędami publicznymi, a 17% z Ŝadnym;
blisko połowa badanych firm nie współpracuje z uczelniami (44%) oraz firmami doradczymi i szkoleniowymi (40%), na
nieco wyŜszym poziomie (46%, 45%) jest odsetek firm współpracujących z maksymalnie pięcioma tego typu podmiotami;
firmy turystyczne współpracują równieŜ z agencjami reklamowymi i PR (57% deklaruje taką współpracę), przy czym
przewaŜają raczej średnie i rzadkie częstotliwości kontaktów;
tylko co piąta badana firma w ciągu ostatniego roku nie współpracowała z Ŝadną instytucją finansową, a ponad dwie
trzecie współpracowały z maksymalnie pięcioma tego rodzaju podmiotami;
badani respondenci najczęściej konsultują się w sprawach zawodowych z członkami rodziny oraz pracownikami, przy
czym w ciągu miesiąca jest to najczęściej maksymalnie pięć osób, a konsultacje dotyczą głównie spraw finansowych
oraz nowych pomysłów biznesowych;
w trakcie kontaktów słuŜbowych między firmami turystycznymi, a innymi podmiotami na tym rynku najczęściej
przekazywane są informacje dotyczące produktów turystycznych oraz kanałów promocji i dystrybucji;
ponad połowa badanych przedstawicieli firm uwaŜa, Ŝe kontakty personalne kadry zarządzającej (prezesa, dyrektora,
właściciela) mocno lub bardzo mocno wpływają na współpracę z innymi podmiotami;
dla 41% badanych firm turystycznych wiedza pozyskana w ramach współpracy z innymi podmiotami ma duŜe lub bardzo
duŜe znaczenie przy podejmowaniu decyzji strategicznych w firmie;
dla przedstawicieli aŜ dwóch na trzy badane firmy turystyczne głównym celem przyświecającym współpracy jest
utrzymanie relacji przyjacielskich, a dla prawie połowy badanych firm jest to pozyskanie do firmy potrzebnych zasobów;
współpraca z najwaŜniejszymi podmiotami rynku turystycznego dla 42% przedsiębiorstw ma charakter lokalny, a dla
46% firm charakter regionalny lub krajowy (po 23% kaŜda odpowiedź);
wśród badanych przedstawicieli firm istnieje wysoka znajomość celów strategicznych rozwoju turystyki w regionie (48%)
oraz dokumentów strategicznych rozwoju tej branŜy (38%).
dr Krzysztof Borodako © 3

4. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Aspekty planowania strategicznego w firmach turystycznych
Dynamiczny rozwój współczesnych przedsiębiorstw oraz potencjału przedsiębiorstwa wynikającego z tych obserwacji.
ciągłe podnoszenie konkurencyjności związane jest Prawie połowa badanych przedstawicieli przedsiębiorstw
współcześnie w duŜym stopniu od kultury organizacyjnej tych (47%) uwaŜała, Ŝe ich firma raczej sprzyja takim nieformalnym
podmiotów. Wśród kilku elementów wchodzących konsultacjom dotyczącym istniejących problemów w firmie
znaczeniowo w skład tego terminu (nazywanego w literaturze i otoczeniu, które mogą mieć wpływ na jej funkcjonowanie. Co
przedmiotu takŜe kulturą korporacyjną) jest tzw. kultura piąty badany (20%) zdecydowanie zgadzał się z tym
myślenia o przyszłości. Przy czym problematyka kultury stwierdzeniem. W 15% przypadków w opinii respondentów
organizacyjnej nie dotyczy wyłącznie duŜych firm. Jej takie wsparcie ze strony firmy nie ma miejsca. Interesujące
obecność i forma mocną determinują styl zarządzania równieŜ moŜe wydawać się, Ŝe w 17% przypadków trudno było
małych i średnich podmiotów. Jednoznaczne zdefiniowanie jednoznacznie określić istnienie takiego wsparcia ze strony
oraz pomiar tego zjawiska jest zadaniem trudnym. Mimo to na firmy (Rysunek 2).
bazie studiów literaturowych przygotowano zestaw kilku
stwierdzeń odzwierciedlających styl zarządzania w firmach Rysunek 2. Firma sprzyja nieformalnym konsultacjom
turystycznych i przez to uwarunkowania w jakich kształtowana pracowników (N=942)
jest kultura myślenia o przyszłości firmy i równieŜ branŜy.
zdecydow anie nie; 6%
Pierwszy elementem opisującym powyŜsze zjawisko jest raczej nie; 9%
umiejętność gromadzenia i zarządzania wiedzą nieformalną zdecydow anie tak; 20%
w firmie. Ten rodzaj wiedzy posiadany jest przez
doświadczonych pracowników i moŜe być wykorzystywany
w celu budowania trwałej przewagi konkurencyjnej na rynku.
Istotnym wymiarem właściwego podejścia do
trudno pow iedzieć; 17%
zagospodarowania tej wiedzy jest wypracowany w firmie
proces konsultacyjny kierownictwa z pracownikami raczej tak; 47%
pozwalający na zgromadzenie informacji o rynku, a przede
wszystkim o obecnych i potencjalnych produktach.
Stosunkowo wysoko przedstawiciele firm turystycznych
Analizując proces planowania strategicznego w firmach określili fakt organizacji przez dyrekcję spotkań
turystycznych, naleŜy podkreślić specyfikę ich działania. Po z pracownikami, podczas których przekazywane są informacje
pierwsze sezonowości ruchu turystycznego i związane z tym o celach strategicznych firmy (31% odpowiedzi „zdecydowanie
konsekwencje. Po drugie dominujący udział mniejszych firm – tak” oraz 37% - „raczej tak”). Natomiast prawie co dziesiąta
głównie mikroprzedsiębiorstw - strukturę badanych firm osoba (9%) twierdziła, Ŝe na pewno takich spotkań nie ma
przedstawiono w końcowej części raportu. Wśród w jej firmie, a 16% osób uwaŜała, Ŝe raczej nie są
uczestniczących w badaniu przedsiębiorstw turystycznych organizowane. Wielkość grupy osób niezorientowanych była
przedstawiciele aŜ 76% firm deklarowało, Ŝe kierownictwo ich na poziomie 7% (Rysunek 3).
firmy omawia istotne decyzje z pracownikami posiadającymi
doświadczenie w branŜy. Prawie jedna na sześć pytanych Rysunek 3. Organizowane są spotkania dyrekcji
osób twierdziła, Ŝe takie konsultacje nie mają miejsca w ich firmy z pracownikami celem przekazania informacji o
firmie – przy czym o tym było zdecydowanie przekonanych przyjętych celach strategicznych firmy (N=947)
6% respondentów. RównieŜ 6% osób twierdziło, Ŝe trudno im
powiedzieć czy taki proces konsultacyjny ma miejsce w ich zdecydow anie nie; 9%
zdecydow anie tak; 31%
firmie (Rysunek 1).
raczej nie; 16%
Rysunek 1. Kierownictwo firmy omawia istotne
decyzje w doświadczonymi pracownikami niŜszego
szczebla (N=960) trudno pow iedzieć; 7%
zdecydow anie nie; 6% raczej tak; 37%
zdecydow anie tak; 28% raczej nie; 12%
Istotnym elementem budowania kultury myślenia
trudno pow iedzieć; 6% o przyszłości jest działalność dyrekcji oraz pracowników firmy
ukierunkowana na daleką perspektywę. Jest to zadanie tym
bardziej trudne w branŜy turystycznej, poniewaŜ firmy te
działają w warunkach cykliczności wielkości ruchu
turystycznego, a znaczna część tych firm zaliczana jest do
MSPT (małych i średnich przedsiębiorstw turystycznych). Tym
raczej tak; 48% niemniej włączenie w działalność operacyjną elementu
monitoringu rynku w skali nie tylko regionalnej, ale przede
Proces budowania otwartości firmy na nowe rozwiązania wszystkim krajowej i globalnej moŜe dać podstawy do
organizacyjne oraz rynkowe musi wynikać w duŜej mierze stworzenia przewagi opartej na nowych usługach, produktach
z tworzenia w firmie kultury „wspierania zmiany”. Przede czy pakietach produktów (włączając w to jednocześnie
wszystkim istotne w tym względzie jest zarządzanie zastosowanie nowoczesnych technologii). W prawie co
organizacją umoŜliwiającą lub zachęcającą do swobodnych czwartej polskiej firmie związanej z branŜą turystyczną
konsultacji pracowników między róŜnymi działami celem pracownicy na bieŜąco analizują zmiany w branŜy
identyfikacji nowych zjawisk rynkowych (w szczególności identyfikując nasilenie istniejących lub powstawanie nowych
istniejących lub przyszłych zagroŜeń z otoczenia) lub trendów w turystyce. Wśród badanych reprezentantów firm
dr Krzysztof Borodako © 4

5. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
35% odpowiedziało, Ŝe takie zadanie „raczej” dotyczy takŜe strategicznego z informacji pochodzących od pracowników,
ich firm. Stosunkowo wysoki był odsetek osób, które nie był wśród osób nie mających zdania w tej kwestii oraz
potrafiły się wypowiedzieć w tej kwestii – 19%. Na brak takiej uwaŜających, iŜ raczej takie zjawisko nie istnieje w ich firmie
praktyki systematycznego śledzenia zmian rozwojowych (po 17%). W 7% badanych przedsiębiorstw zdecydowanie nie
w branŜy wskazywało odpowiednio 6% (zdecydowanie nie) ma zasady dostarczania przez pracowników informacji
oraz 18% (raczej nie) - Rysunek 4. potrzebnych kierownictwu (dyrekcji) w planowaniu
strategicznym (Rysunek 6).
Rysunek 4. Pracownicy systematycznie śledzą
trendy rozwojowe w branŜy turystycznej (jest to w Kreowanie kultury organizacyjnej sprzyjającej
zakresie kompetencji wybranych osób) (N=944) innowacyjności i otwartości na zmiany pojawiające się w
przyszłości związane jest silnie z przekonaniem pracowników,
zdecydow anie nie; 6% Ŝe mogą oni liczyć na wsparcie firmy w tej kwestii. Proces
zdecydow anie tak; 23% obsługi klienta, programowanie produktu oraz inne procesy
raczej nie; 18%
zachodzące w firmie mogą wymagać modyfikacji. Pracownicy
mający pomysły tych zmian powinni otrzymać wsparcie
organizacyjne lub merytoryczne ze strony firmy. AŜ w 70%
badanych firm ich pracownicy mogą liczyć na takie wsparcie,
trudno pow iedzieć; 19% przy czym 23% respondentów jest o tym całkowicie
raczej tak; 35%
przekonana (odpowiedź „zdecydowanie tak”). Z drugiej strony
- 6% badanych uwaŜa, Ŝe całkowicie nie ma co liczyć na takie
WaŜnym elementem budowania konkurencyjnej wsparcie, a 8%, Ŝe raczej nie otrzyma takiej pomocy ze strony
i innowacyjnej kultury organizacyjnej firmy jest wysoka własnej firmy. Trudno było określić działanie firmy w tym
świadomość jej kierownictwa co do znaczenia propozycji względzie w przypadku 16% respondentów (Rysunek 7).
potencjalnych zmian w produktach lub usługach zgłaszanych
przez pracowników firmy. Opinię, iŜ kierownictwo Rysunek 7. Firma wspiera organizacyjnie
„zdecydowanie” jest otwarte na takie propozycje wyraŜało i merytorycznie pracowników proponujących zmiany
37% przedstawicieli firm, natomiast aŜ 47% badanych produktowe i procesowe (N=940)
uwaŜało, Ŝe taka postawa „raczej” ma miejsce w ich firmie –
łącznie dając 84% odpowiedzi co do przychylności (otwartości
zdecydow anie nie; 6%
kierownictwa w tej kwestii). Tylko 3% i 4% uznało, Ŝe
zdecydow anie tak; 23% raczej nie; 8%
kierownictwo ich firmy takiej postawy nie reprezentuje
(Rysunek 5).
trudno pow iedzieć; 16%
Rysunek 5. Kierownictwo firmy jest otwarte na
propozycje pracowników dotyczących zmian w
produktach turystycznych (N=947) raczej tak; 47%
Działania planistyczne wymagają oprócz znajomości
zdecydow anie nie; 3% rynku turystycznego, profilu konsumenta, istniejących
raczej nie; 4% konkurentów oraz tzw. makro otoczenia, takŜe ciągle
zdecydow anie tak; 37% trudno pow iedzieć; 10%
aktualizowanej wiedzy dotyczącej dostępnych na rynku
rozwiązań technologicznych. Rozwiązania te ułatwiają proces
obsługi konsumenta, minimalizując koszty, tworzą nowe
kanały promocji i informacji o produktach firmy lub pomagają
raczej tak; 47% budować wizerunek profesjonalnego partnera w biznesie.
Wśród badanych firm blisko 70% osób deklarowało, Ŝe
W polskich firmach turystycznych bardzo często zatrudnieni w firmie pracownicy posiadają taką wiedzę o
prowadzony jest proces planowania strategicznego w oparciu istniejących technologiach (wskazania „zdecydowanie tak” lub
o informacje pochodzące od pracowników firmy. „raczej tak”). Tylko jedna osoba na dwadzieścia badanych
Zdecydowanie zgadza się z tym stwierdzenie 17% badanych uwaŜała, Ŝe pracownicy zdecydowanie nie posiadają takiej
firm, natomiast „raczej zgadza się” – aŜ 43%. Łącznie w 60% wiedzy jej firmie (Rysunek 8).
badanych firm to pracownicy dostarczają tego typu informacji.
Rysunek 8. Pracownicy posiadają wiedzę
Rysunek 6. Pracownicy dostarczają władzom firmy o istniejących technologiach wykorzystywanych w
informacji potrzebnych do planowania strategicznego sektorze turystyki (N=943)
(N=943)
zdecydow anie nie; 5%
zdecydow anie nie; 7% zdecydow anie tak; 27% raczej nie; 11%
zdecydow anie tak; 17%
raczej nie; 17% trudno pow iedzieć; 15%
raczej tak; 42%
raczej tak; 43% trudno pow iedzieć; 17%
Podobny odsetek osób, co zdecydowanie
potwierdzających fakt korzystania w procesie planowania
dr Krzysztof Borodako © 5

6. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Współpraca w regionie oraz częstotliwość kontaktów między podmiotami w ciągu ostatniego roku
Rozwój turystyki w regionie zdeterminowany jest na poziomie 5-8%. Wśród podmiotów współpracujących na
aktualnie wieloma czynnikami. We współczesnej literaturze podobnym poziomie – jak w przypadku obiektów noclegowych
moŜna spotkać stwierdzenia, Ŝe jeden z nich odgrywa – są rzadkie oraz średnie częstotliwości kontaktów
kluczowe znaczenie w turystyce. Jest nim współpraca (odpowiednio 30% i 31%). Odsetek firm utrzymujących
w ramach sektora w regonie. Jest ona rozumiana jako kontakty często i bardzo częste równieŜ jest na podobnym
struktura oraz intensywność istniejącej na danym terenie poziomie 17% i 8% (Rysunek 10).
współpracy między podmiotami. Nowoczesne modele
biznesowe wskazują przede wszystkim na generowanie nowej Rysunek 10. Liczba przedsiębiorstw gastronomicznych,
wartości dodanej na rynku poprzez wykorzystywanie z którymi współpracowała firma oraz częstotliwość
dostępnych w otoczeniu (poza firmą) róŜnego rodzaju kontaktu z tymi podmiotami (N=924, 637)
zasobów. Zdolność podmiotów sektora turystycznego do 100%
tworzenia sieci współpracy, będącej często początkami bardzo częste; 8%
klastrów turystycznych czy nowych centrów innowacji jest 90%
z żadnym; 30% częste; 17%
istotną determinantą wzrostu konkurencyjności turystyki na 80%
rynku krajowym jak równieŜ międzynarodowym. 70%
Przeprowadzone obecnie badania pozwoliły zdiagnozować
60% średnie; 31%
intensywność relacji biznesowych między podmiotami z 1-5; 49%
(w odniesieniu do konkretnych grup przedsiębiorstw 50%
turystycznych) wykorzystując dwa mierniki – liczebność 40%
prowadzonych relacji oraz częstotliwość prowadzonych 30% rzadkie; 30%
kontaktów.
20%
z 6-10; 8%
Rysunek 9. Liczba podmiotów bazy noclegowej, 10% z 11-20; 5%
z pow. 20; 8% bardzo rzadkie; 14%
z którymi współpracowała firma oraz częstotliwość 0%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
kontaktu z tymi podmiotami (N=938, 714)
100%
bardzo częste; 9% O specyfice usług transportowych (oferowanych
90% z żadnym; 22%
80% częste; 17% w sektorze turystycznym) moŜe świadczyć fakt, iŜ 58%
badanych firm korzysta z maksymalnie pięciu przewoźników.
70%
Przypuszczać moŜna, iŜ zaufanie, rzetelność oraz zakres
60% średnie; 28% oferty usługodawcy są determinujące o stałej z nim
50%
z 1-5; 49% współpracy. Jedynie co piąty przedstawiciel badanych firm
40%
wskazywał na brak relacji gospodarczych z przewoźnikami
z regionu. Podczas gdy tylko 4% i 5% pytanych osób
30%
rzadkie; 31% deklarowało, Ŝe współpracuje odpowiednio z ponad 10
20% z 6-10; 13%
(w zakresie 10-20 firm) i ponad 20 firmami transportowymi.
10%
z 11-20; 6% Jednocześnie badane firmy deklarowały, Ŝe ich częstotliwość
z pow. 20; 11% bardzo rzadkie; 14% współpracy ma najczęściej charakter rzadkich lub średnich
0%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów kontaktów (odpowiednio 29% i 32%). Względem firm bazy
noclegowej i gastronomicznej wzrósł odsetek firm
kontaktujących się często i bardzo często (odpowiednio 19%
Liczebność relacji badanych firm z podmiotami bazy i 10%) - Rysunek 11.
noclegowej w regionie wskazuje, Ŝe w ciągu roku połowa firm
miała raczej stałych partnerów biznesowych, których liczba nie Rysunek 11. Liczba przedsiębiorstw transportowych,
przekraczała pięciu (49%). Natomiast ponad jedna dziesiąta z którymi współpracowała firma oraz częstotliwość
badanych firm współpracowała z ponad 20 takimi podmiotami kontaktu z tymi podmiotami (N=930, 713)
w regionie. Co piąta badana firma w ogóle nie współpracowała
100%
z Ŝadnym obiektem bazy noclegowej. Wśród pozostałych firm bardzo częste; 10%
współpracujących częstotliwość współpracy z przedsiębior- 90% z żadnym; 22%
stwami bazy noclegowej najczęściej miała charakter rzadki lub 80% częste; 19%
średni (odpowiednio 31% oraz 28%), natomiast prawie co 70%
dziesiąta firma utrzymuje bardzo częste lub częste (17%)
60% średnie; 32%
relacje z tymi podmiotami rynku turystycznego (Rysunek 9).
[Uwaga: w raporcie przyjęto, Ŝe o częstotliwości kontaktów 50%
z 1-5; 58%
wypowiadały się firmy, które w przypadku współpracy 40%
zaznaczyły inną odpowiedź niŜ „z Ŝadnym”, natomiast 30% rzadkie; 29%
w rzeczywistości liczebnie te wielkości nieznacznie się róŜniły
– patrz wielkości próby dla obu zagadnień w tytule rysunku.] 20%
z 6-10; 11%
10%
z 11-20; 4% bardzo rzadkie; 11%
Analizując współpracę badanych firm z podmiotami 0% z pow. 20; 5%
oferującymi usługi gastronomiczne, to prawie połowa firm firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
utrzymuje kontakty biznesowe z maksymalnie pięcioma
podmiotami. Prawie co trzecia firma nie prowadzi relacji Struktura odpowiedzi w następnym pytaniu mogła
biznesowych z tego typu podmiotami. Natomiast odsetek firm, być istotnie kształtowana przez istniejącą w regionie podaŜ –
współpracujących z większą liczbą podmiotów utrzymuje się w postaci prywatnych atrakcji turystycznych. Z drugiej strony
dr Krzysztof Borodako © 6

7. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
liczba podmiotów z danej grupy zawsze będzie wpływać na organizatorem turystyki, a 31% z kilkoma (między jednym,
liczbę związków biznesowych między podmiotami. W tym a pięcioma). Prawie co dziesiąte badane przedsiębiorstwo
przypadku podmioty ponownie najczęściej współpracują współpracowało z ponad 20 organizatorami turystyki, a co
z maksymalnie pięcioma prywatnymi atrakcjami turystycznymi. ósmy badany respondent wskazywał na współpracę z 6-10
Na podobnym poziomie, jak w przypadku firm organizatorami. W przypadku częstotliwości współpracy
gastronomicznych, wynosi odsetek podmiotów nie mających równieŜ widać dominującą wartość średniej częstotliwości,
związków gospodarczych z tą grupą przedsiębiorstw – 31%. a kontakty częste (częste lub bardzo częste) wynoszą 31%
AŜ 6% badanych firm współpracuje z ponad 20 prywatnymi wskazań, podczas gdy rzadkie (rzadkie lub bardzo rzadkie) –
atrakcjami turystycznymi, a jedynie 13% i 5% z odpowiednio 39% (Rysunek 14).
6-10 i 11-20 podmiotami o tym profilu działalności. Relacje
mają najczęściej rzadką lub średnią częstotliwość kontaktów Rysunek 14. Liczba organizatorów turystyki, z którymi
(33% i 31%), natomiast kontakty częste i bardzo częste współpracowała firma oraz częstotliwość kontaktu z tymi
występują u mniejszej juŜ liczby podmiotów (Rysunek 12). organizatorami (N=904, 519)
100%
Rysunek 12. Liczba prywatnych atrakcji turystycznych, bardzo częste; 13%
z którymi współpracowała firma oraz częstotliwość 90%
kontaktu z tymi atrakcjami (N=909, 606) 80%
z żadnym; 41% częste; 18%
100% 70%
bardzo częste; 5%
90% 60%
częste; 18% średnie; 30%
80%
z żadnym; 31% 50%
40%
z 1-5; 31%
70%
60% średnie; 31% 30%
rzadkie; 27%
50% 20% z 6-10; 12%
z 1-5; 45% z 11-20; 5%
40% 10%
z pow. 20; 11% bardzo rzadkie; 12%
30% 0%
rzadkie; 33% firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
20%
z 6-10; 13%
10% z 11-20; 5% bardzo rzadkie; 13% Interesująca moŜe wydawać się struktura firm, które
0% z pow. 20; 6%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów współpracowały z róŜnymi organizacjami turystycznymi
z regionu w ciągu ostatniego roku. Ponad 40% podmiotów nie
współpracowało z Ŝadną taką organizacją, podczas gdy
Znacznie bardziej zróŜnicowana jest struktura relacji prawie połowa badanych wskazywała na współpracą
badanych podmiotów z biurami podróŜy (w tym równieŜ z maksymalnie 5 organizacjami. AŜ 7% deklarowała
agencjami turystycznymi). Biura podróŜy w liczbie nie współpracę z tego typu podmiotami w liczbie między 6-10.
przekraczającej pięciu współpracują z 37% badanych Bardzo charakterystyczne jest równieŜ zjawisko słabych
podmiotów. Jednocześnie z Ŝadnym biurem turystycznym nie potrzeb częstych kontaktów z tego typu podmiotami –
współpracuje 28% badanych firm. Względnie duŜe odsetki dominują kontakty rzadkie i bardzo rzadkie (odpowiednio 38%
moŜna zaobserwować w przypadku współpracy z większą i 15%), a częstotliwość średnia przypisana jest dla 31%
liczbą biur podróŜy – i tak z 6-10 biurami podróŜy badanych firm - Rysunek 15.
współpracuje 13% badanych, a z powyŜej 20 biurami aŜ 14%.
Współpraca z biurami ma najczęściej charakter umiarkowanej Rysunek 15. Liczba organizacji, z którymi współpracowała
częstotliwości, poniewaŜ odsetek częstych i rzadkich firma oraz częstotliwość kontaktu z tymi organizacjami
kontaktów jest zbliŜony (odpowiednio 22% i 24%) przy (N=909, 528)
poziomie 29% dla kontaktów średnich (Rysunek 13). 100% bardzo częste; 5%
Rysunek 13. Liczba biura podróŜy, z którymi 90% częste; 12%
współpracowała firma oraz częstotliwość kontaktu z tymi 80% z żadnym; 41%
biurami (N=925, 655) 70% średnie; 31%
100% 60%
z żadnym; 28% bardzo częste; 14%
90% 50%
80% 40%
częste; 22% z 1-5; 48% rzadkie; 38%
70% 30%
60% 20%
z 1-5; 37%
50% średnie; 29% 10% z 6-10; 7% bardzo rzadkie; 15%
40% z 11-20; 2%
0% z pow. 20; 1%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
30% z 6-10; 13%
20% rzadki e; 24%
z 11-20; 8%
10% Jedynie 17% badanych firm w ciągu ostatniego roku nie
z pow. 20; 14% bardzo rzadkie; 11% współpracowało z Ŝadnym urzędem administracji publicznej,
0%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów natomiast 57% z kilkoma (od 1 do 5 urzędów). Nieznacznie
mniej niŜ tych firm, które nie współpracowały w ogóle, było
podmiotów, które współpracowały z sześcioma urzędami (lub
Wśród badanych przedsiębiorstw aŜ 41% podmiotów nie więcej - do dziesięciu - urzędów). Co dziesiąta badana firma
współpracowała w ciągu ostatniego roku z Ŝadnym prowadziła współpracę w ponad 10 urzędami w ciągu
dr Krzysztof Borodako © 7

8. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
ostatniego roku. Podobnie ja w przypadku organizacji poziom 40%. Natomiast odsetek badanych firm
turystycznych, w tym przypadku równieŜ dominują kontakty współpracujących z jedną lub więcej (do 5 firm tego typu)
rzadkie (w tym bardzo rzadkie) – łącznie 43%, natomiast dla wynosił 45%. Większa liczba, niŜ w przypadku uczelni,
prawie jednej trzeciej badanych kontakty te mają średnią odnosiła się do firm, które współpracowały z ponad
częstotliwość - Rysunek 16. dziesięcioma firmami doradczymi lub szkoleniowymi – łącznie
8%. Bardzo podobnie kształtowały się częstotliwości
Rysunek 16. Liczba urzędów administracji publicznej, kontaktowania się badanych firm z podmiotami oferującymi
z którymi współpracowała firma (oraz częstotliwość doradztwo lub szkolenia – 52% badanych deklaruje rzadkie
kontaktu z tymi urzędami N=941, 764) lub bardzo rzadkie kontakty. Co dwudziesty badany uwaŜa, Ŝe
100% kontaktuje się z tego typu firmami bardzo często, natomiast aŜ
bardzo częste; 5% 13% ocenia kontakty jako częste (Rysunek 18).
90% z żadnym; 17%
częste; 19%
80% Rysunek 18. Liczba firm doradczych i szkoleniowych,
70% z którymi współpracowała firma oraz częstotliwość
kontaktu z tymi podmiotami (N=919, 542)
60% średnie; 33%
50% z 1-5; 57% 100%
bardzo częste; 5%
40% 90% częste; 13%
30% 80% z żadnym; 40%
rzadkie; 33%
70% średnie; 31%
20% z 6-10; 15%
10% 60%
z 11-20; 6% bardzo rzadkie; 10%
0% z pow. 20; 4% 50%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
40% z 1-5; 45%
30% rzadkie; 37%
Przy poszukiwaniu nowych rozwiązań biznesowych oraz 20%
tworzeniu nowych innowacyjnych produktów biznesowych 10% z 6-10; 7%
istotne znaczenie moŜe odgrywać współpraca firm z 11-20; 4% bardzo rzadkie; 15%
0% z pow. 20; 4%
turystycznych z uczelniami wyŜszymi. Mając na uwadze firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
charakter prowadzonej działalności turystycznej oraz
dominującą wielkość firm tego sektora współpraca ta powinna
mieć formę dopasowaną do potrzeb branŜy. Z wyników badań Zaskakująco duŜo firm deklarowało w badaniu
wynika, Ŝe prawie połowa firm (46%) współpracowała współpracę z agencjami reklamowymi lub public relations
w kilkoma uczelniami (od 1 do 5 uczelni), natomiast jedynie z regionu. W tym przypadku, aŜ 57% współpracowało
44% firm takiej współpracy w minionym roku nie prowadziło. z maksymalnie pięcioma takimi firmami, a co dziesiąta z 6-10
Tylko jedna na sto badanych firm deklarowała, Ŝe podmiotami tego typu. Jedynie 27% tego typu podmiotów nie
współpracowała z ponad 20 uczelniami, co moŜe być prowadziło współpracy. Firmy współpracujące równieŜ
przypuszczalnie efektem udziału w licznych konferencjach lub kontaktują się rzadko lub bardzo rzadko (łącznie 47%),
szkoleniach organizowanych przez te uczelnie lub wręcz podczas gdy kontakty częste i bardzo częste prowadzi 19%
studiowaniem pracowników na danych uczelniach. badanych firm. Prawie dla wszystkich grup podmiotów,
Przypuszczenie takie moŜe potwierdzać częstotliwość z którymi współpracują badane firmy, wysoki udział mają
kontaktów z uczelniami – jest zdominowana przez rzadkie lub kontakty o średniej częstotliwości (Rysunek 19).
bardzo rzadkie kontakty (łącznie 59%!). Jedynie co dziesiąta
badana firma oświadcza, iŜ kontaktuje się często z uczelnią Rysunek 19. Liczba agencji reklamowych lub PR,
w ramach współpracy (Rysunek 17). z którymi współpracowała firma oraz częstotliwość
kontaktu z tymi agencjami (N=931, 668)
Rysunek 17. Liczba uczelni wyŜszych, z którymi 100% bardzo częste; 4%
współpracowała firma oraz częstotliwość kontaktu z tymi
uczelniami (N=912, 501) 90% częste; 15%
z żadnym; 27%
80%
100% bardzo częste; 3%
częste; 10% 70%
90% średnie; 34%
60%
80% z żadnym; 44%
średnie; 28% 50%
70%
40% z 1-5; 57%
60%
30% rzadkie; 35%
50%
20%
40%
z 1-5; 46% rzadkie; 42%
10% z 6-10; 10% bardzo rzadkie; 12%
30% z 11-20; 3%
0% z pow. 20; 3%
20% firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
10% z 6-10; 7% bardzo rzadkie; 17%
0% z 11-20; 3% pow. 20; 1%
z Warte uwagi są wyniki współpracy firm turystycznych,
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
czyli głównie małych i średnich przedsiębiorstw turystycznych
(MSPT), z instytucjami finansowymi działającymi w regionie.
Podobnie wyglądała współpraca firm turystycznych W tym przypadku prawie dwie trzecie badanych firm
z podmiotami doradczymi i szkoleniowymi z regionu. W tym współpracowało z instytucjami finansowymi – bankami,
przypadku odsetek podmiotów niewspółpracujących osiągnął ubezpieczycielami, firmami leasingowymi itp. Jedynie prawie
dr Krzysztof Borodako © 8

9. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
co piąty badany deklarował, Ŝe takiej współpracy w ubiegłym Rysunek 20. Liczba instytucji finansowych, z którymi
roku nie prowadził. Z punktu widzenia identyfikowanych współpracowała firma oraz częstotliwość kontaktu z tymi
głównych problemów przy prowadzeniu działalności instytucjami (N=937, 743)
gospodarczej oraz pozyskiwaniu środków na jej uruchamianie
100%
taki wysoki wskaźnik braku współpracy z tego typu bardzo częste; 6%
90% z żadnym; 19%
podmiotami wydaje się warty dalszych badań w przyszłości.
częste; 18%
Jednocześnie mimo coraz bardziej złoŜonych i nowoczesnych 80%
produktów finansowych właściciele lub pracownicy firm 70%
turystycznych raczej rzadko lub średnio często kontaktują się
z tego typu instytucjami (odpowiednio 32% i 33%) - Rysunek 60% średnie; 33%
20. Jest to bardzo ciekawe zjawisko, gdyŜ jedną 50% z 1-5; 64%
z najwyŜszych wartości odpowiedzi w pytaniu dotyczącym 40%
przedmiotu konsultacji firm z innymi osobami, sprawy
30%
finansowe stanowią aŜ 52% odpowiedzi – por. Rysunek 23. rzadkie; 32%
20%
10% z 6-10; 10%
z 11-20; 4% bardzo rzadkie; 11%
0% z pow. 20; 3%
firmy współpracujące częstotliwość kontaktów
Formy oraz zakres konsultacji prowadzonych przez pracowników badanych firm
Wśród badanych podmiotów najwięcej wskazań doradczych. Interesujący jest bardzo niski odsetek osób, które
dotyczących liczby osób, z którymi prowadzono konsultacje prowadzą konsultacje sytuacji swojej firmy z internautami –
w ciągu ostatniego miesiąca, było w przedziale między jedną prawdopodobnie z powodu obawy o przedostanie się tych
a pięcioma osobami (66%). Natomiast 11% badanych osób informacji do konkurencji (Rysunek 22). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe
stwierdziło, Ŝe nie konsultowało z nikim w ciągu ostatniego w przypadku tego pytania i kilku innych respondenci mogli
miesiąca Ŝadnej sprawy związanej z firmą. Jedynie 2% wskazywać kilka odpowiedzi.
deklarowało, Ŝe prowadziło takie konsultacje z ponad 20
osobami - Rysunek 21. Rysunek 22. Rodzaje osób, z którymi prowadzone były
konsultacje dotyczące sytuacji firmy w ciągu ostatniego
Rysunek 21. Liczba osób (rodzina, krewni, pracownicy miesiąca (N=980)
itp.), z którymi prowadzone były w ciągu ostatniego
miesiąca konsultacje dotyczące sytuacji firmy (N=970)
z innymi osobami lub podmiotami 14%
z pracownikami firm doradczych 11%
z pracownikami firm finansowych 18%
z ponad 20 osobami 2%
z pracownikami administracji publicznej 15%
z internautami 6%
z 11-20 osobami 5% z kontrahentami 29%
z pracownikami 60%
z przyjaciółmi 41%
z 6-10 osobami 16%
z krewnymi 18%
z członkami rodziny 70%
z 1-5 osobami 66%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
z żadną osobą 11%
W świetle przedstawionych grup osób, z którymi
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% prowadzone są konsultacje przedstawicieli firm, interesujące
wydają się równieŜ potencjalne tematy tych konsultacji.
Największy odsetek osób (64%) wskazywało na problematykę
Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga nowych pomysłów biznesowych jako tego obszaru, który
rozwiązywania bieŜących problemów oraz przygotowywania podlega wymianie poglądów i zasięgania rady. Kilka procent
firmy na potencjalne zagroŜenie, którym trzeba będzie stawić mniej badanych osób wskazywało na sprawy finansowe (62%)
czoła. W takich i innych sytuacjach pracownicy firmy – jako przedmiot konsultacji. Dwa następne tematy to
turystycznej potrzebują skonsultować bieŜącą sytuację aktywność firmy na rynku turystycznym (51%) oraz
z innymi osobami. Najwięcej badanych osób (70%) wskazało, zarządzanie firmy na poziomie strategicznym (48%). Prawie co
Ŝe takie konsultacje prowadzone są z członkami swojej trzeci respondent wskazywał na sprawy prawne jako przedmiot
rodziny. MoŜna ten fakt wytłumaczyć tym, iŜ około 90% firm konsultacji oraz w dalszej kolejności na zakup usług
turystycznych to firmy MSPT, a więc silnie związane kapitałowo zewnętrznych, czyli outsourcingu (14%) - Rysunek 23.
i kadrowo z członkami rodziny. Na drugim miejscu pod
względem liczby wskazań są konsultacje z pracownikami
własnej firmy (60%) oraz z przyjaciółmi (41%). W dalszej
kolejności przedstawiciele firm konsultują sytuację firmy
z kontrahentami oraz z krewnymi i pracownikami firm
finansowych. Około jedna osoba na dziesięć badanych takie
konsultacje przeprowadza równieŜ z pracownikami firm
dr Krzysztof Borodako © 9

10. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Rysunek 23. Zagadnienia, których dotyczyły konsultacje dotychczasowej oferty. Na drugim miejscu pod względem
(N=980) powszechności przekazywanych informacji jest wiedza
o kanałach promocji oraz dystrybucji (56%). Dopiero na trzecim
innych 4%
miejscu pod względem liczby wskazań znajdowały się
zakupu usług zewnętrznych (outsourcingu) 14%
informacje o konsumentach (47%) oraz o konkurentach (40%).
aktywności firmy na rynku tu rystycznym 51% Co trzeci badany wskazywał na informacje dotyczące
nowych po mysłó w biznesowych 64% finansowania lub dofinansowania działalności przedsiębiorstwa
sp raw prawnych 31% z funduszy unijnych. Prawie co piąta pytana osoba wskazywała
sp raw finansowych 62%
na informacje związane z innymi źródłami finansowania
działalności - Rysunek 24.
zarządzanie firmą (na poziomie strategicznym) 48%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Rysunek 24. Rodzaje informacji przekazywane w ramach
kontaktów między daną firmą, a firmami współpracującymi
(N=980)
Analiza procesu konsultacji prowadzonych przez
pracowników firm turystycznych z innymi osobami wymaga inne 13%
równieŜ odniesienia się do rodzajów informacji informacje o konsumentach 47%
przekazywanych przez obie strony w trakcie tego procesu. informacje o produktach turystyczny ch 61%
RównieŜ w tym przypadku badani przedstawiciele firm mogli
informacje o konkurentach 40%
wskazywać kilka odpowiedzi, dlatego wartości nie sumują się
do 100%. informacje o innych źródłach finansowania … 23%
Główną informacją przekazywaną wzajemnie przez informacje o dostępnych funduszach unijny ch 31%
obie strony w czasie rozmów z przedstawicielami innych firm informacje o kanałach promocji i dystrybucji 56%
i instytucji, ale takŜe rodziny i znajomych, są zagadnienia
związane z produktami turystycznymi (61%). Wiedza o ich 0% 20% 40% 60% 80%
dostępności, parametrach technicznych, cenach, walorach
oraz producentach wydaje się kluczowa w przypadku dąŜenia
do zwiększenia poziomu swojej sprzedaŜy oraz dywersyfikacji
Charakter oraz cele realizowanych kontaktów biznesowych
Prowadzone kontakty biznesowe przez pracowników W przypadku badań przeprowadzonych wśród firm
firmy (w szczególności osoby zatrudnione na najwyŜszych turystycznych jedynie 8% badanych stwierdziło, Ŝe kontakty
stanowiskach) oraz właścicieli tychŜe firm dają oprócz kadry zarządzającej nie wpływają na współpracę z innymi
istotnych informacji takŜe inne wymierne korzyści. Mogą one podmiotami – pozostałe osoby uznały, iŜ taki wpływ istnieje,
przybierać formę nowych kontraktów, udziału w nowych ale ma róŜne znaczenie. I tak dla 12% (6%+6%) takie kontakty
konsorcjach ubiegających się o wysokobudŜetowe zlecenia bardzo słabo lub słabo się przekładają na współpracę z innymi
lub udziału w przedsięwzięciach mających na celu promocję podmiotami. Dla prawie jednej trzeciej przełoŜenie ma średni
marki lub wizerunku firmy na rynku regionalnym, krajowym lub charakter. Ale aŜ dla 51% kontakty personalne kadry
międzynarodowym. Im większa sieć kontaktów z innymi zarządzającej znacząco się przekładają – przy czym dla 15%
podmiotami na rynku oraz bardziej ścisłe kontakty tym firma z nich przełoŜenie to jest bardzo mocne (Rysunek 25).
powinna uzyskiwać większe z tego tytułu korzyści.
KaŜda decyzja, w tym równieŜ strategiczna,
Rysunek 25. W jakim stopniu kontakty personalne kadry podejmowana w firmie musi opierać się na informacjach. Im
zarządzającej (prezesa, dyrektora, właściciela) wpływają bardziej wiarygodne i rzetelne informacje, tym moŜna
na współpracę z innymi podmiotami? (N=939) spodziewać się odpowiedniejszych decyzji. Źródła
pozyskiwanych informacji mogą pochodzić z wielu źródeł –
bardzo mocno się przekładają 15% jednym z nich są kontakty biznesowe z innymi podmiotami na
rynku. Na pytanie w jakim stopniu wiedza pozyskiwana
mocno się prze kładają 36% w ramach współpracy z innymi podmiotami ma znaczenie przy
29%
podejmowaniu decyzji strategicznych w firmie tylko 4%
śre dnio się prze kładają
respondentów uznało, Ŝe nie ma Ŝadnego znaczenia. Po 6%
słabo się prze kładają 6% badanych uznało, Ŝe ma bardzo małe lub bardzo duŜe
znaczenie (jednakowy poziom wskazań w obu opcjach).
bardzo słabo się przekładają 6% Natomiast aŜ 38% uznało, Ŝe tego typu wiedza ma średnie
znaczenie. Dla 35% respondentów wiedza pochodząca z tego
nie prze kładają się w ogóle 8% typu źródła ma duŜe znaczenie w podejmowaniu decyzji
strategicznych w ich firmie (Rysunek 26).
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
dr Krzysztof Borodako © 10

11. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Rysunek 26. W jakim stopniu wiedza pozyskana w ramach Na drugim miejscu - celem, który przyświecał
współpracy z innymi podmiotami ma znaczenie przy współpracy, było pozyskiwanie do firmy potrzebnych zasobów
podejmowaniu decyzji strategicznych w firmie? (N=935) (49%). Dla 40% badanych istotnym celem prowadzonej
współpracy były wspólne strategie marketingowe. Dla co
ma bardzo duże znaczenie 6% trzeciej firmy istotnym motywem było wykorzystanie bliskiej
lokalizacji firm w miejscu recepcji turystycznej związanej
ma duże znaczenie 35%
z obsługą klientów (turystów). Prawie co dwudziesta badana
ma średnie znaczenie 38% firma współpracowała z innymi podmiotami mając w zamiarze
budowę konsorcjów celem pozyskiwania dostępnych środków
ma małe znaczenie 12% finansowania (np. z funduszy unijnych) - Rysunek 27.
ma b ardzo małe znaczenie 6% Badania potwierdzają, Ŝe prowadzona współpraca
4%
z najwaŜniejszymi podmiotami ma zasięg zdecydowanie
nie ma żadn ego znaczenia
lokalny. Ma to równieŜ swoje odzwierciedlenie w fakcie, Ŝe
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
firmy turystyczne to przede wszystkim MSPT działające
głównie na takim rynku (42%). Wśród pozostałych firm
jednakowy odsetek osób wskazywało na współpracę ze
Wśród badanych firm turystycznych najczęściej swoimi najwaŜniejszymi partnerami w skali regionu oraz kraju
wskazywanymi celami związanymi z prowadzoną współpracą (po 23%). Jedynie 7% badanych przedstawicieli firm uwaŜa,
z innymi podmiotami było utrzymanie relacji przyjacielskich Ŝe współpraca z najwaŜniejszymi podmiotami odbywa się na
(61%). NaleŜy mieć świadomość, iŜ współpraca między poziomie rynku wspólnotowego, a jedynie co dwudziesty
podmiotami polegająca na zawieraniu transakcji kupna- pytany wskazywał rynek światowy - Rysunek 28.
sprzedaŜy jest fundamentalną przesłanką współpracy.
Natomiast celem tego pytania było zidentyfikowanie dalszych Rysunek 28. Zasięg geograficzny współpracy
motywów, dla jakich taka współpraca jest kreowana z najwaŜniejszymi podmiotami? (N=899)
i utrzymywana.
światowy 5%
Rysunek 27. Cele przyświecające współpracy z innymi
podmiotami (N=980) 7%
wspólnotowy
inne 2%
krajowy 23%
budowa konsorcjów 7%
regionalny 23%
wykorzystanie bliskie j lokalizacji firm 34%
utrzymanie relacji przyjacielskich 61% lokalny 42%
pozyskiwanie do firmy potrzebnych zasobów 49%
0% 10% 20% 30% 40% 50%
wspólne strategie marketingowe 40%
0% 20% 40% 60% 80%
Znajomość dokumentów strategicznych i celów strategicznych turystyki w regionie
Prowadzenie działalności gospodarczej, procentowych, deklarowało, Ŝe znane im są cele strategiczne
w szczególności w sferze planowania strategicznego, wymaga rozwoju turystyki w ich regionie (48%) - co moŜe wydawać się
od decydentów w firmach turystycznych umiejętności zaskakująco wysokim poziomem (Rysunek 29).
monitorowania otoczenia – zwłaszcza tzw. otoczenia
bliŜszego. Jednym z jego elementów jest polityka regionalna Rysunek 29. Odsetek osób znających dokumenty i cele
odnosząca się do sektora turystycznego, która moŜe być strategiczne rozwoju turystyki w regionie (N=964, 961)
stymulatorem lub hamulcem działalności konkretnego
przedsiębiorstwa. W związku z tym waŜne jest dla osób
odpowiedzialnych za rozwój branŜy turystycznej w regionie Znajomość celów strategicznych 48%
wiedza o interesowaniu się tym aspektem turystyki przez rozwoju turystyki w regionie
przedsiębiorców tej branŜy. Przyjętym w tym badaniu
miernikiem wiedzy o polityce turystycznej w regionie moŜe być
znajomość dokumentów strategicznych związanych z branŜą Znajomość dokumentów strategicznych 38%
oraz przyjętych w regionie celach strategicznych jej rozwoju. rozwoju turystyki w regionie
Wśród badanych przedsiębiorstw nieznacznie ponad jedna
trzecia (38%) pytanych deklarowała znajomość 0% 10% 20% 30% 40% 50%
(przypuszczalnie bardziej rozumianą jako wiedzę o ich
istnieniu) dokumentów strategicznych dotyczących rozwoju
turystyki w regionie. Więcej osób, bo o dziesięć punktów
dr Krzysztof Borodako © 11

12. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Charakterystyka badanej zbiorowości – przedstawiciele firm
Uwzględniając fakt duŜej liczby firm turystycznych w badaniu, deklarowała posiadanie wykształcenia wyŜszego.
o małym zatrudnieniu w przewaŜającej większości RównieŜ wykształcenie średnie posiadała prawie cała
przypadków ankiety wypełniali przedstawiciele władz tych pozostała część badanej populacji (z wyjątkiem 1% grupy
podmiotów – w tym 28% prezesów, 24% dyrektorów. Prawie o niŜszym wykształceniu) - Rysunek 33.
jedna trzecia respondentów stanowiły osoby ze średniego
szczebla zarządzania na poziomie kierowniczym. Specjaliści Rysunek 33. Wykształcenie respondenta (N=966)
z badanych firm stanowili 18% grupy badanej (Rysunek 30). zasadnicze
zawodowe,
Rysunek 30. Stanowisko respondenta (N=839) podstawowe
lub gimnazjum
specjalista 1%
18% prezes
28%
średnie
29%
wyższe
70%
kierownik
30% dyrektor W świetle duŜego zainteresowania młodzieŜy
24% studiowaniem kierunków turystycznych moŜna stwierdzić, iŜ
badana grupa osób w jednej czwartej posiadała wykształcenie
RównieŜ pod względem statusu badanej osoby w firmie kierunkowe. Jednocześnie prawie taki sam odsetek osób
aŜ 62% badanych osób było właścicielami lub posiadał wykształcenie ekonomiczne potrzebne do
współwłaścicielami firm, a 38% pracownikami zatrudnionymi prowadzenia firmy (pamiętajmy, Ŝe 62% to właściciele lub
w tych firmach (Rysunek 31). współwłaściciele tych firm). 18% populacji badanej
reprezentowały osoby z wykształceniem technicznym, a 16%
Rysunek 31. Status respondenta (N=970) humanistycznym (Rysunek 34).
Rysunek 34. Profil wykształcenia respondenta (N=974)
inne
pracownik 15%
38% turystyczne
25%
humanisty-
czne
(współ-) 16%
właściciel
62% prawne
2% ekonomiczne
Interesująca wydaje się takŜe struktura wiekowa osób 24%
wypełniających ankietę. Osoby młode w wieku między 21-30 techniczne
lat stanowiły 28%, osoby starsze do 40 lat – 27%. Nieznacznie 18%
mniej, bo 25% stanowiły osoby w wieku między 41-50 lat. Za
stosunkowo wysoki moŜna uznać odsetek osób starszych Kolejnym waŜnym z punktu widzenia wartości
merytorycznej badań jest wiedza respondenta o firmie –
powyŜej 50 lat, które uczestniczyły w badaniu – łącznie 20%
(Rysunek 32). poprzez staŜ w tej firmie lub wiedza o samej branŜy
turystycznej – poprzez wieloletnie doświadczenie zawodowe
Rysunek 32. Wiek respondenta (N=974) związane z tą branŜą. I tak, prawie połowa badanych pracuje
w danej firmie od 3 do 10 lat (odpowiednio 25% i 23%). AŜ
pow. 60 lat do 20 lat jedna na pięć badanych osób posiada staŜ w firmie (lub jest jej
3% 0% właścicielem przez ten czas) ponad 15 lat (Rysunek 35).
51-60 lat 21-30 lat
17% Jednocześnie osoby posiadające doświadczenie
28%
w branŜy turystycznej trwające 3-10 lat reprezentują 48%
badanej grupy, a aŜ 24% osób posiada doświadczenie ponad
piętnastoletnie (Rysunek 36). W tym miejscu naleŜy zwrócić
uwagę na zjawisko większego odsetka osób, które ma
doświadczenie od jednego roku do 2 lat. StaŜ w firmie
41-50 lat deklarowało 14%, podczas gdy doświadczenie w branŜy
25% 31-40 lat w takim okresie jedynie 8%. MoŜna przypuszczać iŜ taka
27% róŜnica pojawiła się w sytuacjach, gdzie firma
zdywersyfikowała działalność równieŜ na sektor turystyczny, a
badana osoba odpowiedzialna była wcześniej za zadania nie
PrzewaŜająca większość badanych osób pracujących związane bezpośrednio z samą turystyką.
lub prowadzących firmy turystyczne, a uczestniczące
dr Krzysztof Borodako © 12

13. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Rysunek 35. StaŜ pracy w obecnej firmie (N=971) Rysunek 36. Doświadczenie zawodowe respondenta w
poniżej 1 sektorze turystyki (N=959)
roku poniżej 1
powyżej 15 4% roku
1-2 lata
lat powyżej 15 4% 1-2 lata
14%
20% lat 8%
24%
11-15 lat 3-5 lat
14% 23%
3-5 lat
25% 11-15 lat
6-10 lat
23% 16% 6-10 lat
25%
Charakterystyka badanej zbiorowości – badane podmioty
Badania respondentów wskazują na wybrane cechy Rysunek 38. Forma prawna firmy (N=975)
osób, które wypełniały ankietę. WaŜna jest takŜe wiedza, jakie inna
przedsiębiorstwa turystyczne uczestniczyły w tym badaniu. forma
spółka 1-os. dz.
Uzyskane odpowiedzi od ich pracowników (najczęściej osoby
o staŜu ponad 6-letnim – więcej niŜ połowa badanych) akcyjna 15% gosp.
pozwalają wskazać cechy tych firm oraz zbudować pewien 2% 53%
profil badanego przedsiębiorstwa.
spółka z
Ponad połowa badanych firm (54%) to mikro- o.o.
przedsiębiorstwa liczące do 9 pracowników. AŜ 39% 15%
badanych firm to małe przedsiębiorstwa. A jedynie 6% to spółka
przedsiębiorstwa średnie. W ten sposób w badanej próbie cywilna
99% to MSPT, czyli małe i średnie przedsiębiorstwa 15%
turystyczne, co jest w duŜym stopniu zbieŜne ze strukturą firm Prawie trzy czwarte badanych firm, to firmy ugruntowane
w oficjalnych danych statystycznych (Rysunek 37). na rynku turystycznym działające ponad 6 lat. Odpowiednio
25% firm istnieje na tym rynku 6-10 lat, 18% między 11-15 lat
Rysunek 37. Wielkość zatrudnienia w firmie (N=953) i 26% działa ponad 15 lat. Wśród „młodszych” firm tylko 2%
pow.250 os.
było na rynku do 1 roku, a 9% juŜ działa poniŜej 2 lat
50-249 os. 1% (Rysunek 39).
6%
Rysunek 39. Czas działania firmy (N=966)
pon.1 roku
2% 1-2 lata
pow. 15 lat 9%
26%
do 9 os.
54%
10-49 os. 3-5 lat
39% 20%
11-15 lat
18% 6-10 lat
25%
Analizując formę prawną badanych podmiotów, to
dominuje jednoosobowa działalność gospodarcza (53%). PrzewaŜającą grupą w badanych firmach turystycznych
Następnie znacznie mniej to spółki z ograniczoną były jednak obiekty noclegowe, które reprezentowały 43%
odpowiedzialnością oraz spółki cywilne – obie grupy po 15%. badanej populacji. Oprócz obiektów noclegowych duŜy, bo
Stosunkowo duŜy odsetek był firm o innej firmie prawnej niŜ ta 27% odsetek stanowiły firmy gastronomiczne. Co dziesiąta
wskazana w formularzu ankietowym – mogły być to róŜnego badana firma to było biuro podróŜy (agent turystyczny), jak
rodzaju stowarzyszenia lub fundacje, które w swoim statucie równieŜ organizator turystyki (odpowiednio 9% i 10%).
mają równieŜ prowadzenie działalności dochodowej. Dwie Pozostałe elementy podaŜy turystycznej, takie jak transport
firmy na sto badanych deklarowało, Ŝe posiada formę spółki (3%), prywatne atrakcje turystyczne (3%) stanowiły mały
akcyjnej (Rysunek 38). udział w grupie badawczej (Rysunek 40).
dr Krzysztof Borodako © 13

14. Aspekty planowania strategicznego i form współpracy firm turystycznych - RAPORT
Rysunek 40. BranŜa w sektorze turystyki (dominująca Rysunek 43. Korzystanie ze środków unijnych w okresach
działalność wg wielkości przychodów) (N=971) programowania 2004-2006 oraz 2007-2013 (N=947, 953)
inne
organizator
5%
tak
turystyki 12%
10%
2004-2006
biuro podróży 11%
(agent) baza
9% noclegowa
atrakcja 43%
turystyczna
3%
baza
transportowa 89%
3%
2007-2013
baza gastro- nie 88%
nomiczna
27%
Analizując badaną próbę naleŜy podkreślić, iŜ
WaŜnym z punktu widzenia celu badania form i rodzajów występowała w niej nadreprezentacja firm zlokalizowanych
współpracy firm turystycznych było określenie czy firma w województwie małopolskim. Wynikało to z wstępnych
przynaleŜy do izby turystycznej lub innej organizacji załoŜeń badawczych, gdzie poddane badaniu miały być
zrzeszającej podmioty z tego sektora. I tak prawie jedna wyłącznie te firmy. AŜ 36% firm to właśnie firmy z Małopolski.
trzecia badanych firm deklarowała przynaleŜność do takich W dalszej kolejności, pod względem liczebności, wymienić
organizacji (Rysunek 41). moŜna województwa: mazowieckie (9%), śląskie
i dolnośląskie (po 8%) oraz wielkopolskie (7%) - Rysunek 44.
Rysunek 41. PrzynaleŜność do izby turystycznej lub innej
organizacji zrzeszającej podmioty z sektora (N=965) Rysunek 44. Lokalizacja firm w województwach (N=978)
tak
32% 6%
3%
5%
2%
2%
nie
68% 2%
9%
7%
2%
Wśród badanych firm ponad połowa (dokładnie 51%) 2% 2%
8%
uczestniczy w przedsięwzięciach branŜowych realizowanych 2%
przez administrację publiczną (urzędy gminne, powiatowe, 8%
3%
wojewódzkie), instytucje nauki i kultury oraz organizacje 36%
turystyczne. Biorąc pod uwagę róŜnorodność tego typu imprez
oraz moŜliwości zaprezentowania się mieszkańcom oraz
przybyłym turystom, moŜna ten wskaźnik uznać za niski Analizując strukturę małopolskich firm względem ich
(Rysunek 42). lokalizacji w poszczególnych powiatach moŜna stwierdzić, iŜ
Rysunek 42. Uczestnictwo w przedsięwzięciach dominuje stolica regionu – Kraków (34,6%). Powiat
branŜowych (N=968) krakowski, jako miejsce swojej siedziby podawało 10,1%
badanych firm, a 9% firm - powiat nowotarski i 7,6% powiat
tatrzański. Z Tarnowa uczestniczyło 4,2% badanych
podmiotów, a z powiatu nowosądeckiego 4,8% (Rysunek
45).
tak
51% Rysunek 45. Firmy w powiatach Małopolski (N=355)
nie 0%
49% 1,1
0% 0%
10,1
1,7
Bardzo waŜnym elementem opisującym uczestniczące 34,6 4,2
w badaniu firmy jest ich aktywność na polu pozyskiwania 2,0 3,4
0,6
środków finansowych dostępnych w ramach wsparcia 2,0 1,1 2,3
unijnego. W pierwszym okresie programowania, tj. w latach 2,0
2004-2006 11% badanych firm pozyskało takie środki. 3,4 3,1
Podczas gdy w następnym okresie, tj. w latach 2007-2013 4,2 2,8
odsetek firm badanych, które korzystały z takich środków, 9% 4,8
wzrósł tylko o jeden punkt procentowy (Rysunek 43).
7,6
dr Krzysztof Borodako © 14