Tài liệu thảo luận về chất lượng dịch vụ VoIP và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh trong các cuộc gọi VoIP qua mạng IP. Các yếu tố chính bao gồm độ trễ, jitter, và mất gói tin, với từng yếu tố có tác động khác nhau đến trải nghiệm người dùng. Để cải thiện chất lượng gọi điện VoIP, cần tối ưu hóa các quy trình truyền tải và sử dụng các mã hóa âm thanh phù hợp.

1. ChÊt lChÊt lîng dÞch vô cho VoIPîng dÞch vô cho VoIP
C
«ng nghÖ truyÒn tho¹i qua m¹ng IP sÏ ph¸t triÓn rÊt nhanh trong vµi n¨m
tíi. Tuy nhiªn, ngêi dïng ®· quen víi chÊt lîng tiÕng nãi do c«ng nghÖ hiÖn thêi
mang l¹i. C¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang cè g¾ng t¹o ra c¸c thiÕt bÞ theo c«ng nghÖ
míi, tháa m·n yªu cÇu cña ngêi sö dông. C¸i chóng ta cÇn lµ dÞch vô tho¹i víi
cíc phÝ rÎ h¬n, chÊt lîng chÊp nhËn ®îc vµ cã ®é tin cËy cao. §a phÇn c¸c
nhµ s¶n xuÊt sÏ kh«ng m¹o hiÓm vÒ chÊt lîng ®èi víi lo¹i dÞch vô c¬ b¶n vµ
quan träng nh ®iÖn tho¹i. §©y ®îc xem nh mét tiªu chÝ quan träng nhÊt ®Ó
triÓn khai VoIP trong thùc tÕ.
C«ng nghÖ truyÒn tho¹i qua m¹ng IP ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng chØ tiªu cÇn
thiÕt nh gi¶m thiÓu c¸c cuéc gäi bÞ tõ chèi, sù trÔ trªn m¹ng, mÊt gãi, vµ ®øt
liªn kÕt. Tuy nhiªn, c¸c yÕu tè nµy ®a phÇn thuéc vÒ h¹ tÇng c¬ së m¹ng.
Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn chÊt lîng dÞch vô cho VoIP hÕt søc phøc t¹p vµ sÏ ®îc
®Ò cËp ë c¸c bµi tiÕp theo.
Cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh hëng tíi chÊt lîng dÞch vô cho tho¹i trªn IP nh-
ng c¸c tham sè chñ yÕu lµ :
1. TrÔ
2. Jitter
3. MÊt gãi tin
Víi viÖc sö dông giao thøc vËn chuyÓn thêi gian thùc RTP cho phÐp ta
gi¸m s¸t c¸c tham sè nµy tõ ®ã ®¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng dÞch vô cho tho¹i trªn IP.
1. TrÔ :

2. Khi x©y dùng vµ triÓn khai mét øng dông tho¹i trªn IP , cã rÊt nhiÒu
yÕu tè lµm ¶nh hëng tíi chÊt lîng cuèi cïng cña hÖ thèng. §ã cã thÓ lµ chÊt l-
îng tiÕng nãi
qua c¸c bé CODEC, gi¶i th«ng m¹ng, c¸c kh¶ n¨ng kÕt nèi m¹ng... Mét yÕu tè
quan träng ¶nh hëng tíi chÊt lîng dÞch vô lµ trÔ.
TrÔ ®îc hiÓu lµ kho¶ng thêi gian tiªu tèn ®Ó ngêi nghe nghe ®îc ©m
thanh ph¸t ra tõ ngêi nãi trong mét cuéc tho¹i (tõ miÖng tíi tai). TrÔ xuÊt hiÖn
do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n tõ khi truyÒn tin qua m¹ng IP cho tíi lóc ph¸t l¹i
tiÕng nãi t¹i bªn nhËn, cã thÓ do bé xö lý tÝn hiÖu sè DSP, do thuËt to¸n nÐn
vµ gi¶i nÐn, jitter...TrÔ lµ yÕu tè kh«ng thÓ tr¸nh khái.
Th«ng thêng, trÔ trong m¹ng ®iÖn tho¹i truyÒn thèng vµo kho¶ng 50÷70
ms. §Ó cã ®îc trÔ trong hÖ thèng VoIP xÊp xØ víi trÔ trong m¹ng chuyÓn
m¹ch kªnh lµ lý tëng nhng ®iÒu ®ã khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Ta chØ cã thÓ
x©y dùng hÖ thèng VoIP cã ®é trÔ chÊp nhËn ®îc ®èi víi ngêi sö dông. Theo
khuyÕn nghÞ cña ITU th× mét hÖ thèng VoIP ®¶m b¶o chÊt lîng dÞch vô tèt
khi ®é trÔ mét chiÒu kh«ng ®îc vît qu¸ 150 ms :
Theo h×nh trªn, ®é trÔ mét chiÒu kh«ng ®îc vît qu¸ 450 ms. Th«ng th-
êng trÔ chÊp nhËn ®îc vµo kho¶ng 200 ms.
C¸c yÕu tè g©y trÔ ®îc tæng hîp ë h×nh díi ®©y:

3. 1.1 TrÔ do m¹ng :
Qu¸ tr×nh truyÒn c¸c gãi tin qua m¹ng IP tíi ®Ých ph¶i qua nhiÒu thiÕt
bÞ nh Gateway liªn m¹ng, bé chän ®êng, m¸y phôc vô ñy quyÒn…Mçi qu¸
tr×nh xö lý trªn c¸c thiÕt bÞ nµy ®Òu g©y ra mét lîng trÔ ®¸ng kÓ. §©y lµ lîng
trÔ cè h÷u cña m¹ng chuyÓn m¹ch gãi. Th«ng thêng, trÔ qua m¹ng vµo
kho¶ng 50 ms lµ chÊp nhËn ®îc. Ngoµi ra nã cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo lu
th«ng trªn m¹ng vµ tèc ®é kÕt nèi cña modem. Tæ chøc IETF khuyÕn nghÞ
vÒ giao thøc gi÷ tríc tµi nguyªn Resource Reservation Protocol (RSVP), cho
phÐp qu¸ tr×nh kÕt nèi gi÷a c¸c thiÕt bÞ Gateway ®îc ®¶m b¶o vÒ gi¶i th«ng.
RSVP cho phÐp t¹o vµ qu¶n lý c¸c tµi nguyªn trªn c¸c bé chän ®êng vµ
Gateway. Nhê vËy, thêi gian ®Ó ph©n phèi gãi tin gi¶m vµ t¨ng chÊt lîng
truyÒn d÷ liÖu.
1.2 TrÔ do bé CODEC :
Qu¸ tr×nh m· hãa vµ gi¶i m· qua c¸c bé CODEC còng g©y ra mét lîng
trÔ. Th«ng thêng, lîng trÔ nµy hoµn toµn x¸c ®Þnh ®èi víi tõng bé CODEC :

4. Tªn
Tèc ®é nÐn
(Kbps)
Tµi nguyªn
CPU cÇn thiÕt
ChÊt lîng
tiÕng nãi
§é trÔ thuËt
to¸n (ms)
G.711 PCM 64 Kh«ng cÇn RÊt tèt <<1
G.722 ADPCM 48/56/64 ThÊp
RÊt tèt
(64)
<<2
G.723.1 MP-
MLQ
6,4/5,3 Trung b×nh
Tèt (6,4)
Kh¸ tèt
(5,3)
67-97
G.726 ADPCM 40/32/24 ThÊp
Tèt (40)
Kh¸ tèt
(24)
60
G.728 LD-
CELP
16 RÊt cao Tèt <<2
G.729 CS-
ACELP
8 Cao Tèt 25-35

5. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng nÐn tiÕng nãi qua bé CODEC, ngêi ta ®a vµo
tham sè MOS (Mean Opinion Score). Gi¸ trÞ MOS n»m trong kho¶ng 1÷5, cho
biÕt chÊt lîng
tiÕng nãi ®îc nÐn so víi tiÕng nãi tù nhiªn. Bé CODEC cã gi¸ trÞ MOS cµng
cao th× chÊt lîng cµng tèt.
1.3 TrÔ do hiÖn tîng Jitter :
Qu¸ tr×nh xö lý hiÖn tîng Jitter bªn nhËn còng g©y ra trÔ. Lîng trÔ nµy
thêng vµo kho¶ng 50 ms.
1.4 TrÔ do ®ãng gãi d÷ liÖu :
Qu¸ tr×nh g¾n tiªu ®Ò RTP vµo mçi gãi tin tríc khi truyÒn ®i còng g©y
ra trÔ. Th«ng thêng lîng trÔ nµy xÊp xØ 15 ms.
1.5 TrÔ do s¾p chç :

6. T¹i bªn göi c¸c gãi tin ®îc s¾p xÕp ®óng thø tù tríc khi göi. V× mét lÝ do
nµo ®ã, thø tù nµy cã thÓ bÞ x¸o trén khi tíi ®Ých:
Bªn nhËn ph¶i s¾p xÕp l¹i ®óng thø tù c¸c gãi tin tríc khi gi¶i m·. Qu¸
tr×nh nµy còng g©y ra trÔ.
2. Jitter :
Lµ hiÖn tîng sai lÖch thêi gian, gãi tin ®Õn ®Ých kh«ng ®óng thêi
®iÓm :
TiÕng nãi qua bé CODEC ®îc sè hãa vµ chia thµnh c¸c gãi tin theo mét
tèc ®é x¸c ®Þnh. §Ó kh«i phôc l¹i tiÕng nãi t¹i phÝa thu th× tèc ®é thu ph¶i
b»ng víi tèc ®é phÝa ph¸t.
PhÝa thu ph¶i cã bé ®Öm ®ñ lín ®Ó chøa ®îc gãi tin tíi muén nhÊt råi
s¾p xÕp l¹i tríc khi kh«i phôc tiÕng nãi. Toµn bé c«ng viÖc xö lý nµy g©y ra
mét trÔ. Th«ng thêng, lîng trÔ nµy vµo kho¶ng 50 ms lµ chÊp nhËn ®îc.
§©y lµ tham sè riªng biÖt cña tiÕng nãi. §Ó gi¶i quyÕt hiÖn tîng nµy, ta
ph¶i x¸c ®Þnh kÝch thíc bé ®Öm hîp lý, thêng qua 2 c¸ch :
• §o c¸c møc gãi tin kh¸c nhau cña bé ®Öm trªn toµn bé thêi gian vµ
®iÒu chØnh kÝch thíc bé ®Öm thÝch hîp. C¸ch nµy chØ phï hîp víi lo¹i m¹ng
æn ®Þnh nh c¸c m¹ng côc bé, m¹ng ATM.

7. • §Õm sè lîng gãi tin ®Õn muén vµ tÝnh tû lÖ cña chóng trªn tæng sè
gãi tin nhËn ®îc trong suèt tiÕn tr×nh. Tõ tû lÖ nµy, ta cã thÓ söa l¹i kÝch thíc
bé ®Öm. C¸ch nµy rÊt th«ng dông.
3. MÊt gãi tin :
Thùc ra Internet lµ m¹ng cña c¸c m¹ng vµ kh«ng cã c¬ chÕ gi¸m s¸t ®Çy
®ñ nµo ®¶m b¶o chÊt lîng th«ng tin truyÒn. HiÖn tîng mÊt gãi tin lµ kÕt qu¶
cña rÊt nhiÒu nguyªn nh©n :
• Qu¸ t¶i lîng ngêi truy nhËp cïng lóc mµ tµi nguyªn m¹ng cßn h¹n chÕ.
• HiÖn tîng xung ®ét trªn m¹ng LAN.
• Lçi do c¸c thiÕt bÞ vËt lý vµ c¸c liªn kÕt truy nhËp m¹ng.
MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh truyÒn tiÕng nãi ph¶i ®¸p øng yªu cÇu thêi gian
thùc nªn c¸c gãi tin tiÕng nãi chØ cã ý nghÜa khi thêi gian tíi ®Ých cña chóng
kh«ng ®îc vît qu¸ thêi gian trÔ cho phÐp. Do vËy, khi thêi gian nµy vît qu¸ trÔ
th× còng ®îc hiÓu nh lµ mÊt gãi tin. TÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ g©y ra hiÖn
tîng mÊt gãi tin vµ thËm chÝ mÊt cuéc gäi nÕu nh sè gãi tin bÞ mÊt lµ qu¸ lín.
HiÖn tîng mÊt gãi tin g©y ¶nh hëng nghiªm träng tíi chÊt lîng cuéc gäi,
nhÊt lµ ®èi víi m¹ng IP v× c¸c dÞch vô trªn ®ã thêng kh«ng ®îc b¶o ®¶m.
Trong m¹ng IP, gãi tin tho¹i còng gièng nh gãi tin d÷ liÖu th«ng thêng, nhng
trong trêng hîp d÷ liÖu th× cã c¬ chÕ ph¸t l¹i. §ång thêi, do tÝnh ®Æc thï cña
tÝn hiÖu tiÕng nãi liªn quan tíi thêi gian thùc nªn hiÖn tîng mÊt gãi tin tho¹i
g©y ra c¸c sù cè nghiªm träng trong qu¸ tr×nh kh«i phôc tiÕng nãi :

8. Víi viÖc sö dông giao thøc RTP ®Ó vËn chuyÓn vµ gi¸m s¸t luång th«ng
tin th× hiÖn tîng mÊt gãi tin ®îc ph¸t hiÖn kÞp thêi. Ta cã thÓ gi¸m s¸t sè lîng
gãi tin bÞ mÊt . T¹i mçi bªn tham gia héi tho¹i cã thÓ tÝnh t¬ng ®èi chÝnh x¸c
tû lÖ gãi tin bÞ mÊt ®îc göi tõ mét nguån. Th«ng thêng tû lÖ nµy vµo kho¶ng
5-10%. Tû lÖ nµy ®îc trao ®æi qua trêng fraction lost trong c¸c b¶n tin thèng
kª ®îc göi mét c¸ch ®Þnh kú. Trªn thùc tÕ, mçi gãi tin tiÕng nãi chØ kho¶ng
vµi chôc byte nªn ta vÉn cã c¬ chÕ bï ®Ó kh«i phôc tÝn hiÖu mµ kh«ng cÇn
sö dông c¬ chÕ ph¸t l¹i.
Mét sè c¸ch ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn :
• Tù ®éng göi l¹i gãi tin cuèi cïng khi ph¸t hiÖn cã hiÖn tîng mÊt gãi tin.
§©y lµ mét c¸ch thøc ®¬n gi¶n, chØ phï hîp khi gãi tin bÞ mÊt kh«ng kÒ nhau
vµ hiÖn tîng mÊt gãi tin lµ kh«ng thêng xuyªn.
• Göi kÌm c¸c th«ng tin thõa ë gãi tin thø (n+1) trong n gãi tin göi. C¸ch
thøc nµy cã u ®iÓm lµ x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c gãi tin nµo bÞ mÊt, nhng l¹i
lµm gi¶m hiÖu suÊt sö dông ®êng truyÒn vµ t¨ng ®é trÔ do ph¶i xö lý c¸c gãi
tin thõa.

9. • Gi¶m lîng tin thõa ë gãi tin thø (n+1) ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi¶i th«ng
nhng
c¸ch nµy l¹i g©y khã kh¨n trong vÊn ®Ò xö lý ®é trÔ.
Nh vËy, ta ®· ®Ò cËp tíi mét sè vÇn ®Ò vÒ chÊt lîng dÞch vô cho tho¹i
trªn IP. §©y lµ ®iÒu hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh triÓn khai mét hÖ
thèng VoIP thùc tiÔn.
Trong mét vµi n¨m s¾p tíi, chÊt lîng tiÕng nãi qua c¸c bé CODEC sÏ tiÕp
tôc ®îc c¶i thiÖn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng vµ gi¶i
th«ng cho m¹ng, chÊt lîng dÞch vô cho VoIP sÏ ®îc n©ng cao h¬n n÷a.
Víi mét sè thµnh tùu ®· ®¹t ®îc trong nh÷ng n¨m 90, nhÊt lµ trong xö lý
tÝn hiÖu sè, c¸c bé chuyÓn m¹ch chÊt lîng cao vµ c¸c giao thøc c¬ së QoS,
cho phÐp khuyÕn khÝch c«ng nghÖ truyÒn tho¹i qua m¹ng IP.