wika

1. Katuturan
Katangian
Kahalagahan
Kasaysayan
Teorya
Tungkulin
Kaantasan

2. KATUTURAN
 Ayon kay Henry Gleason:
“Ang wika ay masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na
isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang
mga tunog ay hinugisan/binigyan
ng mga makabuluhang simbolo
(letra) na pinagsama-sama upang
makabuo ng mga salita na gamit sa
pagpapahayag.”

3. Ayon kay Webster (1974, pahina 536)
“Ang wika ay isang sistema ng
komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa
pamamagitan ng mga pasulat o pasaling
simbulo.”
Ayon kay Archibald A. Hill
“Ang wika ang pangunahin at
pinakaelaboreyt na anyo ng
simbolikong pantao.”

4.  Ang wika ay isang bahagi ng
pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng
mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na
batas upang maipahayag ang nais sabihin
ng kaisipan.
 Dagdag naman nina Mangahis et al (2005):
“Ang wika ay may mahalagang papel na
ginagampanan sa pakikipagtalastasan. Ito
ang midyum na ginagamit sa maayos
na paghatid at pagtanggap ng mensahe
na susi sa pagkakaunawaan.”

5.  Wika mula sa wikang Malay.
 Sa Kastila ang isa pang katawagan sa
wika: ang salitang lengguwahe.
 Nagmula ang salitang lengguwahe o
lengwahe sa salitang lingua ng Latin,
na nangangahulugang "dila".

6. LINGUA FRANCA
Pagkakaroon ng wikang mag-
uugnay sa dalawa o higit pang tao o
grupo ng tao na may kanya-kanyang
sariling wika.
Ang malinaw na halimbawa nito ay
ang wikang Ingles na ngayo’y
tinuturing na lingua franca ng mundo.

8. TORE NG BABEL
Teoryang nahalaw mula sa Banal na Kasulatan.
Nagkaroon ng panahon kung saan ang wika ay iisa
lamang. Napag-isipang magtayo ng isang tore upang
hindi na magkawatak-watak at nang mahigitan ang
Panginoon.
Nang malaman ito ng Panginoon, bumababa Siya at
sinira ng tore.
Nang nawasak na ang tore, nagkawatak-watak na ang
tao dahil iba-iba na ang wikang kanilang binibigkas
kaya nagkanya-kanya na sila at kumalat sa mundo.

9. TEORYANG BOW -WOW
Ginagaya nila ang tunog na
nililikha ng mga hayop gaya ng tahol
ng aso, tilaok ng manok at huni ng
ibon.
Ginagaya naman daw ng tao ang
tunog ng kalikasan at paligid gaya ng
pagtunog ng kampana, patak ng ulan
at langitngit ng kawayan.

10. TEORYANG YOO HE YO
Pwersang pisikal
Nakakalikha ng tunog sa
tuwing nagpapakita ng pwersa

11. TEORYANG POOH -POOH
Nakalilikha ng tunog sanhi ng
bugso ng damdamin.
Gamit ang bibig, napabubulalas ang
mga tunog ng pagdaing na dala ng
takot, lungkot, galit, saya at paglalaan
ng lakas.

12. TEORYANG TA -TA
 Salitang Pranses na
nangangahulugang paalam.
 Ginagaya ng dila ang galaw o kumpas
ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa
bawat partikular na okasyon tulad ng
pagkumpas ng kamay ng pababa at
pataas tuwing nagpapaalam.

13. TEORYANG DING DONG
 May sariling tunog na
kumakatawan sa lahat ng bagay sa
kapaligiran.
 Halimbawa:
tsug- tsug ng tren, tik- tak ng
orasan

14. TEORYANG
TA – RA – RA –BOOM DE -AY
Ang wika ng tao ay nag –ugat sa
mga tunog na kanilang nilikha sa
mga ritwal .
Halimbawa:
pagsayaw, pagsigaw at incantation o
mga bulong na ginagawa tuwing
makikidigma, pagtatanim at iba pa.

16. Teoryang Mama
 Nagmula ang wika sa mga pinakamadadaling
pantig ng pinakamahahalagang bagay.
 Pansinin nga naman ang mga bata. Sa una’ y
hindi niya masasabi ang salitang motherngunit
dahil ang unang pantig ng nasabing salita ang
pinakamahalaga diumano, una niyang nasasabi
ang mama bilang panumbas sa salitang mother.

17. Teoryang Sing-song
 Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na
ang wika ay nagmula sa paglalaro, pagtawa,
pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga
bulalas-emosyunal.
 Iminungkahi pa niya na taliwas sa iba pang
teorya, ang mga unang salita ay sadyang
mahahaba at musikal, at hindi maiikling bulalas
na pinaniniwalaan ng marami.

18. Teoryang Hey you!
Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga
ng interpersonal na kontak ng tao sa kanyang kapwa
tao ang wika.
Ayon kay Revesz, nagmula ang wika sa mga tunog
na nagbabadya ng pagkakakilanlan (Ako!) at
pagkakabilang (Tayo!). Napapabulalas din tayo bilang
pagbabadya ng takot, galit o sakit (Saklolo!).
Tinatawag din itong teoryang kontak.

19. Teoryang Coo Coo
Ang wika ay nagmula sa mga tunog na
nalilikha ng mga sanggol.
Ang mga tunog daw na ito ang ginaya
ng mga matatanda bilang pagpapangalan sa
mga bagay-bagay sa paligid, taliwas sa
paniniwala ng marami na ang mga bata ang
nanggagaya ng tunog ng mga matatanda.

20. Teoryang Babble Lucky
Ang wika raw ay nagmula sa mga walang
kahulugang bulalas ng tao.
Sa pagbubulalas ng tao, sinuwerte
lamang daw siya nang ang mga hindi
sinasadya at walang kabuluhang tunog na
kanyang nalikha ay naiugnay sa mga bagay-
bagay sa paligid na kalaunan ay naging
pangalan ng mga iyon.

21. Teoryang Hocus Pocus
 Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang
pinanggalingan ng wika ay tulad ng
pinanggalingan ng mga mahikal o relihiyosong
aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno.
 Maaari raw kasing noo’y tinatawag ng mga
unang tao ang mga hayop sa pamamagitan ng
mga mahikal na tunog na kalaunan ay naging
pangalan ng bawat hayop.

22. Teoryang Eureka!
 Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito.
Maaari raw na ang ating mga ninuno ay may ideya ng
pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa mga tiyak na bagay.
Nang ang mga ideyang iyon ay nalikha, mabilis na
iyong kumalat sa iba pang tao at naging kalakaran sa
pagpapangalan ng mga bagay-bagay (Boeree, 2003)

23. Teoryang Yum Yum
 Katulad ng teoryang ta-ta, pinag-uugnay
ng teoryang ito ang tunog at kilos ng
pangangatawan.
 Katulad halos ng teoryang ta-ta ang
paliwanag ng mga proponent ng teoryang
ito sa pinagmulan ng wika.

25. TAGALOG
Oktubre 27, 1936 – Paglikha Surian ng Wikang
Pambansa na ang layuning makapagpaunlad at
makapagpatibay ng isang wikang panlahat na batay sa
isang wikang umiiral.
Enero 12,1937 – Hinirang ni Pangulong Manuel L.
Quezon ang mga kagawaran na bubuo ng Suriang
Wikang Pambansa.
Disyembre 30,1937 – Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 134 ipinahayag ng Pangulong Quezon ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas na batay sa TAGALOG.

26. Hunyo 18,1937 – Pagbibigay ng mga dahilan sa
pagpahayag na ang Tagalog ang Wikang Pambansa:
1. Tagalog ang wikang pambansa sa dahilng ito’y
nahahawig sa maraming wikain ng bansa.
2. Ang bilang ng mga salitang wikang banyaga ay
matatagpuan din sa lahat halos na talatinigan ng
inang wikain sa Pilipinas.
3. Mayaman ang Tagalog sapagkat sa pamamagitan ng
paglalapi at pagtatambal ay dumarami ang mga
salita.
4. Napakadali pag –aralan ng Tagalog.

27. Setyembre 23,1955 – Nilagdaan ni Pangulong
Ramon Magsaysay ang Proklama Blg.186.
Ipinahayag na ang pagdiriwang ng Linggo ng
Wikang Pambansa taun –taon simula ika - 13
hanggang ika -19 ng Agosto. Napakaloob sa
panahong saklaw ang pagdiriwang ng kaarawan ni
Quezon (Agosto 19).

28. PILIPINO
Agosto 13, 1959 – Pinalabas ng Kalihim Jose
E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon.
Tinutukoy nito na ang Wikang Pambansa ang
salitang Pilipino.
Octubre 24,1967 - Nilagda ni Pangulong
Marcos ng isang kautusan na ang Pilipino ang
gagamitin ng mga opisina at mga gusali ng
pamahalaan.

29. FILIPINO
Pebrero 2,1987 – Pinagtibay ng Bagong
Kostitusyon ng Pilipinas sa Artikulo XIV,
seksyon 6 -9 na nagsasaad na ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

31. Ayon kay Michael A.K. Halliday
Pang – Interaksyunal
oPakikipagtalakayan
oPakikipagbiruan
oPakikipagtalo
oPagsasalaysay
oLiham - pangkaibigan

32. Pang - Instrumental
oTumutugon sa mga
pangangailangan
oPaggawa ng liham pangangalakal
oPakikiusap
oPag -uutos
Halimbawa:
Patalastas sa isang produkto

33. Regulatori
oPagkontrol sa ugali o asal ng isang
tao.
oPagbibigay ng direksyon, paalala o
babala
Halimbawa:
oPagbibigay ng instruksyon sa mga
artistang gumaganap sa drama.

34. Personal
Sariling kuru-kuro
Nakakapagpahayag ng sariling
damdamin
Halimbawa:
Pagsulat ng talaarawan at
journal
Pormal o Di –Pormal na
talakayan

35. Imajinativ
Malikhaing guni-guni
Nakakapagpahayag ng imahinasyon sa
malikhaing paraan
Halimbawa:
• Tula
• Maikling kuwento
• Dula
• Nobela
• Sanaysay

36. Heuristik
Paghahanap ng impormasyon
Halimbawa:
oPag-iinterbyu
oPakikinig sa radyo
oPanood sa telebisyon
oPagbabasa

37. Informativ
oNagbibigay ng mga impormasyon o
datos
Halimbawa:
oPamanahong papel
oTesis
oPanayam
oPagtuturo

38. A.PORMAL
B.IMPORMAL

39. A. PORMAL
 Ito ang mga salitang
istandard dahil kinikilala,
tinatanggap at ginagamit ng
higit na nakakarami lalo na
ng mga nakapag – aral ng
wika.

40. 1. PAMBANSA
 Ang mga salitang karaniwang ginagamit
sa mga aklat pangwika/ pambalarila sa
lahat ng mga paaralan.
 Ito rin ang wikang kadalasang ginagamit
ng pamahalaan at itinuturo sa mga
paaralan.
Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan

41. 2. Pampanitikan o Panretorika
 Ito naman ang mga salitang ginagamit ng
mga manunulat sa kanilang mga akdang
pampanitikan.
 Ito ang mga salitang karaniwang
matatayog, malalim, makukulay at
masining.
Halimbawa: Kahati sa buhay
Bunga ng pag-ibig
Pusod ng pagmamahalan

42. B. IMPORMAL
 Ito ay antas ng wika na karaniwan,
palasak, pang araw-araw, madalas
gamitin sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan

43. 1. Lalawiganin
 Ginagamit ito sa mga partikular na pook o
lalawigan lamang.
 Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang
tono o ang tintawag ng marami na punto.
 Halimbawa:
Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)
Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Buang! (Baliw!)

44. 2. Kolokyal
 Ito’y mga pang – araw –araw na saita na ginagamit sa
mga pagkakataong inpormal.
 Maaring may kagaspangan ng kaunti ang salita ngunit
maari rin itong refinado ayon sa kung sino ang
nagsasalita.
 Ang pagpaaikli ng isa, dalawa o higit pang salita lalo na
sa pasalitang komunikasyon ay mauuri rin sa antas nito.

45. Halimbawa:
 Nasan,
 pa`no,
 sa’kin,
Kelan
 Meron ka bang dala?

46. 3. Balbal
 Ito ang tintawag sa Ingles na slang.
 Nagkakaroon ng sariling codes, mababa
ang antas na ito; ikalawa sa antas bulgar.
Halimbawa:
Chicks (dalagang bata pa)
Orange (beinte pesos)
Pinoy (Pilipino)

47. Karaniwang paraan ng pagbuo ng
salitang balbal:
1. Paghango sa mga salitang katutubo
Halimbawa:
Gurang (matanda)
Bayot (bakla)
Barat (kuripot)
2. Panghihiram sa mga wikang banyaga
Halimbawa:
Epek (effect)
Futbol (naalis, natalsik)
Tong (wheels)