1. วิเคราะห์รัฐธรรมนูญไทยที่อ่านประเทศไทยไม่ออก
วิเคราะห์ร่างรัฐธรรมนูญปี๕๐ : ฉบับขุนนางรัฐประหาร
นิธิ เอียวศรีวงศ์ และ รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ : วิเคราะห์
รวบรวมมาจากบทความที่เผยแพร่แล้วบนเว็บประชาไทออนไลน์
ความนำา
ประชาไท - วันที่ 9 พฤษภาคม เวลา 13.00-16.00 น. ที่ห้อง
222 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ภาควิชากฎหมาย
มหาชน
คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับ สมาคมนักข่าว
นักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย, ศูนย์ข่าวอิศรา และ มูลนิธิ
Friedrich Ebert Stifting จัดการอภิปรายสาธารณะทาง
วิชาการ โครงการวิพากษ์ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
ครั้งที่ 1 เรื่อง
'ปัญหาหลักการพื้นฐานในร่างรัฐธรรมนูญฯ'
วิทยากรประกอบไปด้วย
- ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ มหาวิทยาลัยเที่ยงคืน
- ศ.รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์ และ
- รศ.ดร.วรเจตน์ ภาคีรัตน์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์
ดำาเนินรายการโดย
ประดิษฐ์ เรืองดิษฐ์ เลขาธิการสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่ง
ประเทศไทย
(1) ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ : มหาวิทยาลัยเที่ยงคืน
การปฏิรูปการเมือง
ผมขอเริ่มด้วยเรื่องของปฏิรูปการเมืองก่อน คงจำาได้ว่า อารมณ์
ความรู้สึก ความต้องการของสังคมไทยในการปฏิรูปการเมืองนั้น
เริ่มมีขึ้นตั้งแต่ก่อนการมีรัฐธรรมนูญ 2540 และถึงแม้ความ
ต้องการดังกล่าวจะไม่รุนแรงเท่าในช่วงหลังปี 40 แต่ก็ยังอยู่สืบ
มาจนถึง 19 กันยา (วันที่มีการรัฐประหารโดย คปค. 19
กันยายน 2550) ไม่ว่าจะมีการรัฐประหารหรือไม่ การผลักดันไป
สู่การปฏิรูปการเมืองก็ยังคงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น และยังอยู่ใน

2. อารมณ์ความรู้สึกของคนไทย ฉะนั้นการรัฐประหารจึงปฏิเสธการ
ปฏิรูปการเมืองไม่ได้. ผมคิดว่าโจทย์สำาคัญของรัฐธรรมนูญใหม่
คือปฏิรูปการเมือง แต่รัฐธรรมนูญนี้กลับทำาให้อารมณ์ความรู้สึกที่
ต้องการจะปฏิรูปหายไป กลายเป็นเพียง 'หมายจับทักษิณ' เท่านั้น
คือมันไม่ใช่รัฐธรรมนูญอีกแล้ว นี่เป็นเรื่องน่าเสียดาย
จริงๆ แล้ว รัฐธรรมนูญ 40 สามารถจับประเด็นเกี่ยวกับการปฏิรูป
การเมืองได้ถูกต้องหลายประเด็นด้วยกัน แต่อาจจะวางวิธีการ
แก้ไขปัญหาต่างๆ เอาไว้ไม่เพียงพอ หรือในบางกรณีก็วางวิธีแก้
ไว้ผิดทาง อย่างไรก็ตามสังคมไทยถือว่าโชคดีมาก ซึ่งจาก
ประสบการณ์การใช้รัฐธรรมนูญ 40 มาแล้ว 10 ปี ทำาให้สามารถ
ดูได้ว่าจุดอ่อนอยู่ตรงไหน ดูได้ว่าจุดใดไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์
ที่รัฐธรรมนูญต้องการ ซึ่งรัฐธรรมนูญ 50 น่าจะสามารถนำาไป
ปรับปรุงได้ แต่น่าเสียดายที่ร่างรัฐธรรมนูญที่ออกมา กลับไม่ได้
สนใจประสบการณ์ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ทำาให้ร่างรัฐธรรมนูญที่
ออกมาไม่เหมาะสม และเป็นที่น่าเสียดายอีกเช่นกันที่ถึงแม้ผู้ร่าง
รัฐธรรมนูญนั้นสามารถอ่านกฎหมายได้อย่างทั่วถึง แต่กลับไม่
สามารถ 'อ่านประเทศไทย' ได้ทั่วถึง
ประเด็นทางประวัติศาสตร์ที่แสดงให้เห็นความไม่ก้าวหน้าของ
รัฐธรรมนูญสำาหรับสังคมไทยนั้น นับตั้งแต่ก่อน 2475 'เรามี
ระบอบการปกครองที่พยายามทำาให้การเมืองไม่เป็นการเมือง'
หรือ 'Depoliticization' มาโดยตลอด
นิยามการเมือง
โดยทั่วไปแล้ว 'การเมือง' หมายถึง การต่อรองเชิงอำานาจในการ
จัดการทรัพยากร พูดง่ายๆ ก็คือ การต่อรองผลประโยชน์ในความ
หมายกว้าง ซึ่งรวมถึงในแง่อุดมการณ์ เช่น ไม่ว่าจะเชื่อใน
คอมมิวนิสต์ หรือ สมบูรณาญาสิทธิราชย์ ก็สามารถขึ้นมาบนเวที
เพื่อต่อรองผลประโยชน์ให้โน้มเอียงไปในแนวทางของตนได้ โดย
ผลประโยชน์ในที่นี้อาจจะเป็นในแง่เงิน ในแง่อำานาจ หรือในแง่
เกียรติยศทางสังคมก็เป็นได้
เมื่อการเมืองคือการต่อรองผลประโยชน์ ด้วยเหตุนี้ในโลกแห่ง
ความเป็นจริงจึงไม่มีใครอยู่พ้นการเมืองไปได้ เมื่อไรที่พูดถึง
การเมืองของระบอบประชาธิปไตย หัวใจของมันก็คือระบบที่ทำาให้
คนทุกกลุ่มสามารถขึ้นมาบนเวทีเพื่อต่อรองผลประโยชน์กันอย่าง
เท่าเทียม แต่ถ้ามีคนเพียงกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งขึ้นมาบนเวทีเพื่อต่อรอง

3. ผลประโยชน์กัน ในขณะที่คนส่วนใหญ่ไม่ได้รับสิทธิ์นั้น เพียงแต่
รอส่วนแบ่งจากคนกลุ่มน้อย อย่างนั้นก็ไม่ใช่ประชาธิปไตย
Depoliticization : การทำาให้ไม่เป็นการเมือง
นับตั้งแต่สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เมื่อครั้งประเทศไทยยังคงได้
ชื่อว่าประเทศสยาม ระบอบการปกครองนั้นก็พยายามที่จะให้
'ไม่มีการเมือง' จะมีก็แต่การแบ่งปันผลประโยชน์อย่างเท่าเทียม
และเป็นธรรม โดยผู้ปกครองที่ดี มีเมตตาธรรม รวมทั้งหลักเกณฑ์
ที่ใช้ชี้วัดความเป็นคนดี ก็จะพิจารณาจากชาติตระกูล ใครมีชาติ
ตระกูลดี ก็ย่อมได้รับการอบรมสั่งสอนมาดี ทำาให้เป็นผู้มีคุณธรรม
เป็นต้น
หลัง 2475 เมื่อประเทศไทยเปลี่ยนระบอบการปกครองมาเป็น
ประชาธิปไตย ชนชั้นนำาไทยก็ได้รับมรดกทางความคิดเรื่อง
'ความไม่มีการเมืองในการเมืองไทย' สืบมาจนกระทั่งทุกวันนี้
เพียงแต่ในหลัง 2475 นั้น ได้ปฏิเสธหลักเกณฑ์เดิมเรื่องชาติ
ตระกูล มาเป็นเรื่องของการศึกษา หรือความมั่งคั่งในการใช้ชี้วัด
ความเป็นผู้ปกครองที่ดีแทน. ความ 'ไม่มีการเมือง' ในการเมือง
ไทยนี้ คือการที่คนอื่นๆ ไม่ต้องเข้ามาเกี่ยว เอาเฉพาะชนชั้นนำา
เท่านั้นที่จะเป็นผู้แบ่งปันผลประโยชน์ แบ่งปันทรัพยากรอย่างเป็น
ธรรมให้แก่คนอื่น
แต่เดิมชนชั้นนำาไทย คือคนที่อยู่ในวงราชการเป็นส่วนใหญ่ ต่อ
มาก็ขยายไปสู่นักธุรกิจหรือพ่อค้า ซึ่งก็ถือเป็นการเปิดกว้างขึ้น
แต่การแบ่งปันผลประโยชน์ที่เปิดกว้างขึ้นนี้ ก็ยังจำากัดสำาหรับกลุ่ม
คนเหล่านี้เท่านั้น ซึ่งก็ยังไม่ใช่คนส่วนใหญ่ของประเทศอยู่ดี และ
ถึงแม้ว่าคนที่สถาปนาตนเองมาเป็นผู้ปกครองจะมีความหลาก
หลายมากขึ้น โดยได้อำานาจจากการเลือกตั้งบ้าง หรือได้อำานาจ
จากการรัฐประหารบ้าง แต่ก็ยังคงความพยายามที่จะทำาให้
'การเมืองไม่เป็นการเมือง' อยู่ดี
เช่นกัน ในรัฐธรรมนูญไทยทุกฉบับ ก็มีความพยายามทำา
'การเมืองให้ไม่การเมือง' แก่ทุกส่วนในสังคม สถาบันต่างๆ ใน
สังคม ถูกทำาให้ไม่การเมืองทั้งโดยตรง และโดยอ้อม เช่น สถาบัน
สงฆ์ เราเชื่อกันเลยว่าพระไม่ยุ่งเกี่ยวกับการเมือง แต่มันมีจริงหรือ
คนที่จะไม่ยุ่งเกี่ยวกับการเมือง มันเป็นไปได้อย่างไร ณ ที่นี้ไม่ต้อง
พูดไปไกลถึงการเรียกร้องให้พุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำาชาติ
เพียงแค่เรื่องการจัดการกับศาสนสมบัติก็คงแสดงให้เห็นภาพที่

4. ชัดเจน. นอกจากสถาบันสงฆ์แล้ว ก็มีความพยายามดังกล่าวใน
สถาบันอื่นเช่นกัน โดยบางสถาบันก็ชัดเจนมาก แต่จะไม่ขอพูดถึง
ในที่นี้
ความคิดที่ 'ไม่การเมือง' มันติดอยู่ตลอดรวมทั้งใน รัฐธรรมนูญ
40 ที่ชัดเจนที่สุดอันหนึ่งก็คือ การให้มีสมาชิกวุฒิสภาที่สามารถ
ทำางานหลายๆ อย่างได้ แต่ 'อย่าการเมือง' นั่นคือ ห้ามสังกัด
พรรคการเมือง และห้ามหาเสียง
โดยผลของการ 'Depoliticization' นี้ ก็คือการที่คนส่วนใหญ่ไม่
สามารถต่อรองเชิงอำานาจได้ เว้นแต่บางคนที่ฉลาดพอที่สามารถ
ทำาให้งานของตน ซึ่ง 'ถูกตราว่าไม่การเมือง' ให้มันมีผลทางการ
เมืองได้ เช่น นักวิชาการ ซึ่งมีส่วนเข้าไปกำาหนดการจัดสรร
ทรัพยากร โดยต่างก็อ้างว่าตนเองว่ากันไปตามหลักวิชาการอย่าง
เดียว เป็นกลาง ไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด ซึ่งก็ถือเป็นวิธีการที่จะ 'ลอดรั้ว'
เข้ามาเพื่อจะขึ้นสู่เวทีต่อรองผลประโยชน์ โดยยังคงรักษา 'ความ
ไม่การเมือง' เอาไว้ ซึ่งอันที่จริงแล้วก็ไม่ใช่เพียงนักวิชาการ
เท่านั้น ผมคิดว่ามีสถาบันอื่นอีก โดยถ้าฉลาดพอ คุณก็ลอดรั้วเข้า
มา และอาจจะใหญ่กว่าพวกนักการเมืองเสียอีก เพราะคุณไม่
การเมือง คุณบริสุทธิ์กว่า น่านับถือกว่า
ก่อนรัฐธรรมนูญ 40 มีความพยายามจำากัดการเมืองไว้ที่ระบบ
ราชการ เช่น นายกฯจะเป็นใครก็ได้ กองทัพกำากับการเมืองโดย
การเข้าไปนั่งในวุฒิสภา พรรคการเมืองก็ถูกทำาให้อ่อนแอจน
กระทั่งตั้งรัฐบาลเองได้ยาก และที่ยิ่งไปกว่านั้น คือการที่รัฐบาล
เริ่มต้นนโยบายต่างๆ ได้ยาก เนื่องจากต้องได้รับความเห็นชอบ
จากหน่วยงานราชการเสียก่อน สรุปก็คือ กระบวนการต่างๆ เหล่า
นี้ ได้กีดกันคนอื่นไว้นอกเวทีของการต่อรองผลประโยชน์ด้วย
'หีบบัตรเลือกตั้งที่ไร้ความหมาย'
แต่สำาหรับผลของรัฐธรรมนูญ 40 ไม่ว่าตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม
มันได้นำาไปสู่การตั้งรัฐบาลที่อยู่เหนือระบบราชการ และยังทำาให้
สถาบันการเมืองต่างๆ ต้องขยายเวทีการเมืองไปสู่ระดับล่างมาก
ขึ้น เช่น การใช้นโยบายประชานิยม เป็นต้น โดยสรุปแล้ว
รัฐธรรมนูญ 40 ทำาให้การเมืองที่ไม่การเมืองมันเริ่มหดตัวลงมา
แล้วก็ขยายให้ส่วนต่างๆ ได้เข้ามาอยู่ในการเมืองมากขึ้น

5. ร่างรัฐธรรมนูญปี ๕๐ ให้ตุลาการออกหน้า
สำาหรับรัฐธรรมนูญฉบับรับฟังความคิดเห็นในปัจจุบัน ถือเป็นที่น่า
ประหลาดใจเป็นอย่างยิ่ง เพราะพยายามที่จะทำาให้สถานการณ์
ต่างๆ กลับไปในช่วงก่อนรัฐธรรมนูญ 40 และยิ่งพยายามจะทำาให้
สถาบันที่เป็นการเมืองอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้มาทำาให้ไม่การเมืองอีก
ครั้ง สิ่งที่แสดงให้เห็นได้ชัดเจน คือการเอาฝ่ายตุลาการเข้ามา
เป็นหัวหน้าของระบบราชการ แทนการให้ทหารออกหน้าดังเช่น
ในอดีต ตามร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ ตุลาการมีหน้าที่รักษาระบบ
ราชการไว้ มีอำานาจในการควบคุม ส.ส. เช่น กกต. มีอำานาจที่จะ
ริเริ่มสิ้นสุดสมาชิกภาพของ ส.ส.ที่เป็นตัวแทนของประชาชนได้
แม้จะไม่มีผู้ใดร้องเรียนก็ตาม. ทั้งหมดเหล่านี้มาจากสมมติฐานที่
ว่า 'การเมืองประเภทเลือกตั้งมักได้คนเลว' ซึ่งส่วนหนึ่งก็จริง แต่ก็
ไม่ได้หมายความว่า ถ้าไม่ได้เลือกตั้งแล้วจะไม่ได้คนเลว
รัฐธรรมนูญที่ขาดความเชื่อมั่นในประชาชน
สำาหรับรัฐธรรมนูญ 40 นั้น ก็ไม่ได้เชื่อการเลือกตั้งเสียทีเดียวนัก
แต่รัฐธรรมนูญ 40 ได้ให้อำานาจพรรคในการควบคุม ส.ส.
นอกจากนี้ ยังให้อำานาจในการควบคุมกับองค์กรอิสระที่ถูกทำาให้
'ไม่การเมือง' ทั้งหลายอีกด้วย
ณ จุดนี้เป็นที่น่าสังเกตว่า รัฐธรรมนูญกลับไม่เปิดพื้นที่ให้
ประชาชนเป็นคนควบคุมเสียเอง ซึ่งนั่นก็เพราะการไม่เชื่อ
ประชาชน เห็นว่าประชาชนนั้นมักจะเลือกคนเลวเข้ามาเป็น
ส.ส.เสมอ
สิ่งที่น่าสนใจอีกประการหนึ่งก็คือ เวลาให้สิทธิประชาชนในการ
ถอดถอนตำาแหน่งที่มาจากการเลือกตั้งของนักการเมือง ประชาชน
จะมีสิทธิในการถอดถอนก็ต่อเมื่อ ส.ส.ทุจริตเท่านั้น แต่คนนำ้าหน้า
อย่างเราๆ จะไปจับ ส.ส.ทุจริตได้อย่างไร เอกสารราชการสักแผ่น
เกิดมายังไม่เคยเห็นเลย
อย่างไรก็ตาม เราน่าจะยังคงสามารถบอกได้ว่า "มึงไม่ใช่ตัวแทน
ของกูอีกต่อไปแล้ว" เช่น ประชาชนที่คัดค้านเขื่อนปากมูล ซึ่งไป
นอนอยู่ที่เขื่อนปากมูลอยู่เป็นปี ไม่มี ส.ส.โผล่หน้าไปสักคน ทำาให้
"มึงไม่ represent กู มึงไม่ใช่เป็นตัวแทนของกู ฉะนั้นกูอยากจะ
ถอดถอนมึง เพราะมึงไม่ใช่ตัวแทนของกูอีกแล้ว". ตรงนี้ถามว่า
สิทธิดังกล่าวมันมีไหม ไม่มีทั้งรัฐธรรมนูญ 40 และปัจจุบัน แต่ถ้า
มีกระบวนการนี้จริง ถามว่าใครจะเป็นผู้ตัดสิน ไม่ใช่ตุลาการ

6. แน่นอน แต่ต้องเป็นประชาชน โดยการกลับไปเลือกตั้งใหม่อีกครั้ง
หรืออะไรก็แล้วแต่ที่ประชาชนเป็นผู้ตัดสินว่าจะเอาไอ้คนนี้ไว้เป็น
ผู้แทนหรือไม่
ฉะนั้น การให้สิทธิถอดถอนในรัฐธรรมนูญ 40 หรือ 50 ก็ตามแต่
จริงๆ แล้ว สิทธิในการวินิจฉัยเหล่านั้นกลับไม่ได้อยู่ในมือ
ประชาชน บางเรื่องผมก็เห็นด้วยว่า ประชาชนวินิจฉัยไม่ได้ เช่น
ทุจริต แต่บางเรื่องเช่นความเป็นตัวแทนนั้น ไม่สามารถที่ใครจะ
วินิจฉัยแทนประชาชนได้ เพราะฉะนั้นเวลาที่คุณพูดว่า เลือกตั้งก็
เป็นการปล่อยเสือเข้าป่า ก็รัฐธรรมนูญมันเขียนให้เข้าป่ามาตั้งแต่
ต้นแล้ว คือไม่ได้ให้เราเป็นคนควบคุม
สำาหรับประเด็นเรื่องการแบ่งเขตเลือกตั้ง ในขณะที่รัฐธรรมนูญ
40 ต้องการการเลือกตั้งที่แบ่งเขตให้เล็กลง ถามว่าซื้อเสียงได้ง่าย
ขึ้นไหม คำาตอบก็คือง่ายขึ้นอย่างแน่นอน แต่ถ้าถามกลับกันว่า ไม่
ซื้อเสียงง่ายขึ้นไหม มันก็ง่ายขึ้นด้วย คำาถามที่ตามมาก็คือ คุณ
เชื่อไหมว่า วันหนึ่งประชาชนจะเลือกไอ้คนที่ไม่ซื้อเสียง? คำาตอบ
ก็คือ คุณไม่เชื่อ คุณถึงบอกไม่เอาเขตเล็ก แต่ต้องเอาเขตใหญ่ถึง
จะซื้อเสียงได้ยาก โดยสิ่งนี้สะท้อนให้เห็นว่า คุณไม่เชื่อใน
ประชาชน ซึ่งมันน่าเสียดาย ถ้าคุณอ่านประเทศไทยให้ทั่ว ใน
ปัจจุบันภาคประชาชนเริ่มมีการรวมตัวกันในการสร้างกลุ่มกดดัน
ส.ส.ของตนเอง ซึ่งถ้าเมื่อไร ส.ส.ของตนต้องมาจากเขตใหญ่
ระดับจังหวัด ก็เลิกกัน ไม่ต้องคิดถึงกระบวนการนี้อีก
ฉะนั้น ความพยายามจะแก้ปัญหาทางการเมืองของรัฐธรรมนูญ
40 กลับถูกนำามาแก้ไขโดยการพยายามทำาให้สิ่งต่างๆ 'ไม่
การเมือง' มากที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ในร่างรัฐธรรมนูญปัจจุบัน ซึ่ง
ทั้งหมดนี้ ผมคิดว่าเกิดจากการอ่านประเทศไทยไม่ทั่ว จึงไม่ได้ใช้
ประโยชน์จาก 10 ปีที่ผ่านมา ถ้าเราอ่านประเทศไทยให้ทั่ว คงจะ
มองเห็นข้อบกพร่องของรัฐธรรมนูญ 40 ที่เราจะเข้าไปแก้ไขได้
เยอะแยะทีเดียว
เสรีภาพที่เป็นหมัน
สุดท้าย ในเรื่องหมวดที่ว่าด้วยสิทธิเสรีภาพ ถึงแม้ตั้งแต่
รัฐธรรมนูญ 40 จะให้สิทธิเสรีภาพเพิ่มขึ้น แต่ทั้งหมดเหล่านี้ก็
ถือว่ามันเป็นเสรีภาพที่เป็นหมัน ตัวอย่างเช่น สิทธิเสรีภาพในการ
ชุมนุมโดยสงบปราศจากอาวุธ เมื่อการชุมนุมคือการสื่อสาร การ
ชุมนุมจึงต้องจัดในที่สาธารณะ แต่ที่สาธารณะในประเทศไทยล้วน

7. แล้วแต่มีเจ้าของทั้งนั้น ดังนั้นการชุมนุมจึงต้องเป็นไปตามกติกา
การใช้พื้นที่ต่างๆ ซึ่งขึ้นอยู่กับอำานาจในการวินิจฉัยของเจ้า
หน้าที่ ถ้าเจ้าหน้าที่วินิจฉัยว่าประชาชนที่มาชุมนุมก่อให้เกิดการ
จราจรติดขัด ก็ต้องสลายการชุมนุมเพราะผิดเทศบัญญัติ. ดังนั้น
สิทธิตามรัฐธรรมนูญจึงไม่มีความหมาย เมื่อคุณใช้สิทธิตาม
รัฐธรรมนูญแต่ดันไปผิดเทศบัญญัติ ซึ่งทำาให้สิ่งที่กำาหนดใน
รัฐธรรมนูญไม่มีความหมายอะไรเลย ถ้าคุณกลับไปอ่าน
ประเทศไทยให้ทั่ว คุณต้องเขียนรัฐธรรมนูญให้มันศักดิ์สิทธิ์จริง
การวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม หรือ Environmental
Impact Assessment (EIA) เป็นอีกตัวอย่างหนึ่ง ซึ่งบริษัทผู้
สร้างโครงการเป็นผู้จ่ายค่าวิจัยให้แก่นักวิชาการ โดยโครงการ
หนึ่งๆ ก็มีมูลค่าราวๆ 60 ล้านบาท ดังนั้นเมื่อคุณเป็นนักวิชาการ
คุณก็ต้องเขียนให้มันสร้างได้ ตรงนี้ผมไม่ว่าอะไร แต่ถ้าอย่างนั้น
คุณก็ต้องมีอีไอเอ อีกชิ้นหนึ่งของคนที่ไม่ได้เป็นผู้จ้างให้สร้าง
โครงการนั้น เขียนขึ้นมาประกบกัน ซึ่งในความเป็นจริงที่ผ่านมา
ประชาชนทำาในสิ่งเหล่านี้โดยความอนุเคราะห์ของนักวิชาการ
ใจดีตลอดมา
ตัวอย่างได้แก่ กรณีบ้านกรูด อีไอเอจากบริษัทที่จ้างทำาโครงการ
สร้างท่าเทียบเรือบอกว่าไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่ทางชาว
บ้านกลับพบว่า ในพื้นที่นั้นมีปะการัง ไม่เหมาะสมที่จะสร้างท่า
เทียบเรือ อย่างไรก็ตาม ทางโครงการก็ยังยืนยันที่จะดำาเนินการ
ต่อไป จนกระทั่งชาวบ้านต้องเอานักวิชาการ ไปจนถึงสื่อมายืนยัน
ถึงจะได้ยอมรับว่ามีปะการังอยู่จริง
รัฐธรรมนูญประเทศไทยที่ไม่รู้จักประเทศไทย
โดยสรุปแล้ว เรื่องสิทธิเสรีภาพในรัฐธรรมนูญ 50 ซึ่งลอกมาจาก
รัฐธรรมนูญ 40 นั้น ถือว่าไม่เวิร์ค เรื่องปฏิรูปที่ดินก็ไม่เวิร์ค ไม่ว่า
จะมองในแง่ของการกระจุกตัว การเก็งกำาไร ความเสื่อมโทรมใน
ที่ดิน หรือการมีคนจำานวนมากไร้ที่ดินในการประกอบอาชีพ รวม
ไปจนถึงการคุ้มครองสิทธิผู้บริโภคในเรื่องของโทรศัพท์มือถือก็
เช่นกัน
ทั้งหมดนี้เป็นวิกฤติที่ต้องรีบแก้ แต่เขา (ผู้ร่างรัฐธรรมนูญ) กลับ
มองไม่เห็น เห็นแต่วิกฤติการเมือง ซึ่งทำาให้ทั้งหมดนี้เป็นหมันไป
หมด เพราะคุณไม่เคยหันกลับไปอ่านประเทศไทยให้ทั่ว และมัน
น่าเสียดายมาก

8. (2) ศ.รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ลักษณะสำาคัญ 5 ประการของรัฐธรรมนูญ 50
ผมจะพูดถึงลักษณะสำาคัญบางประการของร่างรัฐธรรมนูญฉบับปี
2550 ผมเตรียมมาพูดอยู่ 5 ประเด็น
ประเด็นแรก เรื่องการขาดเป้าหมายในการปฏิรูปการเมืองที่
ชัดเจน
ประเด็นที่สอง การยึดข้อสมมติในการร่างรัฐธรรมนูญที่ไม่
สอดคล้องต้องกัน
ประเด็นที่สาม การเขียนรัฐธรรมนูญเพื่อให้ก้าวก่ายอำานาจซึ่งกัน
และกัน
ประเด็นที่สี่ การเขียนรัฐธรรมนูญด้วยความหวาดกลัว
พรรคการเมืองขนาดใหญ่และการผูกขาดทางการเมือง
ประเด็นที่ห้า การฟื้นคืนระบอบอำามาตยาธิปไตย
ประการแรก : เรื่องการขาดเป้าหมายในการปฏิรูป
การเมืองที่ชัดเจน
ร่างรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 ไม่มีเป้าหมายการปฏิรูปการเมืองที่
ชัดเจน ส.ส.ร. ไม่ได้มีการถกกันว่าจะร่างรัฐธรรมนูญเพื่อการ
ปฏิรูปการเมือง และถ้าจะต้องถามต่อไปก็ต้องถามว่าปฏิรูป
การเมืองเพื่ออะไร ไม่มีคำาตอบที่ชัดเจน แต่ว่าคณะกรรมาธิการ
และ ส.ส.ร. ก็สามารถร่างรัฐธรรมนูญได้โดยที่ไม่มีเป้าหมายร่วม
กัน. ผมคิดว่ากระบวนการร่างรัฐธรรมนูญควรจะเริ่มต้นจากการ
กำาหนดเป้าหมายร่วมกันว่า จะร่างรัฐธรรมนูญเพื่ออะไร แล้วจึง
ตามมาด้วยการออกแบบรัฐธรรมนูญเพื่อให้บรรลุเป้าหมายดัง
กล่าว แต่สิ่งซึ่งเกิดขึ้นไม่ได้เป็นเช่นนั้น
เป้าหมายที่ซ่อนเร้นอยู่ในรัฐธรรมนูญฉบับนี้มีอยู่ 2 ประการ
1. ประการแรกคือ การป้องกันการกลับมาของระบอบทักษิณ เห็น
ได้จากการล้มระบบปาร์ตี้ลิสต์ในการเลือกตั้ง ส.ส. และเห็นได้จาก
การลดทอนความเข้มข้นของแนวความคิดว่าด้วย Strong
Executive ซึ่งอยู่ในรัฐธรรมนูญฉบับ 2540 ความเกรงกลัว
การกลับคืนมาของระบอบทักษิณปรากฏอย่างชัดเจนในมาตรการ
ต่างๆ ซึ่งผมจะพูดถึงต่อไป
2. ส่วนอีกเป้าหมายที่ผมอ่านได้จากร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ก็คือ
การลงรากระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

9. นั่นเป็นลักษณะที่สำำคัญในประกำรแรก กำรขำดเป้ำหมำยกำร
ปฏิรูปกำรเมืองที่ชัดเจนในกำรร่ำงรัฐธรรมนูญทำำให้เรำไม่
สำมำรถที่จะไปคำดหวังได้ว่ำร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับนี้จะมีผลต่อกำร
ปฏิรูปกำรเมือง
ประกำรที่สอง : กำรยึดข้อสมมติในกำรร่ำงรัฐธรรมนูญที่
ไม่สอดคล้องต้องกัน
ลักษณะเด่นที่สำำคัญในประกำรที่สอง คือกำรยึดข้อสมมติในกำร
ร่ำงรัฐธรรมนูญที่ไม่สอดคล้องต้องกัน ถ้ำอ่ำนจำกร่ำงรัฐธรรมนูญ
ทั้งฉบับ พูดด้วยภำษำเศรษฐศำสตร์ กรรมำธิกำรร่ำงรัฐธรรมนูญมี
ข้อสมมติว่ำ ประชำชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งก็ดี นักกำรเมืองก็ดีเป็น
Utility Maximizer เป็นคนที่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัว ต้องกำร
แสวงหำอรรถประโยชน์สูงสุด. ถ้ำหำกว่ำรัฐธรรมนูญฉบับ 2540
มีข้อสมมติว่ำนักกำรเมืองเป็นอัปรียชน ร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับ
2550 มีข้อสมมติยิ่งไปกว่ำนั้น คือนักกำรเมืองเป็นมหำอัปรียชน
ในขณะที่ประชำชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งเป็นจุลอัปรียชน คือระดับของ
ควำมอัปรีย์มันน้อยกว่ำ
ในอีกด้ำนหนึ่งร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 มีข้อสมมติว่ำตุลำกำร
ผู้พิพำกษำ เป็น Social Welfair Maximizer เป็นคนที่ไม่มีกิเลส
ไม่มีตัณหำ ไม่มีรำคะ เป็นคนที่เห็นแก่ประโยชน์ของสังคมโดย
ส่วนรวมเป็นที่ตั้ง ด้วยเหตุดังนั้นกำรออกแบบรัฐธรรมนูญของร่ำง
รัฐธรรมนูญ 2550 จึงเป็นไปในทำงที่ให้บทบำทสำำคัญกับ
ตุลำกำร และผู้พิพำกษำ นี่เป็นลักษณะเด่นที่สำำคัญในประกำรที่
สอง
ประกำรที่สำม : กำรเขียนรัฐธรรมนูญเพื่อให้ก้ำวก่ำย
อำำนำจซึ่งกันและกัน
ลักษณะเด่นที่สำำคัญในประกำรที่สำม คือกำรเขียนรัฐธรรมนูญ
เพื่อให้ก้ำวก่ำยอำำนำจซึ่งกันและกัน
นักเรียนไทยมักจะได้รับกำรอบรมสั่งสอนว่ำ ในสังคมกำรเมือง
ไทย มีกำรแบ่งแยกอำำนำจ (Separation of Power) เวลำที่เรำ
พูดถึงเรื่องกำรแยกอำำนำจ มันมีควำมหมำยซึ่งแตกต่ำงกันหลำย
ควำมหมำย. Jeffrey Marshall ซึ่งเป็นปรมำจำรย์ทำงด้ำน
กฎหมำยรัฐธรรมนูญ แห่งมหำวิทยำลัยออกฟอร์ด ได้แยกแยะ
ควำมหมำยของ Separation of Power ไว้อย่ำงน้อย 5 ควำม
หมำย แต่ผมอยำกจะหยิบยกขึ้นมำพูดเพียง 3 ควำมหมำย

10. 1. Separation of Functions (กำรแบ่งแยกหน้ำที่)
2. Physical Separation of Persons (กำรแยกตัวบุคคลผู้มี
อำำนำจอธิปไตย) โดยรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 มี Physical
Separation of Persons ก็คือห้ำม ส.ส. ดำำรงตำำแหน่งรัฐมนตรี
แต่ว่ำแนวควำมคิดนี้ก็หำยไปในร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 และ
3. Check and Balance (กำรตรวจสอบถ่วงดุล)
สิ่งที่กำำลังจะเกิดขึ้นก็คือ Separation of Functions มันค่อยๆ
เลือนหำยไป ผมนั่งไล่ดูตั้งแต่ธรรมนูญกำรปกครองสยำมปี 2475
เป็นต้นมำ ผมเห็นภำพของกำรที่อำำนำจอธิปไตยสำมฝ่ำยก้ำวก่ำย
ซึ่งกันและกัน และระดับของกำรก้ำวก่ำยอำำนำจอธิปไตยซึ่งกัน
และกันมีมำกที่สุดในร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับ 2550
ฝ่ำยบริหำรก้ำวล่วงไปมีอำำนำจนิติบัญญัติ
- ฝ่ำยบริหำรมีอำำนำจในกำรตรำพระรำชกฤษฎีกำ เริ่มต้นตั้งแต่
รัฐธรรมนูญฉบับปี 2475
- ฝ่ำยบริหำรมีอำำนำจในกำรตรำพระรำชกำำหนด เริ่มต้นตั้งแต่
รัฐธรรมนูญฉบับปี 2489
- ฝ่ำยบริหำรมีอำำนำจเด็ดขำดในกำรตรำกฎหมำยเกี่ยวด้วยกำร
เงิน เริ่มต้นด้วยรัฐธรรมนูญฉบับปี 2489
- ฝ่ำยบริหำรมีอำำนำจในกำรเสนอร่ำงพระรำชบัญญัติ
ทั้งหมดนี้ยังคงดำำรงอยู่ในร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 รวมทั้ง
กำรที่ฝ่ำยบริหำรเข้ำไปมีบทบำทในกระบวนกำรนิติบัญญัติใน
รัฐสภำ ในขั้นตอนของกำรพิจำรณำขั้นกรรมำธิกำร
ฝ่ำยตุลำกำรก้ำวล่วงไปมีอำำนำจนิติบัญญัติ
สิ่งซึ่งเด่นชัดมำกในร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 ก็คือกำรที่ฝ่ำย
ตุลำกำรก้ำวล่วงไปใช้อำำนำจฝ่ำยนิติบัญญัติ และก้ำวล่วงไปใช้
อำำนำจบริหำร นี่เป็นปรำกฏกำรณ์ใหม่ อำจจะเป็นผลมำจำกเพื่อน
ของเรำบำงคนที่พูดถึงเรื่องตุลำกำรภิวัตน์. ฝ่ำยตุลำกำรสำมำรถ
ใช้อำำนำจนิติบัญญัติได้ เพรำะว่ำร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 ให้
อำำนำจตุลำกำรในกำรเสนอร่ำงพระรำชบัญญัติในมำตรำ 138
(3) ให้มีอำำนำจในกำรเสนอร่ำงพระรำชบัญญัติประกอบ

11. รัฐธรรมนูญอยู่ในมำตรำ 134 (2) ผมไม่เคยพบรัฐธรรมนูญฉบับ
ก่อนหน้ำนี้ที่ฝ่ำยตุลำกำรก้ำวล่วงไปใช้อำำนำจฝ่ำยนิติบัญญัติ
ฝ่ำยตุลำกำรก้ำวล่วงไปมีอำำนำจนิติบัญญัติ
ฝ่ำยตุลำกำรก็ยังก้ำวล่วงไปใช้อำำนำจฝ่ำยบริหำรตำมมำตรำ 68
ในกำรป้องกันและแก้ไขวิกฤติกำรณ์กำรเมือง และที่สำำคัญก็คือ
กำรที่ฝ่ำยตุลำกำรมีอำำนำจในกำรคัดสรรบุคคลเข้ำสู่ระบบ
กำรเมือง ฝ่ำยตุลำกำรมีบทบำทสำำคัญในกำรคัดสรรสมำชิก
วุฒิสภำ, ฝ่ำยตุลำกำรมีบทบำทสำำคัญในกำรคัดสรรและเลือก
บุคคล, เลือกตุลำกำรศำลรัฐธรรมนูญ, เลือก กกต., เลือก ปปช.,
เลือกคณะกรรมกำรตรวจเงินแผ่นดิน, และเลือกคณะกรรมกำร
สิทธิมนุษยชน
จะเห็นได้ว่ำอำำนำจของฝ่ำยตุลำกำรภำยใต้ร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับปี
2550 มีมำกขึ้น ฝ่ำยตุลำกำรก้ำวล่วงไปใช้อำำนำจนิติบัญญัติ
และก้ำวล่วงไปใช้อำำนำจบริหำร ผมจึงชี้ประเด็นว่ำ รัฐธรรมนูญ
2550 เป็นรัฐธรรมนูญที่เขียนขึ้นเพื่อให้มีกำรก้ำวก่ำยอำำนำจ
อธิปไตยซึ่งกันและกัน และเป็นกำรก้ำวก่ำยที่มำกที่สุดเท่ำที่เคย
เห็นตั้งแต่ปี 2475 เป็นต้นมำ
ประกำรที่สี่ : กำรเขียนรัฐธรรมนูญด้วยควำมหวำดกลัว
พรรคกำรเมืองและกำรผูกขำดทำงกำรเมือง
แต่เดิมรัฐธรรมนูญมีอคติว่ำด้วยขนำดของพรรค กล่ำวคือฐำนคติ
ของรัฐธรรมนูญฉบับต่ำงๆ นับตั้งแต่ปี 2521 เป็นต้นมำ ยึดฐำน
คติที่ว่ำพรรคใหญ่ดีกว่ำพรรคเล็ก นี่เป็นอิทธิพลของนักรัฐศำสตร์
ที่ไปรับใช้ผู้นำำฝ่ำยทหำรในยุคเผด็จกำรคณำธิปไตยในกำรร่ำง
รัฐธรรมนูญ
อคติว่ำด้วยขนำดของพรรคปรำกฏชัดเจนครั้งแรกในรัฐธรรมนูญ
ฉบับปี 2521 ก็คือกำรจำำกัดอำำนำจนิติบัญญัติของพรรคกำรเมือง
ขนำดเล็ก. รัฐธรรมนูญฉบับ 2521 เป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่
ส.ส. ไม่สำมำรถนำำเสนอร่ำงพระรำชบัญญัติได้ในนำมของ
ปัจเจกบุคคล, ร่ำงกฎหมำยที่ ส.ส. จะเสนอเข้ำสภำจะต้องได้รับ
มติจำกพรรคกำรเมืองที่ตัวเองสังกัด และจะต้องมี ส.ส. ร่วมพรรค
เดียวกันลงนำมรับรองไม่น้อยกว่ำ 20 คน. เป็นครั้งแรกที่
รัฐธรรมนูญมีอคติว่ำด้วยขนำดของพรรค ลงโทษพรรคกำรเมือง
ขนำดเล็กที่มี ส.ส. น้อยกว่ำ 20 คนไม่ให้มีบทบำทใน
กระบวนกำรนิติบัญญัติ

12. ในร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 มำตรำ 138 ไม่ได้มีข้อจำำกัดใน
เรื่องนี้ อคติว่ำด้วยขนำดของพรรคลบเลือนไป แนวควำมคิดที่ว่ำ
พรรคใหญ่ดีกว่ำพรรคเล็กถูกลบออกไปจำกร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับปี
2550. ส.ส. สำมำรถที่จะเสนอร่ำงกฎหมำยในนำมปัจเจกบุคคล
ได้ ไม่ต้องผ่ำนเป็นมติของพรรค แล้วก็ไม่ต้องมีสมำชิกในสังกัด
พรรคเดียวกันลงนำมรับรองอย่ำงน้อย 20 คน รวมไปถึง
กระบวนกำรแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญด้วย. รัฐธรรมนูญฉบับปี
2540 ถึงแม้ว่ำจะให้ ส.ส. มีสิทธิในกำรเสนอแก้ไขเพิ่มเติม
รัฐธรรมนูญ แต่ว่ำรัฐธรรมนูญ 2540 กำำหนดว่ำ ญัตติเสนอแก้ไข
เพิ่มเติมรัฐธรรมนูญต้องเป็นมติของพรรค
อคติว่ำด้วยขนำดของพรรคที่ว่ำพรรคกำรเมืองขนำดใหญ่ดีกว่ำ
พรรคกำรเมืองขนำดเล็ก นอกจำกปรำกฏในบทบัญญัติว่ำด้วยกำร
เสนอร่ำงกฎหมำยแล้ว ก็ยังปรำกฏในระบบกำรเลือกตั้ง อคติที่
รุนแรงที่สุดก็คือระบบปำร์ตี้ลิสต์ภำยใต้รัฐธรรมนูญฉบับปี 2540
ทำำไมจึงบอกว่ำเป็นคติที่รุนแรง ก็เพรำะว่ำระบบปำร์ตี้ลิสต์ภำยใต้
รัฐธรรมนูญฉบับ 2540 cut-off ที่ 5 เปอร์เซ็นต์ พรรคกำรเมือง
ที่ได้คะแนนเสียงไม่ถึง 5 เปอร์เซ็นต์ ไม่มี ส.ส. ในระบบปำร์ตี้
ลิสต์ ที่นั่ง ส.ส. ก็เกลี่ยไปให้กับพรรคกำรเมืองขนำดใหญ่ ระบบ
ปำร์ตี้ลิสต์ทำำให้พรรคกำรเมืองขนำดใหญ่ มี Over
Representation และทำำให้พรรคกำรเมืองขนำดเล็กมี Under
Representation
ภำยใต้ร่ำงรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 ซึ่งใช้ Populational
Representation หวังว่ำจะไม่มี cut-off ในแง่นี้ก็ทำำให้อคติที่
ว่ำพรรคกำรเมืองใหญ่ดีกว่ำพรรคกำรเมืองเล็กถูกลบไปในร่ำง
รัฐธรรมนูญฉบับ 2550 หมำยควำมว่ำพรรคกำรเมืองขนำดใหญ่
ไม่มีควำมได้เปรียบเกินกว่ำที่ควรจะได้จำกบทบัญญัติใน
รัฐธรรมนูญ นี่เป็นกำรร่ำงรัฐธรรมนูญด้วยควำมเกรงกลัว
พรรคกำรเมืองใหญ่ แต่ผมคิดว่ำมันเป็นทิศทำงที่ดี
ฐำนคติของร่ำงรัฐธรรมนูญเก่ำๆ อย่ำงน้อยตั้งแต่ปี 2521 เป็นต้น
มำ ด้วยอิทธิพลของนักรัฐศำสตร์กระแสหลักมีควำมเชื่อว่ำระบบ
ทวิพรรคดีกว่ำระบบพหุพรรค นักรัฐศำสตร์ไทยต้องกำรให้สังคม
กำรเมืองไทยพัฒนำไปสู่ระบบที่มีพรรคกำรเมืองเพียง 2-3 พรรค
ดังที่เป็นอยู่ในอังกฤษและในสหรัฐอเมริกำ แล้วรัฐธรรมนูญฉบับปี
2540 ซึ่งให้ประโยชน์กับพรรคกำรเมืองขนำดใหญ่อย่ำงรุนแรง

13. เราก็เห็นพัฒนาการของการเมืองไทยในทางที่สังคมการเมืองไทย
กำาลังเคลื่อนไปสู่ระบบทวิพรรค (Bi-Party System) เพราะว่า
พรรคการเมืองขนาดใหญ่ได้โบนัสจากบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ
โบนัสดังกล่าวเป็นสิ่งจูงใจที่ทำาให้พรรคการเมืองอาศัยวิธีการ
เติบโตจากภายนอก (External Growth) คือการครอบ-การควบ
กลุ่มและพรรคการเมือง อย่างที่พรรคไทยรักไทยทำา พรรค
ไทยรักไทยซื้อกลุ่มการเมือง ซื้อพรรคการเมือง
แต่ในร่างรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 มีความเป็นไปได้อย่างสูงมากที่
สังคมการเมืองไทยจะเปลี่ยนไปสู่ระบบหพุพรรค (Multi-Party
System) เพราะอะไร เพราะว่าระบบเลือกตั้งที่ร่างรัฐธรรมนูญ
ฉบับนี้ เลือกเป็นระบบการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตพวงใหญ่ ต่างกับ
ระบบการเลือกตั้งเขตเล็กคนเดียว ระบบการเลือกตั้งเขตเล็กคน
เดียวนั้นมีแนวโน้มจะเปลี่ยนแปลงสังคมการเมืองไปสู่ Bi-Party
System แต่ระบบการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตพวงใหญ่มีแนวโน้มที่
จะทำาให้สังคมการเมืองไทยเปลี่ยนไปสู่ Multi-Party System
อย่างไรก็ดี วงวิชาการเศรษฐศาสตร์ไม่มีผลการวิจัยที่ยืนยันว่า
Bi-Party System ดีกว่าหรือเลวกว่า Multi-Party System
นี่คือบทบัญญัติส่วนที่สองซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความหวาดกลัว
พรรคการเมืองขนาดใหญ่ บทบัญญัติในส่วนที่สามคือการกำาหนด
Term Limit ของผู้ดำารงตำาแหน่งนายกรัฐมนตรี มีอยู่ในมาตรา
167 วรรค 4 นายกรัฐมนตรีจะมีวาระไม่เกิน 2 วาระ หรือไม่เกิน
8 ปี
บทบัญญัติในส่วนที่สี่ที่สะท้อนให้เห็นถึงความหวาดกลัว
พรรคการเมืองขนาดใหญ่และการผูกขาดทางการเมือง ร่าง
รัฐธรรมนูญปี 2550 ตรงกันข้ามกับฉบับปี 2540 กล่าวคือฉบับปี
2540 ต้องการส่งเสริม Strong Executive และต้องการส่งเสริม
Strong Prime Minister แต่ว่าสิ่งที่เกิดขึ้นก็คือมีการผูกขาด
ทางการเมือง รัฐบาลทักษิณมีอำานาจผูกขาดทางการเมืองทั้งใน
ตลาดนักการเมืองและตลาดพรรคการเมือง ส่วนร่างรัฐธรรมนูญ
ฉบับ 2550 ทำาให้ Strong Executive ลดความเข้มข้นลง ทำาไม
ถึงบอกว่าลดความเข้มข้น
- ประการแรกทีเดียว อคติว่าด้วยขนาดของพรรคลดลง Over
Representation ของพรรคการเมืองขนาดใหญ่ลดลง

14. - ประการที่สอง การตรวจสอบของฝ่ายนิติบัญญัติง่ายขึ้น แต่ก่อน
นี้ในรัฐธรรมนูญฉบับ 2540 การเสนอญัตติอภิปรายไม่ไว้วางใจ
นายกรัฐมนตรี ต้องอาศัยคะแนนเสียง 2 ใน 5 ของจำานวน ส.ส.
ที่มีอยู่ แต่ว่าภายใต้รัฐธรรมนูญ 2550 เพียง 1 ใน 4
- ประการที่สาม เหตุผลที่ Strong Executive ลดความเข้มข้นลง
ก็คือ นายกรัฐมนตรีมีอำานาจควบคุมรัฐมนตรีน้อยลง ภายใต้
รัฐธรรมนูญ 2540 ห้าม ส.ส. ดำารงตำาแหน่งรัฐมนตรี นายก
รัฐมนตรีสามารถควบคุมรัฐมนตรีในรัฐบาลได้ง่าย เพราะว่าใน
ทันทีที่นายกฯ ปรับคณะรัฐมนตรี ปลดรัฐมนตรีออกจากตำาแหน่ง
รัฐมนตรีคนนั้นก็จะว่างงานทันทีในทางการเมือง ไม่สามารถที่จะ
กลับไปดำารงตำาแหน่ง ส.ส. ได้ ถึงแม้ว่าก่อนที่จะเข้ามาดำารง
ตำาแหน่งรัฐมนตรีจะเป็น ส.ส. อยู่ก่อนแล้วก็ตาม แต่ภายใต้ร่าง
รัฐธรรมนูญฉบับ 2550 ไม่ได้ห้าม ส.ส. ดำารงตำาแหน่งรัฐมนตรี
แม้จะถูกปลดออกจากตำาแหน่งรัฐมนตรีก็ยังคงมีตำาแหน่ง ส.ส.
รองรับอยู่ นี่เป็นลักษณะสำาคัญในประการที่สี่
ประการที่ห้า : การฟื้นคืนของระบอบอำามาตยาธิปไตย
ร่างรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 ต้องการฟื้นคืนระบอบอำามาตยาธิป
ไตย ผมไม่เคยมีความเชื่อว่าการรัฐประหารจะก่อให้เกิดการผลิต
รัฐธรรมนูญที่เป็นประชาธิปไตย ไม่เคยมีนะครับ ยกเว้น
รัฐประหารปี 2490 แล้วเกิดขึ้นด้วยอุบัติเหตุ ลองไล่เหตุการณ์ดูสิ
ครับ
- รัฐประหารปี 2500 กับ 2501 ของสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ก่อให้เกิด
ผลผลิตรัฐธรรมนูญฉบับปี 2511 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญกึ่งเผด็จการ
กึ่งประชาธิปไตย เป็นรัฐธรรมนูญอำามาตยาธิปไตย
- รัฐประหารปี 2512 ยังไม่ทันผลิตรัฐธรรมนูญก็เกิดเหตุการณ์
14 ตุลาคม 2516 เพราะขบวนการสิทธิเสรีภาพของประชาชนใน
เมืองไทยไม่เชื่อว่าจะมีการผลิตรัฐธรรมนูญ
- รัฐประหารปี 2519 ก่อให้เกิดรัฐธรรมนูญ 2521 ซึ่งเป็น
รัฐธรรมนูญเผด็จการ
- รัฐประหารปี 2534 ก่อให้เกิดรัฐธรรมนูญฉบับ 2534 ซึ่งเป็น
รัฐธรรมนูญกึ่งเผด็จการกึ่งประชาธิปไตย เป็นรัฐธรรมนูญซึ่ง

15. พยายามฟื้นอำานาจของระบอบอำามาตยาธิปไตย ในทำานองเดียว
กับร่างรัฐธรรมนูญฉบับ 2550 ก็เป็นรัฐธรรมนูญของระบอบอำามา
ตยาธิปไตย
โครงสร้างชนชั้นปกครองไทยเปลี่ยนแปลงไปมากหลังการ
เปลี่ยนแปลงทางการเมืองเดือนตุลาคม 2516 ก่อนหน้านั้น การ
รับราชการเกือบจะเป็นหนทางเดียวในการไต่เต้าขึ้นไปเป็นชนชั้น
ปกครอง แต่หลังการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองเดือนตุลาคม
2516 มีมนุษย์ต่างดาวนอกระบบราชการถีบตัวขึ้นมาเป็นชนชั้น
ปกครองโดยผ่านกระบวนการเลือกตั้งของประชาชน นี่เป็นการ
เปลี่ยนแปลงที่สำาคัญ
จากการเปลี่ยนแปลงนี้ไม่ได้มีความหมายแต่เพียงว่ามีมนุษย์ต่าง
ดาวขึ้นมาเป็นชนชั้นปกครองเท่านั้น แต่มันยังมีนัยยะสำาคัญต่อ
กระบวนการแบ่งปันส่วนเกินทางเศรษฐกิจจากการกำาหนดและการ
บริหารนโยบายทางเศรษฐกิจ
แต่ก่อนนี้ส่วนเกินทางเศรษฐกิจจากการกำาหนดนโยบายเศรษฐกิจ
กระจุกอยู่ในระบบราชการ และแบ่งปันกันในหมู่ผู้นำาข้าราชการ
ฝ่ายทหารและฝ่ายพลเรือน หลังการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง
เดือนตุลาคม 2516 ส่วนเกินทางเศรษฐกิจนี้เริ่มรั่วไหลออกนอก
ระบบราชการ ตกไปสู่มนุษย์ต่างดาวที่มาจากกระบวนการเลือกตั้ง
รัฐประหารเดือนกันยายน 2519 เป็นความพยายามที่จะดึงเอา
ส่วนเกินทางเศรษฐกิจดังกล่าวนี้กลับเข้ามาสู่ระบบราชการ
ระบอบอำามาตยาธิปไตยที่จะฟื้นคืนด้วยการบังคับใช้ร่าง
รัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 อาศัยตุลาการ ผู้พิพากษา เป็นหัวหอก
และนี่เป็นลักษณะสำาคัญห้าประการของร่างรัฐธรรมนูญฉบับปี
2550
อ้างอิง : นิธิ เอียวศรีวงศ์ และ รังสรรค์ ธนะพร
พันธุ์.2550.วิเคราะห์รัฐธรรมนูญไทยที่อ่านประเทศไทย
ไม่ออก.มหาวิทยาลัยเที่ยงคืน..[Online].Available.URL :

16. http://www.midnightuniv.org/midnight2544/00099
99681.html