2. FRANCJA
Powierzchnia: 549 000km2
(Francja metropolitarna)
Ludność: 58 milionów
Gęstość zaludnienia: 107 mieszkańców /km2
Ustrój: republika
Republika Francuska obejmuje, oprócz terytorium metropolitarnego, Departamenty
Zamorskie (DOM) i Terytoria Zamorskie (TOM).
Francja metropolitarna obejmuje Francję, Korsykę i kilka wysp przybrzeżnych. Jest
podzielona na 21 regionów i 96 departamentów.
Cztery departamenty zamorskie wchodzą w skład Unii Europejskiej, są to wyspy: Martynika i
Gwadelupa w Indiach, Francuska Gujana na kontynencie południowoamerykańskim oraz
wyspa Reunion na oceanie Indyjskim.
Terytoria Zamorskie, które nie należą do państw Unii Europejskiej, to: Francuska Polinezja,
Nowa Kaledonia, wyspy Wallis i Futuna na Pacyfiku, wyspa Mayotte na oceanie Indyjskim
oraz archipelag St Pierre et Miquelon – Nowa Funlandia.
JĘZYK NARODOWY I MNIEJSZOŚCI JĘZYKOWE
Język francuski jest używany przez mieszkańców całego terytorium. W pewnych regionach
język francuski współistnieje z innymi lokalnymi językami. Głównymi lokalnymi językami
są: bretoński, baskijski, alzacki i korsykański. Dialekt germański jest używany na północy
Departamentu Lorraine, Flamandki- na północy Francji, blisko granicy belgijskiej, a
dialektem katalońskim posługują się mieszkańcy wschodnich Pirenejów.
Grupy imigrantów posługują się własnymi językami narodowymi. Najbardziej
rozpowszechnionym jest język arabski (kraje Maghrebu)
HISTORIA POWSTANIA PAŃSTWA
Pierwotnie obszar dzisiejszej Francji zamieszkiwały plemiona iberyjskie i liguryjskie. Zostały
one zdominowane w V w. p.n.e. przez Celtów, którzy stworzyli wysoko rozwiniętą
cywilizację. Zwłaszcza w obróbce żelaza i brązu byli europejskimi mistrzami.
3. W 51 r. p.n.e. tereny celtyckie (Galia) zostały podbite przez Rzymian i stały się jedną z
prowincji rzymskiego imperium. Nastąpił wówczas wielowiekowy etap romanizacji Galów.
Pod koniec III w. n.e. rozpoczęły się najazdy plemion germańskich. W 496 r. król Franków,
Chlodwig, przyjął chrzest, co ułatwiło mu podporządkowanie sobie całej Galii.
Zjednoczenia wszystkich plemion dokonał Karol Wielki, który w 800 r. koronował się na
cesarza. Jednak już w 843 r. po traktacie z Verdun nastąpił podział wielkiego imperium. Był
to początek tworzenia się przyszłych państw: Francji, Burgundii i Niemiec. Po dynastii
Karolingów tron przejęli Kapetyngowie, a na początku XIV w. Walezjusze. Był to okres
umacniania władzy królewskiej i wzrost siły mieszczaństwa.
W latach 1337- 1453 pomiędzy Francją i Anglią toczyła się tzw. wojna stuletnia o ziemie i
dominację. Zakończyła się zwycięstwem Francji i odzyskaniem Normandii. Do zwycięstwa
przyczyniła się znacznie Joanna d''Arc, ogłoszona później świętą.
Wiek XVI to okres wojen religijnych między katolikami a protestantami - hugenotami. Wielu
protestantów wypędzono lub wymordowano m.in. w noc św. Bartłomieja. Krwawy konflikt
zakończył się dopiero w 1589 r. ogłoszeniem edyktu nantejskiego. Gwarantował on tolerancję
religijną i przyznawał hugenotom swobodę wyznaniową i pewne prawa, choć nie do końca
pełne. Edykt ten ogłosił Henryk IV, pierwszy władca z dynastii Burbonów.
W latach 1661-1715 absolutystyczne rządy nad Francją sprawował Ludwik XIV. Słynne jest
jego powiedzenie “państwo to ja". Był to okres największego rozkwitu francuskiej monarchii,
zarówno pod względem kultury i sztuki, jak i gospodarki. Był to także okres dominacji
Francji nad licznymi koloniami zamorskimi.
Początek XVIII w. to wojna o sukcesję hiszpańską, a następnie konflikt z Anglią. Francja
utraciła wówczas na rzecz Anglii wiele swych kolonii, m.in. Indie i Kanadę. Równocześnie na
polu kultury, sztuki i nauki Francja była głównym ośrodkiem europejskiego oświecenia.
W państwie narastały jednak wewnętrzne konflikty natury politycznej, gospodarczej i
społecznej. W 1789 r. zbuntowana ludność Paryża szturmem na Bastylię rozpoczęła
Rewolucję Francuską.
Powstania wybuchały też w innych regionach kraju. W 1792 r. obalono monarchię i
feudalizm oraz ustanowiono I Republikę. W latach 1799 - 1814 dyktatorskie rządy we Francji
objął Napoleon Bonaparte. W 1804 r. ogłosił się cesarzem Francuzów.
4. Wojny napoleońskie przyniosły Francji wiele zwycięstw i pozwoliły na uzyskanie hegemonii
w Europie. Ostatecznie jednak klęska Napoleona w wojnie z Rosją doprowadziła do
czasowego przywrócenia monarchii Burbonów.
Kolejny etap dziejów Francji był bardzo burzliwy. W 1830 r. wybuchła rewolucja lipcowa. W
tym czasie także rozpoczęła się we Francji rewolucja przemysłowa. W 1848 r. kraj objęły
powstania Wiosny Ludów, utworzona została II Republika (1848-1851), a następnie
przywrócenie cesarstwa (1852-1870).
Przegrana w wojnie z Prusami doprowadziła do powstania III Republiki w 1871 r. Był to
okres silnej ekspansji kolonialnej Francji w Afryce i na Dalekim Wschodzie spowolniony
udziałem kraju w I wojnie światowej, z której wyszedł zwycięsko.
W czasie II wojny światowej terytorium Francji znalazło się pod okupacją hitlerowską. Kraj
wyzwolony został w 1944 r., a w 1947 r. utworzono IV Republikę, na czele której stanął
generał Charles de Gaulle. Jednak konflikty w koloniach i kryzys wewnątrz państwa
doprowadził do jej upadku i powstania V Republiki z silną władzą prezydenta. Został nim de
Gaulle. Stworzony przez niego wówczas system polityczny obowiązuje w większości także
we współczesnej Francji.
RELIGIA
Największą wspólnotę religijną stanowi Kościół katolicki, głównie rzymsko katolicy, istnieje
też grupa 15 tysięcy wiernych obrządku bizantyjsko-ukraińskiego, niewielkie
grupy mariawickie Kościoła Katolickiego Mariawitów, inne grupy katolickie to: Misja
Starokatolicka we Francji, prowincja francuska Kościoła Starokatolickiego
Mariawitów, Kościół Świętej Marii i Kościół liberalnokatolicki.
Na terenie Francji działają również kościoły prawosławne: Rosyjski Kościół
Prawosławny, Patriarchat Konstantynopola, Grecka Metropolia Francji, Rumuński Kościół
Prawosławny, Serbski Kościół Prawosławny, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny i
licząca 40 tysięcy wiernych wspólnota koptyjska.
5. We Francji działają również wspólnoty protestanckie. Obecnie zrzesza ona większość
francuskich wyznań identyfikujących się z Reformacją i jej spuścizną, przede wszystkim
francuskich: luteran, ewangelików reformowanych, baptystów, adwentystów dnia siódmego,
ewangelikalnych chrześcijan oraz zielonoświątkowców.
We Francji działa również ponad 123 tysięcy aktywnych Świadków Jehowy.
Inne główne wyznania to muzułmanie i żydzi.
wyznawcy katolicyzmu (48,5 – 52% społeczeństwa),
muzułmanie (8,5 – 10%).
protestanci (1,5 – 2,1%),
żydzi (1 – 1,8%),
buddyści (1 – 1,3%)
hinduiści (0,8 – 1%)
sikhowie (0,7 – 1%).
Znaczny odsetek ludności kraju (32 – 38,5%) stanowią ateiści.
Laicyzm Francji
Francja jest krajem laickim i jest to zapisane na czołowym miejscu konstytucji: "La France est
une République, une, indivisible, laïque et sociale." Rząd francuski nie ma prawa uznać
żadnej religii (wyjątek uczyniono dla odzyskanej od Niemców Alzacji oraz kapelanów
wojskowych). Może jedynie uznać organizacje religijne według kryteriów prawnych, które
nie dotykają jednak kwestii religijnych. W dniu dzisiejszym laickość jest akceptowana we
Francji przez wszystkie większe wyznania poza grupami tradycjonalistycznych katolików,
dążących do przywrócenia sytuacji, w której katolicyzm miał status religii państwowej.
Korzenie laicyzmu mogą leżeć w kulturze francuskiej religijności. We Francji religię
mieszkańcy tego kraju uznają za sprawę prywatną, z którą publiczne obnoszenie się jest
generalnie widziane jako nietakt. Urzędnicy publiczni winni zachować dystans pomiędzy
polityką i religią, a ostentacyjne eksponowanie symboli religijnych jest być zabronione.
Symbole religijne
6. Od 2004 roku obowiązuje we Francji zakaz noszenia w publicznych miejscach, przede
wszystkim w szkołach podstawowych i średnich, szeroko rozumianych znaków religijnych -
w tym również muzułmańskich chust typu burka lub hijab, który zasłania tylko włosy kobiety.
Za noszenie zasłon twarzy, np. muzułmańskich chust, grozi mandat 150 euro, a za nakłanianie
do zasłaniania twarzy - 30 tys. euro grzywny lub rok więzienia (60 tys. euro lub dwa lata w
przypadku nakłaniania nieletnich).
USTRÓJ POLITYCZNY
Władza ustawodawcza we Francji:
Dwuizbowy parlament, składający się z:
- Zgromadzenia Narodowego złożonego z 577 deputowanych wybieranych w wyborach
bezpośrednich na 5 lat wg systemu większościowego;
- Senatu składającego się z 321 senatorów, wybieranych w głosowaniu pośrednim na 9 letnią
kadencję. (1/3 składu jest odnawiana co 3 lata).
Władza wykonawcza we Francji:
Rząd powoływany jest przez prezydenta. Na czele rządu stoi premier.
Głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na kadencję
siedmioletnią (od 2002 roku kadencja trwa 5 lat). Prezydent ma szerokie uprawnienia
zarówno w zakresie władzy wykonawczej jak i ustawodawczej.
Największe partie Francji:
Partia Socjalistyczna (PS);
Zgromadzenie na rzecz Republiki (RPR);
Unia na rzecz Demokracji Francuskiej (UDF);
Francuska Partia Komunistyczna (PCF);
Partia Radykalna (PR).
System rządów obowiązujący we Francji to system pół prezydencki, inaczej określany
mianami neoprezydenckiego lub mieszanego. System pół prezydencki stanowi połączenie
elementów systemu parlamentarnego i prezydenckiego, stąd też często nazywany jest
systemem mieszanym. Charakteryzuje się on silną i samodzielną władzą prezydenta
7. wybieranego w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Prezydent określa główne kierunki
polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Zasadniczy
wpływ na całą politykę państwa mają trzy nadrzędne organy:
1. Prezydent;
2. Rząd;
3. Parlament.
Władza wykonawcza znajduje się w rękach prezydenta oraz rządu, który realizuje politykę
prezydenta.
Funkcjonowanie systemu prezydenckiego jest jednak zdeterminowane układem sił
politycznych w parlamencie. W zależności od tego ostatniego system pół prezydencki może
zmieniać w praktyce ustrojowej swoje nachylenie w kierunku przewagi prezydenta lub
parlamentu.
Francja jest państwem unitarnym podzielonym na 22 departamenty, w skład, którego
wchodzą dodatkowo cztery zamorskie terytoria:
Gujana FR;
Gwadelupa;
Martynika;
Reunion.
Władza ustawodawcza we Francji należy do parlamentu o charakterze bikameralnym. Składa
się on z izby wyższej - Senatu i niższej - Zgromadzenia Narodowego.
Prezydent stoi na czele władzy wykonawczej, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, negocjuje i
ratyfikuje traktaty oraz gwarantuje niezawisłość sądownictwa poprzez przewodniczenie
Najwyższej Radzie Sądownictwa.
Rząd we Francji to organ kolegialny powoływany przez prezydenta w celu określenia i
prowadzenia polityki narodu. Prezydent powołuje premiera, a na jego wniosek ministrów.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela We Francji
8. Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela jest jednym z najważniejszych dokumentów Wielkiej
Rewolucji Francuskiej. Przyjęta przez Konstytuantę 26 sierpnia 1789 roku, wprowadza
zasadę suwerenności narodu, trójpodziału władzy, wolności osobistej oraz prawa polityczne.
Dziś Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela jest wpisana jako preambuła do konstytucji
Francji.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela przeciwstawia się porządkowi ancien regime'u i
tworzy podwaliny pod nowy ład społeczny i polityczny. Kreśli zasady prawa zaczerpnięte z
idei prawa naturalnego, które jest właściwe dla każdego człowieka i obejmuje prawo do
wolności, własności, bezpieczeństwa i prawo oporu przeciwko wszelkim formom nacisku.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela wprowadza pojęcie równości każdego wobec prawa.
Artykuł pierwszy głosi: "Ludzie rodzą się i pozostają wolnymi i równymi w prawach.
Podstawą różnic społecznych może być tylko wzgląd na pożytek ogółu." Wprowadza wolność
przekonań, druku i sumienia. Własność określa jako prawo święte i nie naruszalne. Wedle
Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela prawo jest wyrazem woli ogółu. Tekst wprowadza
ideę odpowiedzialności władzy przed narodem i trójpodział władzy. Naród jako suweren
tworzy instytucje władzy podzielone na wzajemnie kontrolujące się i hamujące władze
ustawodawczą, wykonawcza i sądowniczą.
Podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej jeszcze dwukrotnie uchwalano teksty analogiczne do
Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Inne Deklaracje znalazły się w preambułach do
konstytucji z 1793 i 1795 roku. Deklaracja z 1793 roku kładzie większy nacisk na ideę
równości. Tymczasem Deklaracja z 1795 roku (roku III wedle kalendarza rewolucyjnego)
częściowo znosi zasadę równości (nowa konstytucja wprowadzała cenzus majątkowy) i
ignoruje wolność sumienia i opinii zapewnianą przez poprzednie Deklaracje.
Powszechna Konfederacja Pracy
Francuska konfederacja związkowa, stworzona 23 września 1895 roku w Limoges,
najważniejsza z pięciu konfederacji pracowników we Francji uważanych przez państwo za
reprezentatywne. Politycznie związana z Francuską Partią Komunistyczną, uważana za
marksistowski związek zawodowy.
Organizacje młodzieżowe
Mouvement Jeunes Communistes de France (MJCF) - francuska lewicowa organizacja
młodzieżowa o profilu marksistowskim, powstała w 1920 roku, działająca jako młodzieżówka
Francuskiej Partii Komunistycznej. Obecnym liderem ugrupowania jest Pierric Annoot. Przy
9. organizacji działa także organizacja studencka. Ugrupowanie w 2008 roku liczyło ok. 15
tysięcy członków. Stowarzyszenie jest członkiem Federacji Młodzieży Demokratycznej
grupującej organizacje młodzieżowe o profilu lewicowym. Organizacja działa na rzecz
uwolnienia więźniów politycznych. Przeprowadzili kampanie na rzecz praw obywatelskich i
uwolnienia znanych więźniów takich jak Mumia Abu-Jamal czy Marwan Barghouti.
Młodzieżówka sprzeciwia się amerykańskiej interwencji w Iraku. Aktywnie wspiera także
kandydatów PCF w kampaniach wyborczych.
UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNE
Ukształtowanie powierzchni
Na terytorium Francji występują niemal wszystkie formy ukształtowania powierzchni.
Północno-zachodnią część kraju zajmują rozległe niziny, natomiast centralne, południowo-
zachodnie i południowo-wschodnie obszary - tereny górskie.
W centrum i na południu rozciąga się rozległy stary górotwór - Masyw Centralny o
charakterze wyżynno-górskim. Na jego powierzchni wznoszą się liczne, zdenudowane stożki
wygasłych wulkanów, m. in. najwyższy szczyt masywu - Puy de Sancy o wysokości 1 885 m
n.p.m. Występuje tu także wiele gorących źródeł wód mineralnych.
Na południowym-wschodzie wznoszą się Alpy. Znajduje się tutaj najwyższy szczyt Francji, a
zarazem Europy - Mont Blanc, którego wysokość wynosi 4 807 m n.p.m. Rzeźba Alp posiada
charakter polodowcowy.
Wzdłuż granicy z Hiszpanią, na południowym-zachodzie kraju, ciągnie się pasmo Pirenejów,
o najwyższych szczytach przekraczających 3 000 m n.p.m.
Na terytorium Francji znajdują się także inne tereny górskie, stare i w dużym stopniu
zdenudowane - Wogezy, Ardeny i Masyw Armorykański.
Największym obszarem nizinnym kraju jest Basen Paryski, położony na północy Francji,
który łączy się na południowym-zachodzie z Basenem Akwitańskim.
Francuskie wybrzeża są bardzo zróżnicowane. Na północy nad Kanałem La Manche tworzą je
strome i wysokie klify, nad Oceanem Atlantyckim piaszczyste plaże, a nad Morzem
Śródziemnym zazwyczaj plaże kamieniste.
Warunki klimatyczne
10. Francja znajduje się pod wpływem klimatu umiarkowanego morskiego. Jedynie klimat
południowych wybrzeży kraju kształtują masy powietrza śródziemnomorskiego.
Średnie miesięczne temperatury powietrza są niższe na zachodzie i rosną ku południowemu-
wschodowi. Dla zachodnich wybrzeży wynoszą w styczniu 7ºC, a w lipcu 17ºC. Występują tu
także wysokie opady, osiągające wartości ponad 1 000 mm rocznie, które przynoszą wilgotne
masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego. Najwyższe temperatury w kraju osiągają obszary
położone w zasięgu klimatu śródziemnomorskiego. Wynoszą one 7,5ºC w styczniu i 24ºC w
lipcu.
SYSTEM RESOCJALIZACJI NIELETNICH WE FRANCJI
GENEZA, POWSTANIE I ROZWÓJ OPIEKI NAD NIELETNIKI PRZESTĘPCAMI I
MORALNIE ZANIESBANYMI DO KOŃCA XVIII W.
zakłady dla dzieci opuszczonych i moralnie zaniedbanych , podobnie jak w całej Europie i we
Francji początkowo były organizowane przez kościół. Jednym z pierwszych zakładów tego
typu był założony w 1648r. przez Świentego Wincentego a Paulo (1581-1660) – opiekuna
dzieci opuszczonych i moralnie zaniedbanych – Hospital des Enfantes Troures – szpital dzieci
znalezionych oraz założony przez Jean Endes (1601-1680) w Caen L’ordee de Notre-Dame
de Charite du Refuge zakład, który spełniał funkcję przytułku dla bezdomnych dzieci.
Działalność opiekuńcza św. Wincentego a Paulo jest związana z działalnością zakonu sióstr
miłosierdzia, który podejmował opiekę nad chorymi i dziećmi potrzebującymi pomocy i
opieki wychowawczej. Współpracowniczką św. Wincentego a Paulo i pierwszą przełożoną
sióstr miłosierdzia była Louise Marillae Gras. Organizowała ona grupy dziewcząt do pracy
charytatywnej i wychowawczej. Św. Wincenty szczególną troską otaczał dzieci porzucone,
narażone na demoralizację. W Paryżu opiekował się on 400 dziećmi w domu zwanym La
Couche. Ze względu na brak środków na utrzymanie zakładu dzieci żyły w prymitywnych
warunkach. Św. Wincenty chronił dzieci przed wykorzystywaniem przez żebraków i złodziei,
zabierając je z ulicy do swego zakładu. Często wracając z pracy charytatywnej w mieście,
przyprowadzał kilkoro dzieci oddając je pod opiekę L.M Gras i jej sióstr. Działalnością
opiekuńczą nad dziećmi i młodzieżą zagrożonymi moralnie na szeroką skalę zajmował się
również św. Franciszek Salezy. Czasem sprawami opieki nad porzuconymi i zagrożonymi
moralnie dziećmi zajął się rząd Francuski. Już w 1543r. król francuski Franciszek I zalecił
11. przekazanie szpitalnictwa w Paryżu pod nadzór władzy świeckiej. Od 1545r. objętą tym
zarządzeniem całą Francję. Wzorując się na doświadczeniach angielskich, podjęto próbę
wprowadzenia specjalnego podatku na pomoc ubogim i zapewnienie opieki dzieciom
porzuconym i zagrożonym moralnie. XVII –wieczny Paryż, liczący 200 tys. mieszkańców,
miał 40 tys. żebraków i dzieci porzuconych przez rodziców. Gdy w 1653r. św. Wincenty a
Paulo otrzymał dar w kwocie 500 tys. lirów, przeznaczył go na założenie szpitala dla ubogich
im. Jezusa. Jego działalnością zainteresował się Ludwik XIV, tworząc w 1656r. zespół
szpitali Paryża o kilku tysiącach miejsc dla ubogich. Stanowi on kompleks budynków, w
którym jednocześnie zamieszkiwało ponad 6 tys. podopiecznych, w tym 1300 nieletnich.
Regulamin szpitala miał charakter na wpół klasztorny. W latach 1657-1662 pod opieką
szpitala generalnego pozostawało 12 tys. podopiecznych. W 1662r. Ludwik XIV wydał
edykt nakazujący wszystkim mieszkańcom Francji organizowanie podobnych szpitali jak w
Paryżu i podobnego systemu opieki. W drugiej połowie XVI w. było we Francji około 700
szpitali obejmujących stałą opieką 40 tys. ubogich i 20 domów sierot. W domach sierot do 7.
roku życia przebywały dzieci pod opieką mamek, a następnie do 12. roku życia opiekowały
się niemi wychowawczynie. Starsze dzieci uczęszczały do szkół i były wdrażane do rzemiosła
w zakładach opiekuńczych lub u majstrów w mieście. Przywilej królewski nadawał im prawo
zaliczania praktyki rzemieślniczej w zakładzie do stażu wymagano przy przystępowaniu do
egzaminu czeladniczego. Osiągnięcia w dziedzinie opieki w XVI-XVII w. stanowiły pewien
postęp w stosunku do czasów wcześniejszych. W okresie Rewolucji Francuskiej
podejmowano działania opiekuńcze w miarę posiadanych środków. Konstytuanta podawała,
że we Francji jest ok. 2185 szpitali, domów sierot i innych placówek opieki całkowitej dla
dzieci i młodzieży zagrożonych moralnie. Ustawa z 13 września 1791. zalecała otoczyć
opieką dzieci potrzebujących pomocy . Deklaracja Praw Człowieka z 25 maja 1793r. mówi,
że publiczna opieka jest świętym obowiązkiem państwa. Dekret z 11 lipca 1794 r. zaleca
odbudować wszystkie dawne szpitale, domy dla sierot i biura pomocy zniszczone w czasie
rewolucji, organizując je w duchu humanizmu. Rozwój zakładów dla nieletnich przestępców i
młodzieży moralnie zaniedbanej nastąpił dopiero w XIX w.
12. ROZWÓJ FORM OPIEKI NAD NIELETNIMI OD POCZĄTKU XIX W. DO KOŃCA I
WOJNY ŚWIATOWEJ
We Francji nad dziećmi przestępczymi roztaczały przede wszystkim instytucje dobroczynne.
Instytucje te pod nazwą „kolonii rolniczych” miały na celu poprawę moralną wychowanka,
wdrożenie go do pracy głównie na roli. Obok nich istniały również zakłady przeznaczone dla
sierot i dzieci pozbawionych opieki. Pierwszy zakład dla dzieci przestępczych powstał
dopiero w 1839 r. w słynnej koloni Mettrey pod Tours, która stała się pierwowzorem dla
innych tego typu zakładów. Urzędnik państwowy August de Metz urządził pierwszą kolonię.
A. De Metz porzucając intratną posadę i zostając pierwszym dyrektorem ośrodka, poświęcił
się pracy z młodzieżą zaniedbaną moralnie. Kolonia miała im zastąpić rodzinę, w tym celu
wychowankowie zostali podzieleni na oddziały zwane rodzinami. Każda z nich liczyła około
40 osób. Na czele rodziny stał zwierzchnik oraz jego pomocnik. Byli to ludzie odznaczający
się wysokim poziomem moralności. Kolonia przeobrażała swoich wychowanków w
późniejszych wzorowych urzędników i ojców rodzin. w 1840 r. kolonia przyjęła pierwszych
ośmiu wychowanków. Kolonia była utrzymywana częściowo z opłat , resztę zaś wydatków
pokrywały dochody kolonii, towarzystwa i prywatne zasiłki. Do kolonii w Mettrey byli
przyjmowani nieletni przestępcy skazani przez wyroki sądowe na kary odosobnienia w
wieku od 8. do 20. roku życia. Poziom umysłowy wychowanków ograniczał naukę tylko do
wiedzy elementarnej. Wychowankowie uczyli się pisać, czytać, czterech podstawowych
działań, początków rysunków i elementów z historii Francji. Oprócz tego przygotowywano
ich do zawodu. Każdy z wychowanków miał prawo wybrać jeden zawód. Kolonia miała
zakłady: krawiecki, szewski, kowalski, kołodziejski, stolarski, mechaniczny, rolniczy i
ogrodniczy. Wychowankowie za pracę otrzymywali wynagrodzenie, za dobre sprawowanie-
naszywki. W przypadku łamania dyscypliny przez wychowanków decyzję w sprawie
zastosowania kar wydawał dyrektor. Rodzaje kar: napomnienie publiczne, areszt w
osobnych celach ze związanymi rękami, pozbawienie zabawy w święta, zerwanie naszywki.
W szkole zaś wolno jest karać linią za nieuwagę. W czasie większych przekroczeń jak
podburzanie kolegów, sadzają winowajcę na pewien czas do aresztu, na odosobnienie. W
1851 r. liczba prywatnych zakładów o podobnym charakterze zrosła we Francji wzrosła do
12. Francja była jednym z pierwszych krajów, który wprowadził instytucję zawieszenia kary
(1891) przez tzw. prawo Berangera. Początki systemu wolności dozorowanej sięgają XIX w.
Dobre wyniki spowodowały to, że projekt ustawy o sądownictwie dla nieletnich i wolności
dozorowanej wniesiony do parlamentu zyskał aprobatę.
13. RESOCJALIZACJA NIELETNICH W XX W.
Instytucja wolności dozorowanej
Uchwalone w 1912 r. prawo ustanowiło, że do nieletnich w wieku od 13 do 18 lat, którzy
dokonali przestępstwa można stosować jako sankcję dozór wolnościowy. Dozór taki nie może
trwać dłużej niż do ukończenia przez dozorowanego 21. roku życia. Niezależnie od tego typu
dozoru był przewidziany również dozór kuratora tytułem próby. Ustawodawstwo francuskie
nie przewidziało wtedy tego, że aby uzyskać dobre wyniki w stosowaniu wolności
dozorowanej, należy mieć obok pracowników społecznych także i pracowników
zawodowych, etatowych. Wydana w 1945 r. nowa ustawa w tej dziedzinie wprowadziła
możliwość angażowania obok pracowników społecznych także pracowników zawodowych,
etatowych.
Obowiązujące obecnie przepisy ustalają, że przy każdym sądzie dla nieletnich powinna
istnieć instytucja kuratorów składająca się z dwóch kategorii osób: kuratorów zawodowych,
stałych i wynagradzanych oraz pracujących honorowo wolontariuszy. Zadaniem kuratora
etatowego jest zajmowanie się rekrutacją doborem i szkoleniem kuratorów społecznych.
Powinien on także zajmować się wszelkimi sprawami administracyjnymi i kierować pracą
kuratorów społecznych oraz ją nadzorować.
postępowanie z nieletnimi
Ustawodawstwo francuskie rozróżnia dwie grupy nieletnich: młodzież przestępczą i młodzież
zagrożoną moralnie. Do młodzieży przestępczej zalicza się osoby nieletnie, które popełniły
czyn zabroniony normą prawną i po naruszeniu tej normy mogą stanąć przed sądem dla
nieletnich .
Młodzież moralnie zagrożona to osoby nieletnie wychowujące się w rodzinach
dysfunkcjonalnych, niekiedy traktowane brutalnie w rodzinie, pozbawione opieki a często
charakteryzujące się niskim poziomem inteligencji i ociężałością umysłową.
Kwestie związane z tzw. nieletnimi przestępcami są uregulowane przepisami następujących
aktów prawnych :
1)dekretu z mocą ustawy z 2 lutego 1945 r. o młodzieży przestępczej;
14. 2) ustawy z 5 lipca 1974 r. ustalającej 18 rok życia jako wiek dojrzałości,
3) ustawy z 11 lipca 1975 r. zmieniającej i modyfikującej niektóre dyspozycje prawa karnego.
Natomiast postępowanie z młodzieżą zagrożoną moralnie jest uregulowane przepisami :
1)ustawy z 4 czerwca 1970 r. o władzy rodzicielskiej;
2)ustawy z 5 lipca 1974 r. ustalającej 18 rok życia jako wiek dojrzałości;
3)dekretu z 25 grudnia 1970 r. kodeksu postępowania cywilnego.
System sądownictwa dla nieletnich we Francji tworzą: sędzia dla nieletnich, sąd dla
nieletnich, izba wyspecjalizowana sądu przysięgłych dla nieletnich.
Sąd dla nieletnich składa się z sędziego i dwóch asesorów, którzy nie są zawodowymi
prawnikami. Przewodniczącym sądu jest zawsze sędzia dla nieletnich. Do kompetencji sądu
dla nieletnich należą sprawy o popełnienie zbrodni przez sprawców w wieku do 18 lat. Poza
tym we Francji występuje sąd przysięgły dla nieletnich, który rozpatruje tylko zbronie
popełnione przez nieletnich w wieku 16-18 lat. Przy każdym sądzie dla nieletnich we Francji
jest zorganizowany urząd prokuratora dla nieletnich. Do jego kompetencji należy wszczęcie
postępowania i przekazanie sprawy do sądu dla nieletnich .
Środki o charakterze wychowawczym we Francji :
-upomnienie,
-oddanie pod nadzór rodziców lub opiekunów,
-oddanie pod nadzór osoby godnej zaufania,
-umieszczenie w internacie reedukacyjnym
-umieszczenie w placówce leczniczej lub leczniczo-pedagogicznej,
Środki o charakterze karnym we Francji :
-kara pozbawienia wolności,
-kara grzywny,
WSPÓŁCZESNY FRANCUSKI MODEL RESOCJALIZACJI
15. Współczesny Francuski model resocjalizacji nieletnich obejmuje:
sądy dla nieletnich, które orzekają środki wychowawcze i karne dla nieletnich,
ośrodki obserwacyjne i reedukacyjne,
rodziny zastępcze,
stowarzyszenia pozarządowe zajmujące się resocjalizacją nieletnich i zapobieganiem
demoralizacji dzieci i młodzieży
Do placówek obserwacyjnych należą instytucje o charakterze zamkniętym i otwartym.
Instytucje o charakterze otwartym tworzy zespół, w którym pracują wychowawcy,
psychologowie, pracownicy socjalni, lekarze, interniści i psychiatrzy (na 122 sądy dla
nieletnich istnieje obecnie 47 organów tego typu). Zadaniem zespołu jest prowadzenie
obserwacji nieletnich w ich naturalnym środowisku. Obserwacje te są prowadzone na zlecenie
sędziego dla nieletnich. Do zadań tej grupy należy przeprowadzenie wywiadu
środowiskowego, badań psychologicznych, ogólnolekarskich, psychiatrycznych oraz
orientacji zawodowej. Niezależnie od tych czynności cały czas jest prowadzona obserwacja.
Na zakończenie okresu obserwacji zespół ma obowiązek przedstawienia sędziemu raportu z
sugestią dotyczącą zastosowania ewentualnego środka wychowawczego wobec nieletniego.
Do instytucji resocjalizacyjnych funkcjonujących w środowisku otwartym należy: kurator
sądowy i ośrodek konsultacyjnej orientacji wychowawczej. Do zadań kuratorów należy
przeprowadzenie wywiadów środowiskowych i wykonywanie nadzoru nad nieletnim, którzy
pozostają w środowisku rodzinnym. Ośrodki konsultacyjne pełnią funkcję resocjalizacyjną.
Dzieje się tak wtedy, gdy sędzia na podstawie opinii przedstawionej przez zespół orzeka o
pozostawieniu nieletniego w środowisku otwartym. Bezpośredni nadzór nad nieletnim
sprawuje wówczas ten sam wychowa, który w stadium obserwacji zajmował się nieletnim i
jego rodziną.
Instytucja o charakterze zamkniętym spełnia następujące funkcje:
odizolowanie tych nieletnich, których zachowanie powodowało poważne zagrożenie
społeczne,
schroniska dla nieletnich, których środowiska rodzinne zagrażają ich dalszemu
wychowaniu,
16. obserwacji w przypadku nieletnich , którzy mają problemy zbyt złożone, aby mogły
być rozwiązane (wyjaśnione) metodą obserwacji w środowisku naturalnym.
Do ośrodków są przyjmowani zarówno nieletni przestępcy, jak i nieletni w zagrożeniu. W
ośrodku mogą przebywać do 3 miesięcy. Na zakończenie okresu obserwacji zostaje
przygotowana opinia dla sędziego dla nieletnich z sugestiami dotyczącymi zastosowania
odpowiedniego środka wychowawczego.
Do instytucji resocjalizacyjnych o charakterze zamkniętym należą internaty zawodowe
wychowania nadzorowanego, instytucje specjalne wychowania nadzorowanego, instytucje
specjalne wychowania nadzorowanego oraz ośrodki pomocy wychowawczej. Internaty
zawodowe są bezpośrednimi spadkobiercami dawnych kolonii penitencjarnych, które po II
wojnie światowej przekształciły się w domy wychowania nadzorowanego, a później stały się
instytucjami wychowania nadzorowanego. Podlegają one Ministerstwu Sprawiedliwości.
Obecna nazwa tych zakładów bardzo trafnie określa ich charakter. Są to bowiem centra
nauczania zawodowego. Każdy zakład tego typu ma bardzo dobrze wyposażone warsztaty i
zatrudnia personel z dobrym przygotowaniem zawodowym. Wychowankowie mogą
wybierać zawód spośród 10-15 możliwych do zdobycia w danej placówce. Są to takie
zawody, jak: mechanik ogólny, mechanik samochodowy, spawacz, elektryk, murarz,
tynkarz, malarz, stolarz. Prawie regułą jest, iż wychowankowie podczas swojego pobytu
zdobywają dyplom umiejętności zawodowych (odpowiednik ukończenia szkoły zawodowej
w Polsce). Zakłady te są ukierunkowane przede wszystkim na przygotowanie wychowanków
do zawodu.
Instytucje specjalne nadzorowania wychowawczego są to szkoły specjalizujące się w
reedukacji nieletnich upośledzonych umysłowo i nieletnich o zaburzeniach psychicznych.
Ośrodki pomocy wychowawczej są prowadzone dla dość małej grupy nieletnich. Ich
specyfika polega na tym, że umieszczani w nich wychowankowie pracują lub uczą się poza
ośrodkiem, a ośrodek jest dla nich „domem”.
We Francji upowszechnia się przede wszystkim system resocjalizacji o charakterze
wolnościowym. Pedagodzy francuscy uważają, że metody wychowawcze powinny być
oparte na uczeniu indywidualnym, polegającym na indywidualnym podejściu do każdego
młodego człowieka mającego trudności w przystosowaniu się do życia w społeczeństwie.
17. Takie podejście do problemu resocjalizacji nieletnich wymaga organizowania małych grup
wychowawczych przy doskonale wykwalifikowanym personelu pedagogicznym.
Do niezwykle interesujących organizacji pozarządowych zajmujących się nieletnimi
zagrożonymi demoralizacją należy stowarzyszenie Graupe Pedagogique et Animation Social
(Grupa Pedagogiki i Animacji Społecznej), która skupia animatorów i psychologów
pracujących z nieletnimi i rodzicami. Pomysł utworzenia stowarzyszenia zrodził się pod
koniec XXw. Jego inicjatorami była grupa studentów uniwersytetu w Breście. Pracując na
letnich koloniach, analizowali oni sytuację rodzinną i szkolną dzieci, które sprawiały im
najwięcej kłopotów wychowawczych. Okazało się, że pochodziły one z rodzin, które były w
złej sytuacji materialnej z powodu długotrwałego bezrobocia, alkoholizmu lub
przestępczości rodziców. Dzieci te miały na ogół trudności w nauce, były bierne, drażliwe i
agresywne, a przede wszystkim miały zaniżoną samoocenę. Po dwóch latach pracy w
ośrodkach kolonijnych uznano, iż taką działalność wśród dzieci zaniedbanych przez
rodziców i szkołę należy prowadzić w ich miejscu zamieszkania przez cały rok. Podjęto
więc pracę w jednej dzielnic Brestu, zamieszkałej przez ludzi o niskim statusie społecznym,
co zapoczątkowało powstanie GPAS.
Pracownicy GPAS nawiązują kontakty z dziećmi w pobliżu ich miejsca zamieszkania, a
więc w okolicy bloków, centrów handlowych, placów zabawach itp. Wcześniej jednak
starają się jak najwięcej dowiedzieć sytuacji życiowej dzieci i ich rodziców. Informacji na
ten temat dostarczają rozmowy z nauczycielami w szkołach i przedszkolach, rozmowy z
urzędnikami biur zatrudnienia a także z samymi zainteresowanymi – rodzicami i ich
dziećmi. Pracownicy GPAS zajmują się dziećmi w wieku od 4 do 15 lat. Każdy animator ma
swoją grupę, która liczy 8 dzieci w podobnym wieku. Zadaniem animatorów jest
zapewnienie wychowankom atrakcyjnego spędzania czasu wolnego poza miejscem
zamieszkania w taki sposób, aby jednocześnie uczyć ich samodzielności i umiejętności
rozwiązywania problemów życiowych. Cel ten starają się osiągnąć, proponując dzieciom
aktywny udział w realizacji tzw. Projektów, czyli przedsięwzięć wymagających
samodzielności, wytrwałości i zmierzających do wytyczonego celu. Najpierw- z pomocą
opiekuna- dzieci formułują temat i cel projektu, następnie dokładnie planują wszystkie etapy
działań. Ostatnio w 6 dzielnicach Brestu prowadzi się rocznie ok. 20 projektów, w co jest
zaangażowanych ok. 120 dzieci. GPAS działa też w innych miastach, np. Audierne i Rennes.
Zatrudnia 80 animatorów zawodowych oraz liczną grupę animatorów społecznych.
18. ROSJA
, Rossija; Federacja Rosyjska– państwo rozciągające się od wschodniej Europy
poprzez północną część Azji po Ocean Spokojny. Rosja jest największym państwem na świecie pod
względem powierzchni, jej terytorium jest większe od Europy, Australii i Antarktydy. Pod względem
liczby ludności zajmuje 9. miejsce. Rosja należy do największych gospodarek świata, pod względem
PKB zajmuje 7. miejsce na świecie. Państwo rosyjskie dysponuje największymi na świecie zasobami
naturalnymi i źródłami energii. Rosja jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji, m.in.
Rady Bezpieczeństwa ONZ, G8, Wspólnoty Niepodległych Państw, Euroazjatyckiej Wspólnoty
Gospodarczej, Szanghajskiej Organizacji Współpracy i odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej.
W najbliższym czasie spodziewane jest jej członkostwo w Światowej Organizacji Handlu.
Językiem urzędowym Rosji jest język rosyjski – największy język z rodziny języków
słowiańskich. Posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (wg różnych
źródeł) 250-300 mln. W czasach ZSRR język rosyjski był nauczany obowiązkowo we wszystkich
krajach Układu Warszawskiego. Współcześnie stracił tam nieco na znaczeniu ze względu na wyparcie
ze szkół przez języki Europy Zachodniej (takie jak angielski czy niemiecki, jednak według badań
Eurostatu to wciąż najpopularniejszy wśród języków obcych znanych Polakom), utratę znaczenia
obszarów rosyjskojęzycznych pod względem gospodarczym, kulturowym, naukowym i militarnym
oraz przez rządowe akcje skierowane przeciw używaniu języka rosyjskiego (kraje bałtyckie, Ukraina,
Gruzja).
Etniczni Rosjanie są w tradycyjnej antropologii fizycznej zaliczani do białej rasy kaukaskiej.
Populacja rosyjska jest zasadniczo jednorodna pod względem fizycznym. Komparatystyka
dotychczasowych badań antropologicznych wykazuje na pokrewieństwo z innymi etnosami rasy białej
typu środkowoeuropejskiego i nordyckiego z różnym stopniem podobieństwa w zależności od
badanego regionu. Cechami wyróżniającymi Rosjan spośród innych populacji rasy białej są: bardzo
jasna pigmentacja i przewaga jasnych odcieni włosów i koloru oczu, rzadki zarost brwi i brody,
umiarkowana szerokość twarzy, przewaga średniego horyzontalnego profilu i średniego przedsionka
nosa, znikome pochylenie czoła i bardzo słabo rozwinięty łuk brwiowy. Grupami etnograficznymi w
ramach narodu rosyjskiego są: Kamenszczyki, Karimczycy, Kierżacy, Kołymczanie, Kozacy,
Mezency, Pomorcy, Ruskoustnicy.
19. Na terenie Rosji działa kilkaset wspólnot religijnych, reprezentujących niemal wszystkie
religie i wyznania współczesnego świata. Ze względu na specyfikę religijności Rosji i znaczne
zróżnicowane wyznaniowe niemożliwe jest uzyskanie rzetelnych i jednoznacznych danych. Wg
różnych badań 53-73% obywateli Rosji to chrześcijanie (51-71% prawosławni, 1-2% katolicy, 1%
protestanci), 6-15% to muzułmanie. Wyznawcy innych religii stanowią mniej niż 1% populacji.
Liczba ateistów, agnostyków i wyznawców religii nieodwołujących się do pojęcia Boga/bogów (np.
buddyzmu) wynosi 24-48%[48].95% zarejestrowanych prawosławnych przynależy do Rosyjskiego
Kościoła Prawosławnego[49]. Liczba praktykujących prawosławnych jest stosunkowo niska i wynosi
15-20%[3]. Zgodnie z konstytucją Federacji Rosyjskiej państwo rosyjskie ma charakter świecki.
Pierwsi wyznawcy islamu na terenach dzisiejszej Rosji pojawili się wraz z podbojami Arabów ok. 650
roku w południowym Dagestanie. W pozostałych regionach Rosji islam pojawił się znacznie później.
Terytoria północnokaukaskich republik: Czeczenia, Inguszetia, Kabardo-Bałkaria, Karaczajo-
Czerkiesja i Adygea były początkowo zdominowane przez ludność prawosławną, która przyjęła islam
po długoletnich walkach i podporządkowaniu tych terytoriów Turcji w XV-XVI w. Islam wśród
Tatarów i Baszkirów pojawił się w 1313 roku, kiedy chan Złotej Ordy Uzbek przyjął muzułmańską
wiarę.
Judaizm na terenach dzisiejszej Rosji pojawił się we wczesnym średniowieczu. W poł. VII w. na
terenach Północnego Kaukazu powstał Kaganat Chazarski (ok. 650-969) – jedyne znane państwo
judaistyczne, którego mieszkańcy nie byli etnicznymi Żydami[12][13]. Chazarowie opanowali w VIII
w. znaczne obszary południowej Rosji i Ukrainy podporządkowując sobie część wschodniej
Słowiańszczyzny (m.in. plemię Polan).
Protestantyzm w Rosji reprezentowany jest przez 2 miliony wiernych, co stanowi 1,5% rosyjskiego
społeczeństwa. Największym protestanckim wyznaniem w tym kraju są baptyści. W roku 2004 w
Rosji zarejestrowanych było 4435 protestanckich towarzystw religijnych, co stanowi 21% wszystkich
religijnych organizacji w kraju i daje protestantyzmowi drugie miejsce po prawosławiu, a także bardzo
dobry wskaźnik rozwoju (w 1992 r. było zaledwie 510 instytucji protestanckich).
95% zarejestrowanych prawosławnych przynależy do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Liczba
praktykujących prawosławnych jest stosunkowo niska i wynosi 15-20%[3]. W 988 r. prawosławie
przyjął książę kijowski Włodzimierz I Wielki. Data chrztu Rusi często jest uważana za początek
samego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Kościół stanowił początkowo metropolię w składzie
Patriarchatu Konstantynopola i to właśnie patriarcha ekumeniczny dokonywał konsekracji głowy
ruskiego prawosławia. Metropolita początkowo rezydował w Kijowie. Po najazdach tatarskich Kijów
utracił jednak swe polityczne znaczenie. W 1299 metropolita kijowski Maksym przeniósł siedzibę
metropolitów kijowskich do Włodzimierza nad Klaźmą. W 1325 r. następca Maksyma, Piotr przeniósł
stolicę Kościoła do Moskwy. W 1448 r. Kościół uzyskał niezależność od Patriarchatu
20. Konstantynopola (status autokefalii), a metropolita Jonasz tytuł Metropolity Moskwy i Wszechrusi. W
1589 r. metropolita Jow stał się pierwszym patriarchą Moskwy i Wszechrusi. Jako patriarchat zajmuje
on piąte miejsce w dyptychu Kościołów prawosławnych, tuż po czterech patriarchatach starożytnych –
konstantynopolitańskim, jerozolimskim, antiocheńskim i aleksandryjskim. Rosyjski Kościół
Prawosławny posiada obecnie: 157 diecezji, 29 268 parafii, 203 biskupów, 30 670 księży i diakonów,
829 monastyrów oraz 87 szkół teologicznych (w tym 5 akademii duchowych i 3 uniwersytety).
Największa sterowana centralnie gospodarka obejmująca 20% produkcji przemysłowej świata.
Machina gospodarcza ze szczególną rolą przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego. Relatywnie wielkie
PKB (9 miejsce na świecie). Niewątpliwa poprawa warunków życia Rosjan. Uzależnienie dużej części
świata od swoich surowców strategicznych, z drugiej zaś strony, poziom rozwoju i struktura
gospodarki Rosji, uzależnia ją samą od światowego popytu i cen surowców naturalnych. Sprzedaż
bowiem tych surowców za granicę, tworzy ponad 60% wpływów państwa z eksportu, a wraz z
eksportem produktów przemysłu maszynowego (głównie zbrojeniowego), ponad 80% rocznego
przychodu z eksportu. Ta dziedzina gospodarki tworzy też ponad 30% PKB. Duży wpływ
gospodarczy na kraje byłego Związku Radzieckiego, a obecnie WNP.
Transhumanizm – ideologia postulująca użycie nauki i techniki, w szczególności
neurotechnologii, biotechnologii i nanotechnologii, do przezwyciężenia ludzkich ograniczeń i
poprawy kondycji ludzkiej. Transhumanizm to klasa filozofii, które próbują kierować nas w stronę
kondycji postludzkiej. Transhumanizm dzieli wiele elementów z humanizmem – przede wszystkim
szacunek dla rozumu i nauki, nacisk na postęp i docenianie roli człowieczeństwa (czy
transczłowieczeństwa) w życiu. Transhumanizm różni się od humanizmu przez przyzwolenie (a nawet
oczekiwanie) na radykalne zmiany w naszej naturze i dostępnych nam możliwościach oferowanych
przez różne nauki i technologie."
Rosja jest państwem położonym na dwóch kontynentach. Była zamieszkiwana przez plemiona
indoeuropejskie oraz azjatyckie.
Pierwsze zasiedlenia przez Słowian miały miejsce w V wieku. Wcześniej obecne terytoria Rosji były
zamieszkiwane przez ludy barbarzyńskie. Państwo ruskie powstało w IX wieku. W XI wieku w doszło
do rozbicia dzielnicowego. W XIII wieku ziemie rosyjskie zostały podbite przez Mongołów.
Panowanie Mongołów skończyło się wraz z odmową płacenia daniny przez Iwana III pod koniec XV
wieku. W XVI wieku Rosja stała się carstwem. Panowanie carów skończyło się z początkiem XX
wieku wraz z rozstrzelaniem przez bolszewików Mikołaja II Romanowa i jego rodziny[1] i zostało
zastąpione przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Panowanie bolszewików trwało do
1991 roku i zostało zastąpione przez Federację Rosyjską, która istnieje do chwili obecnej.
21. SYSTEM RESOCJALIZACJI NIELETNICH W ROSJI
Sądy dla nieletnich w Rosji
Zgodnie z kodeksem karnym z 1903r. dzieci do lat 10 nie ponoszą odpowiedzialności karnej
za czyny przestępcze, natomiast dzieci w wieku od 10 do 18 lat ponoszą odpowiedzialność w
zależności od rozeznania. O ile nieletni popełnił czyn karalny, nie zdając sobie z tego sprawy, nie
podlegał karze. W takim przypadku stosowano wobec niego takie środki wychowawcze, jak oddanie
pod nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekunów albo innych osób godnych zaufania. Natomiast
w przypadku popełnienia zbrodni umieszczano go w zakładzie wychowawczo- poprawczym. Nieletni,
który popełnił czyn karalny z rozeznaniem, podlegał karze więzienia, z tym, że wymiar kary
łagodzono.
1 lutego 1909r. Towarzystwo Patronatu w Petersburgu podjęło decyzję o powołaniu sądów dla
nieletnich. Przy sądzie dla nieletnich powołano, podobnie jak na Zachodzie, kuratorów sądowych.
Kuratorzy nieletnich byli urzędnikami państwowymi, wyznaczanymi przez prezesa sędziów pokoju na
wniosek sędziego dla nieletnich. Kurator otrzymywał nieletniego pod dozór z chwilą wszczęcia
postępowania karnego. Podział nieletnich między kuratorami odbywał się w taki sposób, żeby miejsce
pobytu nieletniego było możliwe jak najmniej oddalone od miejsca zamieszkania kuratora, który
powinien być obecny na rozprawie sądowej podczas rozpoznawania sprawy powierzonego mu
nieletniego. Prowadził on specjalną księgę, do której zapisywał wszystkie szczegóły dotyczące życia i
sprawowania nieletniego. Nadzór nad dziewczętami sprawowały kobiety. Oprócz kuratorów płatnych
wielu kuratorów pracowało honorowo, czyli społecznie pełniąc te same obowiązki. Kuratorzy
społeczni utworzyli rodzaj stowarzyszenia, stanowiącego Sekcję Towarzystwa Patronatu.
W 1913 r. Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało 4 nowe projekty ustaw dotyczących
nieletnich.
a) Projekt ustawy o sposobach opieki nad dziećmi pozbawionymi opieki.
b) Projekt ustawy o pozbawieniu władzy rodzicielskiej i prawnych zmianach w ustawach karnych,
ochraniających nieletnich.
c) Projekt ustawy o odpowiedzialności nieletnich, uznaje on dzieci do lat 10 za zupełnie
nieodpowiedzialne, w razie popełnienia przestępstwa, sąd może oddać je rodzicom lub opiekunom
celem poprawy domu, albo zastosować do nich środki opieki publicznej.
d) Projekt ustawy o postępowaniu sędziego w sprawach nieletnich obejmował pewne wydatki w
gospodarce sądowej oraz wprowadził osobny rozdział do ustawy o postępowaniu sądowym karnym.
Taki był stan przed rewolucją. Rewolucja październikowa doprowadziła do ruiny cały system
postępowania z nieletnimi.
22. Związek Radziecki w 1918r. zastąpił sądy dla nieletnich systemem komisji ds. opieki nad
dzieckiem. Prokuratura decydowała, czy skierować nieletniego przestępcę, który ukończył lat 14, do
sądu powszechnego, czy też powierzyć go komisji ds. nieletnich. Sądy powszechne stosowały wobec
nieletnich kary takie jak wobec dorosłych, łagodząc je tylko w niektórych przypadkach. Nie wolno
było sądom stosować wobec nieletnich poniżej 18 lat najwyższego wymiaru kary. W stosunku do
nieletnich poniżej 16 lat kary były wymierzane tylko w wypadkach wyjątkowych. Natomiast sprawy
nieletnich poniżej lat 14 były wyłącznie kierowane do lokalnych komisji ds. nieletnich. Komisje
miały charakter społeczno-administracyjny. Dysponowały one uprawnieniami udzielania publicznej
nagany lub wymierzenia grzywny, mogły pozbawić praw rodzicielskich, zarządzić nadzór nad
nieletnimi lub jego rodziną czy tez skierować go do zakładu. Komisje te miały prawo karania
rodziców. W wypadku spraw karnych, skierowanych do komisji przez prokuratora, mogły być
stosowane wobec nieletnich następujące środki wychowawcze: nagana publiczna, zobowiązanie do
publicznego przeproszenia, zobowiązanie do naprawienia publicznej szkody, oddanie nieletniego
pod odpowiedzialny nadzór rodziców, pod opiekę szkoły, zakładu pracy czy tez organizacji
młodzieżowej, umieszczenie w szkole z internatem.
Po II wojnie światowej działalność opiekuńcza została ściśle powiązana z organizacją szkolnictwa.
Całokształt działalności resortów i organizacji społecznych koordynują komisje do spraw
zapewnienia opieki nad dziećmi i młodzieżą. Komisje powołuje się przy radach ministrów republik
radzieckich oraz przy komitetach wykonawczych okręgowych i rejonowych radach delegatów ludu
pracującego.
Do zadań komisji należy zapobieganie wykolejeniu i przestępczości dzieci i młodzieży, inicjowanie i
współdziałanie w organizowaniu opieki nad dziećmi, zapewnienie dzieciom ochrony prawnej. Na
skutek bezpośredniego powiązania komisji ze wszystkimi działami administracji państwowej i
terenowej, zainteresowani sprawami opiekuńczymi i wychowawczymi, komisje mają możliwość
regulowania całokształtu zagadnień profilaktycznych i organizacji opieki nad dziećmi zaniedbanymi
i zagrożonymi w rozwoju społeczno- moralnym.
Komisje na szczeblu powiatu lub miasta starają się o to, aby aktualnie prowadzić ewidencję
wszystkich dzieci potrzebujących pomocy, a następnie w zależności od potrzeb dziecka organizują
działalność w kierunku:
1) Poprawy warunków opiekuńczych i wychowawczych w domu rodzinnym;
2) Kierowania dzieci w razie koniecznej potrzeby do domu dziecka;
3) Poprawy warunków młodocianych w zakładzie pracy;
4) Rozwijanie form opieki w szkole i poza szkołą;
5) Mobilizowanie sił społecznych do współdziałania w poprawie sytuacji dzieci i młodzieży.
Komisje krajowe i okręgowe w ścisłym porozumieniu ze szkołami i sądami mają prawo kierować
dzieci i nieletnich do zakładów wychowawczo- poprawczych, które w Związku Radzickim podlegają
23. Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Wnioski komisji powiatowych o skierowanie nieletnich o
skierowanie nieletnich do zakładów wychowawczo- poprawczych wymagają zatwierdzenia przez
komisje okręgowe, a w razie odwołania się od decyzji komisji – przez właściwy sąd.
Wydziały oświaty powiatowe i okręgowe zatrudniają inspektora ochrony praw dziecka, który ściśle
współpracuje z komisją do spraw opieki nad dziećmi. Do zadań inspektora należy również
przygotowanie wniosków o ustanowienie opieki prawnej nad dzieckiem osieroconym lub
opuszczonym oraz w sprawie adopcji i wyznaczania kuratora. Wnioski zatwierdza nie sąd, lecz
komisja.
Zasadnicza działalność w zakresie zapobiegania przestępczości w Związku Radzickim zamierza w
dwóch kierunkach:
1) Aby szkoła najlepiej wykonała funkcje opiekuńczo- wychowawcze. W tym celu rozwija się wszelkie
formy pracy pozalekcyjnej, prowadzi się bardzo ścisła ewidencje dzieci wymagających opieki,
uaktywnia się komitety rodzicielskie dla współdziałania w sprawach opiekuńczych i egzekwuje się
wykonanie zadań wychowawczych przez wychowawców klasowych i opiekunów szkolnych.
2) Udzielanie pomocy takim rodzinom, które nie mają warunków do wykonywania swoich zadań
opiekuńczo- wychowawczych wobec dziecka. Przy szkołach są masowo organizowane półinternaty,
które zapewniają dzieciom opiekę w godzinach popołudniowych, gdy rodzice jeszcze są zajęci pracą
zawodową. Przy blokach mieszkaniowych tworzy się komisje dziecięce, które dysponują funduszem
w wysokości 2% opłaty czynszowej za mieszkania, organizują zabawy, imprezy itd. W zakładach
pracy są organizowane formy opieki stałej np. świetlica i doraźne np. kolonie letnie przez rady
zakładowe i związki zawodowe.
Zakłady wychowawcze i poprawcze w Związku Radzieckim w zakresie organizacji i treści pracy
wychowawczej korzystają z doświadczeń A. Makarenki. Szczególnie zwraca się uwagę na
współudział wychowanków w procesie resocjalizacji przez pracę w samorządzie oraz na
wychowanie przez pracę.
Antoni Makarenko, autor głośnej teorii wychowania resocjalizującego, zwanego wychowaniem
kolektywnym, opartego na doświadczeniach z własnej praktyki. Poszukuje gorączkowo klucza do
swych wychowanków. Sięga do różnych teorii pedagogicznych, by stwierdzić ich bezsilność.
Zostaje zdany na własne doświadczenie i praktykę; by bliżej poznać wychowanków, bada
początkowo skrupulatnie ich przeszłość zawartą w aktach sądowych. Później zaprzestaje tego,
przekreśla dzień wczorajszy i zaczyna od nowa pracować nad ich motywami i normami
postępowania, zwracając przede wszystkim uwagę na jakość i organizację pracy. Dąży uporczywie
do stworzenia silnych kolektywów opartych na zdrowych postawach moralnych. Dzięki wysiłkowi,
śmiałości decyzji, intuicji pedagogicznej, autorytetowi, umiejętności postępowania i rozumienia
psychiki wychowanków zbliża się stopniowo do osiągnięcia tego celu przy ofiarnej współpracy
24. oddanych sprawie wychowawców i pomocy ze strony pozyskanej grupy młodzieży, pozostającej pod
jego opieką. Kolonia prowadzona przez niego przybiera imię Maksyma Gorkiego.
AKTA PRAWNE REGULUJĄCE POSTĘPOWANIE Z NIELETNIMI W ROSJI.
KODEKS KARNY FEDERACJI ROSYJSKIEJ Z 1996 r.
* osoba, która w chwili czynu nie ukończyła 16 lat nie podlega odpowiedzialności karnej
* osoby miedzy 14 a 16 rokiem życia, które popełniły jedno z 20 enumeratywnie wymienionych w art.
20 ust. 2 kkFR poważnych przestępstw (jak: zabójstwo, zgwałcenie, terroryzm, kradzież, rozbój,
wzięcie zakładnika) podlegają odpowiedzialności karnej.
ORGANA PAŃSTWOWE ZAJMUJĄCE SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIELETNICH
Nieletni, który popełnił przestępstwo niewielkiej lub średniej ciężkości może być uwolniony od
odpowiedzialności karnej, jeśli sąd uzna, że jego resocjalizacja może zostać osiągnięta drogą
zastosowania środków przymusowego oddziaływania wychowawczego (art. 9 - ust. 1)
ŚRODKAMI SĄ :
* ostrzeżenie,
* oddanie pod nadzór rodziców lub opiekunów albo specjalnego organu państwowego,
* nałożenie obowiązku naprawienia szkody,
* ograniczenie czasu wolnego i ustanowienie szczególnych wymogów postępowania nieletniego,
Można stosować równocześnie kilka środków:
W przypadku systematycznego uchylania się przez nieletniego od realizacji tych środków możliwe
jest pociągnięcie nieletniego do odpowiedzialności karnej (art. 90 ust. 4)
Nieletni skazany przez sąd za popełnienie przestępstwa średniej wielkości może być uwolniony przez
sąd od kary, jeśli zostanie stwierdzone, ze cele kary mogą zostać osiągnięte jedynie poprzez
umieszczenie go w specjalnym zakładzie wychowawczym lub leczniczo – wychowawczym (art. 92)
ŚRODKI STOSOWANE WOBEC NIELETNICH
W świetle art. 88 kkFR nieletniemu można wymierzyć:
* grzywnę,
Pozbawienie prawa zajmowania się określona działalnością,
25. * pracę obowiązkową (osoby do 15 lat do 2 godzin dziennie, do 16 lat do 3 godzin dziennie nie więcej
jednak niż łącznie od 40 do 160 godzin),
* pracę poprawczą,
* areszt (wobec nieletnich, którzy w momencie orzekania ukończyli 16 lat na czas od 1 do 4
miesięcy),
* pozbawienie wolności (od 10 lat wykonywanej tzw. kolonii wychowawczej)
Zalecane stworzenie w sferze prawnej sądownictwa odrębnego od obowiązującego, które łączyłoby
sieć różnych organów ochrony porządku publicznego zarówno dla nieletnich sprawców jak i ich ofiar,
wyspecjalizowanych sądów do spraw rodziny i nieletnich:
Głównym zadaniem tego sądownictwa byłoby:
* poprawa rozwoju psychologicznego i systemu wartości nieletniego popełniającego przestępstwo,
* powinno to gwarantować sprawiedliwe rozstrzygniecie sprawy dotyczącej nieletniego, ochronę
prawa i jego interesów przy rozpatrywaniu sprawy oraz zagwarantowanie maksymalnej jego
socjalizacji
PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA INSTYTUCJONALNE
PROGRAM „Dzieci Ulicy”
Realizacja założeń zmierza do profilaktycznego oddziaływania na nieletnich narkomanów,
alkoholików, dzieci z grup ryzyka. Na potrzeby tego programu uruchomiono kluby młodzieżowe,
centra społecznej adaptacji oraz wolontariuszy w większości okręgów Moskwy.
26. TABELA PORÓWNAWCZA
POLSKA FRANCJA ROSJA
AKTA PRAWNE
REGULUJĄCE
POSTĘPOWANIE
Z NIELETNIMI
1. Ustawa z dnia 26 października
1982 r. o postępowaniu w
sprawach nieletnich ((Dz. U. 2002
r., Nr 11, poz. 109 z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z dnia 18 maja
2001 r. w sprawie postępowania
mediacyjnego w sprawach
nieletnich (Dz. U. z 2001 r., Nr 56,
poz. 591)
3. Rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z 14 sierpnia 2001
r. w sprawie szczegółowych zasad
ustalania kosztów postępowania w
sprawach nieletnich Dz. U. Nr 90,
poz. 1009
4. Rozporządzenie Rady Ministrów
z 23 grudnia 2002 r. w sprawie
wynagrodzeo kuratorów
zawodowych i aplikantów
kuratorskich Dz. U. nr 239, poz.
2037
USTAWA Z DNIA 17 LIPCA 1953 r. O
OCHRONIE DZIECI I MŁODZIEŻY
USTAWA Z DNIA 5 CZERWCA 1964 R. O
KOORDYNACJI DZIAŁALNOŚCI WŁADZ
LOKALNYCH W ZAKRESIE OPIEKI
SPOŁECZNEJ
KODEKS KARNY Z DNIA 22 MAJA 1902
R.
USTAWA Z DNIA 11 LIPCA 1975 R.
CHARAKTERZE KARNYM
USTAWA Z DNIA 4 CZERWCA 1970 r. O
OCHRONIE RODZINY,
USTAWA Z DNIA 5 LIPCA 1974
USTALAJĄCA 18 R.Ż. JAKO WIEK
DOJRZAŁOŚCI,
DEKRET Z DNIA 23 GRUDNIA 1970 r.
WPROWADZAJĄCY ZMIANY DO
KODEKSU CYWILNEGO
Dekret z dnia 14 stycznia 1974 r.
dotyczącego zasad funkcjonowania
ośrodków hospitalizacyjnych
KODEKS KARNY FEDERACJI
ROSYJSKIEJ Z 1996 r.
* osoba, która w chwili czynu nie
ukooczyła 16 lat nie podlega
odpowiedzialności karnej
* osoby miedzy 14 a 16 rokiem
życia, które popełniły jedno z 20
enumeratywnie wymienionych w
art. 20 ust. 2 kkFR poważnych
przestępstw (jak: zabójstwo,
zgwałcenie, terroryzm, kradzież,
rozbój, wzięcie zakładnika)
podlegają odpowiedzialności
karnej
ORGANA
PAOSTWOWE
ZAJMUJĄCE SIĘ
ODPOWIEDZIALNO
ŚCIĄ NIELETNICH
Do środków wychowawczych
zaliczamy:
upomnienie zobowiązanie do
określonego postępowania nadzór
odpowiedzialny rodziców lub
opiekunów
nadzór organizacji lub osoby
udzielającej poręczenie
nadzór kuratora skierowanie do
kuratorskiego ośrodka pracy z
młodzieżą zakaz prowadzenia
pojazdów
przepadek rzeczy uzyskanych w
związku z popełnieniem czynu
zabronionego umieszczenie w
instytucji lub organizacji powołanej
do przygotowania zawodowego lub
innej placówce opiekuoczo
wychowawczej
umieszczenie nieletniego w
placówce resocjalizacyjnej
Środki leczniczo-wychowawcze
stosowane wobec nieletnich (art.
12 u.p.n.): umieszczenie w szpitalu
* KOMITET OPIEKI SPOŁECZNEJ
* KOMITET OCHRONY DZIECI
* SĘDZIA DLA NIELETNICH
(wykroczenia zagrożone aresztem)
* SĄD DLA NIELETNICH (sprawy o
wykroczenia, popełnienie występku,
popełnienie zbrodni do 18 r. ż.)
IZBA WYSPECJALIZOWANA SĄDU
PRZYSIĘGŁYCH DLA MAŁOLETNICH
ŚRODKI WYCHOWAWCZE:
* upomnienie
* dozór rodziców lub opiekuna
* umieszczenie w internacie
reedukacyjnym
* umieszczenie w placówce leczniczej
lub leczniczo-pedagogicznej
ŚRODKI DO DYSPOZYCJI SĘDZIEGO:
* środki opieki wychowawczej w
warunkach środowiska otwartego,
* umieszczenie w internacie lub ognisku
opieki wychowawczej,
* umieszczenie w zakładzie
opiekuoczym lub leczniczo-
Nieletni, który popełnił
przestępstwo niewielkiej lub
średniej ciężkości może byd
uwolniony od
odpowiedzialności karnej, jeśli
sąd uzna, że jego resocjalizacja
może zostad osiągnięta drogą
zastosowania środków
przymusowego oddziaływania
wychowawczego (art. 9 - ust. 1)
ŚRODKAMI SĄ :
* ostrzeżenie,
* oddanie pod nadzór rodziców
lub opiekunów albo specjalnego
organu paostwowego,
* nałożenie obowiązku
naprawienia szkody,
* ograniczenie czasu wolnego i
ustanowienie szczególnych
wymogów postępowania
nieletniego,
Można stosowad równocześnie
kilka środków:
W przypadku systematycznego
uchylania się przez nieletniego od
27. psychiatrycznym umieszczenie w
innym zakładzie leczniczym
Sąd rodzinny może:
1) zobowiązad rodziców lub
opiekuna do poprawy warunków
wychowawczych, bytowych lub
zdrowotnych nieletniego, a także
do ścisłej współpracy ze szkołą, do
której nieletni uczęszcza, poradnią
psychologiczno-pedagogiczną lub
inną poradnią specjalistyczną,
zakładem pracy, w którym jest
zatrudniony, oraz lekarzem lub
zakładem leczniczym,
2) zobowiązad rodziców lub
opiekuna do naprawienia w całości
lub w części szkody wyrządzonej
przez nieletniego.
3) (skreślony). § 2.Sąd może
zwrócid się do właściwych instytucji
paostwowych lub społecznych oraz
jednostek samorządowych o
udzielenie niezbędnej pomocy w
poprawie warunków
wychowawczych, bytowych lub
zdrowotnych nieletniego.
pedagogicznym,
* oddanie pod opiekę organom pomocy
socjalnej,
ŚRODKI KARNE do 18 r. ż.:
* kara grzywny,
* kara pozbawienia wolności,
realizacji tych środków możliwe
jest pociągnięcie nieletniego do
odpowiedzialności karnej (art. 90
ust. 4)
Nieletni skazany przez sąd za
popełnienie przestępstwa
średniej wielkości może byd
uwolniony przez sąd od kary, jeśli
zostanie stwierdzone, ze cele kary
mogą zostad osiągnięte jedynie
poprzez umieszczenie go w
specjalnym zakładzie
wychowawczym lub leczniczo –
wychowawczym (art. 92)
ŚRODKI
STOSOWANE
WOBEC
NIELETNICH
Sąd rodzinny może orzec
umieszczenie w zakładzie
poprawczym nieletniego, który
dopuścił się czynu karalnego, o
którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit.
a), jeżeli przemawiają za tym
wysoki stopieo demoralizacji
nieletniego oraz okoliczności i
charakter czynu, zwłaszcza gdy inne
środki wychowawcze okazały się
nieskuteczne lub nie rokują
resocjalizacji nieletniego.
1.W wypadku gdy rodzice lub
opiekun nieletniego uchylają się od
wykonania obowiązków
nałożonych na nich przez sąd
rodzinny, sąd ten może wymierzyd
im karę pieniężną w wysokości od
50 do 1.500 złotych.
§ 2.Sąd uchyla karę pieniężną w
całości lub w części, jeżeli osoba
ukarana w ciągu 14 dni
usprawiedliwi swoje zachowanie
lub przystąpi do wykonywania
nałożonych obowiązków.
W sprawie wymierzenia kary
pieniężnej, o której mowa w art. 8
§ 1, orzeka sąd rodzinny z urzędu, a
ŚRODKI PREWENCYJNO-
WYCHOWAWCZE:
* pomoc finansowa,
* dozór,
* umieszczenie w rodzinie zastępczej,
* umieszczenie w odpowiedniej
placówce wychowawczej,
* zawieszenie władzy rodzicielskiej,
ŚRODKI KARNE:
* kara grzywny,
* nadzór kuratora,
* umieszczenie w więzieniu –szkole (
nie dłużej niż na 2 lata)
W świetle art. 88 kkFR
nieletniemu można wymierzyd:
* grzywnę,
Pozbawienie prawa zajmowania
się określona działalnością,
* pracę obowiązkową (osoby do
15 lat do 2 godzin dziennie, do 16
lat do 3 godzin dziennie nie
więcej jednak niż łącznie od 40 do
160 godzin),
* pracę poprawczą,
* areszt (wobec nieletnich, którzy
w momencie orzekania ukooczyli
16 lat na czas od 1 do 4 miesięcy),
* pozbawienie wolności (od 10 lat
wykonywanej tzw. kolonii
wychowawczej)
Zalecane stworzenie w sferze
prawnej sądownictwa odrębnego
od obowiązującego, które
łączyłoby sied różnych organów
ochrony porządku publicznego
zarówno dla nieletnich sprawców
jak i ich ofiar,
wyspecjalizowanych sądów do
spraw rodziny i nieletnich:
Głównym zadaniem tego
sądownictwa byłoby:
28. w sprawie uchylenia tej kary - także
na wniosek osoby ukaranej,
stosując odpowiednio przepisy
Kodeksu postępowania cywilnego.
§ 2.Postanowienie sądu w
przedmiocie wymierzenia kary
pieniężnej powinno byd wydane po
wysłuchaniu osoby, której ma ono
dotyczyd, chyba że osoba ta bez
usprawiedliwienia nie stawiła się
na wezwanie.
1.Umieszczenie nieletniego w
zakładzie poprawczym można
warunkowo zawiesid, jeżeli
właściwości i warunki osobiste oraz
środowiskowe sprawcy, jak
również okoliczności i charakter
jego czynu uzasadniają
przypuszczenie, że pomimo
niewykonania środka poprawczego
cele wychowawcze zostaną
osiągnięte.
Jeżeli wobec nieletniego, który
dopuścił się czynu karalnego, o
którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit.
a), ale w chwili orzekania ukooczył
lat 18, zachodzą podstawy do
orzeczenia umieszczenia w
zakładzie poprawczym - sąd
rodzinny może wymierzyd karę, gdy
uzna, że stosowanie środków
poprawczych nie byłoby już
celowe. Wydając wyrok skazujący
sąd stosuje nadzwyczajne
złagodzenie kary.
* poprawa rozwoju
psychologicznego i systemu
wartości nieletniego
popełniającego przestępstwo,
* powinno to gwarantowad
sprawiedliwe rozstrzygniecie
sprawy dotyczącej nieletniego,
ochronę prawa i jego interesów
przy rozpatrywaniu sprawy oraz
zagwarantowanie maksymalnej
jego socjalizacji
PRZYKŁADOWE
ROZWIĄZANIA
INSTYTUCJONALNE
SYSTEM INSTYTUCJI
RESOCJALIZACYJNYCH:
-umieszczenie w zakładzie pomocy
społecznej lub placówce
opiekuoczo - wychowawczej
-umieszczenie nieletniego w
instytucji lub organizacji powołanej
do przygotowania zawodowego,
-umieszczenie w rodzinie
zastępczej,
-umieszczenie w placówce
resocjalizacyjnej
-skierowanie do kuratorskiego
ośrodka pracy z młodzieżą,
-Zakład karny dla młodocianych
(art. 84 par. 1)
-Młodzieżowe Ośrodki
Wychowawcze
-Schronisko dla nieletnich (SdN)
Sprawy nieletnich w wieku 14-18 lat
mogą byd rozpatrywane przez Komitety
Ochrony Dzieci i Młodzieży (zostały
przekazane przez prokuratora i przez
sąd)
SYSTEM INSTYTUCJI
RESOCJALIZACYJNYCH:
placówki o charakterze OTWARTYM
tworzy je zespół wychowawców,
psychologów, pracowników socjalnych,
internistów, psychiatrów itp.
* prowadzenie obserwacji nieletnich
w naturalnych środowiskach,
* przeprowadzanie wywiadu
środowiskowego,
* przeprowadzanie badao
psychologicznych, ogólno lekarskich,
psychiatrycznych oraz orientacji
zawodowej,
* obserwacja,
PROGRAM „Dzieci Ulicy”
Realizacja założeo zmierza do
profilaktycznego oddziaływania
na nieletnich narkomanów,
alkoholików, dzieci z grup ryzyka.
Na potrzeby tego programu
uruchomiono kluby młodzieżowe,
centra społecznej adaptacji oraz
wolontariuszy w większości
okręgów Moskwy
-specjalne zakłady wychowawcze,
-zakłady leczniczo wychowawcze,
-kolonie wychowawcze
29. placówki o charakterze ZAMKNIĘTYM:
(odizolowanie nieletnich)
* których zachowanie powodowało
poważne zagrożenie społeczne,
* którym środowisko rodzinne zagraża
dalszemu wychowaniu,
* którzy mają takie problemy, że ich
rozwiązanie nie może byd wyjaśnione
w środowisku naturalnym.
INTERNAT- centrum nauczania
zawodowego
(przygotowanie do wykonywania
zawodu zdobycie dyplomu, 10-15
warsztatów w różnych zawodach)
INSTYTUCJE SPECJALNE
NADZOROWANIA WYCHOWAWCZEGO-
szkoły reedukujące nieletnich
upośledzonych umysłowo i nieletnich z
zaburzeniami psychicznymi.
OŚRODKI POMOCY WYCHOWAWCZEJ-
wychowankowie uczą się lub pracują
poza ośrodkiem- ośrodek jest ich
domem.
POWSTANIE
KURATELI
SĄDOWEJ
25 czerwca 1929 - rozporządzenie
MS w sprawie przekształcenia
opiekunów społecznych w
kuratorów nieletnich przy sadach
grodzkich i przy sądach dla
nieletnich. Kurator stał się
pracownikiem sądowym,
pobierającym godziwe
wynagrodzenie, na podstawie
określonego stosunku pracy.
25 czerwca 1935 - rozporządzenie
MS o kuratorach nieletnich,
znoszące kuratelę zawodową i
przekształcający ją w instytucję
społeczną
Uchwalone w 1912 r. prawo
ustanowiło, że do nieletnich w wieku
od 13 do 18 lat, którzy dokonali
przestępstwa można stosowad jako
sankcję dozór wolnościowy. Dozór taki
nie może trwad dłużej niż do
ukooczenia przez dozorowanego 21.
roku życia. Niezależnie od tego typu
dozoru był przewidziany również dozór
kuratora tytułem próby.
1 lutego 1909r. Towarzystwo
Patronatu w Petersburgu podjęło
decyzję o powołaniu sądów dla
nieletnich. Przy sądzie dla
nieletnich powołano, podobnie
jak na Zachodzie, kuratorów
sądowych.
PIERWSZY ZAKŁAD
DLA NIELETNICH
W 1876 r. z inicjatywy Towarzystwa
Osad Rolniczych i Przytułków
Rzemieślniczych powstał pierwszy
zakład wychowawczo – poprawczy
na ziemiach polskich pod zaborem
rosyjskim w Studzieocu koło
Skierniewic.
Zakłady dla dzieci opuszczonych i
moralnie zaniedbanych , podobnie jak
w całej Europie i we Francji początkowo
były organizowane przez kościół.
Jednym z pierwszych zakładów tego
typu był założony w 1648r. przez
Świentego Wincentego a Paulo (1581-
1660) – opiekuna dzieci opuszczonych i
moralnie zaniedbanych
Pierwszy zakład dla dzieci
przestępczych powstał dopiero w 1839
r. w słynnej koloni Mettrey pod Tours,
która stała się pierwowzorem dla
innych tego typu zakładów. Urzędnik
paostwowy August de Metz urządził
pierwszą kolonię. A. De Metz
kodeks rosyjski dopuszczał
umieszczenie nieletnich w
zakładach wychowawczo –
poprawczych zamiast w
więzieniach, dlatego właśnie
pierwsze zakłady tego typu
powstały właśnie na ziemiach
zaboru rosyjskiego. (data-brak
informacji w źródłach)
30. porzucając intratną posadę i zostając
pierwszym dyrektorem ośrodka,
poświęcił się pracy z młodzieżą
zaniedbaną moralnie. Kolonia miała im
zastąpid rodzinę, w tym celu
wychowankowie zostali podzieleni na
oddziały zwane rodzinami.
31. Bibliografia:
1.Baszkiewicz J., Historia Francji, Warszawa 1999
2.Czajkowski M., Rosja w Europie, Warszawa 2006
3.Kalinowski M., Europejskie systemy resocjalizacji, Warszawa 1991
4.Kalinowski M., Resocjalizacja nieletnich w państwach europejskich
i pozaeuropejskich, Warszawa 2005
5.Kalinowski M., Pełka J., Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Warszawa 2003
6.Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 1995
7.T. Szymanowski T., Przemiany systemu penitencjarnego w Polsce, 1996
8.Walczak – Żochowska A., Systemy postępowania z nieletnimi w państwach europejskich,
Warszawa 1998
9. Urban B., Stanik J., Resocjalizacja. Teoria i praktyka pedagogiczna, T - 1, Warszawa 2000
