2. 


Nazwa od łac. Populus – lud, przymiotnik popularis
dotyczący ludu, dla ludu, przychylny ludowi.
Populizm to zatem doktryna „skierowana” do ludu,
„podobająca” się ludowi, „oparta” na ludzie.
popieranie lub lansowanie idei, zamierzeń, głównie
politycznych i ekonomicznych, zgodnych z
oczekiwaniami większości społeczeństwa w celu
uzyskania jego poparcia i zdobycia wpływów lub
władzy – Uniwersalny słownik języka polskiego PWN
odwoływanie się w działalności publicznej (najczęściej
w politycznej) do sądów i przekonań narodu, ludu,
ogółu – takich, jakie one są lub jakie zakłada się, że są;
lansowanie idei i programów, które są łatwo
przyswajalne, proste i mogą zyskać ogólne poparcie
bez względu na to, czy są możliwe do realizacji – Słownik
wyrazów obcych PWN;

3. Cechy populizmu jako doktryny politycznej:





eklektyzm i programowa mglistość: jest złożona z elementów
zapożyczonych z różnych innych doktryn (te hasła, które są
najbardziej popularne),
brak spójności ideologicznej: głoszone poglądy często nie
przystają do siebie ,
brak stabilności głoszonych haseł: poglądy są dostosowywane do
aktualnych wydarzeń (do potrzeb chwili) i zmieniane w
zależności od sytuacji,
charakter emocjonalny: odwołuje się bardziej do resentymentów,
obaw, pragnień, nadziei niż do rozsądku, wiedzy, inteligencji
człowieka i społeczeństwa,
prymitywizm: proponuje proste rozwiązania skomplikowanych
problemów,

4. Cechy populizmu jako doktryny politycznej c.d:







charakter propagandowy: jest skonstruowany z atrakcyjnych
propagandowo haseł,
skłonność do budowania czarnych scenariuszy przyszłości –
potęgowanie zbiorowych lęków,
niechęć do „wielkich” i „silnych”, w tym do świata
międzynarodowego biznesu czy finansów,
tendencja do izolacjonizmu i ekskluzywizm,
antyintelektualizm – teoretykom, naukowcom i ekspertom
przeciwstawia się „zdrowy instynkt i naturalną mądrość ludu”
(„wykształciuchy” kontra „przyjaciele prostych ludzi”),
nostalgia za dawnymi czasami naturalnej prostoty, bezpośredniej
relacji i ładu uczuć pomiędzy ludźmi,
specyficzny odbiorca – odwołuje się do osób o silnym poczuciu
wykluczenia z systemu, zagrożenia i marginalizacji.

5. 
Warunki sprzyjające rozwojowi populizmu:
- warunki o charakterze społecznym: bieda, zacofanie oraz
rozwarstwienie społeczne (istnienie dużych grup
społecznych żyjących w ubóstwie, nie mających szans
awansu społecznego, przeświadczonych o tym, że są
wyzyskiwane),
- wystąpienie poważnych zaburzeń ekonomicznych
(kryzysu gospodarczego),
- procesy transformacji ustrojowej/burzliwe przemiany
polityczne,
- pojawienie się silnego, charyzmatycznego przywódcy w
którym ludzie widzą poparcie.

6. 




Eksploatuje podstawowe ludzkie lęki i emocje.
Wykorzystuje popularne stereotypy, frazesy i przesądy
w celu zdobycia pewnej pozycji na scenie politycznej.
Oparty na antagonizmach: „My przeciwko Tamtym”:
walka „zwykłych ludzi” przeciw „rządowemu
establishmentowi” i/lub „uprzywilejowanym elitom”.
Spycha debaty polityczne w stronę biegunowych
stanowisk.
Karmi się iluzją jedności ludu/narodu przeciw
znienawidzonym elitom świata polityki i kultury, a
także grupom rzekomo chronionym przez te elity.

7. 



Uproszczone odpowiedzi na skomplikowane pytania, które zdają
się dla większości ludzi rozsądne, jednak zazwyczaj są to
rozwiązania nierealistyczne i niewykonalne – tzw. „myślenie
czarno-białe”, np. walka z imigracją w celu zmniejszenia bezrobocia;
wyższe wyroki więzienia w celu walki z przestępczością…
Oferowanie rozwiązań na skomplikowane kwestie
społeczne/polityczne/ekonomiczne w formie jednolinijkowych
sloganów, które upraszczają całą kwestię („zdemaskujmy to, co tak
naprawdę robią politycy, jedno zdanie zamiast skomplikowanych i
nudnych przemówień, które mają uśpić naszą czujność!”)
Kampanie dotyczące tematów budzących emocje, które nie
odzwierciedlają prawdziwych i aktualnych problemów kraju, np.
przestępczość, integracja, podatki, patriotyzm, imigracja, równość
społeczna, ceny ropy, postawy antyeuropejskie…
Prowadzenie walki politycznej na ulicach, poza parlamentem
(demonstracje, wiece, pochody etc.)

8. 


Wykorzystywanie popularnych stereotypów, klisz i przesądów
jako narzędzi do mobilizacji mas. Ważnym sposobem mobilizacji i
polaryzacji są krótkie i chwytliwe slogany oraz symbole, np.
„Praca w Anglii dla Anglików”, „Europa głosuje, Austria decyduje”,
„Władza dla ludu”, „Skasować elity!”, „Stop islamizacji”, „Dla
ojczyzny i wolności”, „Przeciw zdrajcom unijnym” …
Silny patriotyzm koncentrujący się na ratowaniu „tożsamości
kraju”, która jest zagrożona przez np. globalizację, islamizację, Unię
Europejską, imigrację, budowę meczetów, dwujęzyczne drogowskazy do
szkół, inne kultury/religie/tradycje…
Definiowanie demokracji jako rządów większości, podczas gdy
demokracja liberalna bierze pod uwagę as regułę rządów
większości razem z zasadą ochrony mniejszości, indywidualności
i pluralizmu.

9. 



Demokracja i populizm są ze sobą powiązane od zawsze. –
„Populizm jest cieniem demokracji.”, M. Canovan
Populizm może być dobrym narzędziem do analizy
demokracji: „Pytając o populizm, analizujemy cechy
konkretnego, kwestionowanego przez ten populizm ładu
demokratycznego” – E. Nalewajko
Paradygmat modelu demokratycznego to: rząd ludu
(zawarty w ideologicznym obszarze demokracji) oraz rząd
prawa (wpisany w sferę konstytucyjną), a podstawowe
napięcie wpisane w ład demokratyczny to napięcie
pomiędzy ludem a jego reprezentantami wybranymi w
wyborach (elitą), a więc napięcie pomiędzy zasadą
reprezentacji a wymogiem jej efektywności.
Demokracja równoważy te napięcia, populizm je nasila,
kwestionując całkowicie jeden z wymiarów demokracji:
wymiar konstytucyjny, przedstawicielski.

10. 
-

Populizm jako latentna cecha demokracji.
stopień gotowości polityków do sięgania po środki populistycznej
mobilizacji,
rodzaj argumentów używanych w celu mobilizacji,
społeczna receptywność na przekaz populistyczny (większa,
mniejsza).
Populizm jako naczynie wypełnione kontekstem.
Na daną postać populizmu (łagodny, agresywny)
wpływa:
-
-
struktura określonego systemu politycznego,
rola i miejsce partii politycznych w tym systemie,
natura problemu, który ujawnił latentny zasób populistyczny,
styl polityki (konfliktowy czy konsensualny),
kontekst historyczno-kulturowy.

11. 
-
-
-
Źródła:
Uniwersalny słownik języka polskiego, PWN;
Słownik wyrazów obcych, PWN;
Democracy, Populism and Minority Rights – H. Swoboda, Jan
Marinus Wiersma; Renner Institut
Populizm a demokracja, red. R. Markowski, PAN, Warszawa 2004,
http://www.eurozine.com/comp/focalpoints/populism.html
United for Intercurtural Action – broszura nr 7, Niebezpieczny
Populizm.
http://www.hyperpolitics.net/hyperdictionary/quadrants.php?e
ntry=populism