1. KRB 3033
TUGASAN A
PENGANTAR BAHASA MELAYU
1.0 PENGENALAN
Usaha-usaha untuk “me-malayakan ” pentadbiran Negara dimulakan sejurus selepas
peninggalan British termasuklah penggunaan Bahasa Melayu dalam semua urusan
1
rasmi kerajaan. Penyediaan garis panduan audit memerlukan kemahiran .
Perancangan yang sempurna dan perlaksanaan yang teliti oleh Dewan Bahasa dan
Pustaka akan memertabatkan Bahasa Melayu . Menurut Dr Awang Sariyan cara
terbaik meningkatkan penggunaan Bahasa Melayu dalam sektor awam adalah
mengadakan audit bahasa dari masa ke semasa. 2
1
Mazidi Dris , Berita Harian ,16 Februari 2012.
2
Awang Sariyan , Utusan Malaysia 29 Oktober 2011.
TUGASAN KRB3033

2. 2.0 LANGKAH PELAKSANAAN PROGRAM .
2.1 Langkah perancangan program.
Langkah pertama yang saya buat ialah memastikan tarikh mesyuarat guru yang
terdekat untuk dibuat pengauditan. Langkah kedua ialah , saya telah meminta izin
guru besar untuk membuat pengauditan di dalam mesyuarat nanti serta menyatakan
tujuan program ini. Langkah seterusnya ialah, saya menyediakan telefon bimbit
yang boleh merakam suara dan mencuba beberapa kali.
2.2 Langkah Pelaksanaan Program
Pada hari tersebut, saya datang awal ke mesyuarat dan duduk berhampiran dengan
meja depan. Apabila guru besar hendak memulakan mesyuarat, saya meletakkan alat
perakam suara di hadapannya. Berikut adalah hasil pemantauan yang saya lakukan.
a) Laras bahasa.
Laras bahasa yang digunakan adalah laras biasa. Laras bahasa biasa
ialah laras bahasa yang digunakan untuk khlayak umum tentang
pelbagai bidang3. Ayat yang digunakan sederhana , ringkas dan padat.
Lisan yang digunakan adalah secara tidak formal dan mudah difahami
Beberapa bahasa pasar seperti lantak dan pulak digunakan.
b) Sintaksis
Banyak ayat penyata iaitu ayat yang menceritakan sesuatu hal4
digunakan contohnya;
i) Mesyuarat Agong PIBG sekarang, ada suasana yang tidak selesa.
ii) Bila ramai guru hadir, masalah akan selesai.
iii) Guru perlu cekap mengendalikan masalah murid.
Beberapa ayat perintah5 juga digunakan seperti:
i) Sila hadir mesyuarat PIBG nanti.
ii) Harap guru mesti berani buat keputusan.
iii) Sila pastikan guru berpakaian kemas.
3
Mohd Raa’n Shaari, Abdullah b Yusuf,(2011). KRB 3033 Manual Pengantar Bahasa Melayu,
Tanjung Malim; Universiti Pendidikan Sultan Idris Halaman Wacana dan Laras Bahasa 12.
4
Mohd Raa’n Shaari, Abdullah b Yusuf,(2011). KRB 3033 Manual Pengantar Bahasa Melayu,
Tanjung Malim; Universiti Pendidikan Sultan Idris ,Sintaksis :Ayat Halaman 10
5
Nik Safiah Karim et al .(2011).Tatabahasa Dewan ,Edisi ketiga . Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan
Pustaka ,Halaman 256
TUGASAN KRB3033

3. c) Imbuhan.
Beberapa kesalahan penggunaan imbuhan awalan kata kerja6, telah
dilakukan contohnya:
1) pakai sepatutnya memakai.
2) berikan sepatutnya memberikan.
3) cakap sepatutnya bercakap.
4) lihat sepatutnya melihat.
d) Kesalahan tatabahasa.
Beberapa kesalahan yang dapat saya kesan ialah;
1) tu sebab sepatutnya itu sebab.
2) dah siap sepatutnya sudah siap.
3) kena pergi sepatutnya pergi.
4) jangan harap sepatutnya jangan berharap.
5 ) cakap elok- elok sepatutnya bercakap dengan elok.
6) fikir balik sepatutnya berfikir semula.
e) Penggunaan Bahasa Melayu.
Ada terdapat penggunaan bahasa rojak , bahasa pinjaman , dan bahasa
Inggeris .Contohnya right, so, check, short, dominasi, parent, straw
digunakan.
2.3 Langkah cadangan penambahbaikan.
Secara keseluruhan, penjawat awam yang dinilai telah bercakap secara lisan dengan
lancar dan baik. Beliau tidak bercakap berdasarkan sebarang teks. Kebolehan beliau
berkomunikasi secara spontan adalah dipuji. Ini mungkin disebabkan pengalamannya
mengikuti kursus Kemahiran Berkomunikasi semasa menuntut di universiti.
Walaubagaimana pun terdapat beberapa kesalahan penggunaan bahasa Melayu .
Cadangan penambahbaikan saya ialah beliau merangka dahulu teks ucapan dan
meramal apa reaksi ahli mesyurat yang lain. Selain merujuk kamus untuk
mengurangkan penggunaan Bahasa Inggeris, penggunaan bahasa rojak hendaklah
dielakkan. Ini kerana ia mampu memusnahkan daya fikiran masyarakat menjadi
6
Mohd Raa’n Shaari, Abdullah b Yusuf,(2011). KRB 3033 Manual Pengantar Bahasa Melayu,
Tanjung Malim;Universiti Pendidikan Sultan Idris .Morfologi :Pembentukan Kata halaman 16
TUGASAN KRB3033

4. bangsa yang bertamadun yang dapat mengungkapkan masalah dengan jelas dan
berkesan. Beliau boleh berbincang dengan guru –guru bahasa yang mahir dalam
bidang bahasa di sekolah. Dengan memperlahankan percakapan, beliau akan dapat
mengurangkan kesalahan berbahasa. Selain membaca, beliau boleh membiasakan diri
mengurangkan penggunaan Bahasa Inggeris di dalam percakapan seharian.
Kepentingan nilai berkomunikasi dapat dilihat dalam proses pembangunan diri .
Beliau boleh meningkatkan kemahiran berbahasa melalui pelbagai bentuk kursus.
Menurut Dr Awang Sariyan, penjawat awam perlulah menguasai Bahasa Melayu
tinggi dan bukan Bahasa Melayu pasar.7 Dalam menangani masalah penggunaan
Bahasa Melayu yang tidak berperaturan, pihak sekolah hendaklah menyediakan
pelbagai bahan atau panduan berbahasa kepada semua guru dan kakitangan. Ini
selaras dengan Surat Pekeliling Am bilangan 1 tahun 2006, yang meminta
memastikan buku, bahan menggunakan risalah pedoman bahasa kebangsaan terbitan
Dewan Bahasa dan Pustaka dalam edisi terkini disediakan.8 Ini adalah untuk
kegunaan guru dan kakitangan dan semua bahan yang disediakan hendaklah
dimanafatkan dngan maksimum. Bahagian Perancangan dan Penyelidikan
mementingkan dasar pendidikan iaitu guru perlu menguasai Bahasa Melayu dengan
cekap.
2.4. Penubuhan Jawatankuasa Istilah Kerajaan.
Jawatankuasa ini dipertanggungjawabkan untuk mencipta dan menterjemahkan nama
jabatan dengan jabatan kerajaan dari Bahasa Inggeris kepada Bahasa Melayu.
Contohnya nama Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) telah ditukar daripada
Establishment Office of Malaysia pada tahun 1968.
2.5. Tanggungjawab ketua jabatan dipertingkatkan lagi.
Ketua-ketua jabatan sektor awam hendaklah mengamalkan mekanisme
menggalakkan dan memantau perlaksanaan serta peluang memartabatkan Bahasa
Melayu serta mengambil tindakan yang betul. Ini memastikan semua pegawai dan
7
Awang Sariyan .(2011) Dasar Bahasa Kebangsaan : Tuntutan Itizam kepada penjawat awam,Ucapan
beliau sempena Bulan Bahasa Kebangasaan ,Peringkat Wilayah Persekutuan
Putrajaya,11/10/2011
8
Azizah Kassim .(2006). - Cabaran Memperkasakan Bahasa Melayu Dalam Persekitaran Sistem
Persekolahan. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Memperkasakan Bahasa Melayu pada
19-21 Disember 2006 di Dewan Bahasa dan Pustaka.Kuala Lumpur .Anjuran Kementerian
Pendidikan Malaysia.
TUGASAN KRB3033

5. kakitangan kerajaan menggunakan bahasa yang baik dan betul dalam urusan rasmi,
sama ada dalam tulisan mahu pun lisan dengan rakan sekerja atau ketika berurusan
dengan orang ramai. Ketua jabatan mesti mengadakan latihan dan memperbanyakkan
aktiviti berbahasa secara berterusan. Ini bertujuan meningkatkan kemahiran dalam
bahasa kebangsaan di kalangan pegawai dan kakitangan awam. Antara aktiviti lain
ialah mengutamakan penggunaan bahasa yang baik, betul, indah dan sopan di dalam
mesyuarat antara jabatan kerajaan. Begitu juga dalam semua bentuk dokumen
kerajaan mestilah dituliskan dengan menggunakan bahasa kebangsaan seperti yang
dinyatakan dalam Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67.
3.0 Impilkasi program.
3.1 Dapat meningkatkan kesedaran dan menambah ilmu.
Dengan mengadakan pelbagai kursus perkembangan staf secara berterusan, pekerja
sektor awam akan meningkatkan kesedaran dan menambah ilmu pengetahuan serta
kemahiran mereka tentang Bahasa Melayu. Pendedahan tentang disiplin surat-
menyurat yang betul perlu diberikan kepada penjawat awam yang terlibat. Ini kerana
penggunaan Bahasa Melayu dalam bahan yang bertulis, seperti laporan, kertas kerja ,
surat pekeliling dan lain-lain mengambarkan keupayaan berbahasa semua pihak.9
Menurut Dr Awang Sariyan (2011), penggunaan Bahasa Melayu dalam dokumen
rasmi kerajaan masih amat lemah dalam aspek binaan ayat yang betul.10 Contohnya
pihak pentadbir sekolah hendaklah memberi penekanan dalam soal penggunaan
bahasa dalam urusan surat-menyurat dan juga semasa berkomunikasi, terutama dalam
konteks rasmi. Guru dan kakitangan akan lebih peka terhadap penggunaan bahasa
yang betul.
3.2 Kakitangan awam akan lebih peka kepentingan penggunaan bahasa.
Dalam pembudayaan memertabatkan Bahasa Melayu , sektor awam disaran
mengadakan pebagai kempen . Contohnya Kempen Cintailah Bahasa Kita , Kempen
Kesantunan Berbahasa dan Kempen Gunalah Bahasa Melayu sememangnya menjadi
9
Hassan Baseri Budiman .(2006). - Cabaran Memperkasakan Bahasa Melayu Dalam Persekitaran
Sistem Persekolahan. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Memperkasakan Bahasa
Melayu pada 19-21 Disember 2006 di Dewan Bahasa dan Pustaka.Kuala Lumpur
.Anjuran Kementerian Pendidikan Malaysia.
10
Awang Sariyan .(2011) Dasar Bahasa Kebangsaan : Tuntutan Itizam kepada penjawat
awam,Ucapan beliau sempena Bulan Bahasa Kebangasaan , Peringkat Wilayah
Persekutuan Putrajaya,11/10/2011
TUGASAN KRB3033

6. sebahagian agenda negara. Sektor awam boleh juga menganjurkan pertandingan
menulis esei, cerpen pidato dan puisi yang bertemakan kepentingan penggunaan
bahasa . Aktiviti berbahasa dan membaca pelbagai bahan harus digalakkan di
kalangan kakitangan awam. Hadiah Sastera dan Bahasa harus disediakan untuk
menarik minat mereka menyertainya. Kempen bahasa yang dilancarkan oleh Dewan
Bahasa dan Pustaka adalah satu percubaan untuk menggunakan Bahasa Melayu dalam
bidang pentadbiran di jabatan kerajaan. Kempen Minggu Bahasa dan Bulan Bahasa
Melayu yang dianjurkan di seluruh negara dapat mempertingkatkan kepekaan
terhadap kepentingan Bahasa Melayu11 . Program Perkembangan Bahasa yang
dilancarkan oleh kerajaan juga bertujuan memastikan tahap penggunaan Bahasa
Melayu dalam kualiti yang baik dalam sektor awam.
3.3. Kakitangan dapat mengoptimumkan kemahiran berbahasa.
Semua kakitangan awam perlu mengamalkan dan membudayakan kemahiran
berbahasa Bahasa Melayu terutama dalam semua urusan rasmi kerajaan dan bukan
rasmi. Penghayatan ini perlu ditingkatkan supaya dapat memertabatkan Bahasa
Melayu. Program sokongan bahasa dapat dijalankan untuk memupukkan
perkembangan bahasa. Program ’Munsyi Dewan’ ialah contoh di mana penceramah
Bahasa Melayu yang dilantik khas dan diiktiraf oleh Dewan Bahasa dan Pustaka
untuk mengendalikan kursus , ceramah dan taklimat Bahasa Melayu di sektor awam.
Ia bermula pada tahun 1995. Tujuan pelantikan Munsyi Dewan adalah untuk
mewujudkan pakar rujuk Bahasa Melayu untuk membantu Dewan Bahasa dan
Pustaka dalam usaha mengembangkan Bahasa Melayu di sektor awam. Sebenarnya
tiada badan yang khusus yang benar-benar berkuasa dengan kuasa undang-undang
untuk memantau dan membimbing pengunaan Bahasa Melayu supaya baik, betul ,
dan indah. Dewan Bahasa dan Pustaka hanya boleh memberi nasihat tetapi tidak
diberikan kuasa undang-undang memantau keberkesanannya.
3.4 Wujud rumus yang betul dan undang-undang tatabahasa yang betul.
11
Hassan Baseri Budiman .(2006). - Cabaran Memperkasakan Bahasa Melayu Dalam Persekitaran
Sistem Persekolahan. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Memperkasakan Bahasa
Melayu pada 19-21 Disember 2006 di Dewan Bahasa dan Pustaka.Kuala Lumpur
.Anjuran Kementerian Pendidikan Malaysia.
TUGASAN KRB3033

7. Setelah dijalankan pemantauan untuk memastikan keberkesanan Bahasa Melayu di
sktor awam , maka akan wujud rumus dan undang-undang tatabahasa yang betul.
Kosa kata yang dikaji yang berbentuk formal atau tidak formal . Inisatif kerajaan
menubuhkan Jawatankuasa Memperkasakan Bahasa Melayu akan mewujudkan
mekanisme yang baik untuk penjawat awam.
3.5 Meningkatkan jati diri nasional penjawat awam.
Bahasa boleh dijadilan lambang kepada jati diri nasional sesuatu negara. 12 Ia
digunakan untuk membangkitkan semangat kebangsaan . Dalam konteks ini , Bahasa
Melayu digunakan untuk mendukung fungsi kenegaraan adalah bahasa yang dikongsi
bersama sebagai bahasa kebangsaan. Bahasa Melayu adalah lambang jati diri nasional
dan nasionaliti Malaysia selain ia sebagai penanda aras kesatuan rakyat.
4.0 Rumusan.
Langkah- langkah yang disusun dalam mengembangkan Bahasa Melayu sejak
merdeka lagi perlu disokong dan dilaksana dengan jayanya. Sekarang , usaha-usaha
untuk memartabatkan penggunaan Bahasa Melayu dalam perkhidmatan awam
mestilah digalas oleh semua pihak selari dengan tuntutan dan keperluan semasa.
Setiap penjawat awam mempunyai peranan yang amat besar dalam mencapai
matlamat pembudayaan penggunaan Bahasa Melayu yang menyeluruh dan berterusan
di dalam perkhidmatan awam .Usaha memertabatkan Bahasa Melayu hendaklah
dilihat sebagai amanah besar yang perlu dilaksanakan. Itizam dan sokongan penjawat
awam amat penting sebagai pelaksanaan dasar negara untuk membantu
menggerakkannya dengan lancar.13 Usaha yang bersepadu melalui semua agensi
kerajaan perlu dirancang supaya membudayakan atau memasyarakatkan bahasa
12
Rizuan Atan, .(2006). - Cabaran Memperkasakan Bahasa Melayu Dalam Persekitaran
Sistem Persekolahan. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Memperkasakan Bahasa
Melayu pada 19-21 Disember 2006 di Dewan Bahasa dan Pustaka.Kuala Lumpur
.Anjuran Kementerian Pendidikan Malaysia.
13
Awang Sariyan .(2011) Dasar Bahasa Kebangsaan : Tuntutan Itizam kepada penjawat
awam,Ucapan beliau sempena Bulan Bahasa Kebangasaan ,Peringkat Wilayah Persekutuan
Putrajaya,11/10/2011.
TUGASAN KRB3033

8. Melayu tinggi14. Penjawat awam perlu membangunkan diri dengan membuat
pembacaan dan perbincangan sihat untuk meningkatkan pengetahuan dan kemahiran
berbahasa .
Bibliografi .
Shaari Isa .(2006). Memahami Pengauditan . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.
Nik Safiah Karim et al .(2011).Tatabahasa Dewan ,Edisi ketiga . Kuala Lumpur :
Dewan Bahasa dan Pustaka.
Mohd Raa’n Shaari, Abdullah b Yusuf,(2011). KRB 3033 Manual Pengantar Bahasa
Melayu, Tanjung Malim;Universiti Pendidikan Sultan Idris .
Mazidi Dris , Berita Harian ,16 Februari 2012. dimuat naik pada 23/03/2012
Awang Sariyan , Utusan Malaysia 29 Oktober 2011 dimuat naik pada 23/03/2012
Awang Sariyan (2005) .Hakikat Bahasa dan Realisasi Fungsinya dalam pembinaan
tamadun.Kuala Lumpur: Persatuan Linguistik Malaysia.
Ismail Hussin (1992). Sejarah Pertumbuhan Bahasa Kebangsaan Kita.Asal-usal
Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Yahya Don. (2007). Kepimpinan Pendidikan Di Malaysia . Kuala Lumpur :PTS
Professional.
Zaitul Azmz Zainon Hamzah (2006). Membudayakan Bahasa Kebangsaan .Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
A. Aziz Deraman. (2007). Bahasa Melayu dan Cabaran Global. Kuala
Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka.
14
Awang Sariyan (2005) .Hakikat Bahasa dan Realisasi Fungsinya dalam pembinaan tamadun.Kuala
Lumpur: Persatuan Linguistik Malaysia
TUGASAN KRB3033

9. Awang Sariyan .(2011) Dasar Bahasa Kebangsaan : Tuntutan Itizam kepada
penjawat awam,Ucapan beliau sempena Bulan Bahasa Kebangasaan
,Peringkat Wilayah Persekutuan Putrajaya,11/10/2011
Hassan Baseri Budiman .(2006). - Cabaran Memperkasakan Bahasa Melayu Dalam
Persekitaran Sistem Persekolahan. Kertas kerja dibentangkan di Seminar
Memperkasakan Bahasa Melayu pada 19-21 Disember 2006 di Dewan
Bahasa dan Pustaka.Kuala Lumpur .Anjuran Kementerian Pendidikan
Malaysia.
TUGASAN KRB3033