1. PŁEĆ KULTUROWA

2. Płeć biologiczna, a płeć kulturowa
Płeć kulturowa- społecznie
skonstruowane postawy oraz
zachowania zorganizowane
dychotomicznie określone jako
męskość i kobiecość.
Nazywana jest ona skonstruowaną
społeczną kategorią płci biologicznej.

3. Perspektywy w badaniach nad płcią
kulturową
Funcjonalizm strukturalny- najważniejszym aspektem
podejmowanym przez ten paradygmat jest analiza
dotycząca płci kulturowej jako fizycznej odmienności
kobiet oraz mężczyzn. Podkreślane jest to, że
mężczyźni są silniejsi od kobiet, a kobiety rodzą dzieci
I opiekują się nimi. Podejmowana jest koncepcja ról
płciowych, która odnosi się do zachowań jakie
powinny przynależeć do kobiet i mężczyzn. Aktywność
podejmowana przez kobiety ma charakter
funkcjonalny.

4. Socjologia feministyczna- w tym paradygmacie
płeć kulturowa jest w większym stopniu
skonstruowana społecznie i tworzy się w
ramach społecznie – ekonomicznej struktury.
Konsekwencje nierówności płciowej są takie
same dla kobiet i mężczyzn. Celem tej
socjologii jest walka z nierównością płciową I
odrzucenie społecznej destruktywnych
konstrukcji płci kulturowej.

5. Nurt feministyczny na
początku XIX wieku
Celem działań pierwszych feministek było nie tylko
zapewnienie kobietom prawa do głosowania w wyborach
lecz także szeroka działalność na rzecz reform
społecznych w zakresie opieki zdrowotnej, higieny,
moralności społecznej, zniesienia niewolnictwa i edukacji.
Niektóre z nich to: Elizabeth Blackwell, Margaret Sanger,
Maria W.Stewart, Victoria Claflin Woodhull. Druga fala
feminizmu określana była na początku lat 60. XX wieku.

6. Współczesny feminizm
Kategorie teorii feministycznych:
- feminizm reformistyczny- punktem wyjścia jest stwierdzenie, że
podobieństwa między kobietą, a mężczyzną są większe niż różnice. Kobiety
pragną posiadać tak samo jak mężczyźni pełne uczestnictwo we wszystkich
dziedzinach życia społecznego.
- feminizm oporu- dowodzi on, że dominacja męska w społeczeństwie nie
jest likwidowana poprzez urzeczywistnienie się ustaw, które określają
równość obu płci ponieważ jest zbyt silnie utrwalone w codziennych
relacjach społecznych. Tworzenie przez kobiety własnych organizacji i
wspólnot.
- feminizm rebeliancki- uwaga skoncentrowana jest na współzależnościach
pomiędzy różnymi formami nierówności między kobietami, a mężczyznami
przy przyjęciu takich kategorii jak: płeć, rasa, pochodzenie etniczne i
klasowe oraz orientacja seksualna.

7. Czy konstrukcje płci kulturowej mają
charakter uniwersalny?
W każdym społeczeństwie istnieje pewien
podział pracy oparty na kryterium płci, jednak to
co jest uważane za pracę typowo męską lub
kobiecą jest zależne od społeczeństwa. Np. W
większości społeczeństw to kobiety gotują, a w
niektórych tylko mężczyzn interesuje
gotowanie.

8. W jaki sposób dzieci uczą się płci
kulturowej?
Teoria psychoanalityczna (Freud, Horney, Erickson,
Thompson, Klein) - dzieci w tej teorii przechodzą przez
kilka etapów rozwoju osobowości. Do 4 r. życia
doświadczenia rozwojowe są podobne jednak w
późniejszym okresie dzieci w sposób nieświadomy
modelują zachowania na wzór rodziców tej samej płci.
Poprzez to uczą się jak zachowywać się właściwie dla
swojej płci. Dla chłopców motywacje do identyfikacji
wynikają z lęku przed kastracją, a dla dziewcząt z
zazdrości o penisa.

9. Teoria społecznego uczenia się (Bandura) –
dzieci nabywają płeć kulturowa na dwa
sposoby
1) poprzez wzmocnienia (bycie nagradzanym
za stosowanie zachowania odpowiedniego dla
swojej płci)
2) poprzez naśladowanie wzorów

10. Teoria rozwoju poznawczego (Piaget,
Kohlberg, Bem) – dzieci uczą się płci kulturowej
i stereotypów dotyczących płci w procesach
psychicznych, które zmierzają do organizacji
świata społecznego.
Dzieci rozwijają kategorie lub schematy, które
pozwalają organizować obserwacje i zdobyte
doświadczenia. Płeć jest jednym z pierwszych i
najbardziej stabilnych schematów, która jest
rozróżnialna.

11. Płeć kulturowa w teoretycznym
ujęcia Georga Simmla
Perspektywa ewolucjonistyczno-etyczna – kultura wytwarza
pewne formy poprzez emocje, pojęcia i idee. Formy te łączą się
w coraz większe takie jak: nauka, religia, moralność, sztuka i
filozofia. Kultura wpływa na to jak postrzegana jest rola kobiety i
mężczyzny. Zastanawiał się co w zróżnicowaniu płciowym jest
efektem stałych czynników biologicznych, a co efektem
warunkowania kulturowego. Psychikę kobiecą Simmel określa
jako „gęstą” ze względu na szczególną emocjonalność kobiet,
łatwość poddawania się fantazjom, sugestiom i fikcji oraz
intuicyjność. Psychika męska jest luźna ponieważ
charakteryzuje ją: łatwość oddzielenia spraw zawodowych od
prywatnych, postawy analitycznie emocjonalnej dlatego
mężczyźni mniej przywiązują się do jednego zajęcia oraz mają
większe poczucie wolności niż moralności.

12. Płeć kulturowa w refleksji
Margaret Mead
Wyróżniła trzy różnice w rozumieniu płci kulturowej:
1) różnica rytmu biologicznego- organizm męski jest bardziej
zdolny do dużych, ale nieregularnych wysiłków, natomiast
kobiecy do słabszego, ale równomiernie rozłożonego w czasie.
Dlatego pewne typy zajęć bardziej odpowiadają mężczyznom, a
inne kobietom.
2) różnica w przechodzeniu do kolejnych faz życia- kobieta
wyraźniej niż mężczyzna wkracza w kolejne fazy życia. Wg niej
moment osiągnięcia dojrzałości u chłopców nie jest oczywisty.
3) dotyczy relacji między rodzicami, a dziećmi- związek
matki z dzieckiem jest naturalny, natomiast ojcostwo Mead
określa jako (instytucję w pewien sposób sztuczną choć ważną
tam gdzie zróżnicowanie ról jest silne). Związek dziecka z
matką jest większy ponieważ jest ona jego pierwszą żywicielką.

13. Literatura
Renzetti, Claire i Daniel J.Curran. Kobiety mężczyźni i
społeczeństwo. Wydawnictwo Naukowe PWN:
Warszawa, 2005.
Uliński Maciej, Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji
filozoficzno- społecznej, Wydawnictwo Aureus,
Kraków, 2001.

14. Dziękujemy
Joanna Tyrpień
Iwona Smyrek