2. Türkçe soru yorumları
2012 YGS soruları YGS müfredatına uygun olarak
sorulmuş fakat soru dağılımlarında önceki yıllara
göre farklılık olduğu görülmüştür. Geçmiş yıllarda
sorulan ‘Yazım Kuralları’ ve ‘Anlatım
Bozukluğu’ndan hiç soru gelmemiştir. Paragraf
sorularının sayıca fazla olması öğrencilere zaman
kaybettirmiştir. Daha önce en çok 8 adet
gelen paragrafta yardımcı düşünceden
bu yıl 13 adet soru gelmiştir.
SEYHAN CAN
3. Sözcük anlamı ve söz yorumu: 2 Soru
Deyim ve atasözü: 1 Soru
Cümle anlamı- kavramlar: 3 Soru
Cümle anlamı- karma: 2 Soru
Cümle yorumu: 2 Soru
Paragraf anlatım teknikleri: 3 Soru
Paragrafta yapı: 3 Soru
Paragraf konu, ana düşünce: 4 Soru
Paragraf yardımcı düşünce :13 Soru
Karma dil bilgisi :4 Soru
Cümle ögeleri: 1 Soru
Ses bilgisi :1 Soru
Noktalama işaretleri: 1 Soru
SEYHAN CAN
7. Bir düşünceyi,
bir duyguyu,
bir tasarıyı,
bir olayı sözle
ya da yazıyla
ifade etmeye
anlatım denir.
Birbirinden farklı
konuları, olayları,
gözlem ve
izlenimleri
anlatırken
kullanılan
yöntemlere ise
anlatım biçimi
denir.
8. • Açıklayıcı Anlatım: Amaç, okura
herhangi bir konu üzerinde bilgi verme, iyice
anlaşılmayan ya da yanlış anlaşılan bir
sözü, bir düşünceyi açıklığa
kavuşturmaktır.
• Bu anlatım biçiminde temel amaç bilgi
vermek olduğu için belirtilen yargı
tartışılmaz; konuyla ilgili karşıt görüşlere
yer verilmez.
• Anlatım oldukça ciddi, kuru ve öğreticidir.
9. • Açıklamanın yapılabilmesi, bir bilginin tam ve
eksiksiz olarak verilmesi için tanımlamalardan,
örneklemelerden, karşılaştırmalardan ve
sayısal verilerden yararlanılır.
• Fıkra, makale, deneme, gezi, eleştiri, röportaj
gibi yazı türlerinde açıklayıcı anlatım biçimi
fazla görülür.
10. • Tartışmacı Anlatım : Bu anlatım biçiminde
birbirine karşıt düşünceleri, bir konuyla ilgili
kanıları değiştirmek, çürütmek ya da onların
yerine yenisini koymak amaçlanır.
• Yazar, sohbete varan rahat bir anlatım
kullanır.
• Sık sık sorular sorup bunlara yanıtlar vermesi,
bu anlatımın ayırt edici bir başka özelliğidir.
• Bu anlatım, bilimsel inceleme ve araştırmaya
dayalı yapıtlar başta olmak üzere eleştiri,
fıkra, deneme, makale, röportaj gibi yazı
türlerinde de sık sık rastlanan bir anlatım
biçimidir.
11. • TARTIŞMACI ANLATIM
“Gene bir eski özlemdir, gidiyor. Yeniye
kötü kötü bakıyorlar, mana yokmuş, güzel
değilmiş, düşünmekten, çalışmaktan
kaçınan kimselerin ne yaptıklarını bilmeden
ortaya attıkları şeylermiş. Geçmişin büyük
eserlerini inceleyip de onlardan örnek
almalıymışız. Oysa ki asıl, yeni zordur;
yeninin manasını anlamak, güzelliğini
duymak zordur. Bunun için
alışkanlıklarımızı aşmak, dikkatimizi
işletmek gerekir.”
12. • Betimleyici Anlatım : Varlıkların
kendilerine özgü ayırıcı niteliklerini, bu
niteliklerin duyu organlarımız
üzerindeki etki ve izlenimlerini görünür
kılmaya, onları sözcükler aracılığıyla
resimlendirmeye betimleme denir.
• Bir anlatımın betimlemelere
dayandırılması ve betimlemenin amaç
olarak kullanılması ile oluşturulan
anlatım biçimine betimleyici anlatım
denir.
13. • Betimlemede, görme, işitme, tatma,
dokunma ve koklama duyularına yönelik
bir anlatım vardır. Herhangi bir
varlığın, nesnenin, olayın veya
çevrenin, duyu organlarımız üzerinde
bıraktığı izlenimler belirli bir plana
göre okura aktarılır.
• Betimleyici anlatım biçimi, amacına
göre iki çeşittir:
14. • Açıklayıcı Betimleme (Yansıtmacı,
Bilgilendirici) : Bu tür betimlemelerde
amaç bilgi vermektir. Betimlenen varlık ya
da nesne tanıtıcı ve ayırıcı özellikleriyle
nesnel bir tutumla okura aktarılır.
Sanatsal Betimleme (İzlenimsel, öznel):
Bu betimlemede temel amaç, izlenim
kazandırmaktır. Anlatımda, genel
ayrıntılardan, ayırıcı ayrıntılara doğru
gidilir. Kısaca gözlemlenen varlık ya da
nesnenin anlatıcı üzerinde bıraktığı etki
yansıtılır.
15. • Öyküleyici Anlatım : Tasarlanan, gözlemlenen
ya da yaşanan bir olayı yer, zaman ve kişi
kavramlarına bağlayarak anlatan anlatım
biçimidir.
• Öykülemede dört temel kavram bulunur:
• Öykülemede, konuyu geliştiren olgu ya da olgular
vardır ki buna olay denir.
• Öykülemede, olayın geçtiği çevre ya da yer
kavramı bulunur.
• Olayın akışı içinde aklımızda yarattığımız
kavram, zaman öğesini oluşturur.
• Olayın içinde yer alan veya bu olayı yaratan
öğelere kişi adı verilir.
• İki farklı öyküleme biçimi vardır:
16. • Açıklayıcı Öyküleme : Birtakım bilgileri
zamansal oluşuma (kronolojiye) göre
anlatan ve sanatsal bir kaygının
güdülmediği bir öyküleme biçimidir.
Temel amaç herhangi bir şeyi tarihsel
gelişimi içinde okura aktarmak, bu
konuda onu bilgilendirmektir.
• Sanatsal Öyküleme : Bu öykülemede
bilgilendirme amacı yoktur. Temel amaç
bir olay anlatıp okuru o olayın içine
çekmek, onun içinde yaşatıp okuru
duygulandırmaktır. Öykü, roman gibi
yazınsal türlerin kullanıldığı öykülemeye
sanatsal öyküleme denir.
17. Lirik (Coşku ve Heyecana Bağlı) Anlatım:
• Daha çok şiirde görülür.
• Dil heyecana bağlı işlevinde kullanılır.
• Duygular dile getirilir.
• Sözcükler daha çok mecaz ve yan
anlamlarında kullanılır.
18. Destansı (Epik) Anlatım:
• Olağanüstü olaylar,kişiler, tarihi konular ve
kahramanlıklar işlenir
• Eylemler ön plandadır..
• Abartıya yer verilebilir.
• Şiir, destan, roman, hikâye, tiyatro
destansı anlatımın kullanıldığı yerlerdir.
• Olağanüstülük, kahramanlık, yiğitçe
söyleyiş, eylemin ön planda olması, abartma
bir arada olmalıdır.
19. Emredici Anlatım:
• Dil, alıcıyı harekete geçirme işlevindedir.
• Emir, telkin, öneri anlamı taşıyan
ifadeler,
• Öğretici ve açıklayıcı özelliktedir.
• Yasa metinleri, trafik kuralları, kullanım
kılavuzlarında görülür.
20. Öğretici Anlatım:
• Dil, göndergesel işlevindedir.
• Söz sanatlarına, mecazlara yer verilmez.
• Nesnel cümleler kullanılır.
• Açıklama, aydınlatma, bilgi verme amacı
güder: Ders kitapları, ansiklopediler…
21. Öğretici Anlatım, açıklayıcı anlatıma
benzer.
• Açıklayıcı anlatımda sorulan bir soruya
yanıt veriyor havası vardır.
• (Adres tarifi)
• Öğretici anlatımda hedef kitleye yönelik
bilgi aktarımı söz konusudur.
22. Kanıtlayıcı Anlatım:
• İnandırma, kendi görüşünü kabul ettirme
amaçlanır.
• Söz sanatlarına, mecazlara yer verilmez.
• Farklı kişilerin görüş ve düşüncelerinden
yararlanılır.
• Dil, göndergesel işlevdedir.
23. Düşsel (Fantastik) Anlatım:
• Olağanüstü, fantastik özelliklere sahip
hayal ürünü konular işlenir.
• Olayın geçtiği zaman ve yer bazen belirli,
bazen belirsizdir.
• Kişiler, gerçeklikten uzaktır.
• Hayal, varsayım, abartma gibi masalsı
ögeler kullanılır.
24. Gelecekten Söz Eden Anlatım:
• Olasılıklara, geleceğe yönelik planlara
dayanır.
• Olandan çok olması istenen anlatılır.
• Gelecek zaman kipi kullanılır.
• Düşsel anlatımdan farkı: Gerçeklerden
hareketle tahmine dayalıdır.
25. Söyleşmeye Bağlı Anlatım:
• Söyleşi, görüşme, diyalog, monolog
metinlerinde kullanılan anlatım türüdür.
• Karşılıklı konuşmalar yer alır.
• Hikâye, roman, tiyatro, mülakat,
röportaj türlerinde kullanılır.
26. Mizahi Anlatım:
• Ses, taklit, hareket ve konuşmaya dayalıdır.
• Abartma, güldürürken düşündürme vardır.
• Gülmece yaratabilmek için karşıtlıklardan,
çelişkilerden yararlanılır.
• Roman, hikâye, tiyatro, şiir gibi türlerde
kullanılır.
28. Bir düşüncenin, bir konunun, bir
açıklamanın tam olarak anlatılabilmesi için
yararlanılan yönteme "düşünceyi
geliştirme yolu" ya da "anlatımda
başvurulan yol" adı verilir.
Bir paragrafta düşünceyi geliştirme
yollarından yalnız biri kullanılabileceği
gibi, bunların birkaçı da kullanılabilir.
29. Tanımlama :
• Bir varlığın, bir nesnenin ya da bir
kavramın özel ve değişmez niteliklerini
sıralayarak onu tanıtmaktır.
• Tanımlama, genellikle, paragrafın giriş
bölümünde yer alır.
• Tanımlama, daha çok açıklayıcı ve
tartışmacı anlatım biçimlerinde kullanılır.
30. Tanık Gösterme :
• Anlatıma somutluk ve inandırıcılık
kazandırmak amacıyla tanınmış bir kişinin
düşünce ve sözlerinden yararlanmaya tanık
gösterme denir.
• Çoğu kez söz aynen alınır.
• Bazen düşünceler, dolaylı anlatım yoluyla
kullanılır.
• Tanık gösterilen kişi, alanında yetkin
olmalıdır.
31.
32. Benzetme :
• Bir durumu, bir kavramı açıklarken
bilinen ve ondan daha etkin
benzerinden yararlanmaya benzetme
denir.
33. Örneklendirme (Örnek verme):
• Genellikle soyut bir düşünceyi ya da
kavramı somutlamak; onu görünür, bilinir
kılmak için bir yapıtı, bir kişiyi, bir olayı
paragrafa aktarmaya örnekleme denir.
• Örnek olarak verilen şey, anlatımı
somutlayacak nitelikte genel ve bilinir bir
şey olmalıdır.
• Özellikle açıklayıcı veya tartışmacı anlatım
biçimlerinde kullanılır.
34. Karşılaştırma :
• Nesneler, kavramlar, olay ya da durumlar
arasındaki benzerlik veya farklılıkların dile
getirilmesidir
• Benzerlikleri gösterirken de
karşılaştırmalardan yararlanılabilir.
• Böylece sözü edilen kavram daha görünür,
daha somut bir özellik kazanmış olur.
35. Sayısal Verilerden Yararlanma :
• Bir düşünceyi aktarabilmek için
anlatılmak istenen nesnenin ya da
kavramın nicelik özelliklerinden
yararlanmadır.
• Bu düşünceyi geliştirme yolu, daha çok
tekniğe ve istatistiğe dayalı bilgilerin
anlatımında kullanılır.
Hazırlayan: M.Ali KARATOSUN
36. • İlişki Kurma:
• Herhangi bir durumun ya da olayın ortaya
çıkışını, onun nedenini geçmişte olan bir başka
duruma veya olaya dayandırarak açıklamaktır.
• Bu anlatım yolunda geçmişteki bir olay
anımsatılarak asıl anlatılmak istenen daha net ve
inandırıcı bir biçimde ortaya konmuş olur.
“Ben, hasta ruhları ve sinirli insanları daima yüzlerinin tebessümlü
olup olmamasıyla teşhis ederim. Sinirli adamların yüzleri gülmez.
Tebessümden mahrum bir çehre gördüğüm zaman, derhal bunun
bir sinir hastasına ait olduğunu anlarım. Tebessüm, ruhun
sağlamlığı kadar, saadetin de müjdecisidir.”
37. Karşıtlıklardan yararlanma:
• Karşıt durumlardan yararlanılarak anlam
somutlaştırılıp güçlendirilebilir.
ÖRNEK
Neden böyle düşman görünürsünüz
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar.
38. Sorulara Bağlama:
• Duyguların, düşüncelerin anlatımında
okuyucunun ilgisini çekmek, anlamı
güçlendirmek amacıyla soru cümlelerinden
yararlanılmasıdır.
39. Genç
dostum,
Hayatta bir yerlere
gelmek istiyorsan,
paragraftan kurtulus
yok!
Bol bol soru çözerek,
üzerinde düşünerek
okuma hızımızı ve
anlama kabiliyetimizi
geliştirerek bu işi
halledeceğiz.
Var
mısın?
SEYHAN CAN
40. PARAGRAF SORULARINI ÇÖZME TEKNİKLERİ
Paragraf sorularının çözümü
oldukça kolaydır. Çok okuyan,
okuduğunu doğru anlayabilen,
doğru yorumlayabilen, dikkatli
okuyabilen her öğrenci bu tür
soruları kolayca yanıtlar. Çünkü
bu tip sorular kişinin anlama ve
kavrama gücünü ölçmeye
yöneliktir.
SEYHAN CAN
42. 1.Önce soru kökünü okuyunuz.
Soru kökünde ne istendiğini öğrenip
verilen paragrafı okumaya geçiniz. Bu
size zaman kazandıracaktır.
Bu nedenle ilk önce soru, sonra parça,
sonra seçenekler incelenmelidir. Doğru
seçenek bulunurken yanlış seçenekler
elenmelidir.
SEYHAN CAN
43. 2. Soru kökünde “değildir, yoktur,
çıkarılamaz, getirilemez” gibi
olumsuz ifadeler varsa bunlara dikkat
ediniz. (Bu tür ifadelerin altı çizilidir.)
Bunlar genelde yardımcı düşünce
sorularıdır.
SEYHAN CAN
44. 3. Kişisel görüşlerinizi bir yana
bırakarak paragraftaki görüş ve
düşüncelere göre soruyu
yanıtlayınız.
SEYHAN CAN
45. 4.Parçayı, ikinci kez okumaya gerek
kalmayacak biçimde, anlayarak ve
dikkatle okuyunuz.
Parçanın tümünü okumadan karar
vermeyiniz.
Paragraf, bir çırpıda, geri dönüş
yapmadan mümkün olduğu kadar hızlı
okunmalıdır. Paragrafları dudağınızla
değil gözlerinizle okuyun.
SEYHAN CAN
46. 5. Parçada “kısacası,o halde, oysa,
esasen,aslında,halbuki,şu farkla ki,
bu durumda,öyleyse” gibi
bağlaçlardan sonra gelen cümleler
üzerinde yoğunlaşınız.
Bu tür cümleler çok önemlidir.
SEYHAN CAN
47. 6.Paragrafın ilk ve son cümlelerine
dikkat ediniz. Bu cümleler ana
düşünceyi veren cümleler olabilir.
Ayrıca cümlelerin numaralandırılışına
dikkat etmelisiniz.
Numara cümlenin başında mı yoksa
sonunda mı? Son numaraya göre
hareket edilmelidir.
SEYHAN CAN
48. 7. Düşüncenin akışını bozan cümle
sorularında her cümle kendisinden
önceki cümleyle bağlantılı olmalıdır.
İlgisiz cümle doğru cevaptır.
Paragraf soruları aslında çözümü en
kolay olan sorulardır. Doğrudan bilgi
gerekmediğinden biraz dikkat, biraz
gayret bu soruların çözümünde
yeterlidir.
SEYHAN CAN
49. 8.Paragraf sorularında başarılı
olmak için geçmiş yılların YGS
sorularını titizlikle, sabırla, dikkatle
çözmenizi tavsiye ederim.
Düzenli olarak yapacağınız günlük
paragraf çözme egzersizleri anlama,
yorumlama yeteneğinizi ve okuma
hızınızı geliştirecek ve tüm sözel
(Tarih, Coğrafya, Felsefe)
sorularında fayda sağlayacaktır.
Ne kadar soru, o kadar başarı.
SEYHAN CAN
51. Düşünce Paragrafı
Belli bir konu üzerinde belli bir bakış açısı olan,
bu bakış açısını ortaya koyan, bunu savunan ve
tartışan bir paragraf türüdür. Daha çok makale,
fıkra, deneme gibi yazı türlerinde düşünce
paragrafları kullanılır. Düşünce paragrafları,
genellikle açıklayıcı ve tartışmacı anlatım
biçimleriyle kurulur. Bu paragraflarda bir ana
düşünce ve bu ana düşünceyi destekleyen
yardımcı düşünceler yer alır.
52. • Düşünce Paragrafı :
• Örnek :
“Kişisel gözlemlerin öne çıktığı yazıların
getirdiğini, bilimsel araştırmalar
getiremez. Aydınlar için çok önemli olan
bilimsel araştırmalar, yazarlara yetmez;
onlar için kişisel saptamalar çok daha
önemlidir. İnsanın insandan alabildiğini,
deneylerin sayıların alması olanaksızdır.”
53. Olay Paragrafı
Olmuş ya da olabilecek türdeki olayları, kişi,
yer ve zaman göstererek anlatan cümlelerden
oluşmuş paragraflardır. Bu paragraflarda belli
bir olay yer alır. Olay paragraflarına, roman,
öykü, masal gibi edebiyat türlerinde rastlanır.
Bu paragraflarda temel amaç, okuru olay içine
çekmek, olay içinde yaşatmaktır. Olay
paragrafları genellikle öyküleyici anlatım
biçimi kullanılarak kurulur.
54. • Olay Paragrafı :
• Örnek :
• “İlk dinlediğim konserdi bu. Çalgıcıları
yönetenin müzik öğretmenimiz Suat Bey
olduğunu görmeyeyim mi? Hem de smokin
giymişti. Penguen gibi bir görünüşü vardı.
Elindeki şef değneği ile sahnedeki çalgıcıları
değil de, sanki dünyayı yönetiyormuş gibiydi.
Nasıl oluyor da böyle bir adam, bizim gibi
bacaksızlara müzik dersi vermeye geliyor.
Biz de onunla alay etmeye kalkıyorduk.”
55. Duygu Paragrafı
Olayı anlatan kişinin iç dünyasının,
duygularının öne çıktığı bir paragraf
çeşididir. Yazar duygularını, kimi zaman
öyküleyici, kimi zaman da betimleyici
anlatım biçimlerini kullanarak okura
ulaştırır. Bu tip paragraflarda kişinin iç
dünyasına yönelik özellikler, tutkular,
davranışlar ağırlık kazanır.
56. • Duygu Paragrafı :
• Örnek :
• “Daha elli yaşına gelmemiştim; zengindim,
ünlüydüm; sağlığım yerindeydi, aklı başında
çocuklarım vardı. Birdenbire hayatım
duruverdi. Soluk alabiliyor, yiyip içiyor,
uyuyordum. Ama yaşamak değildi bu.
Hiçbir şey istemiyordum artık. İstenecek
bir şey olmadığını biliyordum. Hayat,
birinin yaptığı saçma bir şaka gibi geliyordu
bana. Kırk yıl boyunca çalış didin, ilerle;
sonra da ortada hiçbir şey olmadığını gör.”
.
57. Betimleme Paragrafı
Bir olayı, bir varlığı, durumu, çevreyi ya da
bir kavramı göz önünde canlandıracak
biçimde anlatan paragraflardır. Gözlemlenen
her varlığın, tasarlanan her kavramın duyu
organlarımız ve duygularımız üzerinde
bıraktığı iz betimlenebilir. Bu tür
paragraflar çoğunlukla roman, öykü, gezi ve
anı gibi yazı türlerinde kullanılır.
58. • Duygu Paragrafı :
• Örnek :
• “Akçakavakların, dişbudakların
arasından geçerek yeşil çam ormanına
giriyorum. Yoğun bir reçine kokusu
duyuyorum. Çevrem yeşilin değişik
tonlarıyla donanmış. Az ileride kalın
gövdeli, yaşlı bir çam ağacı
görüyorum. Altına oturuyorum. Kekik
kokuları geliyor burnuma.”
.
59. PARAGRAFIN PLANI
A. PARAGRAFTA YAPI
PARAGRAFTA
DEĞİŞİK PLAN
ÖRNEKLERİ:
OLAY
PARAGRAFINDA :
Oluş sırası
BETİMLEME
PARAGRAFINDA:
Uzaktan yakına,
yakından uzağa,
genelden özele,
özelden genele
DUYGU
PARAGRAFINDA:
Belli bir plan
olmayabilir.
DÜŞÜNCE
PARAGRAFINDA:
Tümdengelim,
tümevarım
SEYHAN CAN
60. Paragrafta yapı, konu, ana düşünce ve yardımcı
düşünce soruları genellikle DÜŞÜNCE
PARAGRAFLARI üzerinde düzenlenmektedir.
SEYHAN CAN
61. PARAGRAFIN PLANI
GİRİŞ:
Genellikle tek cümledir.
Paragrafın konusu bu cümlede belli olur.
Tümdengelim paragraflarında ana düşünce de giriş
bölümündedir.
Giriş cümlesi, genel yargılı bir cümledir.
Giriş cümlesinde “bunun gibi, buna göre, böylece, oysa, üstelik” gibi
sıfat, zamir, bağlaç türünden bağlantı sözcükleri bulunmaz.
SEYHAN CAN
63. PARAGRAFIN PLANI
ÇÖZÜM:
Parçada bırakılan boşluktan sonra “örneğin”
şeklinde bir ifadenin gelmesi önemli bir
ipucudur.
B’de “geçmişte yaşanan güzellik”
C’de “sanattan anlamamak”
D’de “sanatsal bir yön içermesi gerekmediği”
E’de “sanat tarihi ve dış gerçeklik” ifadeleri
örnekle örtüşmüyor.
Fakat A seçeneğindeki resimden bizim de
hoşlanmamızı istemesi gerçek hayatla ilişkili bir
yaklaşımdır. ( 79 SÖZCÜK )
SEYHAN CAN
64. PARAGRAFIN PLANI
GELİŞME
Girişte ortaya konan konunun
geliştirildiği bölümdür.
•Genellikle birden çok cümleden oluşur.
•Açıklama, karşılaştırma, örnekleme,
sayısal verilerden yararlanma, tanık
gösterme gibi teknikler bu bölümdedir.
SEYHAN CAN
65. PARAGRAFIN PLANI
GELİŞME
Bu bölümle ilgili soru tipleri:
• Düşüncenin akışını bozan cümle,
• Parçayı ikiye bölmek,
• Verilen bir cümleyi parçanın içine
yerleştirmek,
• Değinilmemiş düşünceyi bulmak,
• Parçadan çıkarılamayacak düşünceyi
bulmak,
SEYHAN CAN
66. PARAGRAFIN PLANI
GELİŞME
•Sırası bozulmuş cümlelerin gerçek
yerlerini belirlemek
olmak üzere bütün paragraf sorularında
Gelişme bölümünü iyice incelemek
gerekir.
SEYHAN CAN
68. PARAGRAFIN PLANI
ÇÖZÜM:
Parçanın girişinde “Şairler arasında öteden beri
süregelen açık ya da gizli bir yarış vardır. Oysa
aynı gözeden su içen, aynı güneşin altında
ısınan aynı ağacın gölgesinde oturan insanlardır
onlar.”yargısı “Bunu bilmelerine karşın nedir bu
sevgisizlik şairler arasında” sözüyle devam
ettirilebilir. Parçada boş bırakılan yere
B seçeneğinde verilen ifade getirilmelidir.
Cevap: B
(79 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
69. PARAGRAFIN PLANI
a) Dil ve düşünce yönünden kendinden
önceki cümleye bağlıdır .
b) Özele ilişkin bir yargıyla başlayan
paragraflarda ana düşünceyi verebilir .
c) Genelde kendisinden önceki düşünceleri bir sonuca bağlayan, özetleyen
bir cümle niteliği taşır .Bu yüzden, özet anlamlı bağlaçlarla başlayan
cümleler sonuç cümlesi olmaya daha elverişlidir .
SONUÇ CÜMLESİ
Dil ve düşünce yönünden kendinden
önceki cümleye bağlıdır .
Tümevarım paragraflarında ana
düşünce cümlesi burada yer alır.
SEYHAN CAN
70. PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ CÜMLESİ
NOT: Her paragrafın “giriş, gelişme, sonuç”
bölümleri olur diye kesin bir kural yoktur.
Genelde kendisinden önceki düşünceleri bir
sonuca bağlayan, özetleyen bir cümle niteliği
taşır. Bu yüzden, özet anlamlı bağlaçlarla
(özetle, sonuç olarak, bütün bunlara göre…)
başlayan cümleler sonuç cümlesi olmaya daha
elverişlidir .
SEYHAN CAN
72. PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ-2012/YGS
ÇÖZÜM:
Paragrafın son cümlesi sonuç cümlesini
bulmada önemli bir ipucudur. O cümlede
sanatsal çabanın sözü edilen unsurlarca
biçimlendirildiği hem de onları
biçimlendirdiği anlatılmaktadır. Sonuç
cümlesi, bu cümleyi toparlamayı
amaçlamaktadır. Yani hem etkileyen,
hem etkilenen. Anahtar kelime
etkileşim.
Cevap: E
(62 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
74. PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ-2012/LYS
ÇÖZÜM:
Örnek cümlenin “nitekim” bağlacıyla
başlaması kendinden önceki cümleyi
onaylayacağı anlamına gelir. V. Cümleye
bakıldığında “her editörün her işi
yapabilmesi” ifadesiyle “yazarların her
dalda yapıt vermesi” ifadesi birbirini
tamamlar. Bu nedenle örnek cümle V.
Cümleden sonra gelmelidir.
Cevap: D
(106 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
75. PARAGRAFTA KONU
• Bir paragrafın konusunu, o paragrafta
üzerinde söz söylenilen, durulan düşünce
ya da olay meydana getirir.
•''Yazar paragrafta neyi anlatmakta,
neden söz etmektedir?'' sorusuna
verilecek cevap paragrafın konusunu
belirler.
SEYHAN CAN
76. PARAGRAFTA KONU
Konunun belirlenmesinde izlenecek yol:
1) Paragraf dikkatle okunurken her
cümlede sözü edilen ortak ana kavram,
mümkünse tek sözcükle belirlenerek ana
kavram, konu maddesi bulunur.
2) Konu maddesiyle ilgili yan kavramlar,
özellikler belirlenir; bunların paragraf
boyunca işlenen en önemlisi konuya bakış
açısını bulduracaktır.
SEYHAN CAN
77. PARAGRAFTA KONU
Konunun belirlenmesinde izlenecek yol:
3) Bakış açısını ifade eden iki-üç sözcüklü
söz öbeği, bir cümlecik hâline getirdiğimiz
zaman “Anlatılan nedir?” sorusunun cevabı,
yani konu bulunmuş olur.
4) Konunun belirlenmesinde özellikle giriş
ve sonuç cümlelerine dikkat edilmelidir.
Çünkü konu, pek çok paragrafta bu
cümlelerden birinde yer alır.
SEYHAN CAN
79. PARAGRAFTA KONU-2011/YGS
ÇÖZÜM:
Parçanın girişinde belirtilen genç bir şairin
ödüller sayesinde fosforlu kalemle çizilmesi
çizilmesi az şey mi, usta bir şairin
ödüllendirilmesinin ne sakıncası olabilir ki,
gibi ifadeler ödüllere karşı çıkan bir
tutuma verilmiş bir cevaptır.
Parçada yazar, ödüllere karşı çıkılmasından
yakınmaktadır.
Cevap: A
(69 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
81. PARAGRAFTA KONU-2012/LYS
ÇÖZÜM:
Parçaya göre, teknolojik dünyanın en
olumsuz yansımasının insanı okumaktan
uzaklaştırıyor olmasıdır. Parçada bu
durumdan yakınılmaktadır.
Cevap: B
(106 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
82. DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLEYİ BULMA
Paragrafın konusuyla bağlantısı kopmuş ya
da çok zayıflamış olan cümle, düşüncenin
akışını bozan cümledir.
Bu cümlenin kendinden önceki ve
sonraki cümleyle biçimsel bağlantısı
pek yoktur veya zayıftır.
SEYHAN CAN
83. DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLEYİ BULMA
Düşüncenin akışını bozan cümleyi bulmak için:
Önce parçayı okuyunuz.
NOT: Numaralanmış kısımlardaki numaraları yok
sayarak parçayı okuyunuz.
SEYHAN CAN
84. DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLEYİ BULMA
Düşüncenin akışını bozan cümleyi bulmak için:
Parçayı okumaya başladığınız andan itibaren
parçanın konusunu bulunuz.
Konudan sapan cümle akışı bozan cümledir.
Bu işlem oldukça kolaydır ve az zaman alır.
SEYHAN CAN
86. DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/YGS
ÇÖZÜM:
Parçanın I. Cümlesinde çocukların şiire niçin
pek ilgi duymadığı anlatılmıştır ve çocukların
sözcüklerin anlam büyüsünden çok anlatılana
yani olaya odaklandığı ifade edilmiş, bunun
gerekçesi de III. Cümlede “Çünkü olay, onlar
için neredeyse her şeydir.” denilerek
belirtilmiştir. II. Cümlede ise farklı bir bakış
açısıyla yeni bir konuya geçilmiştir.
Cevap: B
(71 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
88. DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/YGS
ÇÖZÜM:
Parçada çirkinlik ve güzellik ikilemi üzerinde
durulmaktadır. İnsanların dış görünüşleriyle
değerlendiriliyor olmasının olumlu-olumsuz
bazı sonuçlar doğurduğu üzerinde
durulmakta. Ancak I.cümlede böylesi bir
yaklaşım görülmüyor. Bu cümlede, insanın
kendisiyle barışık olmasının olumlu olduğu
ifade ediliyor.
(90 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
90. DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/LYS
ÇÖZÜM: Parçanın tamamında insanı
etkileyen kitapların niteliklerinden söz
edilmektedir. Bu kitapların sayısının
bir önemi olmadığı üzerinde
durulmaktadır. Ancak III. Cümlede
önemli olanın kitap yazabilmek olduğu
anlatılıyor.
(114 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
91. PARAGRAFI BÖLME
Bu soruları çözme yöntemi:
1)Parçadaki numaraları dikkate almadan
paragrafı okuyup konuyu belirle.
2) Karşına iki farklı konu çıkınca birinci
konunun hangi cümlede bittiğini belirle.
3)Yeni bir konuya geçilen cümle parçanın
bölüneceği cümledir.
SEYHAN CAN
93. PARAGRAFI BÖLME- 2011/YGS
ÇÖZÜM:Parçada I, II ve III.
cümlede editörün görevinden ve
öneminden söz ediliyor.
IV. cümleden itibaren ise
“editörlük” mesleğinden söz
edilmekte.
(65 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
95. PARAGRAFI BÖLME- 2011/YGS
ÇÖZÜM: Parçanın birinci
bölümünde sözü edilen
sanatçının sanatsal
özellikleri anlatılıyor.
Üçüncü cümleden itibaren
ise eserlerinin biçim ve
içerik özellikleri üzerinde
durulmaktadır.
(107 SÖZCÜK)
SEYHAN CAN
96. ANA DÜŞÜNCE
SEYHAN CAN
Bazıları bir olayı anlatmak için kurulsa
da paragrafların çoğu aslında bir düşünce
birimidir.
Düşünce paragraflarında bir ana düşünce
etrafında yardımcı düşünceler de yer
alır.
Ana düşünceyi yazarın amacına bakarak
belirleriz.
97. ANA DÜŞÜNCE
SEYHAN CAN
Ana düşüncenin paragrafta belli bir yeri
yoktur. Ana düşünce:
Genelden özele anlatım - ilk cümlede
Özelden genele anlatım sonuç bölümünde
Örneklemenin yapıldığı paragraflarda
genellikle örneğin kendisinde
Bazı paragraflarda
paragrafın tümüne sindirilmiş olabilir.
98. ANA DÜŞÜNCEYİ BULDURMAYA
YÖNELİK SORULAR
SEYHAN CAN
•Parçanın ana düşüncesi hangisidir?
•Parçada asıl vurgulanmak istenen düşünce
aşağıdakilerden hangisidir?
•Parçada sözü edilen sanatçı (eser…) ile
ilgili olarak anlatılmak istenen hangisidir?
•Parçada sözü edilen sanatçı (eser…), hangi
yönden eleştirilmektedir?
101. ANA DÜŞÜNCE-2012/YGS
SEYHAN CAN
ÇÖZÜM: Parçanın son cümlesi önemli
bir ipucudur. Son cümlede iki şey
söyleniyor: “dilinin şifreleri” (I.öncülle
ilgili)
“kişilik özellikleri” de düş gücünü
anlamlandırmak için gereklidir.
(130 SÖZCÜK)
102. YARDIMCI DÜŞÜNCELER
SEYHAN CAN
Ana düşünceyi destekleyen, açıklayan
düşüncelerdir.
Ana düşünce : AMAÇ
Yardımcı düşünce : Amacı destekleyen
ARAÇ konumundadır.
103. YARDIMCI DÜŞÜNCELER
SEYHAN CAN
Yardımcı düşüncelerin bulunmasını
isteyen soru kökleri genellikle olumsuz
yüklemle biter.
“……… durulmamıştır / değinilmemiştir /
söz edilmemiştir / varılamaz / ulaşılamaz/
çıkarılamaz / söylenemez” soru kalıpları
kullanılır.
104. YARDIMCI DÜŞÜNCELERi BULURKEN
SEYHAN CAN
1. İlk cümlelerde önce konu ortaya konur.
2. Paragraf boyunca rastlanan her değişik
özellik, değişik yargı belirlenir.
3. Bu yargıların altını çizmekte yarar
vardır.
105. YARDIMCI DÜŞÜNCELERİ BULURKEN
SEYHAN CAN
4. Belirlenen bu yan yargılar,
seçeneklerdekilerle eşleştirilir.
5. Çizilen bölümlerin altlarına ya da
satırların yanlarına ilgili seçeneklerin
harfleri konabilir.
Not: 2012 YGS’de 13 soru çıktı.
