voor meer informatie over jongeren en seksualiteit: lies.verhetsel@sensoa.be voor meer informatie over jongeren en seksueel grensoverschrijdend gedrag: erika.frans@sensoa.be

1. Infosessie voor
parlementairen – 13 juni
2012
Feiten en cijfers over jongeren in
Vlaanderen

2. Wat wil Sensoa op de agenda?
+ Nood aan betere relationele en seksuele vorming
+ Nood aan jongerenvriendelijke diensten
+ Seks en de wet – gaat voorbij aan de seksuele
rechten van jongeren
+ Nood aan beleid in organisaties rond seksualiteit

3. Jongeren en seks in de media
+ “De ‘jeugd van tegenwoordig’ gaat naar feesten
met vrije seks!” (Koppen XL 14/4/10)
+ “Steeds meer meisjes zijn slachtoffer van
seksueel geweld!” (Nieuwsblad, 1/12/2009)
+ “Steeds meer tieners verkopen hun lichaam voor
belwaarde!” (Knack, 10/2009)
+ “De helft van de Vlaamse tieners bekijkt online
porno!” (Nieuwsblad, 12/11/2009)
+ “Helft tienermeisjes laat zwangerschap afbreken!”
(Het Laatste Nieuws, 24/3/2010)
+ “Steeds meer jongeren hebben onveilige
seks’’(Het Laatste Nieuws, 26/9/2011)

4. Wat zeggen de cijfers?
+ Gemidd zijn jongeren 16/17j bij de 1ste keer seks
+ Komt overeen met hun intentie
+ Vlaanderen = gemiddeld in EU
+ Meestal met lief (90%)
+ De leeftijd van eerste seks is stabiel, maar een
kleine groep begint steeds jonger met seks (17%
niet lineair patroon)
+ jongeren die vroeg (14 jaar<) met seks starten
weten vaak dat ze vroeg zijn, zij zijn vaak in een
lange relatie (10% van de meisjes een relatie van
2j)
Symons 2012, Vettenburg 2010, Hublet, 2011, Dumez, 1998, Beyers 2010

5. Seksuele carrière - 50% ervaring

6. Invloed van nieuwe media?
+ Veel opportuniteiten, veel toegang tot informatie
+ Sexting is ‘in’
+ Peer pressure
× Moeilijker te negeren dan verbale seksuele
plagerijtjes, iedereen leest mee -> onvrijwillige
sexting
+ Gendereffect
+ Nieuwe media ->
× Nieuwe methodes van grensoverschrijdend gedrag
× Meer opdringerig grensoverschrijdend gedrag

7. Tienerzwanger?
+ Tienerzwanger meestal tussen 18 en 20, vaak
gewenst zwanger
+ Er is voor het eerst een daling in de cijfers van
tienerzwangerschappen
+ Vlaanderen < EU en VS
+ De meeste ongewenste zwangerschappen bij
20’ers
De Wilde 2011

8. Soa’s?
+ 1 op 20 heeft chlamydia
+ Vooral de jongste groep hoge soa-rate
+ Weinig testing tussen 15 en 20j
+ Observatie: Vraag voor antibiotica zonder test,
omwille van kost
+ Hiv: homojongeren lopen risico
+ Stijgende tendens soa’s
+ Dalend condoomgebruik
+ Trend Vlaanderen = trend Europa
WIV, Hublet 2011

9. Evolutie condoomgebruik (Hublet
2011)

10. Evolutie pilgebruik bij meisjes
(Hublet 2011)

11. Meisjes 13-14 (Hublet 2011)

12. Soa peilnetwerk
clinici/peillaboratoria 2009 – alg.
+ Chlamydia stijgt met stip (cfr EU);
Evolutie soa gergistreerd door peillaboratoria, 2002-2009

13. Geef jongeren informatie over seks,
gaan ze dan ook seks hebben?
+ Het omgekeerde blijkt.
+ Kwalitatieve relationele en seksuele vorming ->
× Beginnen later aan seks en
× Minder seks
× Meer condoomgebruik
× Minder soa
× Minder tienerzwangerschappen
UNESCO, Kirby

14. RSV in Vlaanderen
+ Gezondheidsbeleid
+ Vakoverschrijdende eindtermen
× Breed invulbaar - pluralisme
× Geen resultaatsverplichting, enkel
inspanningsverplichting
× Weinig opleiding voor leraren
× Beleidvoerend vermogen van scholen

15. Aanbevelingen
+ RSV op jongere leeftijd, begint in de kleuterklas
+ Thema’s: relaties, soa, holebi-seksualiteit,
gender, weerbaarheid, nieuwe media, etc
+ Vaardigheden, attitude (interactie) en emoties
+ RSV in de lerarenopleiding
+ Luister naar jongeren
+ Nederland, Zweden verplichten RSV in
curriculum en opleiding
+ Aandacht voor kwetsbare doelgroepen

16. RSV standaarden
+ WHO standards of
Sexuality Eduction
+ Europese richtlijnen
om rsv te koppelen
aan gezondheidsedu-
catie op school

17. Handboek RSV (SO)
+ Geeft kader voor RSV
+ 9 inhoudelijke
hoofdstukken
+ Aan de slag met RSV

18. Jongerenvriendelijke diensten
+ Goedkoop of gratis
× Derdebetalersregeling
× Terugbetaling SOA-test tot 35j en zonder max n
testen
× Tegemoetkoming anticonceptie behouden
+ Vertrouwelijk (Deneyer 2011)
+ Geen oordeel
× Opleiding van artsen en medisch counselors

19. En seksueel grensoverschrijdend
gedrag?
+ cartoon

20. In welke mate is dit
grensoverschrijdend?
+ Twee jongeren van 13 en 16 hebben seks gehad
in de toiletten van de school. Het meisje van 13
heeft na een les biologie schrik dat ze te
onvoorzichtig is geweest en vertelt dit aan een
leerkracht.
+ De school denkt erover om aangifte te doen bij
de politie, en verwittigt de ouders

21. Het Vlaggensysteem
+ Handboek
vlaggensysteem
+ Trainingen
+ methodieken

22. 6 Criteria voor SGG
+ Toestemming: + Was OK
+ Vrijwilligheid: + te checken
+ Gelijkwaardigheid: + 3 jaar verschil te
+ Ontwikkelings- veel?
adequaat: + meisje te jong?
+ Contextadequaat: + de toiletten?
+ Zelfrespecterend: + niet veilig genoeg?

23. Stuurwiel model voor weerbaarheid

24. Vlaggen in 4 kleuren
groen geel rood zwart
toestemming OK +- OK - OK --OK
vrijwilligheid OK +- OK - OK --OK
gelijkwaardig OK +- OK - OK --OK
heid
Leeft/ontw. OK +- OK - OK --OK
adequaat
Context- OK +- OK - OK --OK
adequaat
Zelfrespect OK +- OK - OK --OK

25. Welke vlag? Hoe reageren?
+ Gele vlag
+ Reactie:
× Met jongeren in gesprek gaan
× Helpen bij vragen en problemen
× Coachen in gezonder gedrag
× Grenzen aangeven

26. Case 2
+ 2 jongens hebben sinds 1 jaar een relatie. De
een is 18 en de ander 13, en die laatste spreekt
van dwang en chantage.
+ De ouders van de jongste jongen stappen naar
de pers omdat de school enkel een
contactverbod oplegt

27. Wat is het probleem?
+ Wat is de verantwoordelijkheid op
organisatieniveau?
+ Hoe integraal is de aanpak van het thema?
+ Deskundigheid van medewerkers:
× kennis van seksuele ontwikkeling
× Praten met jongeren over seksueel gedrag
+ Onduidelijkheid strafwet en aansprakelijkheid
× Seksuele meerderjarigheid
× Rechten op ontwikkeling van jongeren

28. SGG groot probleem onder jongeren
+ Meestal ongewenste aanrakingen,
geslachtsdelen aanraken, ongewenst kunnen,
begluurd worden, seksuele intimidatie
+ 33% maakt het mee op school, 7% thuis, 10% in
sportclubverband, 3% bij jeugdbeweging.
+ Meestal leeftijdsgenoten pleger, meestal jongens
+ Volwassen plegers meestal mannen
+ 10% maakt ernstig seksueel misbruik mee tijdens
de jeugd.
Rapport KRC Jongeren en Geweld 2012

29. Advies van Sensoa
+ Gebruik een kader dat de seksualiteit van
jongeren erkent en hun recht op ontwikkeling
respecteert
+ Dossier Jongeren en Seksualiteit (KRC)
+ vlaggensysteem
+ Implementeer het Raamwerk Seksualiteit en
Beleid in alle sectoren waar jongeren zijn
+ Visie en uitgangspunten
+ Een stappenplan bij seksueel misbruik
+ Een integraal beleid van organisaties
+ Deskundiger medewerkers

30. Raamwerk seksualiteit en beleid

31. 1. Ee
Een beleid op drie niveaus:
Reactiebeleid
Preventiebeleid
Kwaliteitsbeleid

32. Engagementsverklaring
+ Sectoren Jeugd, Integrale Jeugdzorg,
Kinderopvang, Sport en onderwijs
+ Een doorontwikkeling van het Raamwerk
Seksualiteit en beleid tegen eind 2012
+ Een sectoroverschrijdende studiedag op 17/12
+ Meer samenwerking en afstemming tussen
sectoren

33. Wat wil Sensoa op de agenda?
+ Nood aan betere relationele en seksuele vorming
+ Nood aan jongerenvriendelijke diensten
+ Seks en de wet – gaat voorbij aan de seksuele
rechten van jongeren
+ Nood aan beleid in organisaties rond seksualiteit