“We hebben nood aan een diëtist voor ons smartphonegebruik”, koppen de kranten na het Digimeter-onderzoek. Maar gaat dat ook voor jongeren op? Of voelt de jongste generatie zich gezond als een vis in het digitale water? Digimeter en de MobileDNA-app geven een microscopisch zicht op digibesitas. Bart Vanhaelewyn trok daaruit belangrijke lessen om beter digitaal in balans te blijven. Bart Vanhaelewyn zoomt vanuit de UGent al jaren in op digitale balans. Hij deelt z'n inzichten uit Digimeter en de MobileDNA-app.

2.  Smartphone
 Sociale media
 Nieuws
 Privacy
TWEESTRIJD

3. SMARTPHONE

4. MOBILE FIRST?
Smartphone blijft groeien (tot 81%)
81%
78%
74%
69%
57%
48%
39%40%
24%
57%
60%59%58%
56%
41%
28%
13%
2%
26%
31%
36%
47%53%
62%
73%
76%
74%75%
70%
22%
19%
13%
8%
2018201720162015201420132012201120102009-20102009
Adoptiegraad mobiele toestellen
Smartphone
Tablet
Gsm
Smart wearables
Smart wearables opgenomen in survey: slimme sporthorloges, slimme polsbanden/activity trackers,
smartwatches, footpods, slimme kleding en smart glasses.

5. http://www.telegraph.co.uk/news/2016/09/25/crowd-turns-its-back-on-hillary-clinton-as-photo-captures-the-ag/

6. MOBILE FIRST? INTENSIFICATIE
2018 Momentumjaar voorTools → gestegen bewustzijn (ook jongeren) & zorg → zelfregulering ↑ (76%)
2018 MobileDNA (n > 8000):
2u48’
Social: 55%
Video: 21%
88 pickups

7. INTENSIFICATIE
We maken treintjes (60%)
En Social Media zijn in >80% van de gevallen de locomotief van die treintjes

8. SOCIALE MEDIA ALS GATEKEEPER -VIDEO
Sociale media steeds meer ingezet om videocontent (exclusief) tot bij jongeren te krijgen
Ook personen worden merken en dat kan wel eens een troef zijn in de concurrentie met de Netflix’en van deze wereld

9. Eric Pickersgill,http://www.removed.social/

10. PERCEPTIE SMARTPHONEAFHANKELIJKHEID
31% voelt zich afhankelijk, met 45 jaar als duidelijke grens
16-24 krijgt meest te horen dat ze te vaak bezig zijn op smartphone, 25-44 jarigen geloven het meest in de ‘multitasking’-premisse van smartphone
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Het gebruik van de smartphone zorgt ervoor dat ik tijd
win
40% 54% 50% 45% 37% 28% 43%
Ik vind het vervelend als een vriend(in) vaak op zijn/haar
smartphone bezig is als we in gesprek zijn
79% 80% 84% 86% 89% 87% 84%
Ik ben bezorgd om de impact van smartphones op de
gezondheid door de stralingen die hierbij vrijkomen
31% 27% 34% 30% 35% 34% 32%
Anderen zeggen me dat ik te vaak bezig ben op mijn
smartphone
24% 18% 17% 11% 7% 9% 14%
Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer op mijn
smartphone
41% 42% 36% 18% 9% 7% 26%
Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone 29% 31% 21% 13% 6% 6% 18%
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Smartphone-afhankelijkheid 48% 49% 40% 22% 11% 10% 31%

11. PERCEPTIE SMARTPHONEAFHANKELIJKHEID: MEER ZELFREGULERING
Steeds meer Vlamingen (in alle leeftijdsgroepen) bewust van mogelijkheden om zelf iets te doen aan gevoel van afhankelijkheid (en doen dat ook).
Vooral bij tieners lijkt dat bewustzijn het snelst gegroeid
65%
66%
67%
54%
51%
42%
58%
83%
73%
76%
77%
79%
71%
76%
16-24
25-34
35-44
45-54
55-64
65+
Totaal
Minstens 1 regel smartphonegebruik
2017 2018
Gefilterd op smartphonegebruikers (N=3.714)
2017 2018
Tijdens een gesprek, vergadering of les bewust mijn smartphone
wegstoppen om niet afgeleid te zijn
36% 47%
Notificaties/meldingen op mijn smartphone uitschakelen 26% 32%
Tijdens het rijden bewust mijn smartphone wegstoppen om niet
afgeleid te zijn (bv. in de koffer leggen)
22% 30%
Vlak voor het slapen gaan geen smartphone meer gebruiken 16% 26%
Ik houd smartphones uit de slaapkamer 20% 25%
Ik zet mijn smartphone soms in 'vliegtuigstand' 25%
Mijn smartphone vaker uitschakelen 10% 9%
Bijhouden hoeveel tijd ik spendeer per dag op mijn smartphone 1% 5%
Af en toe een gewone gsm gebruiken in plaats van een smartphone 2% 3%
Totaal 58% 76%

12. BAIT-APPS: DIGIBESITAS ALS MOTORVAN EEN BUSINESSMODEL
‘Bait-apps’ maken gebruik van het ‘verslavende’ element van de app (vooral games) om gebruikers te verleiden om te betalen voor extra features. Vooral kinderen
en jongeren trappen vaak in die val, met torenhoge rekeningen (voor de ouders) als gevolg. Tech-oplossingen zijn vaak platformafhankelijk (Apple heeft andere
parental control-mogelijkheden dan Google of Facebook). Maar vergeet ook de niet-tech oplossing: opvoeden.
https://www.nytimes.com/2019/02/06/technology/personaltech/children-charges-mobile-
games.html

13. BAIT-APPS: DIGIBESITAS ALS MOTORVAN EEN BUSINESSMODEL
Gekendste (en meest succesvolle) voorbeeld van ‘bait-app’ is Fortnite, een game dat op zich gratis te downloaden en te spelen is, maar waarin (vooral jonge)
spelers gretig betalen voor accessoires, nieuwe skins/outfits, nieuwe dansjes,… Fortnite verdiende zo als ‘gratis spel’ $2,4 miljard in 2018

14. BAIT-APPS: DIGIBESITAS ALS MOTORVAN EEN BUSINESSMODEL
Zie ook de jacht van de Kansspelcommissie op de ‘loot boxes’ in spellen zoals FIFA.

15. ANGSTVOORTECHNOLOGIE

16. Ook al schatten jongeren zichzelf nog altijd hoger in op vlak van digitale vaardigheden dan oudere generaties, toch zien we een opvallende trend: terwijl steeds
meer ouderen aangeven vertrouwen te hebben in hun digitale vaardigheden, zien we dat steeds meer jongeren aangeven dat ze hiermee worstelen.
ANGSTVOORTECHNOLOGIE:
OUDEREN STEEDS COMFORTABELER,TERWIJL STEEDS MEER JONGEREN ‘STRUGGLEN’
ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DIGITALE VAARDIGHEDEN - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER
LEEFTIJDSGROEP
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Ik heb er vertrouwen in dat ik in staat ben om digitale
vaardigheden te leren
2017 78% 87% 81% 75% 70% 55% 72%
2018 80% 89% 88% 83% 77% 67% 80%
Termen gelinkt aan digitale toepassingen vind ik verwarrend
2017 11% 14% 12% 23% 34% 41% 25%
2018 19% 14% 19% 29% 34% 35% 26%
Ik heb digitale toepassingen vermeden omdat ik er niet
vertrouwd mee ben
2017 13% 15% 14% 27% 35% 41% 26%
2018 15% 12% 18% 21% 27% 35% 22%
Ik twijfel om digitale toepassingen te gebruiken omdat ik
vrees fouten te maken die ik niet kan rechtzetten
2017 8% 11% 9% 22% 28% 36% 21%
2018 16% 11% 12% 19% 27% 29% 20%







17. ANGSTVOORTECHNOLOGIE:
OUDEREN STEEDS COMFORTABELER,TERWIJL STEEDS MEER JONGEREN STRUGGLEN
DIGITAL NATIVE ‘BY BIRTH’, BUT DIGITAAL ZEKER NIET ALTIJD EVEN ‘NORMAAL’
19
10%
13%
10%
24%
33%
42%
24%
15%
10%
15%
20%
28%
33%
21%
16-24
25-34
35-44
45-54
55-64
65+
Totaal
2017 2018
~108k
~83k
~122k
~187k
~245k
~401k
~1,1 mln
(Helemaal) akkoord op minstens 2 van 4 items
van schaal angst voor technologie

18. SOCIAL MEDIA

19. DIVERSIFICATIE: THE BIG 6
We jongleren met alsmaar meer ‘social media’. Vooral 16-24 (‘Big 6’) en 25-34 (‘Big 5’)
Facebook boven, maar niet meer alleen …
Actief Gebruik
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Facebook 91% 90% 83% 78% 64% 52% 74%
YouTube 89% 75% 67% 54% 48% 32% 58%
Instagram 73% 60% 45% 30% 20% 13% 37%
LinkedIn 16% 36% 33% 32% 20% 6% 23%
Pinterest 26% 30% 26% 21% 19% 11% 21%
Twitter 26% 26% 25% 19% 11% 7% 18%
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
WhatsApp 67% 86% 81% 68% 57% 36% 64%
Facebook Messenger 89% 85% 72% 65% 49% 37% 63%
Snapchat 60% 24% 11% 5% 2% 1% 15%
Google Hangouts 12% 15% 17% 13% 7% 4% 11%
-1 -1 -7 +5 +3 +11 +3
+0 +1 +2 -2 +4
+3 +12 +7
+1
+0
+0
+1 +5 +5 +12 +16 +11
+7
+1
+9
-1 +3 -1 +7
-4

20. INTENSIFICATIE
We jongleren met alsmaar meer ‘social media’. Vooral 16-24 (‘Big 6’) en 25-34 (‘Big 5’)
Facebook boven, of toch niet …

21. SOCIALE MEDIA – NIEUWE VORMEN?
Spellen als Fortnite en Minecraft kunnen evolueren naar vormen van sociale media (cf virtuele concerten op Fortnite en festival
op Minecraft).
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/02/04/fortnite-is-geen-
spel-het-is-een-speelplaats/
https://minecraft.net/en-us/article/coalchella-minecraft-music-festival http://www.standaard.be/cnt/dmf20190204_04152361
https://www.youtube.com/watch?v=NBsCzN-jfvA

22. MAAR NIET ALTIJD SOCIAAL: SOCIALISERENVS POLARISEREN
Aan de ene kant zegt 35% dat sociale media hen een gevoel van verbondenheid geeft, maar anderzijds lopen spanningen soms
hoog op
39%
42%
39%
32%
26%
31%
35%
16-24
25-34
35-44
45-54
55-64
65+
Totaal
Sociale media geven me een gevoel van
verbondenheid

23. DIVERSIFICATIE
Facebook wil messagingdienstenWhatsApp, Facebook Messenger en Instagram met elkaar verbinden, zodat je berichten kan sturen
over de netwerkgrenzen heen  versterken monopolie, vragen rond privacy (op dit moment enkel telefoonnummer nodig voor
WhatsApp, bij verbinding met Facebook Messenger en Instagram meer info gekoppeld).
25

24. 92% 91% 90%
72%
61%
41%
71%
91% 90%
83%
78%
64%
52%
74%
70%
48%
42%
29%
11%
6%
30%
73%
60%
45%
30%
20%
13%
37%
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Evolutie actief gebruik Facebook versus Instagram
Facebook 2017 Facebook 2018
Instagram 2017 Instagram 2018
INTENSIFICATIE
Instagram schittert het meest aan het social media firmament:blijft groeien en intensiever gebruik
Waar Facebook daalt/stagneert bijVlamingen jonger dan 45, stijgt Instagram (sterk) in elke leeftijdsgroep

25. INSTAGRAM-STER SCHITTERT
Maar ook steeds meer stemmen over de ‘darks side’ van deze ster
https://qz.com/1421568/ballet-shows-whats-wrong-with-instagram/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2018/10/instagram-has-massive-
harassment-problem/572890/
Scroll through photo- or video-sharing sites and
you’ll find images of dancers contorted into
unbelievable positions, or performing mind-
boggling tricks like multiple pirouettes. As Hanna
Kozlowska explains, such images can create
unrealistic expectations among impressionable
young dancers—and lead to physical risk.
Despite a long-standing and well-crafted reputation
for being the nicest place on the internet, to many
of its users—a large number of whom are very
young—Instagram doesn’t feel very kind at all. To
some, it’s getting worse. In interviews, 22 users
described painful, sustained, sometimes terrifying
abuse on the platform—abuse they say Instagram
has repeatedly failed to stem.

26. INSTAGRAM-STER SCHITTERT
Maar ook steeds meer stemmen over de ‘darks side’ van deze ster
https://www.nytimes.com/2018/08/29/technology/technology-overtourism-europe.html
“You can’t talk about overtourism without mentioning Instagram and
Facebook — I think they’re big drivers of this trend,” Mr. Francis said.
“Seventy-five years ago, tourism was about experience seeking. Now it’s
about using photography and social media to build a personal brand. In a
sense, for a lot of people, the photos you take on a trip become more
important than the experience.”

27. NIEUWS

28. NIEUWS: PARADOX TUSSEN BETER GEINFORMEERD EN ZORGEN OM FAKE NEWS
43% (↑) worstelt met een digitaal-nieuwsparadox: Enerzijds zorgen digitale media ervoor dat ze beter dan ooit geïnformeerd zijn, maar tegelijk maken ze
zich zorgen dat die digitale media net ook zorgen voor meer verspreiding van fake news.
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Dankzij het internet ben ik veel beter geïnformeerd 67% 73% 66% 64% 63% 74% 67%
Ik ben bezorgd om de invloed van valse nieuwsberichten op de maatschappij 61% 66% 60% 62% 63% 61% 62%
Ik ben bezorgd om de invloed van valse nieuwsberichten op mezelf 36% 34% 31% 34% 35% 37% 35%
24% 19%43%
Dankzij het internet ben ik veel
beter geïnformeerd
Ik ben bezorgd om de invloed van
valse nieuwsberichten op de
maatschappij

29. PRIVACY

30. PRIVACY: PARADOX TUSSEN BETERE SERVICE EN FRUSTRATIES OM
ONTRANSPARANT BELEIDVAN BEDRIJVEN
21% (↑) worstelt met het besef dat het delen van persoonlijke data een betere service kan opleveren en frustraties over het feit dat bedrijven niet transparant zijn
over de data die ze bezitten over ons
9%
45%21%
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal
Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over welke data ze van mij
bezitten
57% 66% 66% 67% 69% 68% 66%
Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv.
informatie en service op maat)
32% 46% 36% 27% 25% 20% 30%
Ik vind het oké om persoonlijke data te
delen als daar iets tegenover staat (bv.
info en service op maat)
Het stoort me dat bedrijven
niet transparant zijn over
welke data ze van mij
bezitten

31. PRIVACY: PARADOX TUSSEN BETERE SERVICE EN FRUSTRATIES OM
ONTRANSPARANT BELEIDVAN BEDRIJVEN
‘Trackers’ zorgen voor dilemma in ouder-kind relatie: zorgt zo’n tracker voor gemoedsrust voor ouders en veilig voor kind, of is dit een inbreuk op de privacy van
het kind en is het niet wenselijk om als ouder steeds te weten waar je kind uithangt?
http://www.standaard.be/cnt/dmf20190130_04140610

32. IT’S NOT ALL ABOUT TECHNOLOGY

33. (Thomson, Johnson, & Devlin, 2018, p. 149)

35. Immanuel Kant:
1. Ik zie een tijger
2. Ik denk dat ik in gevaar ben
3. Ik voel angst
4. Ik loop weg
(3) en (4) komen voort uit (2), niet uit (1).
INFORMATIE OVERLOAD
E-mail overload is symptoom, niet de oorzaak
1. Ik ontvang een e-mail
2. Ik denk dat ik gevaar loop niet ambitious over te komen
3. Ik voel druk om snel te antwoorden
4. Ik plaats nog snel tien anderen in cc voor de zekerheid
(3) en (4) komen voort uit (2), niet uit (1).
(Thomson, Johnson, & Devlin, 2018, p. 149)

36. “ALWAYS ON”
(Thomson, Johnson, & Devlin, 2018, pp. 137-13
VNWereldvoedselprogramma:"always on" en "urgency" kernbegrippen voor agentschap.
Enrica Porcari, Chief Information Officer, legt uit hoe ze hiermee omgaat:
"Emergency response is part of our DNA. It’s in our employment contracts.
And the leadership has to demonstrate what is expected. If it’s urgent I say it.
But everything is not urgent.And it is not acceptable that something becomes
urgent for many, due to poor planning by a team member; especially as a
recurring issue."
[...]
"‘I don’t expect colleagues to work on Saturday or Sunday, so I don’t send email
on the weekend. Emails sent late and on the weekend sends wrong signals and
people will feel obliged to react.’ Like all senior managers, she confesses to keep
abreast of issues on email over the weekend: it’s the nature of the business. But
she is mindful of the effect that a mail from the director has on employees
when sent after hours. So she typically sends mails in a batch on Sunday evening.
In this case, a leadership style seems to be a stronger
motivator than digital engagement policies.

37. BartVanhaelewyn
Bart.Vanhaelewyn@UGent.be
https://www.linkedin.com/in/
bartvanhaelewyn/
@BartVHael
http://www.cjs.ugent.be/nl/team/
researchers/bart-vanhaelewyn.htm