Aportacións da cultura greco-latina á cultura europea

1. O LEGADO CULTURAL
GRECO-LATINO

2. “ O home é a medida de todas as cousas”
Esta frase atribuída ao sofista grego Protágoras (s. V ac.) resume a principal
característica do mundo clásico: o ser humano como medida, como centro de
atención principal da sociedade e a cultura.
Esta frase sería impensable en Exipto ou Mesopotamia, alí o centro de
atención non era o individuo senón os deuses ou os reis.
Esta nova concepción explica que na política deixemos de falar de súbditos e
pasemos a falar de cidadáns.
E explica tamén que os deuses greco-latinos teñan forma humana, que as
cidades posúan máis edificios públicos que palacios ou que as esculturas
busquen a representación da armonía de proporcións do corpo humano.
E esa idea sigue tendo sentido na sociedade actual, é moito o que lle
debemos a Grecia e Roma

3. A RELIXIÓN
A relixión de gregos e romanos é politeísta, e os seus deuses e deusas teñen
forma humana e compórtanse coma humanos (cos seus mesmos defectos). Os
deuses máis importantes son os 12 deuses olímpicos, chamados así por vivir no
Monte Olimpo, o monte sagrado dos gregos. Destacan tres: Zeus, a súa muller
Hera e a filla de Zeus, Atenea.
Os romanos copiaron o
panteón (todos os deuses)
grego e crearon a tríada
capitolina: Xúpiter, Xuno e
Minerva ,chamada así
polo templo que había no
Capitolio (monte de
Roma).
Todos os deuses teñen un
símbolo (ou varios) que os
representan:
TRÍADA CAPITOLINA ROMANA
MINERVA (ATENEA),
curuxa XÚPITER ( ZEUS)
águia
XUNO (HERA)
Pavo realImaxe: dominio público-wikipedia

4. FAI UN CADRO RESUMO DOS 12 DEUSES OLÍMPICOS GREGOS E
OS SEUS EQUIVALENTES ROMANOS
NOME GREGO NOME ROMANO ÁMBITO SÍMBOLOS
ZEUS Pai dos deuses, deus do
ceo e o raio
XUNO Deusa do matrimonio e
a familia
Pavo real, coroa
ATENEA
ESTE ENLACE PODE AXUDARCHE

5. As historias dos deuses gregos e romanos estaban recollidas en mitos transmitidos de
xeneración en xeneración. Moitos destes mitos ou historias chegaron á cultura occidental
e repítense na arte e na literatura, especialmente naqueles períodos históricos, como o
Renacemento, nos que os artistas buscan inspiración no mundo clásico.
Fíxate nesta pintura de Rafael Sanzio, famoso artista do Renacemento Italiano,
representa unha reunión dos deuses , intenta identificar algún polos seus símbolos
Imaxe dominio público-wikipedia

6. Quizais non o saibas pero moitos
días e meses do ano nos
acordamos dos deuses romanos,
de aí derivan os seus nomes
XANEIRO
Xano, o deus das portas, ten
dúas caras, mira cara o pasado
e cara o futuro
MARZO
Marte, deus da guerra
XOVES
Xúpiter,
Deus do raio e pai
dos deuses
Imaxes, Dominio público, wikipedia
SIGUE TI: MARTES,
MÉRCORES,
VENRES…

7. A LITERATURA
Na literatura grega e romana mestúranse deuses e seres humanos, de todos os autores
destacan dous: o grego Homero, creador da Iliada e a Odisea e o romano Virxilio coa
Eneida. O cine e a literatura actual sigue representando as súas historias
A ILIADA, A GUERRA DE TROIA, sabes a historia?
O CABALO DE TROIA
Pintura de Tiépolo, s. XVIII
Dominio público-wikipedia
AQUILES CURANDO A PATROCLO
Cerámica grega, 500 ac
Dominio Público-wikipedia
VICHES A PELÍCULA “TROIA”?, QUE FAMOSO
ACTOR FACÍA DE AQUILES?
MIRA O TRAILER AQUÍ

8. A ODISEA
A VIAXE DE ODISEO (ULISES), REI DE
ÍTACA, DE VOLTA A GRECIA TRALA
GUERRA DE TROIA
Ulises e as sereas, cerámica grega, 480 ac
Imaxes: Dominio Público-wikipedia
A ENEIDA
IMITA A ODISEA DE HOMERO, CONTA A
VIAXE DE ENEAS A ITALIA TRALA
GUERRA DE TROIA
Eneas marcha de Troia e carga co seu pai Anquises
e o seu fillo Ascanio. Pintura s. XVI

9. O TEATRO
Os gregos inventaron o teatro como
espectáculo e o edifico no que se
facían as representacións. Os
romanos, unha vez máis imitárono.
Aos gregos gustábanlle as traxedias
como as de Esquilo ou Sófocles, os
romanos preferían as comedias
ATOPAS ALGUNHA DIFERENZA ENTRE O EDIFICO DO TEATRO GREGO E ROMANO?
Arriba teatro grego de Dodona
BIBISAINT-PAUL-CC-BY-WIKIPEDIA
Abaixo, teatro romano de Mérida
IKIWANER-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
Vol de nuit-CC-BY-SA-WIKIPEDIA

10. O PENSAMENTO RACIONAL
CIENCIA E FILOSOFÍA
“ A Razón é algo común a todos os homes. Comprender non é máis que
expoñer a forma como o Universo funciona”
HERÁCLITO. Filósofo grego do s. VI-V ac.
Os gregos desenvolveron unha nova forma de pensar: o pensamento racional. É
dicir, buscar a explicación das cousas sen recorrer á fantasía ou á relixión, senón á
intelixencia e á análise racional. E de aí naceron a filosofía (amor pola sabiduría) e
as primeiras formas de pensamento científico.
Sócrates, Platón e Aristóteles, constitúen a tríada máis importante dos filósofos
gregos.
Arquímedes é considerado o pai da física, Hipócrates, da medicina, Tales de Mileto,
Pitágoras e Euclides, das matemáticas.
Os gregos foron os primeiros en intentar entender o mundo racionalmente, e
puxeron as bases da ciencia e o progreso tecnolóxico occidental

11. UNHA ARTE FERMOSA AO SERVIZO DO CIDADÁN
Nas culturas exipcia e
mesopotámica predominaban
palacios e templos. Na grega e
romana: edificios públicos, para
servizo e disfrute dos cidadáns.
Palestra (gimnasio) da cidade de Olimpia (Grecia). WKNIGHT94-CC-BY-SA
Stoa de Atalo(pórtico cuberto) en Atenas (restaurada). Espacio cuberto do sol e a chuvia
para pasear ou comerciar, estaba próximo a ágora
Dominio Público-CC-BY-SA

12. Termas do emperador Caracalla, Roma, as máis grandes do Imperio
Chris 73-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
O anfiteatro Flavio ou Coliseo de Roma.
Usado para espectáculos de loitas de
gladiadores. JP GRANDMONT-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
Circo Máximo de Roma, usado para
carreiras de catro cabalos (cuádrigas).
CARPTRASH-CC-BY-SA-WIKIPEDIA

13. OS TEMPLOS
O templo sigue sendo un
edificio moi importante
para os gregos. Alí gardan a
imaxe (e o tesouro) do
deus ou deusa protector da
cidade.
O templo soe estar na
acrópole. É o centro das
actividades relixiosas
(procesións e sacrificios)
que se fan na cidade.
A racionalidade e o desexo
de beleza leva a un estudo
detallado das proporcións Imaxe sup : Templo de
Hefaistos, Atenas
. Fi f8-CC-BY-SA- WIKIPEDIA
Abaixo: INTEF-CC-BY-NC-SA

14. Imaxe: NOMEN http://www.foro3d.com/
attachments/23357d1134492268-infografia-arqueologia-templo.jpg
A Naos é a cámara
principal, na que se
gardaba a estatua da
deusa Atenea. O
pórtico anterior é o
Pronaos. No
Opistodomos
probablemente se
gardaba o tesouro da
deusa.
O PARTENÓN DE ATENAS. PARTES DUN TEMPLO GREGO
O Partenón é un templo octástilo
(ten 8 columnas na fronte) e
períptero (ten columnas arredor)

15. A BÚSQUEDA DA HARMONÍA
Para os gregos harmonía,
perfección e beleza eran
equivalentes. Por iso
buscaron a proporción e
a perfección matemática,
e por iso inventaron as
ordes arquitectónicas,
que eran diferentes
proporcións e modos de
construír. Se querían un
templo forte, robusto,
usaban a dórica, se
querían un templo
elegante, esvelto, a
xónica, que era máis alta
DÓRICA XÓNICA CORINTIA
AS ORDES ARQUITECTÓNICAS
IMAXE: DOMINIO PÚBLICO-WIKIPEDIA

16. Trátase dun número alxébraico que
posúe moitas propiedades
interesantes e que foi descuberto na
antigüidade, non como “unidade”
senón como relación ou proporción
entre segmentos de rectas
O número áureo é un número irracional.
É chamado tamén número de ouro ou
proporción aúrea e está representado
pola letra grega φ (fi) en honor ao
escultor grego Fidias que o usou na
construcción do famoso templo do
Partenón de Atenas
A BELEZA DAS MATEMÁTICAS
WIKIPEDIA
1
1,618

17. FACHADA DUN TEMPLO DÓRICO. PARTES
METOPAS
TRIGLIFOS
TÍMPANO
FRONTÓN
FRISO
ARQUITRABE
CAPITEL
FUSTE DA
COLUMNA
IMAXE: DOMINIO PÚBLICO-WIKIPEDIA

18. Os romanos imitan a arquitectura
grega pero interésalles menos a
proporción e máis a utilidade
práctica. Dise que son máis
enxeneiros que arquitectos.
Usaban arcos e bóvedas e
construían en pedra ou mármore
e ladrillo. Os gregos usan só liñas
rectas e pedra ou mármore.
ARQUITECTURA ROMANA
Acueducto de Segovia
Ponte de Alcántara, Cáceres
Arco de triunfo, Medinaceli, Soria
IMAXES: INTEF-CC-BY-NC-SA

19. Templo de Apolo en Paestum, Sicilia
Ballista-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
Templo de Atenea-Niké
Acrópole de Atenas
S.SWAYNE-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
ORDE
DÓRICA,
XÓNICA,
CORINTIA
Panteón de Roma
Roberta Dragan-CC-BY-SA-WIKIPEDIA

20. Os gregos preferían usar as ordes dórica e xónica, os
romanos a corintia
Indica de que ordes son estes templos:
Imaxes dominio público wikipedia
A B
DC

21. A ESCULTURA: PERFECCIÓN GREGA, REALISMO ROMANO
O Doríforo (atleta con lanza)
de Policleto s. V ac.
Tretaktys-CC-BY-WIKIPEDIA
Retrato do emperador Caracalla
s. III dc
Shakko-CC-BY-WIKIPEDIA
Os gregos preferiron
representar a beleza
do corpo humano,
sobre todo atletas e
deuses idealizados.
Aos romanos
gustáballes o retrato

22. GRECIA: POUCA PINTURA
CONSERVADA,
MOITA CERÁMICA
ROMA: OS MOSAICOS
Heracles (hércules) e Atenea
representados nunha ánfora grega
polo pintor Andócides, s. VI ac.
Dominio público-wikipedia
Facíanse con pequenos anacos
(teselas) de mármore ou cerámica
de varias cores. Na foto aparece
Neptuno (Poseidón).
Museo arqueolóxico de Nápoles
G.D.ORTO-CC-BY-SA-WIKIPEDIA

23. A CULTURA ROMANA NA GALLAECIA
Tense dito que a romanización
afectou en menor medida ao norte
da península ibérica. No caso galego
hai historiadores que non pensan
igual. Se ben é certo que na
Gallaecia, territorio do NO da
Hispania, non se construíron
anfiteatros ou teatros como en
Mérida ou Sagunto; quizais non se
debera a unha menor romanización
senón a diferentes modos de vida. A
pegada do mundo romano en Galicia
foi moi intensa, e iso vese na lingua,
que desprazou ás linguas indíxenas
anteriores e na grande cantidade de
restos que se conservan. E o nome do
noso país, Galicia, puxéronllo os
romanos.
Foto: Lala Lugo-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
Lugo, Lucus Augusti, foi a cidade romana máis
importante da Gallaecia. A vía romana nº XIX uníaa
con Bracara Augusta (Braga, en Portugal) e Astúrica
Augusta (Astorga, en León). Consérvase bastante
ben a muralla que a defendía, foi declarada pola
UNESCO patrimonio da humanidade.

24. Mapa das calzadas ou vías romanas
na Gallaecia, destacada en
vermello está a vía XIX, de Braga a
Lugo e Astorga, que pasaba por Tui,
Pontevedra e Caldas de Reis (Aquis
Celenis).
No debuxo pódese ver o
método de construción, hai
varias capas de pedra de
diferente grosor para que
se filtre a auga
doadamente, lousas de
pedra na cima para circular
os carros e MILIARIOS
marcando as distancias
ROBOT8A-CC-BY-SA-WIKIPEDIA

25. Nos lugares que atravesaba a
calzada, onde era preciso salvar un
río facíase unha ponte, hai moitas
ben conservadas en Galicia desta
época, como a ponte sobre o río
Bibei en Póvoa de Trives.
Consérvanse tamén centos de
miliarios que marcaban en millas
romanas a distancia a Roma ou ás
principais cidades da ruta.
JMRODRI2-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
Ao lado desta ponte
consérvase este
miliario coa inscrición
que se transcribiu e
traduciu ao pé.
Imaxes: A. Pérez Vilariño
CC-BY-SA-WIKIPEDIA

26. Ao longo das vías romanas levantábanse de
tramo en tramo as chamadas mansións, onde os
viaxeiros descansaban e cambiaban os cabalos.
Unha das máis importantes foi Aquis
Querquennis, en Bande, Ourense. Como o seu
nome indica dispoñía de baños de augas termais,
moi apreciados polos romanos.
LMBUGA-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
Na cidade de Lugo
conservamos restos de moitas
casas romanas, algunhas con
mosaicos, como este que se
exhibe no Museo Provincial.
A. PÉREZ VILARIÑO-CC-BY-SA-WIKIPEDIA
A torre de Hércules foi
en orixe (o conservado
hoxe é moi posterior)
un faro construído
polos romanos para
sinalar a entrada no
porto da cidade de
Brigantium.
Tamén foi declarada
patrimonio da
humanidade.
A. DAMATO-CC-BY-NC-WIKIPEDIA

27. A PEGADA CLÁSICA EN CAMBADOS
Arriba Hércules
coa maza, Zeus
(raios e águia) e
Apolo (lira) na
praza de Fefiñáns.
Dereita columnas
con volutas do
Pósito de
pescadores.
Baco, deus do
viño, obra do
escultor
contemporáneo,
Francisco Leiro

28. Dereitos de autor
O legado cultural greco-latino. Maribel Iglesias Baldonedo, con licenza:
Dentro do curso: O tempo e o espazo con liñas e cores por Maribel Iglesias e Manuel
Busto. Baixo licenza
Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 3.0 España.
Créditos e autoría:
Úsanse imaxes e recursos de produción propia, que se fan públicos con licenza CC-BY-
NC-SA, outras de dominio público, con licenza creative commons, GNU... tomados
preferentemente de bancos de recursos educativos abertos. Tamén se empregan,
acolléndose ao dereito de cita segundo a lexislación vixente, imaxes e recursos diversos
de diferentes páxinas Web, e lígase -cando é posible- a súa licenza ao pé dos propios
recursos, que manteñen integramente.
Outras licenzas:
Quedan fora desta licenza as imaxes, recursos... que manteñen a súa propia licenza,
sinalada en cada caso.