1. Żaneta Kotyla & Wojciech Madej <br />NKJO Puławy, j. angielski<br />Wychowanie wychowaniu nierówne.<br /> „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Myślę, że zgodzą się Państwo ze mną, iż te słowa będące dewizą Jana Zamojskiego w sposób dobitny zarysowują zadanie, które jest postawione tak przed rodzicami jak i wszystkimi, którzy są związani z procesem wychowawczym młodych ludzi. Owe zadanie to nie tylko przekazywanie wiedzy na temat poszczególnych przedmiotów szkolnych, ale także wpajanie pozytywnych zachowań i wartości, które są fundamentalne w procesie kształtowania osobowości, zwłaszcza jeśli bierzemy pod uwagę rozwój dzieci i młodzieży. Na przestrzeni dziejów ludzkości dorośli stale narzekali na złe obyczaje i zachowania młodych ludzi. Już starożytni Egipcjanie zauważyli ,że młodzi są zepsuci, krnąbrni, co zwiastować może koniec świata. Jednak świat nadal istnieje, a problemy z wychowaniem pozostały i wcale nie różnią się one tak bardzo.<br />Tak jak różne są sposoby wychowawcze, tak i każdy kraj jest odmienny w podejściu do wprowadzania ich w życie. Jako że wspólnie z koleżanką jesteśmy przedstawicielami kolegium, w którym kładziony jest nacisk na naukę języków obcych, chcielibyśmy podzielić się z Państwem naszymi spostrzeżeniami, które wypracowaliśmy w trakcie dotychczasowej praktyki pedagogicznej. W zeszłym roku byliśmy uczestnikami wymiany studenckiej w ramach programu EUROPROF. W dwutygodniowym przedsięwzięciu brało udział 8 państw europejskich. Założeniem tego projektu było zapoznanie się obrazem szkolnictwa w różnych regionach starego kontynentu. W naszym przypadku owe przedsięwzięcie było szansą na poznanie systemów kształcenia w Central Lancaster High School w Wielkiej Brytanii i Pädagogische Hochschule Tirol w Austrii.<br />Jeśli miałbym dokonać zestawienia austriackiego systemu wychowania z tym w wykonaniu polskim, to przyznałbym, iż w Polsce w edukacji wciąż kładziemy nacisk na to czego nasi uczniowie jeszcze nie potrafią, zasypując ich dziesiątkami testów i egzaminów, które zdają się być stworzone tylko po to, aby uwydatnić obszary wiedzy, w których dany uczeń ma braki. Według mnie skutkuje to niepotrzebnym stresem, na który są narażeni uczniowie przy każdej nadarzającej się okazji. W Austrii wychowanie głównie opiera się na wykorzystywaniu zdobytej wiedzy w praktyce. Zamiast uczenia się regułek z podręczników, uczniowie mają możliwość wykonywania własnych projektów lub prezentacji, bądź czynnego uczestnictwa w doświadczeniach z fizyki czy chemii. Poza tym, w ramach zajęć szkolnych uczniowie biorą udział w wybranych przez siebie kółkach zainteresowań: tanecznych, muzycznych, sportowych czy chemicznych, które sprawiają, że nauka staje się pasją a nie przymusem. Nie twierdzę tu, iż w Polsce takie zachowana nie występują. Owszem widać poprawę w podejściu do wychowania, jednak w porównaniu do sytuacji chociażby w Austrii jest to wciąż raczkowanie.<br />Zainteresowanie ucznia daną dziedziną nauki pomaga w eliminowaniu chuligańskich zachowań, które w dużej mierze mają swój zalążek w odczuciu nudy. Wystarczy spojrzeć na otoczenie miejskich bloków. Często ów widok przedstawia gromadkę młodych ludzi zaczepiających przechodniów. Musimy sobie uświadomić, że jest to wykładnią małego wkładu, lub też jego braku, ze strony rodziców i pedagogów w zainteresowaniu uczniów czymś pożyteczniejszym aniżeli chuligaństwem. Tutaj na myśl nasuwa się pytanie: czy jest to wina systemu nauczania w Polsce czy też naszych własnych zaniedbań?<br />Ostatnim aspektem wychowania, o którym chciałbym wspomnieć jest współpraca nauczycieli z rodzicami. Otóż austriaccy pedagodzy utrzymują stały kontakt z rodzicami, bądź to przez email bądź przez częste osobiste spotkania. Pomaga to w kontroli nad poczynaniami ucznia i jego osiągnięciami. W Polsce takie współdziałanie często ogranicza się do jednego lub dwóch spotkań w ciągu roku, co w wielu przypadkach okazuje się daleko niewystarczające. Rodzice swoją nieobecność na tzw. wywiadówkach często tłumaczą nadmiarem pracy. Zapominamy jednak o tym, że nasza absencja może być odbierana przez dzieci jako brak zainteresowania ich rozwojem. Skutkuje to nierzadko obniżeniem motywacji do nauki i chęcią zaistnienia w grupach, których poczynania kojarzą nam się z rozbojami i przestępstwami.<br />To od najwcześniejszych lat, jak podkreślają psycholodzy, zależy kształtowanie cech charakteru młodego człowieka. Późniejsze oddziaływanie, szczególnie szkoły czy środowiska mogą jedynie skorygować charakter. Zachęta i nagroda jest najlepszym motywem do działania. W każdym młodym człowieku jest dobro, a zadaniem dorosłych, szczególnie rodziców i wychowawców, jest jego wydobycie i tym samym pomoc w kształtowaniu wiary w siebie.<br />To od najwcześniejszych lat, jak podkreślają psycholodzy, zależy kształtowanie cech charakteru młodego człowieka. Późniejsze oddziaływanie, szczególnie szkoły czy środowiska mogą jedynie skorygować charakter. Zachęta i nagroda jest najlepszym motywem do działania. W każdym młodym człowieku jest dobro, a zadaniem dorosłych, szczególnie rodziców i wychowawców, jest jego wydobycie i tym samym pomoc w kształtowaniu wiary w siebie.<br />Zasady szkolnictwa w Anglii różnią się od tego, do czego przyzwyczailiśmy się w Polsce. Jeśli chodzi o Central Lancaster High School w Anglii, jest to szkoła, która wspiera proces uczenia się podkreślając swoje motto, które brzmi: ‘’każdy uczeń się liczy’’. Podczas pobytu w tej placówce miałam okazje obserwowania zajęć prowadzonych przez tamtejszych nauczycieli oraz możliwość przeprowadzenia samodzielnie kilku lekcji dotyczących kultury i obyczajów panujących w Polsce. Szkoła jest miejscem, które jednocześnie uczy i wychowuje. Podobnie jak w Austrii rozpowszechniony jest system pracowni przedmiotowych, w których uczniowie samodzielnie wykonują prace mające na celu ukształtowanie umiejętności twórczego posługiwania się zdobytą wiedzą w praktyce, dlatego też dzieci i młodzież mają możliwość brania udziału w lekcjach muzyki, tańca, projektowania czy też kółka teatralnego. Co za tym idzie szkoły są bogato wyposażone w pomoce naukowe i pracownie prowadzone pod bacznym okiem najbardziej wykwalifikowanych kadr pedagogicznych. Jednym z ważnych zadań szkoły angielskiej na wszystkich szczeblach jest kształtowanie samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Ważnym argumentem popierającym promowanie autonomii czy niezależności ucznia jest proste spostrzeżenie, iż nauczyciel nie zawsze może być obecny przy uczniu przez co uczeń musi nauczyć się radzić sobie sam. Uzasadnione jest to także względami pedagogicznymi, jako że uczniowie, którzy biorą udział w podejmowaniu decyzji i dokonywaniu wyborów czują się znacznie pewniej i bezpieczniej podczas procesu zdobywania wiedzy. Czy wdrażanie procesu autonomizacji ucznia w polskich szkołach wpłynęłoby na wyniki nauczania oraz sytuację wychowawczą? Z pewnością tak. Jednakże wymagałoby to zmiany podejścia do procesu nauczania zarówno nauczycieli jak i rodziców.<br />Odnośnie postępowania z młodymi, często zbuntowanymi ludźmi i relacji uczeń-nauczyciel musimy się chyba jeszcze wiele nauczyć. Nie mamy wątpliwości, że w edukacji chodzi o to, aby powstawały jak najlepsze relacje między nauczycielem a jego podopiecznym. Dla większości uczniów w Anglii relacje te są pełne szacunku. Dobre stosunki pomiędzy nauczycielami a uczniami sprawiają, że tak nauczani jak i nauczający czują się szanowani i samodzielni, co znacznie podnosi ich samoocenę i mobilizuje do dalszej i owocnej pracy. Oprócz funkcji dydaktycznych nauczyciele spełniają rolę wychowawcy – korepetytora. Dziś w szkole uczniowie uczą się zazwyczaj w licznych klasach. Klasy nierzadko liczą sobie po trzydziestu młodych ludzi, przez co nauczyciel nie może zająć się każdym, według jego potrzeb. W szkole angielskiej zaobserwowałam, że każdy uczeń indywidualnie spotyka się z nauczycielem i otwarcie rozmawia o tym z czym w dalszym ciągu ma problemy i nad czym chciałby jeszcze popracować. Aspektem, na który zwróciłam szczególną uwagę było zapewnienie pomocy indywidualnego korepetytora przez cały okres zajęć. Tak więc, przekazywana przez pedagogów wiedza służy do wzmacniania poczucia własnej wartości u uczniów. Pedagodzy dokładają wszelkich starań, aby uczniowie potrafili w przyszłości w sposób jak najbardziej efektowny wykorzystać zasób wiadomości zdobyty podczas edukacji w szkole.<br />Podczas kilkunastodniowego pobytu w Lancaster nie zaobserwowałam żadnych problemów z dyscypliną, która jest jednym z priorytetów brytyjskiej szkoły. Szkoła ma ściśle określone zasady zachowania a uczniowie zobowiązani są do regularnego i punktualnego uczęszczania na zajęcia, noszenia mundurków szkolnych, wykorzystywania możliwości jakie daje im szkoła oraz aktywnego uczestniczenia w życiu swojej placówki wychowawczej. Ponadto szkoła w Lancaster opracowała dokładny system nagradzania, upominania i karania uczniów. Jest to nie tylko zachęta do doceniania pochwał i nagród ale także okazja do kultywowania uczenia się odpowiedzialności w życiu.<br />Tematem, który w Polsce wymaga jeszcze wielu badań, jest tolerancja wobec innych narodowości. W Wielkiej Brytanii uczniowie i nauczyciele są na to bardzo wyczuleni. Społeczeństwo brytyjskie jest obecnie bardzo zróżnicowane etnicznie i narodowościowo. Do szkoły w Lancaster uczęszczają dzieci różnych narodowości. W Polsce wciąż nie ma wyrobionej określonej formy w jaki sposób zachowywać się wobec obcokrajowców. A przecież mamy w naszym kraju mniejszości romskie, ukraińskie, niemieckie, litewskie i inne. Należymy do Unii Europejskiej. Jesteśmy krajem coraz bardziej otwartym, dlatego też kto wie czy w niedalekiej przyszłości będziemy musieli stawić czoła podobnym wyzwaniom.<br />Po przedstawieniu systemów nauczania w obydwu krajach nie możemy nie stwierdzić, iż w sposób znaczący różnią się one od tego kultywowanego w Polsce. Najbardziej znaczącą różnicą jaka kontrastuje nasz obraz szkolnej rzeczywistości z tym zagranicznym jest nastawienie uczniów do pedagoga. Każdorazowo słysząc o przypadkach braku poszanowania osoby nauczyciela powinniśmy zastanowić się nad kondycją kontaktów między uczącymi sie a nauczającymi. Podążając za myślą pana Bena Sweetlanda musimy zdać sobie sprawę, że „nie można rozświetlić czyjejś drogi bez oświecenia własnej”. Warto czasami pochylić się nad osiągnięciami innych w dziedzinie wychowania, aby dojść wreszcie do wniosku, iż „celem edukacji powinno być nauczanie jak myśleć niż co myśleć – skłanianie do samodzielnego myślenia niż zasypywanie umysłu cudzymi konceptami”(Bill Beattie). Takiego podejścia chcielibyśmy życzyć tak zgromadzonym tutaj pedagogom jak i wszystkim, którzy mają swój wkład w wychowanie młodzieży – przyszłości naszego narodu.<br />