Generaties in de gezondheidszorg

1. Generaties in de gezondheidszorg
NFU Master Kwaliteit en Veiligheid
Prof.dr. Robbert Huijsman MBA,
Bijzonder hoogleraar Management & Organisatie Ouderenzorg
Manager Innovatie en programmamanager Kwaliteit van zorg
bij Zilveren Kruis (Achmea)

2. Dynamiek en beweging,
in soorten en maten
 Beweging in loopbaan: even voorstellen
 Veranderingen in demografie en ziekten
 Sociaal-maatschappelijke bewegingen:
het fenomeen van generaties
 Bewegende normen over
gezondheid en zelfredzaamheid
 Bewegingen in de gezondheidszorg
 Hou jezelf en anderen in beweging!

3. Beweging in loopbaan:
even voorstellen
 Geboren Rotterdammer (1962)
 Macro-economie (1980-1986), MBA RSM (2000-2001)
 Promotie “Model van voorzieningen voor ouderen” (1990)
 Senior onderzoeker (1990-1993), UHD (1993-2002)
 Drie leerstoelen (1997-2001, 2002-2011, 2012-)
 Vakgroepvoorzitter (2000-2007), Opleidingsdirecteur (2003-2007)
 Parttime hoogleraar sinds 2007, combinatie met de praktijk!
 Directeur adviesbureau (2007-2009), directeur CIZ (2009-2011)
 Nu: Senior Manager Innovatie en programmamanager
Kwaliteit van Zorg bij Zilveren Kruis Achmea (2011-)

4. Levensverwachting bij 65 jaar (CBS)
4

5. Bevolkingspiramides tijdens het middelste jaar van
generaties (1962, 1977, 1992 en 2007; CBS)
5

6. We leven langer en langer gezond (VWS, 2012)
6
Multimorbiditeit
wordt nieuwe
uitdaging

7. Vier, vijf, zes, .. generaties
7

8. Generaties verschillen?!

9. Generaties zijn nieuw werkgebied
9

10. Generatietheorie (Bontekoning, 2007/2010)
Een generatie bestaat uit (leef)tijdgenoten die zich met elkaar verbinden door:
•gedeelde beleving van de vitaliteit van omringende cultuur, gevolgd door
•gedeelde reactie in de vorm van spontane vernieuwingsimpulsen, en
•gedeelde mentale, emotionele en fysieke ontwikkeling,
die is afgestemd op de evolutionaire rol van hun generatie.
Elkaar in levensfasen opvolgende generaties zorgen - mits ondersteund - voor
de evolutie van sociale systemen, zoals maatschappijen, organisaties en
verenigingen, voor de evolutie van het leiden, organiseren, samenwerken en
communiceren. Iedere levensfase opnieuw.
Een (nieuwe) generatie wordt energiek als zij haar evolutionaire rol kan
uitleven en verliest energie als ze wordt ‘gedwongen’ om zich aan te passen
aan werk- en leefwijzen van de oudere generaties die zij instinctief en intuïtief
als niet-vitaal ervaart. Parallel daaraan versnelt of vertraagt haar collectieve
talentontwikkeling, en daarmee ook de vernieuwing van de organisatiecultuur.
10

11. Generatie-indeling van Nederland
Generaties Geboortejaren Kenmerkend motto
Vooroorlogse generatie 1910-1925
conventionele waarden, kerkelijke verzuiling
“je krijgt niets cadeau”
Stille generatie 1925-1940
gezagsgetrouwe burgerwaarden, hard werken
“niet klagen, we hebben het best goed”
Protestgeneratie der
Babyboomers
1940-1955
idealistische en gedreven democratiseerders
emancipatie, “inspraak en draagvlak”
Verbindende of verloren
generatie X
1955-1970
nuchtere verbinders van diversiteit
“samen werken, samen leven”
Pragmatische generatie 1970-1985
werk is belangrijk, levensgeluk nog belangrijker;
“je eigen ding doen” en “vooral jezelf zijn”
Grenzeloze generatie,
generatie Einstein
1985-2000
projectwerken, zonder hiërarchie en bureaucratie
“alles kan en alles moet”, ondanks tegenslag
Digigeneratie 2000-2015
authenticiteit, leren in het nieuwe digitale werken
“multitasking in the cloud”, duurzame “foot print”
11

12. Amerikaans profileringsonderzoek

13. Demografische kengetallen der generaties
Generaties
Aantal
levend-
geboren
x1.000
(% bevolking)
Percentage
sterfte in
eerste
levensjaar
Percentage
dat leeftijd
van 65 jaar
bereikt
Levensverwachting
bij geboorte
(M/V)
Resterende
levensverwachting
bij 65 jaar (M/V)
Vooroorlogse
generatie
2.635
(2,70%)
8,65% 67,3% ? M: 14,3
V: 19,0
Stille generatie 2.639
(2,19%)
4,62% 75,5% ? M: 15,4
V: 19,6
Protestgeneratie der
Babyboomers
3.377
(2,34%)
3,49% 78,5% M: 70,3
V: 72,6
M: 17,9
V: 19,5
Verbindende of
verloren generatie X
3.616
(2,05%)
1,60% ? M: 71,0
V: 75,6
M: 19,5
V: 22,3
Pragmatische
generatie Y
2.816
(1,36%)
0,96% ? M: 72,1
V: 78,5
M: 20,5
V: 23,1
Grenzeloze
generatie of
generatie Einstein
2.884
(1,27%)
0,62% ? M: 74,3
V: 80,3
M: 21,3
V: 24,0
Digigeneratie Z 2.294
(1,17%)
0,43% M: 78,0
V: 82,3
?
13

14. Vier generaties professionals bieden zorg
aan drie generaties ouderen
Team van
professionals
Oudere zorg-
vragers
Generaties:
1.Verbindende
2.Pragmatische
3.Grenzeloze
4.Heldere Digi/Z
Generaties:
1.Vooroorlogse
2.Stille
3.Protest
Plan:
dubbelpromotie-onderzoek naar
renderende generatiedynamiek
in de ouderenzorg
A
B
14

15. Deel A: (interventies in) generatie-
dynamiek binnen zorgteams
A
Hoe werken verschillende generaties professionals in multidisciplinaire zorgteams effectief
samen en hoe kunnen ze een voortdurende sociale evolutie op gang houden of brengen,
gebruik makend van elkaars competenties en drijfveren vanuit generatietheorie?
1.Systematische literatuurreview: verschillen en overeenkomsten in teamaspecten tussen generaties
2.Modelontwikkeling: hoe is (interventie in) ervaren dynamiek en samenwerking tussen verschillende
generaties professionals in de ouderenzorg te conceptualiseren en te operationaliseren?
3.Secundaire data-analyse: welke statistische samenhangen zijn uit reeds uitgevoerde onderzoeken te
destilleren tussen teamaspecten en behoren tot een bepaalde generatie?
4.Analyse huidige situatie: hoe verloopt de samenwerking tussen verschillende generaties
professionals in de dagelijkse praktijk van zorgteams in de extra- en intramurale ouderenzorg?
5.Interventie-studies: nut van (nader te selecteren) interventies in de dynamiek en samenwerking
tussen generaties in zorgteams.

16. Van organisatie-gecentreerd aanbod, naar
ketenzorg en cliëntgecentreerde netwerken
Organisatie XGemeente Y
Professional Z
Organisatie R Mantelzorger
Aanbieder B
Zorg-
aanbieder
cliënt
cliëntcliënt
cliënt
cliënt
cliënt
cliënt
cliëntcliënt
cliënt
16

17. Werkwijzen en condities voor teams
Motiverende doelen
Respect voor
verschillen
Initatief
tonen
Geïnspireerd
samenwerken
Flexibel aanpassenOpen communicatie
Gedeelde
verantwoor-delijkheid
Uitdaging
Vertrouwen
EnergieVerbinding
OntwikkelingHelderheid
17

18. Drijfveren van verschillende generaties
op de werkvloer (Bontekoning)
Protestgeneratie
der Babyboomers
Verbindende of
verloren generatie X
Pragmatische
generatie Y
Grenzeloze
generatie
Bezitten ‘nog’ de
sleutel/topposities
(deel moet langer
blijven)
Zitten veelal bekneld
tussen Babyboomers
en Pragmaten
Nemen veel posities
van Babyboomers over
Komen er aan!
• Draagvlak creëren
• Structureren
• Idealiseren
• Status
• Polderen/consensus
• Teamplayers
• Visionairs
• Rapporten/verslagen
• Vergadercultuur
• Conflict vermijdend
• Politieke spelers
• Aanpassen
• Persoonlijk
ontwikkelen
• Kwaliteit
• Verantwoordelijkheid
naar thuisbasis
• Bruggenbouwers
• Korte termijn
oriëntatie
• Sceptisch/realistisch
• Heb ik het bereikt?
• Politiek mijdend
• Ik wil en kan alles
• Zelfverzekerd
• Interactief
• Concrete resultaten
• Innovatie boven
hiërarchie
• Open constructieve
teamspirit
• Balans Werk / Privé
• Direct en
ondernemend
• Multitasking
• Zelf dingen uitvinden
• Ontwikkeling/fun
• Oppervlakkiger?
• Verzet tegen sturing
• Bepalen zelf wat
goed is
• Beeldcultuur in
plaats van tekst-
cultuur
• De BV “IK”
• Sturen op sterktes!
18

19. Normen, waarden en kwaliteiten voor de vier werkzame
generaties (Bontekoning, 2010)

20. De werkende generaties

21. Verschillen tussen generaties

23. Deel B: (interventies in) generatie-
dynamiek tussen cliënt en zorgteam
B
Hoe kunnen verschillende generaties zorgprofessionals op effectieve en klantwaarde
toevoegende wijze inspelen op de wensen, behoeften en (gedrags)stijlen van
verschillende generaties zorgvragende ouderen?
1.Systematische literatuurreview: verschillen en overeenkomsten in wensen, behoeften en
(gedrags)stijlen tussen generaties ouderen.
2.Modelontwikkeling: hoe kunnen (interventies in) ervaren dynamiek en samenwerking tussen
verschillende generaties professionals en generaties ouderen worden geconceptualiseerd?
3.Secundaire data-analyse: welke samenhangen zijn uit reeds uitgevoerde onderzoeken te destilleren
tussen de wensen, behoeften en satisfactie van zorgvragende ouderen van verschillende generatie?
4.Analyse huidige situatie: hoe verloopt de zorgrelatie tussen verschillende generaties professionals
en verschillende generaties ouderen in de dagelijkse extra- en intramurale ouderenzorg?
5.Interventie-studies: nut van (nader te selecteren) interventies in de dynamiek en zorgrelatie tussen
professionals en verschillende generaties ouderen.
Nieuwe vormen van vraaggerichtheid
of persoonsgerichte zorg

24. “De oudere” bestaat niet
24

25. Generatie-indeling van Nederland
Generaties Geboortejaren Kenmerkend motto
Vooroorlogse generatie 1910-1925
conventionele waarden, kerkelijke verzuiling
“je krijgt niets cadeau”
Stille generatie 1925-1940
gezagsgetrouwe burgerwaarden, hard werken
“niet klagen, we hebben het best goed”
Protestgeneratie der
Babyboomers
1940-1955
idealistische en gedreven democratiseerders
emancipatie, “inspraak en draagvlak”
Verbindende of verloren
generatie X
1955-1970
nuchtere verbinders van diversiteit
“samen werken, samen leven”
Pragmatische generatie 1970-1985
werk is belangrijk, levensgeluk nog belangrijker;
“je eigen ding doen” en “vooral jezelf zijn”
Grenzeloze generatie,
generatie Einstein
1985-2000
projectwerken, zonder hiërarchie en bureaucratie
“alles kan en alles moet”, ondanks tegenslag
Digigeneratie 2000-2015
authenticiteit, leren in het nieuwe digitale werken
“multitasking in the cloud”, duurzame “foot print”
25

26. Procent 65+ in verzorgings- en verpleeghuizen
26

27. Vitaliteitsmodel van Westendorp c.s
Vitaal
Gezond
Apathie
Kwetsbaar
Bij de pakken neerzittend
Doelen stellend
Veerkracht
Zelfredzaam
Veerkracht
Zelfredzaam
VerveeldVerveeld Lethargie
Afwachtend
Lethargie
Afwachtend
Energie

28. groep
extravert
ego
introvert
Samen & de
buurt
Ruim &
hoogwaardig
Stedelijk &
authentiek
Rustig &
functioneel
Praktisch &
vertrouwd
Stads &
allure
Landelijk
& vrij
Veilig
& de wijk
28

29. groep
extravert
ego
introvert
8%
Samen &
de buurt
14%
Ruim &
hoogwaardig
15%
Stedelijk &
authentiek
15%
Stads &
allure
11%
Landelijk
& vrij
8%
Rustig &
functioneel
15%
Veilig
& de wijk
11%
Praktisch &
vertrouwd
12%
10%
3%
11%
10%
10%
5%
Praktisch &
vertrouwd
34%
Rustig &
functioneel
19%
13%
3%
14%
6%
9%
9%
Praktisch &
vertrouwd
26%
Rustig &
functioneel
20%
Praktisch &
vertrouwd
18%
Rustig &
functioneel
20%
Stedelijk &
authentiek
15%
Stads &
allure
5%
Samen &
de buurt
12%
Veilig &
de wijk
9%
Ruim &
hoogwaardig
13%
Landelijk
& vrij
10%
29

30. Portland State University’s School of Architecture, June 2014
Intergenerationele huisvesting
30

31. Slimmer wonen
met (e-)domotica

32. Slimmer zorgen
met e-health

33. Intergenerationele leren
33

34. Intergenerationele creativiteit
34

35. Kom in beweging, ongeacht je leeftijd
35

36. Dank voor uw aandacht!
Prof.dr. Robbert Huijsman MBA
email: huijsman@bmg.eur.nl
36

37. Definitie van gezondheid
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO 1948):
toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en
niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken.
the ability to adapt
and to self manage
Machteld Huber (2012):
vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren,
in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
http://www.youtube.com/watch?v=eNIVJptxJu0&feature=youtu.be
37

38. Zelfredzaamheid is kern van gezondheid
 Betekenisvol leven, je mag er zijn
 Baas over eigen hoofd, lijf en leven
 Persoonlijke contacten en interactie
 Accent op wat wél kan, zorgen even opzij
 Mens méér dan bundel zorgactiviteiten
 Eigen regie en veerkracht

39. Van ziekte en zorg (ZZ) naar gezondheid en gedrag (GG)
en mens en maatschappij (MM) met technologie thuis (TT)
Zelfred-
zaamheid
Demografie
- dubbele vergrijzing
- gezinsverdunning
- ontvolking grensstreek
- multiculturaliteit
- …
Maatschappelijk
- individualisering
- verzakelijk, juridisering
- burgerperspectief
- risico-bereidheid
Epidemiologisch
- chroniciteit
- overleving na kanker
- DNA-factor
- welvaartziekten
Technologie
- Internet, social media
- e-Health, domotica
- Zorg op afstand
- …
Sociale trends
- solidariteit onder druk
- afkalvende mantelzorg
- nieuwe vrijwilligers
- civil society?
Politieke dynamiek
- neo-liberalisme mensbeeld - inzet en effect preventiebeleid?
- zelf  eigen kring  overheid - afbouw AWBZ, PGB, opbouw WMO
Economisch
- bezuinigingen
- pensioencrisis
- eigen bijdragen
- samenloop SES