Álbums de guerra. Castelao

2. Castelao mantivo o seu compromiso
antifascista durante a Guerra civil desde
a especificidade galega. Foi quen de
conxugar o seu compromiso
democrático, republicano e antifascista
coas súas conviccións de nacionalista
galego que aspira a que o seu pobo
poida desenvolver o seu futuro en paz e
liberdade. As atrocidades cometidas
polos insurrectos fascistas en Galiza, dan
pé ás estarrecedoras imaxes dos álbums
Atila en Galicia, Galicia mártir e
Milicianos, coas que Castelao foi
embaixador da causa republicana ante o
mundo (URSS, EUA, Cuba, Arxentina...).

4. Eisí sería
Hespaña

5. Arenga

6. Cando
faltaban
fusiles

7. Pol-a
liberdade

8. A loitar
pol-o fillo

9. Vello
federal

10. Eiquí queda
un fusil!

11. Así
procedían

12. Antitanquista

13. Baixade,
cobardes!

14. Irmáns

15. Presentación dos Álbumes de Guerra,
por Isaac Díaz Pardo (1995)
Algúns quixeron facernos ver que Castelao era só un artista.
Cando morreu, os que decidían dictaron orde á prensa que
falescera un humorista, para adicarlle somentes catro liñas.
Penso que Castelao foi quen primeiro soubo entender a historia
malfadada do nosso povo, cun rigor na estrutura que aínda
non se entende ben hoxe. Castelao propoñía recuperar o que
nunhas circunstancias desfavorables nun longo período da
historia tiñamos perdido, mais non dun xeito utópico senón
posible. El viu que o actual norde de Portugal e a Galiza foron
unha mesma nación, no intre en que se formou o nosso
carácter, continuando a Gallaecia, e que intereses alleos nos
teñen partido polo Miño, nos que tomamos vieiros
diverxentes, deturpado o noso pola presión de Castela.

16. O significado dos Álbumes de Guerra,
por Isaac Díaz Pardo (1995)
Castelao, ademais de saber transmitir ideas coas palabras, sábeas
expresar tamén con imaxes gráficas. Pero as súas ideas gráficas
non tentan ser esteticistas; todo o que dibuxa ten unha orientación:
traballar por causas xustas nas que vai a causa de Galiza, da
recuperación da nosa personalidade política.
Os tres álbumes de guerra teñen un antecedente: o Álbum Nós, no
que Castelao loita por unha forma constructiva da Galiza en
tempos en que non hai guerra pero persiste a opresión caciquil
sobre o noso povo.
Os tres álbumes de guerra continúan a mesma liña ideolóxica que
o Álbum Nós; a súa diferencia con este é que están feitos nun
tempo diferente, cunha confrontación coa violencia desatada polos
nemigos de Galiza, ou cando menos polos nemigos da restauración
do dereito natural da personalidade histórica da nosa terra.

17. Aínda que a publicación do álbum Milicianos se fixo en América, un
ano despois de saír Castelao da península, non ten dúbida que os
orixinais foron feitos en Valencia ou Barcelona apoiando a loita a
favor da República.
Ten poucas dúbidas que Castelao, dende o ponto de vista plástico,
móstrase até o ano 36 como un modernista expresionista, o estilo
do tempo no que se tiña formado. Este carácter vai ficar aínda
presente no seu primeiro álbum de guerra, Galiza Mártir,
destacando, por mor do tema, o expresionismo sobre o
modernismo. Mais os outros dous álbumes, Atila en Galiza e, sobre
todo, Milicianos, despréndese do modernismo, no que o tema fica
mergullado no espacio compositivo.
O significado dos Álbumes de Guerra,
por Isaac Díaz Pardo (1995)

18. FONTES
• Álbumes de guerra: estampas por Castelao
(Material obtido nun curso online organizado
pola CIG-ensino e pola AS-PG en decembro
2014)