Meteory, meteoroidy...

1. METEOROIDY, METEORY,
METEORYTY

2. METEOROIDY – odłamki planetoid, komet
oraz innych ciał niebieskich poruszające
się wokół Słońca.

3. Kiedy METEOROID znajdzie się w polu grawitacyjnym
Ziemi wpada w jej atmosferę i spalając się wywołuje
zjawisko zwane METEOREM.

4. METEOR, który nie spali się całkowicie w atmosferze i
dotrze na ziemię to METEORYT.

5. METEOROIDY
• Każda kometa lecąc w przestrzeni kosmicznej wyrzuca ze
swojego jądra tzw. Materiał kometarny, będący meteoroidami.
Meteoroidy, których źródłem powstawania jest jedna kometa
(kometa macierzysta roju) występującymi w skupiskach
meteoroidowych poruszających się po orbitach odwzorowanych od
orbit tych komet.
• Meteoridy mają zwykle masę od 0,000 001 grama do 1 000
kilogramów (choć najczęściej nie przekracza ona 0, 001 grama).
Najmniejsze meteoroidy nazywamy mikrometoroidami.

6. METEORY
• Słowo meteor pochodzi z greckiego meteoron co znaczy
„rzecz na niebie”.
• Zjawisko świetlne, obserwowane przy przelocie meteoru, nie jest zjawiskiem
świecenia samej bryłki, lecz świeceniem cząstek powietrza wzdłuż jej drogi.
• Meteory zaczynają świecić na wysokości 100-130 km, gasną zaś na 75-80
km.
• Meteoroidy spalając się w atmosferze mają prędkość 2 do 72 km/s (w
zależności od tego, czy doganiają Ziemię, czy też biegną na jej spotkanie)
• W pogodną, bezksiężycową noc pojedynczy obserwator może dostrzec
przeciętnie
10 meteorów na godzinę.
Przy założeniu, że pole obserwacji kontrolowane przez obserwatora ma
średnicę kątową 60°, na wysokości 80 km nad Ziemią obejmuje ono, około
5000 km2
. Jest to 0,00001 powierzchni Ziemi, na całej przeto Ziemi wypada
na godzinę około miliona przelotów meteorów dostrzegalnych gołym okiem,
czyli około
24 milionów na dobę.

7. Meteor jaśniejszy niż Wenus (-4 mag) to bolid. W końcowej fazie
zjawiska przybiera wygląd kuli ognistej z ogonem. Jego przelotowi
często towarzyszą efekty akustyczne.
Greckie bolís - ‘pocisk; grot'.

8. Bolid o jasności -15 magnitudo sfotografowany 4.11.2005 roku o godzinie
20:19:42UT przez Darka Dorosza.

9. Po kolorze meteoru możemy poznać, z jakiego materiału zbudowany jest meteoroid.
Pierwiastek Kolor
Sód
Pomarańczowo-
żółty
Żelazo Żółty
Magnez Niebiesko-zielony
Wapń Fioletowy
Krzem Czerwony

10. ROJE METEORÓW
• Kiedy orbita skupiska meteoroidowego przecina
się z orbitą Ziemi obserwujemy rój meteorów -
wielokrotny wylot zjawisk meteorów z jednego,
pozornego miejsca na niebie. Roje meteorów
noszą łacińskie nazwy od konstelacji w których
znajduje się dany radiant.
Radiant - pozorne miejsce na
niebie, z którego wybiegają drogi
meteorów należących do
aktywnego w tym czasie roju.

11. KALENDARZ ROJÓW
Rój
Współrzędne
radiantu Okres
aktywn
ości
Maksi-
mum
Maks
λ
D V R
ZHR
max
Kod
IMO
α [°] δ [°]
Kwadrantydy 230 +49
01.01-
07.01
03.01 283.16 5 41 2.1 120 QUA
Lirydy 271 +34
16.04-
25.04
22.04 32.32 5 49 2.9 zm LYR
η- Aquarydy 336 -02
19.04-
28.05
03.05 45.5 4 66 2.7 60 ETA
Perseidy 46 +58
17.07-
24.08
12.08 140.0 5 59 2.6 110 PER
α- Aurigidy 84 +42
24.08-
05.09
01.09 158.6 5 66 2.5 10 AUR
Draconidy 262 +54
06.10-
10.10
10.10 195.4 2 20 2.6 zm GIA
Orionidy 95 +16
02.10-
07.11
21.10 208 10 66 2.9 20 ORI
Leonidy 152 +22
14.11-
21.11
18.11 235.27 5 71 2.5 zm LEO
Geminidy 112 +33
07.12-
17.12
14.12 262.0 4 35 2.6 120 GEM
17.12-

12. NAJBLI SZE ROJEŻ
Aktywność: 15-25
listopada;
Maximum : 21
listopada, 8h 45m UT
ZHR = zwykle 5, w
porywach do 400+;
Radiant : alfa = 117°,
delta = +1°;
V = 65 km/s;
r = 2.4;
α-Monocerotydy

13. Aktywność : 7-
17 grudnia;
Maximum : 13
grudnia, 22h 20m
UT +/- 2.3h;
ZHR = 120;
Radiant : alpha =
112°, delta =
+33°;
V = 35 km/s;
r = 2.6;
Geminidy

14. Aktywność : 17-26;
grudnia
Maximum : 22
grudnia, 13h UT;
ZHR : 10 (w porywach
do 50);
Radiant : alfa = 217°,
delta = +76°;
V : 33 km/s
r : 3.0;
Ursydy

15. METEOR SCATTER
Kiedy meteoroid wpada w ziemską atmosferę wywołuje ślad jonizacji
(plazmę, obłok zjonizowanego gazu), gdzie cząsteczki są zjonizowane
przez przelot meteoru. Takie ślady mogą istnieć nawet 45 minut. Małe
meteoroidy wielkości ziarnka piasku wpadają w ziemską atmosferę
niemalże nieprzerwanie, w każdych kilku sekundach w każdym
miejscu na Ziemi, więc takie zjonizowane ślady w atmosferze
występują praktycznie ciągle. Kiedy fale radiowe odbijają się od takich
zjonizowanych śladów, następuje tzw. meteor scatter.
Meteor scatter jest używane dla
eksperymentalnej ochrony wojskowych
systemów łączności. Jonowy ślad jak lustro
odbija fale radiowe i tylko odbiorca na
właściwej pozycji może odebrać transmisję.
W latach 1940-50 Amerykańscy żołnierze
próbowali używać zjonizowanych śladów
pozostawionych przez meteory, dzięki nim
przesyłając wiadomości (np. o posunięciach
wojskowych) na długie dystanse przez
ultrakrótkie fale.

16. Od 1953 roku radiowcy-amatorzy
byli zainteresowani
wykorzystaniem meteor scatter.
Dzisiaj często wykorzystują to
zjawisko do transmisji. Nazywane
jest to "Meteor Scatter" (MS) lub
„Meteor Burst Communications”
(MBC). Używając meteorów
można na falach ultrakrótkich
przesłać informacje nawet na
2500 km.
12 kwietnia 1977 roku na falach o
częstotliwościach 432 MHz przesłano
sygnał z Walii do Ukrainy. Odległość między
stacjami wynosiła 3101 km. Thank you
electrons! ;)

17. S UCHAniEŁ
METEORÓW
Jak to się dzieje, że możemy usłyszeć niektóre
meteory (bolidy) dokładnie w tym samym
czasie, w którym je widzimy? Fale dźwiękowe
potrzebują 5 minut na pokonanie takiego
dystansu.
Wielkie meteoroidy mogą pozostawić wielki
ślad jonizacji, który reaguje z ziemskim polem
magnetycznym. Kiedy ślad takiego meteoru
znika, megawaty elektromagnetycznej energii
mogą zostać uwolnione z największą mocą w
falach radiowych.
Chociaż fale są elektromagnetyczne, mogą
być usłyszane. Są na tyle mocne, że mogą
wprawić w wibracje trawę, rośliny, ramki
okularów i inne materiały – kiedy one wibrują,
wywołują fale dźwiękowe.

18. METEORYTY
• Całkowita masa meteorytów i tzw. mikrometeorowej materii, padającej na Ziemię w
ciągu doby, jest oceniana na 1200 ton. Nawet ta ilość stanowi znikomy przyrost masy
ziemskiej (66*1013
ton).
• Meteoryty, które znajdujemy na Ziemi pochodzą z:
*Planetoid
*Komet
*Księżyca
*Marsa
• Ocenia się, że na obszar o powierzchni Polski spada rocznie 175 meteorytów o wadze
powyżej 100g.
• Meteoryty od skał ziemkich można odróżnić po obecności na przynajmniej części jego
powierzchni skorupy obtopieniowej – warstwy, która stopiła się podczas lotu przez
ziemską atmosferę. Meteoryty przyciągają magnes i mają stosunkowo dużą gęstość.
Meteorytów z Marsa i Księżyca nie da się w ten sposób odróżnić – bardzo
przypominają ziemskie skały. W ich przypadku zawyrokować mogą jedynie
specjalistyczne badania ich składu chemicznego i proporcji poszczególnych izotopów
budujących ich pierwiastków.
• Według szacunków w Ziemię trafia około 20 000 meteorytów rocznie.

19. KLASYFiKACJA METEORYTÓW

20. Meteoryt ten został znaleziony w Elephant Moraine na Antarktydzie w roku 1979. Składniki mineralne
znalezione w tym okazie są bardzo podobne do tych wyodrębnionych ze skał pochodzących z Marsa.
W skale znaleziono puste miejsca wypełnione powietrzem o składzie bardzo podobnym do tego
pobranego przez sondę Viking na Marsie. Wiek tego meteorytu jest szacowany na około 180 milionów
lat.

21. Chondryty – Kamienne, najczęściej spadające na Ziemię meteoryty. Składają się one z
chondr (małe ziarna materii krzemianowej najczęściej o kształcie kulistym) i matrycy,
czyli materii spajającej chondry. Masa chondr to nawet 75% masy meteorytu.

22. Achondryty - rzadki typ meteorytów kamiennych. Zalicza się do nich różne meteoryty,
których wspólną cechą jest to, że powstały z krystalicznej magmy lub w wyniku
połączenia okruchów skał magmowych. Niektóre achondryty są bardzo podobne pod
względem chemicznym, mineralogicznym i teksturalnym do ziemskich dolerytów i
bazaltów.

23. Meteoryt żelazny

24. KRATERY NA WIECIEŚ

25. Barringer Meteor Crater, Arizona
•Średnica: 1,186 km
•Wiek: 49 000 lat
Najbardziej klasyczny z kraterów odkrytych do tej pory na powierzchni Ziemi, a
zarazem jeden z najlepiej zachowanych. Został wybity przez ogromną metalową
bryłę która spowodowała prawdziwy kataklizm. Dowiodły tego fragmenty
metalowego meteorytu znajdowane do dziś w okolicy krateru.

26. Wolfe Creek, Australia
Średnica: 0,875 km
Wiek: 300 000 lat
Wolfe Creek jest dość dobrze zachowanym kraterem. Usytuowany jest na płaskiej
pustyni w północno centralnej Australii. Wysokość ścian krateru wynosi ~25 metrów
natomiast licząc od dna krateru wynosi ~50 metrów. Utlenione resztki materii
meteorytowej, jak np. kawałki szkliwa zostały znalezione w okolicy krateru. Zdjęcie
pokazuje krater z południowej strony.

27. Rezerwat Meteorytu Morasko, Polska
W 1914 roku znaleziono tu pierwsze odłamki meteorytu żelaznego. Od
tamtego czasu znaleziono około 300 kilogramów szczątków. Data spadku
meteoru nie jest znana.

28. TWÓJ W ASNY METEORYTŁ
Istnieją w Internecie strony, gdzie można kupić meteoryt. Już za ok. 50
PLN można stać się dumnym posiadaczem kilkugramowej skały z
kosmosu.
Bardziej wyrafinowani mogą też kupić: