1. Układ słoneczny
Przygotowali :
Bartłomiej Nikonowicz
Adam Żamojda
Natalia Siwicka
Karolina Mierzyńska
Adrianna Ozorowska
2. Czym jest układ słoneczny?
Jest to układ planetarny składający się
ze Słońca i powiązanych z
nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Ciała te to
osiem planet, 173 znanych księżyców planet,
pięć planet karłowatych i miliardy (a być może
nawet biliony) małych ciał Układu
Słonecznego, do których zalicza
się planetoidy, komety, meteoroidy i pył
międzyplanetarny.
4. Słońce Jest to gwiazda centralna Układu
Słonecznego, wokół której krąży Ziemia
i inne ciała Układu Słonecznego. Słońce
składa się z gorącej
plazmy utrzymywanej przez grawitację .
Ma średnicę około 1 392 684 km, około
109 razy większą niż Ziemi, a jego masa
(1,989 ×1030 kg, około 333 tysięcy razy
większa niż masa Ziemi ) stanowi około
99,86% całkowitej masy Układu
Słonecznego. Około trzy czwarte masy
Słońca tworzy wodór, podczas gdy
resztę stanowi głównie hel. Pozostałe
1,69% tworzą cięższe pierwiastki
m.in. tlen, węgiel, neon i żelazo.
Jak większość gwiazd generuje energię
w wyniku fuzji jądrowej,
łącząc jądra wodoru w hel. Słońce
przetwarza w jądrze w ciągu sekundy
około 620 milionów ton wodoru.
5. Merkury
To najmniejsza i
najbliższa Słońcu planeta Układu
Słonecznego Temperatura
powierzchni waha się od −183 °C
do 427 °C. Ukształtowanie
powierzchni Merkurego
przypomina Księżyc: są na nim
liczne kratery uderzeniowe i
praktycznie pozbawiony
jest atmosfery. W
przeciwieństwie do Księżyca,
planeta ma jednak
duże żelazne jądro,
generujące pole magnetyczne o
natężeniu stukrotnie mniejszym
od natężenia ziemskiego pola
magnetycznego.
6. Wenus
Wenus – druga pod względem odległości
od Słońca planeta Układu Słonecznego. Jest
trzecim pod względem jasności ciałem
niebieskim widocznym na niebie,
po Słońcu i Księżycu Wenus jest jedną z
czterech planet skalistych w Układzie
Słonecznym. Pod względem wielkości i masy
jest bardzo podobna do Ziemi. Średnica Wenus
jest zaledwie o 650 km mniejsza od ziemskiej, a
jej masa jest równa 81,5% masy Ziemi.
Jednakże warunki na powierzchni Wenus
różnią się diametralnie od tych na Ziemi, ze
względu na gęstą atmosferę złożoną głównie
z dwutlenku węgla. Stanowi on 96,5% masy
atmosfery, podczas gdy pozostałe 3,5% to
głównie azot. Grube chmury generują
najsilniejszy efekt cieplarniany na planetach
Układu Słonecznego, a temperatura
powierzchni waha się od −220 °C do 420 °C.
7. Ziemia
Jest jedynym znanym miejscem we Wszechświecie, w którym występuje życie.
Pod względem średnicy, masy i gęstości jest to największa planeta
skalista Układu Słonecznego. Wokół Ziemi krąży jeden naturalny satelita –
Księżyc. Powierzchnię w 70,8% zajmuje woda wszechoceanu zawarta
w morzach i oceanach; pozostałe 29,2% stanowią kontynenty i wyspy.
Masa Ziemi wynosi 5,98 × 1024 kg. Prawdopodobnie planeta składa się głównie
z żelaza 32,1%, tlenu 30,1%, krzemu 15,1%, magnezu 13,9%, siarki 2,9%, niklu
1,8%, wapnia 1,6%, glinu 1,4%, chromu 0,4% oraz z pozostałych 0,7%.
8. Mars
Jest to czwarta planeta od Słońca, pod wieloma względami
przypomina Ziemię. Doba marsjańska jest tylko nieznacznie
dłuższa od ziemskiej. Podobnie zmieniają się pory roku, choć
rok jest dwa razy dłuższy. Występują tu chmury, wulkany,
wąwozy, góry, pustynie i wykazujące sezonową zmienność,
białe czapy polarne. Powierzchnię Marsa pokrywają odłamki
skał oraz czerwonawy pył, zawierający tlenki żelaza (stąd
określenie: Czerwona Planeta).
Atmosfera marsjańska składa się głównie z dwutlenku
węgla, który stanowi blisko 95% jej składu. Temperatura
latem w Słońcu wynosi do +30°C, zaś zimą przed świtem
spada nawet do -100°C. Mars ma dwa małe księżyce -
Fobosa i Deimosa, które prawdopodobnie są
przechwyconymi przez Marsa planetoidami.
10. Saturn
Również on jest gazowym olbrzymem, tak że
budową, składem chemicznym i bilansem
energetycznym praktycznie nie różni się od
Jowisza. Ma ogromną masę, około 95 razy
większą od masy Ziemi, lecz jego średnia
gęstość jest mniejsza niż wody. Saturn bardzo
szybko obraca się wokół własnej osi (raz na
10,23 godziny). Najbardziej charakterystyczną
cechą Saturna jest otaczający go w
płaszczyźnie równika system pierścieni. Choć
pierścienie oglądane z Ziemi wydają się
jednolite, składają się z niezliczonych
pojedynczych brył lodu i pokrytych lodem
skalnym okruchów o rozmiarach od jednego
centymetra do kilku metrów, obiegających
Saturna po niezależnych, choć bardzo
zbliżonych orbitach.
11. Uran
Uran, siódma planeta od Słońca, jest trzecią z
czterech gazowych planet-olbrzymów. Jej
kamienne jądro otacza gazowo-lodowy płaszcz.
Wokół płaszcza rozciąga się atmosfera zawierająca
wodór, hel oraz metan, który nadaje Uranowi
niebiesko-zieloną barwę. Ze względu na
usytuowanie planety w zewnętrznych rejonach
Układu Słonecznego, temperatura górnej
powierzchni chmur wynosi zaledwie -210°C.
Uran posiada 27 księżyców i układ pierścieni.
12. Neptun
Neptun jest ósmą planetą od Słońca, czwartą z
gazowych planet-olbrzymów. Wielkością i budową
przypomina swego sąsiada – Urana. Masa Neptuna
jest 17.25 razy większa od masy Ziemi. Jaskrawo
błękitny kolor jego atmosfery pochodzi od metanu. Na
Neptunie wieją najszybsze wichry Układu Słonecznego
– ich prędkość dochodzi do 2500 km/godz.
W warstwie chmur występuje kilka formacji, z których
najwyraźniejszą jest Wielka Ciemna Plama, olbrzymi
huragan dwukrotnie większy od Ziemi. Pod pokrywą
chmur znajduje się płaszcz lodowo-gazowy oraz
niewielkie skalne jądro. Podobnie jak Saturn, Uran i
Jowisz, również Neptun posiada system pierścieni – są
one jednak słabo rozwinięte i nie tworzą okręgów, lecz
koliste łuki. Neptun ma 14 znanych księżyców, z
których 13 to ciała bardzo drobne.
13. Planety Karłowate
Planetami w Układzie Słonecznym nazywane są krążące wokół Słońca ciała,
spełniające następujące warunki:
nie są satelitami innej planety,
posiadają wystarczającą masę, aby wskutek działania własnej grawitacji
wytworzyć kształt kulisty,
zdołały „oczyścić” swoją orbitę z innych względnie dużych obiektów.
Planety karłowate nie spełniają trzeciego spośród wymienionych wyżej
warunków. Jak dotąd w Układzie Słonecznym do grona planet karłowatych
zaliczono tylko 5 obiektów: Ceres, do tej pory uznawaną za
największą planetoidę, Plutona, uważanego wcześniej za najmniejszą z planet,
oraz odkryte w roku 2005 tzw. obiekty transneptunowe: Haumeę, Makemake
oraz Eris.
14. Księżyce
Naturalny satelita (księżyc) – ciało
niebieskie pochodzenia naturalnego,
obiegające planetę, planetę karłowatą lub planetoidę.
W Układzie Słonecznym dotychczas odkryto 173
naturalne satelity planet.
15. Komety
Kometa – małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które
na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej.Ciepło tej gwiazdy
powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka.
W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą
dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami
do kierunku ruchu komety. Gazowy warkocz komety jest zawsze zwrócony w
kierunku przeciwnym do gwiazdy, co spowodowane jest
oddziaływaniem wiatru słonecznego, który zawsze jest skierowany od gwiazdy.
Pyłowy warkocz składa się z drobin zbyt masywnych, by wiatr słoneczny mógł
znacząco zmienić kierunek ich ruchu.
Kometa wykazuje aktywność, kiedy przebywa w pobliżu gwiazdy, a potem znika
w odległych rejonach układu planetarnego, gdzie przyjmuje postać
zamarzniętej kuli skalno-lodowej. Jądro komety zbudowane jest z mieszaniny
pyłów i drobnych odłamków skalno-lodowych, składających się
z lodu wodnego, zestalonego dwutlenku węgla, amoniaku i metanu.
16. Planetoidy
Planetoida – ciało niebieskie o
małych rozmiarach – od kilku metrów
do czasem ponad 1000 km,
obiegające Słońce, posiadające stałą
powierzchnię skalną lub lodową,
bardzo często – przede wszystkim w
przypadku planetoid o mniejszych
rozmiarach i mało masywnych – o
nieregularnym kształcie.
