Net voor de vakantie vond er in het Stadhuis van Eindhoven een bijzonder inspirerende middag geluk plaats voor burgemeesters, wethouders, beleidsmedewerkers en betrokkenen die willen Sturen op Geluk! Wij hebben genoten van alle enthousiaste reacties na afloop.
Vlak voor 28 juni werd het Parktheater benaderd door het Gilde Plus; een werkgemeenschap van professionals, studenten, werkenden en werkzoekenden, die elkaar ondersteunen in leren en werken. Zij wilden onze Praktijkmiddag Sturen op Geluk gebruiken als een ‘pilot project’ voor het uitgeven van een digitaal magazine. Dit mooie initiatief wilden wij (St. Geluk Eindhoven,
Parktheater, Erasmus, Fontys en Gemeente Eindhoven) graag een kans geven.
Na de zomervakantie werden wij verrast met het resultaat. Een heel uitgebreid magazine, geschreven vanuit de beleving van twee bezoekers, die duidelijk onder de indruk waren over de vele inzichten van deze middag.
Op voorhand vooral nieuwsgierig en aangenaam verrast over de impact die Sturen op Geluk kan realiseren voor onze inwoners. Wij wensen de makers voor hun toekomst veel Geluk!
Wil je meer weten over Sturen op Geluk, lees dan dit magaZIEN.
2. Waar het geluk te vinden is
Akshaya de Groot
9 Geluk en beleid.
Eindhoven
11 Geluksplekken, Dutch
Happyness Week, Smile Factor.
Roerdalen
13 Iedereen kan bijdragen aan
het geluk van anderen.
Almelo
15 Een zetje in de rug voor mensen
die aan de kant staan.
Nieuwegein
17 De mens centraal stellen en niet
zijn ziekte.
Hollands Kroon
19 Een gelukkige ambtenaar
is een efficiènte ambtenaar.
Schagen
21 Gemeente begroot op geluk.
maga 2 ZIEN
3. Voordat u begint
Over geluk gesproken
Over geluk gaat het verhaal dat het er altijd wel is maar je ziet het
niet zo. Het valt pas op wanneer het weg is. En dan is het te laat.
Geluk komt niet in een meetbare grootheid. Het is een gevoel dat
voor iedereen anders is. De een laat zich zonder verder nadenken
ergens door meevoeren. En de ander beziet hetzelfde met een lang
gezicht.
Het is net zoals met humor: de een barst bij een grapje in een gulle
schaterlach uit en de ander komt met moeite tot een slordige
glimlach. De omstandigheden bepalen mede of een voorval een
moment van geluk mag zijn of iets wat beter maar snel mag
worden vergeten.
Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom zo’n moment vandaag
onder de noemer 'geluk' valt en morgen te boek staat als 'ongeluk'.
Geef het gemeenten als Eindhoven, Roerdalen, Almelo,
Nieuwegein, Hollands Kroon en Schagen dan maar te doen die
hun ambtenarenapparaat en externen inzetten om de inwoners en
de eigen medewerkers 'gelukkiger' te maken.
Dat blijkt nog niet zo eenvoudig omdat de verwachtingen per
gemeente nogal verschillen. Dan is het fijn om daar met collega's,
experts en geïnteresseerden gedachten over uit te wisselen zoals
gebeurde op 28 juni in het Stadhuis van Eindhoven op initiatief
van de Erasmus Happiness Economics Research Organisation
(EHERO), Fontys, Parktheater Eindhoven, Stichting Geluk
Eindhoven en de gemeente Eindhoven.
Het leverde in elk geval stof tot nadenken op en, voor wie er zelf
mee aan de slag wil, voorbeelden om te vertalen naar zijn/haar
regio.
maga 3 ZIEN
4. Geluk
dat is te leren!
Eindhoven stelde op
28 juni 2017 onder
meer de raadszaal
beschikbaar voor een
keur aan deskundige
inleiders en experts
inclusief
hun visie op geluk en
wat daar volgens hen
zoal bij hoort. Het
plaatselijke bestuur
speelt daarin een
belangrijke rol; de
reden dat de als
praktijkmiddag
gepresenteerde
bijeenkomst het thema
‘sturen op geluk’
meekreeg.
'Sturen op Geluk'
werd ingeleid door
EHERO
Erasmus Happiness
Economics Research
Organization
Fontys
Stichting
Geluk Eindhoven
Parktheater
Eindhoven
Gemeente
Eindhoven
D
eze speciale editie van magaZIEN
gaat over 'geluk' en dan vooral het
geluk van de inwoners van
gemeenten. En over hoe dat wordt
vergroot.
Wethouder Yasin Torunoglu van Eindhoven wist het geluk van
een lachend publiek aan zijn zijde toen hij vertelde over de
stedelijke John Cleese-tunnel. Als het over het bevorderen van
geluk gaat ligt er voor gemeenten een dankbare taak te wachten,
legde marketing expert Guy van Liemt uit als zakelijk directeur
van de Erasmus Happiness Economics Research Organisation
(EHERO) in zijn presentatie over Geluk en gemeente, de kracht
van ‘purpose’.
Wetenschappelijk directeur Martijn Burger van de EHERO
legde het geluk van de Eindhovenaren onder de loep en deelde
de bevindingen.
Marjon Ouwens-Reus van de Stichting Geluk Eindhoven en het
Parktheater Eindhoven sloot het plenaire deel van de
bijeenkomst af met de verkenning hoe het thema geluk mensen
in beweging zet en bij elkaar brengt.
Leny Claessens legde als senior adviseur sociaal domein de
bijzonderheden uit van de gelukroute en het gelukbudget van de
gemeente Almelo. Projectleider Nancy Peeters van Schagen
berichtte over het stedelijke gelukonderzoek dat de experts van
EHERO uitvoerden in opdracht van de gemeente. Klein geluk
kwam voor rekening van Laurens Bijl, gelukcoördinator en
programmamanager van de gemeente Roerdalen.
Namens het Institute for Positive Health gaf Carl Verheijen,
tevens topsporter, een toelichting bij het programma voor
‘positieve gezondheid’. Het programma geniet inmiddels de
interesse van een verzekeraar.
maga 4 ZIEN
5. 'Elke gemeente of provincie
maakt graag beleid
dat resultaat heeft.'
Eindhoven deed tweemaal van
zich spreken in de workshoprondes.
Arjan uit het Broek vertelde dat de
gemeente Eindhoven de openbare ruimte
zo vriendelijk en leuk kan maken dat
voorbijgangers uitdrukking geven aan
zijn nagestreefde 'smile factor'; een
glimlach die de dag opfleurt.
Marjon Reus van het Parktheater
Eindhoven kwam met Inge van der
Putten van onderwijsinstantie Fontys
te spreken over de gelukplekken die in
Eindhoven zijn ontstaan in
samenwerking met 'gelukambassadeur'
Leo Bormans en de studenten van Fontys
HRM & Psychologie en de inwoners van
de stad.
Michiel Koster denkt als directeur bij
de gemeente Hollands Kroon het geluk
van de inwoners vooral te bevorderen
wanneer het plaatselijk bestuur de
zelfredzaamheid en de zelfstandigheid
versterkt van de inwoners en ze meer
verantwoordelijkheden toebedeelt. De
Noord-Hollandse gemeente staat
daarin niet alleen, vertelde
'geluksdoctorandus' Akshaya de Groot.
Elke gemeente of provincie maakt
graag beleid dat resultaat laat zien,
constateert de docent en
programmaleider 'Sturen op Geluk in het
Publieke Domein' bij de Erasmus
Universiteit.
magaZIEN was gelukkig overal bij om
alle verhalen te noteren!
Eindhoven concentreert
zich tevens op de Dutch
Happiness Week om
kennis en bewustwording
rond het thema geluk te
vergroten. Want: gelukkige
mensen zijn betere
werknemers en betere
burgers. Ze zijn actiever,
creatiever, minder vatbaar
voor ziektes, energierijker
en participeren meer dan
minder gelukkige mensen.
Geluk is van belang op
sociaal én economisch
gebied.
maga 5 ZIEN
6. Gelukkige inwoners: de plaatselijke
overheid ziet ze graag, zegt Guy van
Liemt. Maar hoe krijgen burgemeesters,
wethouders, leden van de raad en
ambtenaren dat voor elkaar? Gelukkig
helpt de wetenschap een handje mee met
het ontwikkelen van 'geluksbeleid'.
Erasmus Happiness Economics Research
Organization springt als EHERO bij om
onder Van Liemts directie uit de
bijzonderheden van psychologie, filosofie
en theologie, bedrijfskunde en
gezondheidszorg kenmerken van 'geluk'
te destilleren.
Het doel: een groter geluk voor een
groter aantal mensen. Het
onderzoeksinstituut en kenniscentrum
van de Erasmus School of Economics
wil zo mensen en organisaties goed
doordachte keuzes laten maken.
De beleidsprofessional moet zo meer
oog krijgen voor het welbevinden en
sociale relaties. De uitkomst onder de
streep wijkt echter niet heel veel af van
de reguliere gang van zaken:
hoe krijg je voor dezelfde kosten of
inspanning het meeste geluk? En wat
voor geluk is dat: duurzaam of
voorbijgaand?
Nu we dan toch bezig zijn: hebben we
het allemaal wel over hetzelfde als we
het hebben over 'geluk'?
Geluk is in elk geval te meten en te
vervatten in een rapportcijfer, zegt
Martijn Burger die ook bij EHERO
werkt. De meeste Nederlanders geven
desgevraagd een 8 voor hun beleefde
geluk. Verder uitgespit blijken de
inwoners van Ede zich het gelukkigst
te voelen: maar liefst 88,8 procent van
hen vinden dat. Daar steekt Rotterdam
met 81,6 procent gelukkige inwoners
wat magertjes tegen af.
Het heeft waarschijnlijk te maken met
het verschil tussen 'de stad' en 'het
platteland'. In de stad wonen
gemiddeld genomen meer mensen
dichter op elkaar. Anders dan vaak op
het platteland is de stedelijke
gemeenschap minder hecht, wonen er
meer mensen zonder werk, staan er
veel alleen voor en kampen meer mensen
met psychische problemen.
Tel daarbij op een groter aantal
arbeidsmigranten en nieuwe en
aanstaande landgenoten en je krijgt een
cocktail die het geluk in de stad broos
maakt en meer te wensen overlaat dan op
het platteland.
maga 6 ZIEN
7. Op deze veronderstelde wetmatigheid
valt wel wat af te dingen, want geluk
wordt mede bepaald door wat mensen
er zelf van vinden, denken Burger en
Van Liemt. Wat de één omarmt doet
de ander in afgrijzen wegrennen.
Het laat onverlet dat er wel wat
algemene waarden zijn. Geld
bijvoorbeeld: het maakt niet altijd
gelukkig maar het helpt wel om
het in enige mate te worden.
Grote inkomensverschillen waardoor
mensen in armoede blijven hangen
verminderen het geluksgevoel.
Democratie, gelijkheid tussen mannen
en vrouwen, goede voorzieningen voor de
geestelijke gezondheid zijn waarden die
het leven aangenamer maken en dat is
eigenlijk overal van toepassing.
In elk geval in de 135 landen waarin
dat volgens Van Liemt is onderzocht.
Nog zo’n algemene regel: geluk is te
leren! Pakweg een derde van iemands
geluk ontstaat door aangeleerde
vaardigheden. Waarbij de keuzes die
iemand maakt voor ruim 15 procent
bijdragen aan de 75 procent van het
totaal aan geluk dat te beredeneren is.
Daar ligt een mooie taak voor scholen
die de leerlingen met geluklessen nog
beter kunnen voorbereiden op hun
toekomst.
Over geluk gesproken,
je moet het natuurlijk wel willen zien!
Waarin ze later, wanneer ze voor het
openbare bestuur kiezen, hun burgers
gelukkiger maken door doelbewust te
sturen op geluk.
G.K. Chesterton liet het zijn pastoor/
amateurdetective
Father Brown ooit een keer benoemen:
het recht om niet altijd gelukkig te
hoeven zijn. Want altijd vrolijk moeten
zijn en een dagtaak hebben aan het aan
de kant schuiven van zorgen zijn
uitermate wrede straffen waar bij leven
nooit een einde aan komt. Daarom
zong Ella Fitzgerald ook al: into each
life some rain must fall.
Voor dat laatste hoeft niemand veel
moeite te doen: dat gaat vanzelf.
Maar dat dient niet continue te gebeuren.
Aanhoudende slagregen wordt op den
duur teveel. Mensen maken dan samen
het verschil door elkaar een paraplu
boven het hoofd te houden.
De regen houdt er niet door op maar is
even afgewend. En daar wordt
iedereen gelukkig van!
Daar ligt een mooie taak voor
gemeenten, ook al is de overheid
volgens premier Rutte 'geen
geluksmachine'. Het bestuur kan heel
wat ondernemen om het de inwoners
naar de zin te maken en wie weet ook
wat gelukkiger. Daar hoeft niet meteen
de gemeentelijke portemonnee voor
open.
Het scheelt al veel wanneer het
plaatselijke bestuur het de inwoners
toestaat zelf iets te maken van hun
omgeving; zonder lang durende
procedures waarin het oorspronkelijke
voorstel onherkenbaar veranderd. Met
het gevolg dat bewoners niet nog een
tweede keer in actie komen.
maga 7 ZIEN
8. Geluk volgens
Akshaya de Groot
A
kshaya de Groot, alias de geluksdoctorandus, stelt vaak
deze vraag aan bijvoorbeeld gemeente-ambtenaren die
zijn workshops volgen om te ontdekken hoe ze anderen
gelukkig kunnen maken: "Wat zou je doen als er in je
organisatie of afdeling 10.000 euro over was?"
'De huidige gelukswetenschap kun je vergelijken
met het vak milieukunde van 30 jaar geleden.'
Veel mensen geven dan aan dat in de meeste gevallen het geld zou terugvloeien naar
de algemene middelen. Sommigen denken betere bestemmingen te weten, maar
willen zo'n meevaller niet 'voor eigen behoefte' reserveren. In Eindhoven vertelde
een voormalige wethouder in de workshop van De Groot dat het resterende geld het
beste aan 'leuke dingen' kan worden besteed.
De 'geluksdoctorandus' zegt daar een helpende hand vol wetenschapeplijke kennis
te kunnen reiken. Hij doceert onder meer les aan de Erasmus Happiness Economics
Research Organisation (EHERO) in Rotterdam. Deze opleiding over geluk gaat
zowel over wetenschappelijk onderzoek als wat kan je er praktisch mee doen. De
Groot: "Etaleren van onderzoek is makkelijk, maar hoe maak je het praktisch, dat is
best lastig".
Iedereen in Nederland kent het woord geluk. Juist vanwege die grote
naamsbekendheid koos EHERO er bewust voor om geluk als overkoepelend begrip
te blijven gebruiken, hoewel het tegelijkertijd een breed begrip is met veel
invalshoeken en persoonlijke associaties. "Met de gelukswetenschap begeef je je dus
per definitie op een interdisciplinair terrein", vindt De Groot. "De gelukswetenschap
kan je vergelijken met het vak milieukunde van 30 jaar geleden."
Geluk kan je bekijken vanuit verschillende hoeken. De Groot en zijn collega’s kiezen
niet voor geluk als genietingen op de korte termijn maar voor geluk als een soort
onderstroom. Uit ervaring en onderzoek blijkt dat ieder mens een soort basisgeluk,
"een redelijk stabiel gelukspunt" kent, weer te geven in een gelukscijfer. Dat cijfer
kan dalen en stijgen door ingrijpende gebeurtenissen. Maar na verloop van tijd
word het basiscijfer weer gehaald.
Het werken aan een hoger geluk betekent dus dat het basislevel van geluk stijgt.
maga 8 ZIEN
9. Het meten van geluk van mensen kent
zijn beperkingen en risico's. Immers een
gemiddeld gelukscijfer zegt nog niet
zoveel over de uitschieters. Uit het betoog
van Akshaya de Groot blijkt dat hij er een
voorstander van is om met name te
investeren in het geluk van mensen die
zich in vergelijking met
anderen ongelukkiger voelen.
Het beleid van de overheid bepaalt in
hoge mate hoe gelukkig inwoners zich
voelen. Akshaya de Groot staaft die
bewering met het Britse
onderzoeksrapport 'Well Being and
Policy' dat de internationale denktank
over welvaart en welzijn Legatum
Institute liet opstellen. De onderzoekers
houden een pleidooi om geluk op te
nemen in de kosten- en batenanalyse van
het overheidsbeleid.
En dan rijst de onvermijdelijke vraag: hoe
meet je geluk per investering en de
eenheden geluk per euro?
Tot nog toe is dat geen harde wetenschap
of een boekhoudkunstje met cijfers over
kosten en baten achter de komma. Het
gaat vooral over vergelijkingen en
bewustwording. Zijn de miljarden die de
staat besteedt om de aftrek van de
hypotheekrente te bekostigen wel in
verhouding met het geluk dat deze
uitgaven aan de burgers levert? Akshaya
de Groot meent dat het voor het geluk van
een burger niet uitmaakt dat hij of zij in
een koop-of huurwoning woont.
Daar kun je van mening over verschillen.
Boodschap is dat de keuze in de
overheidsuitgaven niet gemaakt hoeven
te worden op politieke motieven, visies op
economisch beleid, maar dat de waarde,
gemeten in geluk, hoe lastig ook, moet
worden meegenomen bij het bepalen van
deze keuzes.
maga 9 ZIEN
10. Geluk
in Eindhoven
H
et Parktheater is een van de initiatiefnemers
in Eindhoven om geluk in deze gemeente
letterlijk op de kaart te zetten.
Dat is niet zo vreemd. Elk theater is een plek waar geluk ervaren wordt. Theater
maakt gelukkig en veel voorstellingen gaan over geluk. Het Parktheater heeft van de
essentie van theater haar missie gemaakt, namelijk mensen raken. De
maakindustrie wordt aangevuld met de raakindustrie, de harde kant en de softe
kant, het geld en geluk. Je zou kunnen zeggen dat mensen die nergens door geraakt
worden ook geen geluk kennen.
In 2015 begon met het Parktheater met verschillende geluksprojecten als aanvulling
op hun 50 jarig bestaan. Al snel werkte de organisatie intensief samen met Fontys,
aanbieder van hoger beroepsonderwijs.
Leo Bormans, zeer bekend vanwege zijn boeken over geluk, werd toen gevraagd om
te verkennen of zijn concept van geluksplekken in de Belgische gemeente Hasselt
ook toegepast zou kunnen worden in Eindhoven. Aanvankelijk was Bormans
sceptisch. Zou de werkstad Eindhoven hiervoor geschikt zijn? Een mooie taak voor
studenten van Fontys HRM & Psychologie om dat mede uit te zoeken. Dat deden ze
door de wijken in te gaan.
De bewoners werden opgeroepen om mee te doen en een antwoord te bedenken op
vragen als 'waar zijn plekken in Eindhoven waar inspiratie en mooie herinneringen
naar boven komen, waar ontstaat creativiteit en een mooi verhaal?'
De Universiteit van Leuven voerde eerder een grootschalig onderzoek uit naar het
effect van 'positieve interventies' waarvoor zo'n 7000 mensen werden bevraagd. De
resultaten daarvan staan in het boek 'Veel Geluk. Hoe we ons geluk en dat van
anderen kunnen versterken'.
In Eindhoven is onder meer onderzocht welk gevoel een bepaalde plek bij
mensen oproept, hoe mensen positieve herinneringen kunnen terughalen en op
welke manieren ze naar de stad kunnen kijken. Geluksplekken maken van toeristen
inwoners en van inwoners toeristen.
maga 10 ZIEN
11. De Stichting Geluk Eindhoven doet
meer om met geluk als rode draad
mensen met de stad te verbinden.
Theaterproducties en publiek liggen
dan voor de hand.
Werkgeluk is ook zo'n verbindende factor.
Het Parktheater ontwikkelde onder de
noemer Go Grow een eigen methode
waarmee medewerkers onderling
beoordelen en met hun baas hun
functioneren bespreken. Go Grow
geeft werkgeluk handen en voeten
Het Parktheater deed met dit
beoordelingssysteem zulke goede
ervaringen op dat het andere
organisaties er ook mee van dienst wil
zijn. De opbrengst van het spel wordt
volledig gebruikt voor de ontwikkeling
van nieuw theater talent.
Inge van der Putten is van Fontys en haar
groep werkt mee aan een
expertisecentrum
voor werkgeluk. Fontys gaat in
Eindhoven een leergang Geluk geven in
samenwerking met EHERO.
Elk jaar wordt vanuit de Stichting
Geluk Eindhoven de Dutch Happiness
Week vorm gegeven. In 2017 was dat
een groot succes, met onder meer
voorstellingen van cabaretier Leon
van de Zanden met de Corporate Rebels,
Guido Weijers met zijn Masterclass
Geluk en Kees Klomp over de
Purpose Economy.
De gelukplekken en het programma zijn
verrijkt met onderdelen die bij de 'genen'
van de locaties passen. Wandelingen,
snoeiworkshops, boetseren en Art & Bite
nights maakte het programma compleet.
De kracht van samenwerken kon niet
mooier zichtbaar worden gemaakt.
maga 11 ZIEN
12. Geluk
in Roerdalen
G
eluk is een beetje maakbaar, vinden ze bij de Limburgse
gemeente Roerdalen. Dat heb je voor een deel zelf in de
hand, zeggen ze erbij. Daarom maakt Roerdalen onder
het motto 'Klein Geluk uit Roerdalen' werk van het
vergroten van geluk.
'Maakbaar geluk is
wetenschappelijk aangetoond.'
Dat is al een tijdje aan de gang. Jaren geleden alweer begon het als een idee om
toerisme en recreatie te bevorderen. Inmiddels ontstaan uit het kleine geluk steeds
meer mooie sociale en maatschappelijke initiatieven en verbindingen. Telkens
vanuit de gedachte dat iedereen kan bijdragen aan het geluk van anderen. Een
ideaal waarmee Roerdalen inwoners en bezoekers wil raken.
Roerdalen heeft ruim 20.000 inwoners, verdeeld over de kerkdorpen Herkenbosch,
Melick, Montfort, Posterholt, Sint Odiliënberg en Vlodrop. Al die mensen proberen
een beetje gelukkig te zijn en dat lukt zoals het plaatselijke bestuur zegt 'vrij aardig'.
Maar welke plek maakt hen hier zo gelukkig, liet 'gelukambassadeur' Leo Bormans
de gemeente ze vragen. Als antwoord nomineerden de inwoners 200 'gelukplekken.
Bormans 'selecteerde daaruit 25 plekken waar iedereeen die dat wil 'geluk' kan
vinden. En daarvan zijn zes plekken speciaal bedoeld voor kinderen.
Het gaat verder dan alleen een bordje waarop de bezoekers lezen dat ze zich op een
geluksplek bevinden. Er zijn ook tips en opdrachten te vinden die de bezoekers
helpen om stap voor stap een beetje gelukkiger te worden.
Zo denkt Roerdalen te kunnen bijdragen aan geluk van alle inwoners. Nieuw beleid
en nieuwe manieren van werken helpen daarbij. De gemeente stelde een
gelukcoördinator aan om deze ontwikkeling te begeleiden. Het bestuur wil zo meer
geluk voor meer mensen makkelijker bereikbaar maken. Uit dat voornemen spreekt
de verwachting dat geluk maakbaar is en dat is het ook!
maga 12 ZIEN
13. Roerdalen wil een respectvolle en
gelijkwaardige gesprekspartner voor
inwoners en ondernemers zijn. Een
dienstverlener die tussen de mensen
staat.
Medewerkers krijgen ruimte en
vertrouwen om zelf zaken aan te
pakken en verantwoordelijkheid te
nemen. Dat vertrouwen motiveert de
medewerkers en maakt ze gelukkig.
Met dat in gedachten zoekt de
gemeente met de inwoners naar een
nieuwe balans. Die draagt eraan bij
dat iedereen mee kan doen in de
samenleving en dat het
vertrouwen in de overheid en tussen de
inwoners groeit.
De gemeente gaat ervan uit dat
iedereen verantwoordelijk is voor het
eigen geluk. Door ermee bezig te zijn
groeit de mate van geluk; ook het
kleine geluk in Roerdalen.
Met de hele gemeenschap wordt op 20
maart World Happiness Day gevierd.
In de aanloop naar de Geluksdag
nodigt Roerdalen twee keer per jaar
mensen uit voor het Gelukscafé: een
ontmoetingsplek voor mensen die hun
talent willen inzetten om geluk in
Roerdalen te vergroten.
'We kunnen niemand verplichten
gelukkig te zijn.'
Roerdalen zet in op vier thema's:
‘Zing, lach, dans en heb lief’ met kunst
en cultuur en activiteiten op het gebied
van dans, muziek, zang, kunst en
vermaak.
‘Spelenderwijs’ met educatie en
activiteiten van en voor kinderen van
alle leeftijden waar ze hun eigen
creativiteit kunnen laten schitteren.
‘Ontdek je plekje’ voor toerisme en
recreatie met activiteiten die de
aantrekkingskracht van Roerdalen als
mooie plek van geluk voor recreatie en
toerisme een impuls geven. Voor eigen
inwoners en voor bezoekers.
‘Wij helpen elkaar’voor de samenleving
en krachtige dorpen voor verbindingen
die ervoor zorgen dat niemand aan de
kant staat.
Gelukambassadeur Leo Bormans zegt het
vaker: "We kunnen niemand verplichten
gelukkig te zijn. We kunnen wel samen op
zoek gaan naar de voorwaarden die we
voor onszelf en anderen kunnen scheppen
om een beetje gelukkiger door het leven
te gaan."
Hij zegt het met gezag als auteur van
internationale bestsellers als 'The World
Book of Happiness'. Daarin verzamelde
hij de wetenschappelijke inzichten over
geluk van honderd professoren uit vijftig
landen. Geen filosofische of spirituele
beschouwingen, maar inzichten die
gebaseerd zijn op wereldwijd
wetenschappelijk onderzoek.
The World Book of Happiness is al in 12
talen vertaald. Wereldwijd zijn er al meer
dan 200.000 exemplaren verkocht van
dit standaardwerk over geluk en de
kwaliteit van ons leven.
maga 13 ZIEN
14. Geluk
in Almelo
A
Almelo maakt al sinds jaar en dag werk van
burgergeluk. Chronisch zieken en anderen die
in eenzaamheid de wereld aan zich voorbij
zien gaan maken aanspraak op een
persoonsgebonden ‘gelukbudget’.
De praktijk leert Leny Claessens, senior adviseur Sociaal Domein van de gemeente,
dat het goede gevolg van de aanpak zich als een olievlek verspreidt zodat minder
mensen achter de geraniums verpieteren.
De groep voor wie dat lot dreigt is moeilijk te bereiken. Intermediairs als
medewerkers van ziekenhuizen of wijkverpleegkundigen sporen ze op en melden ze
aan voor de Almelose gelukaanpak. De mensen die ervoor in aanmerking komen
bepalen grotendeels zelf hoe die eruit ziet. De consulent die erbij betrokken is heeft
in de woorden van Claessens zoals elke goede consulent 'de handen op de rug'. De
aanpak voorziet in onder meer een stimulans om iemand koffie te laten drinken op
een terras. Het lijkt weinig bijzonder, maar de praktijk wijst uit dat voor veel
mensen zelfs zo’n simpele onderbreking van de dagelijkse routine een stap te ver is.
Met een eenmalige financiële bijdrage helpt de betrokken consulent het parcours te
doorbreken dat mensen afleggen tussen bed en bank.
Het is niet zomaar een aansporing om mensen de straat op te krijgen. Consulenten
kunnen er uiteenlopende activiteiten rond organiseren. Mede daardoor krijgen
mensen een doel om op af te gaan en een reden om naar buiten te trekken en andere
mensen te ontmoeten. "Een positieve ombuiging van de neerwaartse spiraal", noemt
Claessens het.
Op dit moment participeren ruim veertig mensen in het project. Dat doen ze
allemaal zelf; de consulent ziet toe of het gewenste resultaat wordt bereikt. Om het
zover te krijgen ziet Almelo graag dat de consulent in het begin buiten de gangbare
kaders denkt. Centraal in de aanpak staat het versterken van ieders de goede en
sterke punten: waar zijn ze goed in, wat kunnen ze en wat brengt ze geluk.
Niet altijd blijkt iemand nog naar buiten te kunnen. In zo’n geval haalt de consulent
de buitenwereld naar binnen. Dat komt allemaal aan de orde in de huisbezoeken die
de intermediairs afleggen. Een deelnemer merkte op dat huisbezoek en vragen over
geluk een intiem karakter hebben. Of iedereen dat prettig vind? "Misschien niet",
denkt Claessens, "maar mensen weten zelf ook wel dat er wat aan de hand is".
maga 14 ZIEN
15. 'Mensen gebruiken minder medicijnen
wanneer hun meer geluk ten deel valt.'
Naast het financiële zetje investeert
Almelo ook tijd en geld in de kwaliteit
en motivatie van de professionele en
vrijwillige begeleiders van dit project.
De resultaten zijn wat de gemeente
betreft ‘bemoedigend’. Mensen komen
geestelijk en lichamelijk in beweging.
Als gevolg daarvan neemt eventueel
overgewicht af. En niet onbelangrijk:
mensen gebruiken geleidelijk aan ook
minder medicijnen zodra hun meer
geluk ten deel valt.
De mensen die voor het PGB
in aanmerking komen krijgen
vaak mantelzorg. De gemeente laat ook
hen profiteren van het project. De
financiële lasten blijven beperkt: de
mensen om wie het gaat ontvangen
tot 450 euro; mantelzorgers 300 euro.
Het geld komt in de vorm van
vouchers. De omstandigheden bepalen
de uiteindelijke waarde.
Gemeenten als Harderwijk en Schagen
hebben inmiddels ook interesse
in deze aanpak en zijn er meer dan
door geïnspireerd. Adviesbureau
Arcon uit Borne helpt geïnteresseerden
op weg met een auditinstrument.
Daarin draait het om de menselijke
maat, positieve psychologie, het
welbevinden, verbondenheid tussen
mensen en werken aan zelfstandige
inwoners. Ook het bedrijfsleven kan
meewerken. De gemeente Hoorn
bijvoorbeeld boekte goede resultaten
door samenwerking met
technische bedrijven die voor app’s en
robots zorgden.
maga 15 ZIEN
16. Geluk
in Nieuwegein
M
ensen die met vage klachten naar de dokter gaan krijgen
vaak medicijnen. Maar die zijn voor sommige fysieke
klachten niet altijd de oplossing. Mentale klachten zijn er
soms het gevolg van. Een reden om daar wat aan te doen.
'Wie aan de kant staat vindt
zich er weinig meer toe doen.'
Er is nog een reden om vage klachten doeltreffend uit de wereld te helpen: ze kosten
geld; voor huisartsentijd en voor medicijnen. Dat geld kan beter worden besteed en
beter renderen. Directeur Carl Verheijen van het Institute for Positive Health (IPH)
denkt dan aan het programma voor ‘positieve gezondheid’ dat zijn organisatie
ontwikkelde.
Dat versterkt in zijn woorden 'de gezondheid en veerkracht van individuen én van
groepen inwoners van gemeenten gedurende hun hele levensloop'. In het project
participeren de vier samenwerkende gezondheidscentra die in Nieuwegein actief
zijn als GHC4, leverancier van maatschappelijke zorg en zorgpreventie MOvactor,
de gemeente Nieuwegein, Gezondheidscentrum De Nije Veste en hoogleraar
positieve psychologie Jan Walburg van de Universiteit Twente.
Zieke mensen doen niet altijd mee met de maatschappij. Wie aan de kant staat vindt
zich er weinig meer toe doen en ontwaart daardoor weinig zingeving in het leven.
Dat drukt de stemming waardoor iemand zich nog belabberder voelt. Zie daar de
neerwaartse spiraal die de zieke medeburger zijn deel van het geluk ontneemt.
Dat moet anders, vindt Verheijen; om te beginnen met de zakelijke kant van het ziek
zijn. De verandering die hem voor ogen staat laat de partijen die voor de gezondheid
zorgen verder kijken dan alleen hun eigen belang en hun eigen domein. Kort door
de bocht: iedereen doet zijn preventiebudgetten in een gezamenlijke kassa en
betaalt daarvan de projecten die de gezondheid bevorderen.
Schuldhulpverlening is daarvan een voorbeeld. Mensen kunnen flink ziek
worden wanneer een rekening om wat voor reden ook niet is betaald.
maga 16 ZIEN
17. 'Mensen voelen zich
in hun kracht aangesproken
en niet in hun zwakte.'
Het is een typisch voorbeeld van een
vraag achter een vraag. Een huisarts of
een maatschappelijk werker zouden
daar meer op gespitst moeten zijn. De
mensen die het treft moeten op hun
beurt weten dat problemen met hun
gezondheid niet per definitie medisch
van aard hoeven te zijn maar dat de
huisarts ze kan doorverwijzen naar
deskundigen die financiële problemen
kunnen aanpakken. De betrekkelijke
anonimiteit van de bibliotheek is
uitermate geschikt om mensen
daarover te informeren met een folder
of een brochure.
Het is niet alleen een financiële
toekomst die op losse schroeven is
komen te staan die mensen ziek maakt.
Er zijn ook lichamelijke en geestelijke
oorzaken, vindt Verheijen.
In het concept dat het
IPH hanteert staat daarom de mens
centraal en niet de ziekte. Mensen
voelen zich in hun kracht
aangesproken en niet in hun zwakte.
Ook al is er een diagnose van een
ziekte, er is een heel groot gebied waar
hij of zij wel gezond is. Die gezondheid
kan worden versterkt.
Positieve gezondheid bestaat in de
visie van het IPH uit zes dimensies:
lichaamsfuncties, mentaal
welbevinden, de spiritueel-existentiële
dimensie, kwaliteit van leven,
sociaalmaatschappelijk
participeren en dagelijks functioneren.
Elk van deze dimensies zijn weer
onderverdeeld in een aantal aspecten.
De hoofddimensies en de
aspecten vormen de
onderdelen van een
meetinstrument waarmee
iemand de gezondheid
waardeert met rapportcijfers.
De bevindingen leggen de
basis voor een actieplan om
de gezondheid te verbeteren.
De 'methode IPH' is nog geen
gevalideerd meetinstrument,
maar een verzekeraar als
VGZ heeft er nu al interesse
voor.
maga 17 ZIEN
18. Geluk
in Hollands Kroon
E
en gelukkige ambtenaar is een efficiënte
ambtenaar, vindt Michiel Koster, directeur bij
de gemeente Hollands Kroon, ontstaan in
2012 toen vier gemeenten in de Kop van
Noord-Holland fuseerden. De nieuwe raad
innoveerde het besturen ingrijpend.
Onder het motto 'alles kan slimmer' wandelt Hollands Kroon buiten de
gebaande paden, neemt initiatief en toont lef, somt Koster op. De
doelstellingen: innoveren, gebruik maken van alle mogelijkheden die techniek biedt,
het beste uit medewerkers halen en vooral: het de inwoners zo gemakkelijk mogelijk
maken en daarmee zo gelukkig mogelijk. Gelukkige burgers nemen vaker een
initiatief om bijvoorbeeld iets bijzonders in hun straat te doen. Zo raken de
inwoners meer betrokken bij de gemeente die er als geheel flink op vooruit kan
gaan. Dat is ook nodig, vindt Koster. Het bestuur van Hollands Kroon ziet met lede
ogen jongeren naar elders trekken.
De gelegenheid geven om iets voor hun woonplaats te doen kan de
broodnodige jongeren binnen de gemeente houden. Wil dat voornemen in de
praktijk slagen dan moet de gemeente ervoor zorgen dat bewoners hun ingediende
plan na een goedkeuringsronde over de gemeentelijke bureaus nog herkennen als
hun plan. Vaak wordt een voorstel tijdens de beoordelingen zodanig gewijzigd en
aangepast dat het in iets heel anders verandert. Het gevolg: de burger vergaat de
lust om iets voor bijvoorbeeld buurtgenoten te bedenken.
"Wij willen het écht anders doen dan de traditionele manier van besturen en
inwoners de vrijheid geven zoveel mogelijk zelf te regelen, waar en wanneer zij dat
willen", vertelt Koster. "Om dat voor elkaar te krijgen is het essentieel dat de
medewerkers zoveel mogelijk zelfredzaam zijn". En dat gebeurt ook wanneer de
gemeente mooie woorden ook in praktijk brengt. Medewerkers die
verantwoordelijkheid krijgen en vertrouwen genieten zetten hun beste beentje voor.
Daar worden ze gelukkiger van. En efficiënter!
Vertrouwen en respect zijn wat Koster betreft de kernwaarden voor de nieuwe
gemeentelijke organisatie van Hollands Kroon, net als bevlogenheid, contact en lef.
In 2018 moeten de veranderingen zijn doorgevoerd. Hoe dat gaat leert het plan Stip
2018. De aanpak moet een zelfsturende organisatie opleveren. "Alle medewerkers
werken volgend jaar in zelfsturende teams", zegt Koster. Mede zo komt de
gemeentelijke medewerker dichter bij de burger te staan.
maga 18 ZIEN
19. Dat maakt het werk makkelijker en de
burger blij. Alle verbeteringen moeten er
uiteindelijk toe leiden dat het
gemeentehuis overbodig wordt.
Dienstverlening vindt dan op locatie
plaats. "We willen onafhankelijk van
plaats en tijd werken", legt Koster uit,
"waarbij we wel faciliteren dat
medewerkers en inwoners elkaar kunnen
ontmoeten".
Een sprekend voorbeeld van dat nieuwe
werken noemt Koster het aangeven van
geboorten. Vroeger konden de ouders
daarvoor alleen op het gemeentehuis
terecht tijdens de kantooruren. In het
nieuwe model gaat de desbetreffende
ambtenaar naar het ziekenhuis waar de
blijde gebeurtenis heeft plaats gevonden.
Of naar de ouders thuis wanneer daar een
kindje is geboren.
De gemeente komt dan wel heel erg
dicht bij de burger. Koster verwacht geen
problemen. Ook al omdat bij het
huisbezoek niet alleen de nieuwe
inwoner wordt geregistreerd maar ook
eventuele zaken worden genoteerd
waar de gemeente hulp bij kan bieden.
De ambtenaren van Hollands Kroon
hebben de vrijheid om grotendeels zelf
hun werktijden in te delen.
Zo kan een doordeweekse vrije dag in het
weekeinde worden ingehaald. Werken op
zaterdag biedt de gemeente vervolgens de
mogelijkheid om de burger ook buiten de
reguliere werkweek van dienst te zijn.
maga 19 ZIEN
20. Geluk
in Schagen
V
raag Schagen wat het betekent om geluk op de
kaart te zetten en het antwoord luidt: werk
aan de winkel! De gemeente voert dat uit
onder het motto 'Wij willen dat alles wat wij
doen en laten, bijdraagt aan het geluk van
onze inwoners.'
Geluk, beleid en politiek kwamen in Schagen samen toen gemeentesecretaris Nico
Swellengrebel tijdens de Week van de Filosofie een presentatie volgde over 'Wat is
een goede gemeente' en 'gelukprofessor' Ruut Veenhoven ontmoette.
Veenhoven bracht Schagens gelukaanpak in een stroomversnelling. De
publicatie 'Sturen op Geluk' van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP)
inspireerde eveneens. En er rezen vragen als 'hoe reageert de pers op een gemeente
die geluk als serieus te nemen onderwerp op de politieke agenda zet?' Zo'n vraag
wordt waarschijn snel weggelachen, verwachtte Schagens bestuur. De praktijk pakte
anders uit: positieve reacties alom. Er werden zelfs al vergelijkingen gemaakt met de
positieve sfeer tijdens het presidentschap van de Amerikaanse president Barack
Obama.
Schagen stuurt inmiddels integraal op geluk. "Alles wat wij doen en laten,
draagt bij aan het geluk van onze inwoners," stelt de gemeente. Opvallend is dat
men nog niet weet hoe men daadwerkelijk dat gaat doen. Dat is ook wat lastig, want
Schagen zegt geen andere Nederlandse gemeente te kennen die integraal stuurt op
geluk zoals Schagen dat wil doen. Drie aspecten staan vooralsnog centraal:
Geluksplekken net als Eindhoven en Roerdalen, Geluksbudget en Geluksvragen,
bijvoorbeeld 'Hoe begroot je op geluk?’
De gemeente Schagen ligt in Noord-Holland en heeft ruim 46.000 inwoners,
verdeeld over 26 kernen. Wat bijzonderheden: zo'n 11 kilometer strand, het grootste
aaneengesloten bloembollengebied van Nederland en het grootste
zaadveredelingsgebied in de wereld. In 2016 heeft de gemeente samen met EHERO
onderzoek gedaan naar het geluk van haar inwoners en de medewerkers van de
gemeente. Dit was het begin van de zoektocht naar hoe de gemeente kan bijdragen
aan het geluk van haar inwoners. De resultaten staan onder www.schagen.nl/geluk.
Schagen verantwoordt al het 'gelukwerk' in de begroting. Voor 2018 zegt de
gemeente te begroten op geluk. Over de aanpak belegt Schagen met EHERO op 5
oktober het landelijke congres 'Lokaal sturen op Geluk'. Van de bevindingen
verschijnt een boek.
maga 20 ZIEN
21. Ontwikkelingen
voor een gelukkig Eindhoven
Het Parktheater heeft als
missie ‘Raak elkaar’.
Met de onderstaande
kernwaarden bevordert
het theater Geluk in
Eindhoven:
• Heb vertrouwen en
wees wijs
• Geef en ontvang liefde
• Lever en vraag kwaliteit
• Leef hoopvol en moedig
• Koester het kind
• Voel je verantwoordelijk
voor de samenleving
• Durf anders te doen
• D(r)aag je dromen uit
• Heb humor
• Blijf bescheiden
Het theater wil meer zijn
dan alleen een aanbieder
van voorstellingen en
meer dan een gebouw in
de stad Eindhoven. Het
Parktheater wil een nieuw
hoofdstuk schrijven in het
boek ‘Theater’.
P
arktheater Eindhoven en Fontys
streven naar meer geluk in
Eindhoven.
Fontys is zich zeer bewust dat geluk een steeds
belangrijker rol speelt in het onderwijs. Bij de
opleiding HRM & Psychologie worden studenten
opgeleid om een bijdrage te leveren aan de economie
van het geluk wat indirect resultaat oplevert bij de
Purpose Economy. Verschillende opleidingen bij
Fontys zoals de Pabo en sport hogeschool zijn betrokken bij
Geluk voor Eindhoven.
Dat geluk is te vinden op onder meer de 25
Geluksplekken van Eindhoven. Daar zit een aantal
sterke Eindhovense partijen bij zoals de GGzE,
Dynamo, Philips, Lunetzorg, de High Tech Campus, de
Bibliotheek, het Van Abbe Museum, Wasven en de
Genneper Hoeve. De geluksplekken zijn allemaal
verbonden aan de website Gelukvooreindhoven.nl.
De Geluksplekken leren veel van elkaar door onder meer
een project onder leiding van NHTV Breda.
De Geluksplekken bevorderen de sociale cohesie en
verbinden verschillende bevolkingsgroepen in
Eindhoven. Ze beïnvloeden het welzijnsgevoel en het
welzijnsbevinden. Ze verbeteren ook
de leefomgeving voor expats en geven ze een 'sense of
belonging' en 'living in'.
Er is een verbinding gemaakt met partijen die de weg
nooit naar elkaar zouden hebben gevonden als zij niet
waren benoemd tot geluksplek; een ketting van
inspirators op ieder segment.
maga 21 ZIEN
22. Als u hier bent aangekomen is het goed te
weten dat de magaZIEN die u
doorbladerde een nieuw product is van
werkgemeenschap Gilde Plus. Het is een
digitale publicatie over bijvoorbeeld een
congres, een evenement of een workshop.
Het idee: een succesvolle bijeenkomst
organiseren kost veel tijd en geld. Het
effect ervan wordt groter als de follow-up
ook goed geregeld is.
Gilde Plus is een werkgemeenschap
van professionals, werkenden en
werkzoekenden, die elkaar
ondersteunen in leren en werk. Het
concept is geïnspireerd door de gilden
van de Middeleeuwen. Met dit
verschil: de meester draagt niet alleen
kennis over op de leerling maar leert
op zijn beurt ook van de leerling.
Gilde Plus is ook een broedplaats waar
werken en leren centraal staan en waar
werkzoekenden, ondernemers en zzp’ers
elkaar onder deskundige begeleiding
gaan versterken.
Alle disciplines zijn welkom. De enige
voorwaarde is de bereidheid om samen
te werken en te leren. Gilde-leden kunnen
gebruik maken van werkplekken in het
Parktheater. Dat kan ook in Den Haag in
het sponsorhome van SVV Scheveningen
waar Gilde Plus ook actief is.
Gilde Plus wil een praktisch antwoord
geven op tal van maatschappelijke
vraagstukken. Hieronder staan er
enkele. Aan u de mooie taak er nog een
aantal te formuleren en die met ons
praktisch uit te werken.
'Gilde Plus is een werkgemeenschap van professionals, werkenden en
werkzoekenden, die elkaar ondersteunen in leren en werk.'
Om die gedachte aan de praktijk te toetsen
hebben we voor deze editie van magaZIEN
samengewerkt met de Stichting Geluk
Eindhoven.
Dit is het resultaat. Valt het tegen? Vertel het
ons zodat wij van Gilde Plus ervan kunnen
leren. Complimenten? Zo ijdel zijn we bij
Gilde Plus ook wel om die in ontvangst te
nemen.
Ik hoop van u te horen!
Jacques Giesbertz
Coördinator Gilde Plus/magaZIEN
· Maatschappelijke organisaties op
meer manieren verbinden met de stad.
· Meer betaald werk voor
werkzoekenden.
· Een professionele en betaalbare
werkomgeving van ondernemers die
elkaar regelmatig ontmoeten.
· Broedplaats voor sociale
innovatie en nieuwe concepten.
maga 22 ZIEN
23. maga 23 ZIEN
De Praktijkmiddag Sturen op Geluk is een
gevolg van de Dutch Happiness Week die in
maart 2017 in Eindhoven werd georganiseerd
door Stichting Geluk Eindhoven (Parktheater/
Fontys).
De middag kwam tot stand met medewerking
van de gemeente Eindhoven en EHERO. De
aftrap namen onder anderen Arjan uit het Broek
en Berend Snijders van de Gemeente Eindhoven
en Marjon Ouwens-Reus en Klaas Seelen van
Parktheater Eindhoven.
De aanleiding
Parktheater Eindhoven
Marjon Reus - projectbureau
reus@parktheater.nl
SVV Gilde Plus
Jacques Giesbertz - coördinator
jacques@gildeplus.nl
Marc van Beek - fotograaf
marc@fotofluvius.nl
Aan deze magaZIEN werkten
mee
De laatste pagina
